Haarlem's Dagblad
Duitsche pers sterk afwijzend
HITLER
Italië meer gereserveerd
Verschijnt dagelijks, behalve op Zou Feestdagen
Roosevelt's Boodschap
TEGENOVER VOORSTELLEN
VAN ROOSEVELT INZAKE
ONTHOUDING VAN AGRESSIE
FOTO-TENTOONSTELLING
Charlie Chaplin 50 jaar
Het Belangrijkste
56e Jaargang No, 17124
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Directie: P. W. PEEREBOOM EN KOBER1 PEEKEBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOO.M
Maandag 17 April 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer I' 0.35. Reclames f 0.6O per regeL
Regelahounenientsturieven op aunvraag.
Vraag en aaubod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het uitvoerig betoog, door den president
der Vereenigde Staten Franklin Delano
Roosevelt telegrafisch aan Hitler en Musso
lini gezonden, heeft veel meer beteekenis
dan uit zijn argumenten en bewoordingen
blijkt. De argumenten en bewoordingen zijn
overigens belangrijk genoeg en zij moeten op
alle volken indruk hebben gemaakt, juist
omdat zij de eigen gedachten van de meeste
menschen tot uitdrukking brengen. Had de
Amerikaansche president zich bepaald tot zijn
schets van de gevaren, die de huidige wereld
situatie oplevert en tot zijn aandrang om
opnieuw overleg te plegen, men zou de schou
ders hebben opgehaald en er niet veel van
verwacht hebben. Met reden. Maar hij heeft
zich feitelijk aangeboden als arbiter en boven
dien Amerikaansche medewerking in econo-
mischen zin toegezegd. Hij heeft het eeuwige
Duitsche argument „men omsingelt en be
dreigt ons" weerlegd met het aanbod van een
wederkeerig garantiepact, waarin niet alleen
de grenzen van 31 met name genoemdelan
den maar ook die van Duitschland en Italië
onderling gewaarborgd zouden worden. Hij
heeft actieve medewerking aangeboden in
zake reorganisatie van den wereldhandel
waarbij aan allen op gelijke voorwaarden toe
gang tot de wereld-grondstoffen-productie
zou worden verleend. Dat beteekent dus: ik
ben ook mijnerzijds bereid tot het voeren van
een vrijen handel. Hij heeft gemeenschap
pelijke verlichting van den verpletterenden be
wapeningslast voorgesteld en politieke be
sprekingen in een vredelievende atmosfeer. In
die politieke besprekingen zijn de V. S. niet
rechtstreeks betrokken; de betrokkenen
moeten die voeren, maar de V. S. stellen ze
voor. En dat heeft ook beteekenis.
Want nu kom ik tot de waarde van een
boodschap als deze, die niet direct uit haar
argumenten en betoogtrant blijkt maar be
paald wordt door de wijze waarop zij ont
vangen wordt. Dezelfde lezer van het uit
voerige telegram, die hier zijn eigen gedach
ten weerspiegeld vindt en de tegemoetkoming
aan Duitschland's en Italië's zwaarste grieven
■waarneemt grieven waarvan hij de be
teekenis in economischen zin vaak heeft ge
voeld, omdat de beide volken in dat opzicht
in de knel zitten krijgt den indruk dat
Duitschland en Italië tegenover zulke aan
biedingen niet afwijzend kunnen- staan. Zou
den zij afwijzend staan, dan zou dat voor hem
alleen kunnen beteekenen dat zij zeiden:
„Neen, wij willen uw vrede en uw toenade
ring niet, wij wenschen politiek te overheer-
schen, wij willen hegemonie en niets minder
dan dat".
De uitwerking van Roosevelt's Boodschap
is dan ook indrukwekkend geweest. In zijn
eigen land, waarin hij vooral met den tegen
stand heeft te rekenen van de „isolationis-
ten", degenen die Amerika buiten de
Europeesche troebelen willen houden in af
zondering en uitsluitende behartiging van
zijn eigen directe belangen, heeft de presi
dent ditmaal de gansche openbare meening
achter zich. Ook die van de isolationisten, die
tenslotte als echte Amerikanen zeer trotsch
op hun machtig groot en vrij land zijn, op
zijn erkenning van menschenrechten en op
de beteekenis van hun president. Dat hij als
arbiter poogt op te treden voor een goede
zaak aanvaarden zij gaarne. Dat de stem
van de United States in de heele wereld weer
klinkt en den bijval van millioënen wekt ont
roert hen en wekt hun geestdrift evenzeer
als dien van hun landgenooten die een actie
ver politiek voorstaan dan zij.
De bijval van de Zuid-Amerikaansche sta
ten, waarbij de Vereenigde Staten zeer groot
belang hebben ik herinner aan de belang
wekkende uiteenzettingen, door onzen New-
Yorkschen correspondent mr. E. Elias daar
over gegeven is van groote beteekenis en
moet op de Noord-Amerikanen wel zeer veel
indruk maken.
