Haarlem's Dagblad
NOODLOTTIGE BRAND IN
HAARLEM-NOORD.
De Camera Obscura.
Ochtendbeurs Amsterdam
Bewoner om het leven gekomen.
Attentie.
Het Belamii
56e Jaargang No. 17146
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algcm. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
DrnkkerijZuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 12 Mei 1939
Abonnementen per week f 0.25 p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertenticn1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 035. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnemenlstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod l-l regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes rie rubriek.
Het jaar 1839 kenmerkte zich door een zeer
groote uitvinding. Want het was in dat jaar
dat de Franschman Daguerre de wereld in ver
bazing bracht met de mededeeling aan de
Académie des Sciences, dat het hem gelukt
was in zijn camera obscura, donkere kamer,
beelden te ontwikkelen. De fotografie was uit
gevonden. En in den herfst van datzelfde jaar
verscheen bij de Erven Bohn te Haarlem het
boek „Camera Obscura", waarin de vijfentwin
tigjarige student Hildebrand zijn portretten-
reeks van den Nederlandschen volksaard ont
wikkeld had met niet minder toewijding en be
gaafdheid dan Daguerre de kunstschilder
Daguerre zijn technischen arbeid had vol
tooid. Ook Hildebrand's werk zou dan ook blij
ven leven. En nu, honderd jaar later, maakt
men zich op om zijn jubileum te vieren. Na
tuurlijk moet Haarlem het centrum van die
viering worden en de Vereeniging Haarlem's
Bloei, geschraagd door de medewerking van het
gemeentebestuur, zet grootsche plannen op
touw. Daarvan heeft wethouder Van Liemt, als
voorzitter, gisteravond een uiteenzetting gege
ven in een vergadering met de leden van het
voorloopig comité en de vertegenwoordigers
van vele Haarlemsche vereenigingen. Dat was
een bijzonder geslaagde bijeenkomst, waarin
Hildebrand's Camera het volle recht werd ge
daan. Want twee anderen deden haar voor ons
leven: dr. P. H. Schroder, die haar waarde
kenschetste en eenige harer zuiverste fragmen
ten voordroeg met de ontroering van den lit
terator, wien dit boek zeer na aan het hart
ligt en de schilder Herman Moerkerk, die zijn
Camera-optocht, het hoofdnummer van het
ontworpen programma, zoo plastisch en
kleurrijk vertelde, telkens weer de juiste ac
centen aangevend, dat wij hem voor ons voor
bij zagen trekken. Het was heel boeiend: de
litterator en de schilder beiden in hun eigen
karakteristieke uitbeelding. En zij hebben bij
de aanwezigen dan ook zeker geestdrift voor
het plan gewekt.
Die zal het in deze tijden van schrale finan-
ciëele middelen en velerlei nijpende zorgen
moeten doen slagen. Tóch moeten doen slagen!
Er wordt veel toewijding en ontzaglijk veel me
dewerking voor vereischt, maar het doel is het
waard.
De gemeente zal een subsidie geven maar
lang niet alles kunnen betalen: dus zal er
financieele medewerking uit de burgerij noo-
dig zijn. En die optocht, de deelneming van
vijfhonderd gecostumeerden vergend, ver
eischt hulp van vele vereenigingen,
niet het minst van de tooneelvereenigingen,
want hij zal niet slechts „geloopen en gere
den", maar vooral ook „gespeeld" moeten
worden.
Het samenvallen van het eeuwfeest der
Camera met dat van de Nederlandsche Spoor
wegen, dat hoofdzakelijk te Amsterdam door
een tentoonstelling wordt herdacht, heeft bij
Haarlem's Bloei tot de aardige en oorspron
kelijke gedachte geleid, een groep gecostu
meerden uit Haarlem naar de Hoofdstad te
doen rijden. Daar worden officieele ontvang
sten door de gemeentebesturen van Haarlem
en Amsterdam aan verbonden. Beide hebben
hun instemming betuigd en het schijnt een
heel gelukkige oplossing van dat lastige
vraagstuk: hoe kunnen twee zulke ongelijk
soortige herdenkingen in contact met elkaar
gebracht worden.
Er zijn nog meer plannen: voor een ten
toonstelling betreffende de Camera, voor een
marktplein, voor de opvoering ^an een tooneel-
stuk. Wat dat laatste betreft heb ik eenige
vrees hooren uiten: een poging tot herschep
ping van de Camera, die haar schoonheid juist
in eigen typeering en vorm vindt, door een
tooneelbewerking het zou natuurlijk een
„bewerking" worden werd gevaarlijk geacht.
Ik geloof het ook: ik geloof dat men beter een
stuk uit dien tijd zou kunnen opvoeren, een
stuk dat zichzelf zou zijn en de periode uit
beelden, maar niet het gebeuren in de Camera
bewerken. Misschien heeft 't nut dat nog eens
even naar voren te brengen, nu het nog tijd
is om er zich op te bezinnen.
