Haarlems Dagblad
De Andere Kant.
Een jubileum.
De dienstplicht in
Engeland.
'n Bloembollenveld
zonder eigenaar
„Onbewaakte" eischt
drie kinderlevens
B. en W. van den Haag
willen luchtafweer
geschut koopen.
Drie batterijen ad f 110.000
56é Jaargang No. 17133
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.'V.
Bureaux: Groote HouUtraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 150o4
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Chamberlain is gisteren niet zijn regeer ings-
voorstel tot invoering van den militairen
dienstplicht voor den dag gekomen en natuur
lijk zal het de volgende week worden aange
nomen, ondanks het verzet van de Labour
Party. Daar staat de groote meerderheid der
regeering borg voor.
Tot mijn verwondering heb ik gemerkt dat
deze Engelsche gebeurtenis op sommige men-
schen een ontstellende uitwerking heeft gehad.
Blijkbaar redeneeren zij aldus: als de Engel-
schen dienstplicht invoeren moet de toestand
wel heel ernstig zijn en staat de oorlog blijk
baar voor de deur.
Dit is wel heel eenvoudig, maar niet juist.
Vaststellend dat de verdeeling van de Euro-
peesche groote mogendheden in twee zwaarbe
wapende legerkampen op den duur een zeer ge
vaarlijke zaak is moeten wij niettemin begrij
pen dat de Engelsche invoering van dienst
plicht op korten termijn den oorlog veeleer zal
verhinderen dan doen uitbreken. Want het
machts-evenwicht tusschen de beide groot
machten is ermee gebaat. En men begint een
oorlog niet als men meent de kans te loopen,
hem te zullen verliezen. In 1914 trok Duitsch-
land ten strijde in de meening, dat Engeland
niet aan den oorlog zou deelnemen, dus: zijn
bondgenooten in den steek zou laten. Het kan
die meening thans niet meer hebben. In de
andere landen zal men haar ook niet koesteren.
Het besluit der Engelsche regeering werpt, zoo
als ik gisteren al schreef, een nieuw en gewel
dig gewicht in de schaal der Europeesche
machtsverhoudingen. En het doet dat aan den
vooravond van Hitler's rede, waarin hij de
Boodschap van president Roosevelt beantwoor
den zal. Iedereen begrijpt dat het Engelsche
wetsontwerp opzettelijk met zulk een haast is
opgesteld en aangekondigd. Het heeft de be
doeling die rede te beïnvloeden. Niet in haar
pathos, niet in haar tot de massa gerichte ter
men want die zullen er wel niet minder luid
door worden maar in haar feitelijke, daad
werkelijke beteekenis. Het is die laatste alleen
die er voor de wereld op aankomt. Wat zal
Hitier feitelijk meedeelen en wat zal hij
eventueel doen verstaan!
Er is overigens een andere kant aan de
Engelsche houding. Aan dien anderen kant
worden geen militaire maatregelen aangekon
digd. Wie zich rekenschap geeft van het feit
dat het Engelsche voorstel tot invoering van
dienstplicht tot een termijn van drie jaar be
perkt is, waarna het parlement opnieuw zal
moeten beslissen over een eventueele voortzet
ting van de nieuwe leger-organisatie, zal des
te meer aandacht aan dien anderen kant
schenken. Welnu, Chamberlain heeft gisteren
nog meer verklaring-en in het Lagerhuis afge
legd. Hij heeft medegedeeld dat de Engelsche
regeering sympahiek gezind is ten opzichte van
elke poging, die ten doel heeft een overeen
komst te bereiken voor de bewapening en de
wegen te openen voor den internationalen
handel en het verkeer. De Engelsche regeering
zou bereid zijn met de Duitsche regeering van
gedachten te wisselen over een algemeene re
geling indien zij er overtuigd van zou zijn, dat
deze besprekingen goed zouden worden ont
vangen en de mogelijkheid zouden inhouden,
goede resultaten af te werpen. Gezien Cham
berlain's beleid in de dagen van München en
daarna kan men niet aan den ernst van deze
verklaring twijfelen. Men kan er niet aan
twijfelen dat hij doet wat hij kan om de oor
logsramp te verhoeden. Zijn veranderde beleid
ten aanzien van actieve verdediging en het
sluiten van bondgenootschappen en waarbor
gen van allerlei grenzen in Europa is immers
pas ingetreden toen Hitier een niet-Duitsch
volk de Tsjechen bij zijn land inlijfde!
Geen der vroegere gebeurtenissen, noch de
inlijving van Oostenrijk, noch die van het Su-
detenland heeft hem daartoe kunnen brengen.