Niet alleen op hen. Ook op de regeeringen
van Duitschland en Italië, die hebben kunnen
waarnemen dat Roosevelt met deze Boodschap
zoowel in zijn eigen land als in Zuid-Amerika
geweldigen bijval heeft gevonden. Dit stemt
tot nadenken, temeer omdat zich voortdurend
de vraag voordoet: zouden de V. S. actief deel
nemen ingeval van een Europeesch conflict?
Zouden zij in bepaalde omstandigheden mis
schien zelfs niet alleen in economischen zin
en door leveranties van oorlogsmateriaal maar
ook met militaire hulp hun steun verleenen? In
1917 hebben zij dat gedaan en ook toen was er
een democratische president: Woodrow Wilson,
die later faalde in zijn pogingen om een goe
den vrede van Versailles en een wereldsamen-
werking te stichten.
De eerste reacties op deze Boodschap zijn in
Duitschland niet gunstig geweest.. Dat was ook
nauwelijks te verwachten. In Italië, waar men
den tekst volledig publiceerde zonder er eigen
commentaar bij te voegen, waren ze gunstiger.
Ook dat was te verwachten. Een officieel ant
woord bleef gisteren en vanmorgen uit: nu
komt de mededeeling dat Hitier het zal geven
in een Rijksdagvergadering op 28 April. Uitstel
dus. Dat is een goed teeken. Dat bewijst, dat
de uitwerking van Roosevelt's Boodschap dus
danig is, dat een nieuw gewicht ten gunste van
den vrede in de weegschaal is geworpen. Dat
men weer overlegt en zich bezint, dat mogelijk
heden zich opnieuw openen. En daar mogen
wij al heel blij mee zijn.
Terwijl de duizenden telegrammen van in
stemming uit de geheele wereld Washington
P RESIDENT ROOSEVELT heeft een persoonlijk telegram
aan Hitler en Mussolini gericht, waarin hij den beiden
diclatoren verzoekt zich gedurende tenminste 10 jaar van elke
agressie in Europa en het nabije Oosten te onthouden.
Bij aanvaarding van dit denkbeeld zouden dadelijk be
sprekingen kunnen worden geopend over verlaging van den
bewapeningslast en vergemakkelijking van den wereld
handel, waardoor alle landen de beschikking zouden krijgen
over de grondstoffen, waaraan zij behoefte hebben.
Uit de berichten over de reactie op deze boodschap
ivelke in haar geheel op pag. Buitenland is op
genomen, in Duitschland en Italië valt op te maken
dat deze landen het aanbod van Roosevelt zullen
verwerpen. Het commentaar der Duitsche pers is
zeer fel. In Italië, waar geen perscommentaar wordt
geleverd, schijnt men echter de deur voor onder
handelingen toch niet geheel te willen sluiten.
De Britsche en Fransche regeeringen hebben haar instem
ming met het initiatief van Roosevelt betuigd.
Duitsche pers ageert fel.
Zeer fel heeft de Duitsche pers op Roo
sevelt's boodschap, welke niet volledig
in de bladen wordt weergegeven, gerea
geerd.
Politieke kringen te Berlijn nemen
een negatieve houding aan. Havas zegt
dat de boodschap de Wilhelmstrasse vol
komen overrompelde.
Der Deutsche Dienst schrijft:
„Eerst ophitsen en dan den vredesapostel spe
len, dat is de politiek welke de president der
Vereenigde Staten niet den eersten keer tegen
over ons voert.
De klanken der nieuwe boodschap van Roo-
:evelt zijn ons niet nieuw. In tegendeel, zij ko
men ons zeer bekend voor. Daar is „de verant
woordelijkheid voor de menschheid". daar is de
beroemde „internationale conferentietafel", die
den volken gerechtigheid en vrede moet bren
gen. Roosevelt speelt de rol van den nieuwen
Wilson consequent verder. Hij wil vrede op de
wereld gelukkig maken nadat hij haar eerst in
vrees heeft gebracht. Hij wil vrede op de wereld
brengen nadat hij een oorlogspsychose zonder
weerga heeft opgeroepen. Met een domme aflei
dingsmanoeuvre probeert Roosevelt de ophitsing
en omsingelingspolitiek van zich en de demo
cratieën te camoufleeren en uit te wisschen.
Daar wij evenwel reeds eenmaal hebben beleefd,
waartoe het vertrouwen in de boodschap van
een Amerikaanschen president kan leiden, zal
de wereld ons niet kwalijk kunnen nemen wan
neer wij zeer sceptisch staan tegenover derge
lijke politieke acties van de overzijde van den
Oceaan.