Dit Camera-jubileum in Haarlem zal geen
Haarlemsch, maar een Nederlandsch feest
moeten worden. Dat legt bijzondere verplich
tingen op. En dit besef heerscht in de kringen
der ontwerpers, die kennelijk op den goeden
weg zijn met hun plannen.
R. P.
De eerste haring gevangen.
SCHEVENINGEN, 12 Mei. Hedenoch
tend hebben de haringschepen, die Woensdag
j.l. ter baringvisscherij zijn vertrokken hun
netten gehaald.
De resultaten waren volgens radiografische
berichten van hedenochtend 5 uur, als volgt:
KW. 151, met 5 kantjes. IJM. 490 met 2^
kantje, de „Prinses Juliana" met 1 mand en
eie „Henny" met 2 kantjes.
Volgens de KW. 151 was de telling van 1
kantje: 1150 stuks. Als vangstplaats werd op
gegeven 57 gr., 15 min. N.B. en 4 gr. 20
min. O.L.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amsterdam
van heden van 10.30 uur tot 11.25 uur.
Kon. Olie 298—Va-
Vergde Vorstenl. 86Vz.
Philips 192—3.
AKU 37.
Beth. Steel 42 1:4—3 8.
U.S. Steel 36 18—5'S.
Republic Steel 12 14.
Anaconda 18 7 8.
Een felle brand verwoestte Donderdagavond te Groningen het warenhuis T.A.N.T.E. Een overzicht
tij'dens den brand
Bovenhuis prooi der vlammen.
Brandend petroleumstel
stortte door de vloer
in het benedenhuis.
Hedenmorgen omstreeks 4 uur is het
bovenhuis, Hertzogstraat 16 rood in
Haarlem-Noord geheel uitgebrand. De
bewoner, de 25-jarige F. de la Cham-
bre verloor hierbij het leven. Nadat de
brand grootendeels gebluscht was werd
zijn verkoold lijk in de keuken gevonden.
Waarschijnlijk heeft de man in de keuken ge
tracht om den daar ontstanen brand te blusschen.
De keukenkraan liep namelijk; dit feit wijst
er op, dat de man met het water het vuur heeft
willen bestrijden; doch daarbij is hij de prooi
der vlammen geworden.
Een brandend petroieumstel is door den vloer
naar beneden gevallen in de slaapkamer van
den benedenbuur. Deze werd gewekt doordat
er gebeld werd; nauwelijks was hij er zich van
bewust aan het geknetter van het vuur kon
hij dat natuurlijk hooren dat er brand boven
was of een petroleumstel zakte met luid geraas
door de zoldering en plofte midden in de slaap
kamer. De vonken spatten om den verschrikten
bewoner heen, die onmiddellijk het huis uit-
snelde en alle huisraad, wat hij bezat ijlings
naar buiten bracht; hij leed veel waterschade
aan zijn meubilair enz. en is daartegen niet ver
zekerd.
Een surveilleerende agent was de eerste, die
door het hooren van geknetter den brand ont
dekte. Onverwijld waarschuwde hij de brand
weer, die spoedig met een motorspuit ter plaatse
was en de vlammen, die aan den achterkant van
het bovenhuis, waar zich de keuken en de slaap
kamer bevinden, naar buiten sloegen, met wa
terstralen via slangen op de waterleiding be
streed.
Voor dat de brandweer arriveerde werd de
voordeur van het brandende huis reeds door
omwonenden geopend door de ruitjes stuk te
slaan en aan het touw te trekken. Een der bu
ren begaf zich met een bijl de trappen op, doch
het vuur woedde zoo hevig dat hij niet ver kon
komen.
De brand was tegen half vijf zoo goed als ge
bluscht. Tot dien tijd had men door ver
klaringen der buren in de meening verkeerd
dat zich niemand in het brandende huis bevond;
de vrouw lag in het ziekenhuis, waar zij één
dezer dagen bevallen was, en de man was in
Amsterdam, zoo werd gezegd. De brandweer
mannen hadden bovendien in de slaapkamer
kunnen zien dat er daar niemand op bed lag.
In de keuken kon men langen tijd onmogelijk
binnen komen, want daar bevond zich de vuur
haard.
Toen echter de vlammen ook daar in
kracht begonnen af te nemen deed men
bij het betreden dezer totaal uitgebran
de ruimte een ontstellende ontdekking;
een verkoold lijk, met den rug op den
vloer gelegen, werd ontdekt. De beenen
en armen waren verbrand.
Naar de ligging van het lijk te oordeelen ver
onderstelt men dat het slachtoffer niet levend
verbrand is, doch eerst stikte. Later kon men
ook de slaapkamer inspecteeren, en toen bleek
dat het dek van het bed opengeslagen was.
Het bed bleek echter niet beslapen. Dit klopt
ook met het feit dat het slachtoffer een motor
jekker aan had toen het vuur hem aantastte.