En nog steeds hoopt men in Engeland vurig,
den oorlog te kunnen verhoeden.
Uit Washington komt vanmorgen het be
richt, dat men daar in diplomatieke kringen
verwacht dat Roosevelt een nieuwe boodschap
aan Hitier zal zenden wanneer deze daarvoor
morgen „de deur openlaat". Waarschijnlijk
wordt geacht dat als Hitier tegenvoorstellen
doet en het denkbeeld van een economische
wereldconferentie en ontwapeningsconferen
tie niet eenvoudig afwijst de president een con-
creten vorm voor die voorstellen zal zoeken.
Alweer is dit zeer aannemelijk. Als men de
Amerikaansche motieven op niets dan puur
eigenbelang beoordeelt moet men immers al
tot de slotsom komen, dat Amerika niet anders
kan wenschen dan vrede in Europa. De vraag
„wat heeft het er voor over?" kan men zelfs
veilig beantwoorden met: „heel veel".
Als men nu dezen anderen kant ziet, dit ge
durig en hardnekkig streven naar minnelijk
overleg en gemeenschappelijke oplossingen,
is er heusch geen reden zich te laten alar
meeren door het feit dat Engeland den dienst
plicht invoert. Er is geen oorlogslust in het
Engelsche volk, wel een diepen afkeer van
Oorlog. Hetzelfde geldt trouwens voor de andere
volken, met inbegrip van Duitsehers en Ita
lianen evenzeer. Dat is, zooals ik al meer
malen naar voren heb gebracht, de groote
verandering vergeleken bij 1914 toen men met
geestdrift den oorlog inging zonder dat daar
aan een noemenswaardige periode van bezin
ning of zelfs van spanning was voorafgegaan.
Men rende den afgrond in. Sindsdien heeft
men toch wel wat geleerd.
Dat het nog niet heelemaal voldoende is ge
weest blijkt uit dezen langen tijd van span-
(De Bond Westland viert zijn
gouden jubileum).
Het trotsche Westlandsche product,
Wel door de tijden zwaar gedrukt,
Maar toch nog rijk aan sappen;
Viert dezer dagen 't gouden feest,
En laat ons, zij 't slechts in den geest,
Daar even flink voor klappen.
Want dit product is wijd vermaard,
Niet hier slechts, maar op heel de aard,
Om prima kwaliteiten;
Het slaagt erin, naar eigen trant,
Den roem van 't kleine Nederland,
Succesvol te bepleiten.
Al heeft de crisis het gewond,
Het heeft nog altijd „goeden grond",
Om trotsch zich te verheffen:
En 't blijft ook in zijn huis van glas,
Nog ondanks alles goed bij „kas".
Daar kan geen storm het treffen.
Het Westland viert zijn gouden feest,
En ieder, die daarover leest,
Daar hoef 'k niet naar te vragen;
Stemt gaarne met den heilwensch in,
Dat het in waarlijk dubblen zin,
Zijn gouden vrucht moog' dragen.
P. GASUS.
ning, die zeer wel tot een gunstigen keer kan
leiden. Laat men dit toch bedenken. Laat men
toch ook beseffen dat het lot van Europa niet
uitsluitend afhangt van redevoeringen van
Hitler of een anderen regeeringsleider. Er blij
ken nu menschen te zijn die in hun panieke
righeid de gewoonste inkoopen opschorten, be
stellingen annuleer en en zoo meer. Laat men
rustig blijven en niet aan allerlei ongegronde
praatjes gelooven! Er zijn al zooveel redevoe
ringen van Hitier geweestmoet men zich
telkens daardoor van den kook laten bren
gen? Ik weet wel dat ik er niet aan mee doe.
Met wat meer rust, wat meer vertrouwen en
wat meer moed komt men verder en is het
leven heel wat plezieriger ook!
R. P.
„WAT DOET U IN UW VRIJEN TIJD?"
Zou de heer H. B. Lammé, die ons een in
zending meldde voor de tentoonstelling „Wat
doet U in Uw vrijen tijd?", ons per omgaande
zijn atdjres willen berichten? Dit was niet op
zijn brief vermeld.
F. H. de Koek van Leeuwen
overleden.
Op 69-jarigen leeftijd is Woensdag over
leden de heer F. H. de Koek van Leeuwen,
oud-directeur en directeur van Cultuurmaat
schappijen.