President Roosevelt heeft in zijn boodschap
vooral één ding over het hoofd gezien en dat is
het meest essentieele der tegenwoordige proble
men: de groote strijd van wereldbeschouwingen
met de internationale krachten van vernieti
ging, die de volken der aarde in een bloedigen
chaos willen storten en de krachten der orde in
de wereld bedreigen. Er kunnen geen duurzame
gelukkige toestanden worden geschapen in het
leven van de staten onderling, zoolang zich on-
binnenstroomen herademt de geheele wereld.
Voor de zooveelste maal daagt nieuwe hoop.
De goede kansen blijvenmen moet niet
versagen
R. P.
FIETSER TEGEN LICHTMAST OPGEREDEN.
Zondag is een 26-jarige jongeman uit Am
sterdam, die op een racefiets repd. tegen een
lichtmast op de Leidsche vaart gebotst. Hij kreeg
een ernstige verwonding aan een zijner armen.
Nadat de Heemsteedsche Eerste Hulpbrigade
hem had verbonden is hij per politie-auto naar
de woning van Dr. Hubert overgebracht waar
hij verder werd behandeld.
Na de behandeling kon hij naar zijn woning
te Amsterdam terugkeeren.
der bescherming-van den staat de machten van
vernietiging en onrust kunnen verbergen en
consolideeren. Er kan geen nieuwe orde aan de
conferentietafel worden geschapea zoolang het
bolsjewisme als rechtsgelijke partner in het po
litieke spel in de wereld wordt beschouwd. Wij
moeten het als een geraffineerde manoeuvre be
schouwen, wanneer men van ons verlangt te
zweeren bij een niet door ons, doch door de an
deren tot oorlog opgezweepte wereld van on
vrede.
Roosevelt heeft zijn boodschap aan het ver
keerde adres gericht. Het Duitsch volk is ver
standiger en sterker geworden en daarom zal
het succes van Wilson niet herhaald worden.
De „Völkischer Beobachter" schrijft:
Wanneer nog een nieuw bewijs noodig zou
zijn geweest voor de geestelijke hulpeloosheid
der democratische westelijke mogendheden, is
er geen beter dan het feit, dat zij den Ameri
kaanschen president Roosevelt tot hun woord
voerder hebben uitverkoren.
Het doel van het pamflet van Roosevelt aan
den Führer en den Duce is volkomen duidelijk:
Dezelfde Roosevelt, die meer dan eenige an
dere staatsman van den tegenwoordigen tijd
heeft bijgedragen tot de verdwaasde oorlogs
stemming, welke groote deelen der wereld heeft
aangegrepen, probeert thans, juist zooals eens
Wilson, als vredesengel ten tooneele te verschij
nen. Wanneer Roosevelt met zijn nota ernstig
een doeltreffende uitwerking wilde bereiken, zou
hij op zijn minst een wat minder aanmatigende
in onze Tijdingzaal
Deze tentoonstelling trekt zeer de aan
dacht. Op dc eerste twee dagen kwamen
honderden belangstellenden, zij waren
zonder uitzondering verrukt over dc
fraaie fotowerken.
Dinsdag worden de beelden, ingezonden
door leden van de Haarlemsche Amateur-
Fotografen Vereeniging, door andere ver
vangen.
Dc tentoonstelling is heden en Dinsdag
geopend van 105 uur en van 710 uur.
Woensdag van 105 uur.
toon hebben kunnen kiezen. De opsomming der
landen bijvoorbeeld aan welke wij plechtig
moeten beloven, dat wij hen niet den oorlog wil
len aandoen, is een kwajongensstreek, welke op
zijn hoogst een gewetenlooze Joodsche journalist
voor geestig zou kunnen houden.
De „Berliner Morgenpost" zegt o.a.:
Wanneer gij, mijnheer Roosevelt, verwacht,
dat uw grootsprakig beroep als ernstig wordt
aangenomen en niet als plompe propaganda-
zwendel moet gelden, dan moet u allereerst het
bewijs van uw goeden wil leveren.
Dit bewijs kunt gij leveren door in uw eigen
land de geheele hysterische oorlogsophitsing te
gen het Duitsche volk te staken en in pers, radio
en film den weg van den vrede en eerlijke over
eenstemming in te slaan.
Pas wanneer gij ons dit bewijs van uw geloof
waardigheid hebt gebracht, kunnen wij verder
met u spreken.
(Voor verdere bij zonder heden zie vien pag.
Buitenland).
roept den
Rijksdag bijeen
Antwoord aan Roosevelt
Hitler heeft besloten het ant
woord aan den Amerikaanschen
president namens het Duitsche
volk in den Rijksdag hekend te
maken. Daarom heeft hij den
Duitsclien Rijksdag tegen 28
April bijeengeroepen om van
deze verklaring kennis te nemen.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem.
ROOMBOTER per pond 74 ets.
LIMONADE per flesch 33 ets.