De heer de Koek van Leeuwen werd 2
Februari 1870 te Besoeki (Java) geboren, werd
in 1884 leerling van het Kon. Instituut voor
de Marine en was van 1888 tot 1899 zeeofficier
Daarna ging hij in zaken, werd opgenomen
in het bestuur eener N.V. en kreeg tevens de
vertegenwoordiging
van verschillende
buitenlandsche hui
zen.
Hij was thans di
recteur en commis
saris van cultuur
en andere maat
schappijen en secre
taris der Vereen,
voor de theecultuur
In Ned. Indië en
van de Vereen, van
thee-importeurs. Hij
had zijn kantoor te
Amsterdam.
De overledene was
gedurende meer dan 20 jaar ouderling der
Ned. Herv. Kerk en maakte ook deel uit van
het College van Notabelen dier kerk.
De heer de Koek van Leeuwen was tot zijn
overlijden lid van het bestuur van het Diaco-
nessenhuis en gedurende de laatste 6 jaar
voorzitter. In deze functie volgde hij Indertijd
prof. Korff op.
De teraardebestelling zal plaats hebben Za
terdag 29 April, half één, op de Alg. Begraaf
plaats te Heemstede.
260.000 jongelieden vallen onder
den werkelijken dienst
Minister Chamberlain heeft in het La
gerhuis verklaard, dat ongeveer 310.000
jonge mannen onder de bepalingen van
de dienstplichtwet zullen vallen.
Hiervan zullen echter op grond van
ongeschiktheid en uitzonderingsbepalin
gen nog meerdere tienduizenden worden
afgevoerd.
„Press Association" schat dan ook het
aantal van diegenen die „in werkelijken
dienst" zullen moeten opkomen op
slechts 260.000.
Hieronder vallen echter, naar Reuter verneemt
niet die jongelieden, die zich in den nacht van
26 op 27 April vóór middernacht aanmelden voor
vrijwillige dienstneming in het territoriale leger.
Naar schatting zal de invoering van
den dienstplicht, zelfs in den door Cham
berlain aangekondigden gedeeltelijken
vorm, het aantal manschappen van de
Britsche weermacht tot over het mil-
lioen doen stijgen, waarbij de troepen in
Britsch Indië en Birma inbegrepen zijn.
Naar verluidt zijn de voorbereidingen zoover
gevorderd, dat binnen een of twee dagen na de
goedkeuring van het voorstel door het parlement
de eerste dienstplichtigen hun oproeping kunnen
ontvangen.
Auto rijdt tegen een kuis aan.
En blijft juist vóór de voorkamer staan.
Woensdagavond omstreeks half acht had
op de Laan van Rozenburg een auto-ongeluk
plaats dat wel wondergoed is afgeloopen.
De heer Hoenderdos, wonende Laan van Ro
zenburg, schuin tegenover de Laan van
Bloemenhoven, had voor zijn woning zijn
auto even geparkeerd gehad en wilde de Laan
van Bloemenhoven inrijden, waarvoor hij
links de Laan van Rozenburg moest over
steken. Toen hij juist bezig was deze ma
noeuvre te maken, en daarvoor zijn richting
wijzer had uitgestoken, naderde achter hem
op korten afstand maar zooals beweerd werd,
met vrij snelle vaart een auto uit de richting
Heerenweg, bestuurd door den heer E. Ebens,
uit Haarlem.
Daar de heer E. geen kans meer zag om te
stoppen en ook niet meer riskeerde de auto van
de heer H. nu rechts te passé eren, gooide hij
zijn stuur meer naar links en het gelukte
hem zoo, een botsjng met bedoelde auto te
voorkomen. Maar door dit „laveeren" was hij
blijkbaar niet meer meester over zijn stuur.
Hij kon de auto niet meer op den rijweg krij
gen, reed steeds meer naar links, eerst over
het rijwielpad, waar toevallig de 16-jarige H.
P. B. reed, wiens voorwiel even geraakt werd.
schaafde toen een boom. staande op den heek
Laan van RozenburgLaan van Bloemen
hoven, raakte nog even een volgenden boom
en kwam toen terecht in den voortuin van
perceel Laan van Rozenburg 25. bewerkte het
hekje en een haagje, ramde het onderdeel van
een erker van dit perceel, om dan dank zij
het houtwerk van het hek, dat onder de voor
wielen was meegegaan, waardoor de voor
wielen der auto een halve meter in de hoogte
werden gelicht, eindelijk tot stilstand te
komen tegen den muur tusschen de 2 erkers.
Doordat de linkerkant van den bumper en
en het linkervoorwiel tegen den erker was op
gebotst, was de zware 8 cylinder Opel geluk
kig iets naar links gewrongen, anders was
de kans toch nog groot geweest dat ook de
erker van perceel 27 het had moeten ontgel
den en dan was de auto in de voorkamer
terecht gekomen.
Een geluk mag het genoemd worden, dat
het nog geen zomerseizoen was. want daar de
Laan van Rozenburg de verbindingsweg is
tusschen de Zandvoortschelaan en den
Heerenweg, passeeren daar in het badseizoen
honderden wielrijders om dezen tijd. Nu was
het er maar één, en deze kwam er af met
een verbogen voorwiel. Ook de heer en mevr.
E. kwamen met den schrik vrij.
Voor zoover na te gaan was. zal de auto
ook weinig beschadigd zijn.
Mevr. v. d. B. die in de kamer zat te lezen
was natuurlijk hevig geschrokken toen de
zware wagen met een harden klap voor de
ramen kwam te staan.
Geen bedelende kinderen op straat
WAARDENBURG, 27 April. Een
ontzettend ongeluk is vanochtend ge
beurd op den onbewaakten overweg in
den Waalbandijk te Waardenburg.
Drie kinderen zijn door den trein uit
Zaltbommei gegrepen en op slag ge
dood.
Om half twaalf passeerde een trein
uit Den Bosch in de richting Utrecht.
Een landbouwer zag plotseling, dat
drie kinderen den overweg overstaken,
juist toën de trein naderde. Een on
geluk was onvermijdelijk. De kinderen,
de vijfjarige Klaas van Oort, zijn vier
jarige broertje Aart en het acht
jarige nichtje Gerrie van Oort wer
den door den trein gegrepen en onmid
dellijk gedood. De slachtoffertjes zijn
de kinderen van de landbouwers van
Oort, die in de onmiddellijke nabijheid
van den overweg wonen.
In verband met dit vreeselijke onge
val deelt de burgemeester van Waar
denburg ons mede, dat hij meermalen
de spoorwegen op de gevaarlijke situa
tie ter plaatse heeft gewezen.
In twee jaar tijds zijn hier reeds zes
ongelukken gebeurd.
Een tweede boodschap van
Roosevelt verwacht.
Indien Hitier de gelegenheid daartoe laat.
GIBRALTAR. 27 April (Reuter). Van
ochtend zijn een Duitsche kruiser en torpedo
jagers door de Straat van Gibraltar gestoomd.
De schepen kwamen uit Westelijke richting.
Te acht uur zag men de schepen de haven
van Ceuta binenn varen.
Woensdagavond was de bestuurder van een
auto. toen hij in de Laan van Rozenburg voor
een andere auto moest uitwijken, het stuur
niet meer meester. Hij reed via den berm, het
fietspad, het trottoir het voortuintje in van
perceel No. 25, vernielde natuurlijk de haag
en het hekje en beschadigde den erker zeer
ernstig.
DonderSag 27 Xpril 1939
Abonnementen per week fO.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
posl f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentien; 1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelahonnement*tarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1.4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek.
's-GRAVENHAGE, 26 April. B. en W. vam
Den Haag stellen aan den gemeenteraad voor,
voor de vrijwel aan elkaar grenzende, bedrij
ven aan elkaar grenzenden bedrijven van de
telefoon en de electriciteitsvoorziening en
voorts de fabrieken van het gemeentelijk gas
bedrijf met de gashouders van dit bedrijf
luchtafweergeschut te koopen.
De kosten van dit geschut zullen in geval
aanschaffing door het departement van
defensie, met inbegrip van de kosten voor het
opstellen daarvan, in totaal ten hoogste
110.000 bedragen. Hierin zijn de kosten van
richtapparaten en van munitie begrepen.
Toen dezer dagen de controleurs van
de Sierteeltcentrale bezig waren met het
opmeten van bloembollenvelden troffen
zij aan de Breedslaglaan een veld met
tulpen aan, waarvan de eigenaar onbe
kend was. Niemand in den omtrek kon
vertellen van wie deze bloembollen
waren.
Door de politie en controleurs wordt
nu dag en nacht gewaakt om eens te
kijken of de eigenaar niet op komt
dagen.
Als de volgende week de eigenaar zich
nog niet heeft aangemeld zullen de
bloembollen op last der Sierteeltcentrale
worden gerooid en vernietigd.
In Engeland zullen 260.000 jongelieden voor
den ..werkelijken dienst" worden opge
roepen. 1
Chamberlain heeft in het Engelsche Lager
huis den dienstplicht aangekondigd voor
20 en 21 jarigen met een eerste oefentijd
van 6 maanden. 5
De besprekingen van Gafcncoc te Londen
hebben waarschijnlijk ruimere Engelsche
beleggingen in Roemenië tengevolge. 5
De Engelsche regeering neemt maatregelen
tegen ongeoorloofde oorlogswinst. 5
De Belgische Kamer heeft de speciale vol
machten goedgekeurd. 13
SPORT.