BOTERHAMMEN WORST per 1'2 ons 10 cis.
BLOEDWORST per l\2 ons 10 ets.
LUNCHWORST per 1V2 ons 10 ets.
LEVERWORST per l'/2 ons 10 ets.
MEIWORST per 1 ons 10 ets.
GEHAKT per 1 ons 10 ets.
ONTBIJTSPEK per 1 ons 10 ets.
VET SPEK per 1 ons 8 ets.
SCHOUDEilHAM per 2 ons 25 ets.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. ingez. Med.)
Het woord is aan
President Roosevelt:
De regeeringshoofden van
groote mogendheden zijn in
deze tijden letterlijk verant
woordelijk voor het lot der
Menschheid in de komende
jaren. Zij kunnen niet doof
zijn voor de beden hunner
volken, die vragen beschermd
te u-orden tegen den chaos,
die uit een oorlog moet voort
komen. De historie zal hen
veranUooordel\jk stellen voor
het leven en het geluk van
allen, tot de geringsten toe.
~"'"Trar'f/vlEE0'NG.
KrU«traa!Termai^'SteUr'S
- Haarlem
(Adv. Ingez Med.)
Charlie met de vreemde
kuren,
Met den dwazen
kleinen hoed.
Met de ongeluksallure,
Met den armoedzaaier
snoet;
Charlie met te groote
schoenen,
Met de broek zooveel
te wijd,
Ach, wij gierden bij
mlllioenen
Om je grollen
indertijd,
't Is, dat wij weer
van je hooren,
Nu je eensklaps vijftig
bent,
Maar wij hebben je
verloren.
Als een filmamusement.
Toen we heel wat
jonger waren,
Werkte je in kwantiteit,
Nu kom j' eens per
zooveel jaren
Nog eens moeizaam op 't tapijt.
In den tijd. waarin wij leven,
Is er weer een jong geslacht,
Dat de kans niet wordt gegeven,
Dat het ook eens om je lacht.
Is je geest zoo gaan verslappen,
Dat de kunst je niet meer lukt,
Reikt je bron van dwaze grappen.
Niet meer tot een goed product?
Af en toe maakt de reclame
Nog wel iets van je bekend,
Zoóals ditmaal dan met name,
Dat je ook al vijftig bent.
Kijk eens, als ik het mag zeggen,
Dat 's geen leeftijd voor een man,
Om een bijltje neer te leggen,
Waar hij goed mee hakken kan.
En de wereld dezer dagen,
Vol van zorgen en beklag,
Weet niets heerlijkers te vragen.
Dan een reden tot een lach.
Charlie, wij zijn erg geduldig.
Maar ik vraag je nu toch wel.
Laat ons ouderwetsch onschuldig
Nog eens gieren om ie spel;
Wees dus met je vijftig jaren
Extra warm gefilsiteerd,
Als j' ons tusschen al het nare
Nog eens hartlij k lachen leert.
Arbeider van de trap gevallen.
Ongeluk in fabriek van Droste.
Hedenmorgen te kwart voor acht is in de
chocoladefabriek van Droste aan den Harmen-
jansweg de 22-jarige chocoladebewerker K. bij
het openen van een raam van een losstaande
trap gevallen. Hij kwam met zijn hoofd terecht
tegen een niet in werking zijnde machine. De
man kreeg een hersenschudding en een wond
aan zijn rechterslaap terwijl vermoedelijk ook
zijn schedel beschadigd is. Er is geen direct
levensgevaar. Na door O. D. te zijn verbonden
is hij per ziekenauto naar het Sint Elisabeths
Gasthuis overgebracht.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
BINNENLAND.
pag.
De bekende Porta de Alcala te Madrid is verbouwd tot een gedenkteeken voor de
gevallenen onder de burgerbevolking tijdens den Spaanschen burgeroorlog. De
aflossing der doodenwacht, welke door de Falanx betrokken is.
Over invoering van een zichtbaar belasting-
merk voor auto's denkt de regeering. 3
BUITENLAND.
Roosevelt heeft een beroep gedaan op Hitier
en Mussolini voor vredesbestand van ten
minste tien jaar. 1 en 9
Roosevelt's voorstellen schijnen door Italië
en Duitschland tc worden verworpen,
hoewel te Rome, iij tegenstelling met Ber
lijn eenige reserve wordt betracht. 1 en 9
Engeland en Frankrijk stemmen in met Roo
sevelt's boodschap. 1 en 9
Hitler staat in contact met Mussolini over
Roosevelt's voorstellen. 2
De Amerikaansche vloot is naar den Stillen
Oceaan teruggeroepen. 2
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Roosevelt's Boodschap. 1
J. B. Schuil over: „Zesde étage". 2
K. de Jong: Haarl. Harmonie-muziekver-
ecniging „Apollo". 4
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