Damrubriek. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De andere kant. l
J. B. Schuil: Het 40-jarig tooneeljubileum
van Carel van Hees. 2
Vr. S.: In Engeland. 3
Van een büzonderen BcrHjnschcn correspon
dent: Politiek „koffiepraatje" uit Duitsch-
land. 5
v. H.: De film „Jongensstad". 7
K. de Jong: De Haarlemsche Politie Muziek
vereniging en het Mannenkoor „Proza
Poezie". 7
G. J. Kalt over de uitvoering van de Mat-
thaeu.s Passion van Heinrich Schütz. 7
J. B. Schuil: De derde schoolvoorstelling.
„Dr. Knock". 7
Voor de Vrouw. n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g
Een buitengewoon geslaagde overzichtfoto van dc rots van Gibraltar, de
Engelsche vesting, welke den toegang tot de Middellandsche Zee beheerscht, en
alwaar den laatsten tijd nieuwe versterkingen zijn aangebracht.
In verband met de feestelijkheden op Maan
dag a.s. ter gelegenheid van de viering van den
verjaardag van H.K.H. Prinses Juliana, ves
tigt de Commissaris van Politie te Haarlem er
de aandacht op, dat streng zal worden opge
treden tegen bedelende kinderen. Ook kinde
ren. die muziek maken of vertooningen geven
en daarbij bedelen, worden niet op straat toe
gelaten en zullen naar het politiebureau wor
den overgebracht, terwijl de muziekinstrumen
ten e.d. in beslag genomen worden.
Verschrikkelijk
ongeluk te Waardenburg
Spoorwegen meermalen
gewezen op gevaarlijke
situatie ter plaatse
Het woord is aan
J. B. Priestley:
Er is een tijd geweest waar
in de geschiedschrijver te
veel minachting voor econo
mische beweegredenen had.
Die fout werd gecorrigeerd.
Ik geloof dat zij inderdaad
in de laatste twintig jaar op
overmatige icijze gecorrigeerd
is. Menschelijke wezens zijn
iets meer dan economische
eenheden. Wij hebben nu be
hoefte aan wat psychologisch
inzicht in de gebeurtenissen
die historie maken.
WASHINGTON. 27 April (Reuter). In
diplomatieke kringen verwacht men, dat
Roosevelt een nieuwe boodschap met. vragen
tot vrede tot Hitier zal richten, wanneer deze
in zijn rede in den Rijksdag morgen de deur
daartoe open laat.
Indien Hitier tegenvoorstellen doet en niet
het denkbeeld van een economische wereld
conferentie en ontwapenings-conferentie zon
der meer verwerpt acht men het in welinge
lichte kringen waarschijnlijk, dat de president
'n concreten vorm zal zoeken voor deze voor
stellen. Zij, die deze meening aanhangen, ver
klaren. dat Roosevelt gedurende de crisis
van München ook zijn eerste vredesboodschap
tot Hitier door een tweede heeft doen vol
gen
In cfficieele regeeringskringen acht men
de rede. welke Hitier morgen in den Rijksdag
zal uitspreken geen officieel antwoord op de
voorstellen van Roosevelt, aangezien deze rede
meer gericht is tot het Duitsche volk dan tot
den president der Vereenigde Staten. Men zal
evenwel niet verwonderd zijn, wanneer Duitsoh
land naderhand kennis zal geven van de
ontvangst van de boodschap van Roosevelt
door het overhandigen van een copie van
de rede van Hitier aan het Witte Huis.
Duitsche oorlogsbodems in de
Straat van Gibraltar.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag
De heer F. H. de Koek van Leeuwen is over
leden. 1
Haarlem en de collectieve arbeidsovereen
komsten. 2
Lourcns Jansz. Coster 500 jaar geleden ge
storven. 4
BINNENLAND.
Bij een ongeluk op een onbewaakten over
weg te Waardenburg zün drie kinderen ge
dood. I
In de Eerste Kamer kwam de wijziging van
de motorrijtuigenbelasting aan de orde. 3
In de Tweede Kamer werden amendementen
behandeld betreffende autovervoer voor
personen. 3
Tegen een Amsterdamschen politic-agent die
een brigadier neerschoot, werd twee jaar
gevangenisstraf geëischt. 3
BUITENLAND.