De resten van den jekker werden op het lijk
aangetroffen. Buren verklaren omstreeks elf
uur nog stemmen in het huis te hebben gehoord,
zoodat het slachtoffer nog laat bezoek gehad
moet hebben.
Aangenomen wordt dat de man nadien nog
uit is gegaan en pas in den nacht weergekeerd
is. Waarschijnlijk heeft hij toen het petroleum
stel aangestoken om warmte te krijgen of nog
iets te bereiden. Doordat het stel omviel of door
eenig ander ongeluk moet de brand toen ont
staan zijn.
De commissaris van politie verzoekt degenen,
die nog nadere inlichtingen kunnen verschaffen,
met name met betrekking tot de late visite, zich
bij het politiebureau te willen vervoegen.
De bewering dat de vrouw van den
om het leven gekomen man in het zie
kenhuis lag, en daar één dezer dagen
bevallen was, bleek naderhand juist Dit
is wel een zeer tragische omstandigheid.
Het gebeurde wekte in de buurt natuurlijk de
grootste beroering. Allerwege stonden de men-
schen, velen nog in nachttoilet met inderhaast
omgeslagen jassen, het werk van de brandweer
gade te slaan.
De Commissaris van Politie, de heer E. H.
Tenckinck was op het terrein van den brand
aanwezig.
Het geheele interieur van het bovenhuis werd
totaal uitgebrand. Het front waar zich de zitka
mer bevindt, bleek van buiten onaangetast,
doch de achterzijde met de keuken en de slaap
kamer was geheel vernield. De balustrade was
gedeeltelijk verbrand. De benedenbuur de heer
Portman kreeg aanzienlijke waterschade. Bo
vendien was in zijn slaapkamer, waar boven zich
de keuken bevindt, waar de vuurhaard was, een
groot gat gebrand, waar eerst liet petroleumstel
en naderhand nog eenig huisraad, verbrand
hout enz. door heen viel.
Het lijk van het slachtoffer werd per zieken
auto naar het ziekenhuis vervoerd.
Belcmmeringenwet privaatrecht.
Wijziging door de Eerste Kamer verworpen.
's-GRAVENHAGE, 12 Mei. De Eerste Kamer
heeft heden liet wetsontwerp tot wijziging en
aanvulling van de belemmeringenwet privaat
recht (hetwelk beoogde opheffing mogelijk te
maken van die overeenkomsten, welke de pu
bliekrechtelijke lichamen belemmeren hun
onroerende goederen te gebruiken op de wijze
die door het openbaar belang wordt gevorderd)
met 19 tegen 14 stemmen verworpen.
In den afgeloopen nacht omstreeks 4 uur is
in de Herzogstraat in Haarlem-Noord een
bovenhuis uitgebrand. De bewoner kwam hier
bij om het leven. Op bovenstaande toto ziet
U de achterzijde van de uitgebrande verdie
ping. Rechts is de keuken, waarin het vuur
ontstond: daar werd het verkoolde lijk van
den bewoner gevonden.
Springstof in brievenbussen.
Vijf ontploffingen in het centrum van
Manchester.
MANCHESTER. 12 Mei Reuter). In den
afgeloopen nacht hebben zich in het centrum
van Manchester vijf ontploffingen voorge
daan. waardoor wel materieele schade werd
aangericht, doch geen mcnschcn werden ge
troffen In alle vijf gevallen was de spring
stof, geligniet, in een brievenbus gedaan.
Het hoeft heusch niet groot te wezen,
Daverend noch imposant,
Het hoeft geen kleinood te wezen,
Vol met goud en diamant.
't Hoeft geen offer te verraden.
Van een schraal voorziene kas,
Dat zou soms het doel maar schaden.
Waar het om begonnen was.
't B'ijve strict binnen de krachten.
Waardoor het is voortgebracht.
Want hier geldt slechts de gedachte,
Tjadat er aan is gedacht.
't Moet een glans in 't oog verwekken,
In het hart een warm gevoel,
En een lach op lieve trekken,
Dan treft het volmaakt zijn doel.
't Hoeft geen groot cadeau te wezen,
't Mag eenvoudig zijn en klein,
't Hoeft alleen maar zoo te wezen,
Dat het een symbool kan zijn
'k Hoef u wel niet uit te leggen,
Waar dit over gaat maar ach,
Laat ik 't toch maar zachtjes zeggen;
Zondag is het Moederdag!
Heden verklaring van Chamberlain
over de overeenkomst met Turkije.
Engelsche regeering bereid mede te werken
aan vestiging van emigranten in Guyana.
LONDEN 12 Mei (Reuter). Minis
ter-president Chamberlain heeft van
ochtend in het Lagerhuis verklaard,
dat hij bereid is vanmiddag even voor
vier uur een verklaring af te leggen in
zake de overeenkomst met Turkije.
Verder zeide de minister-president dat de
regeering bereid is de meest vergaande facili
teiten te verleenen voor iedere vestiging van
emigranten in Britseh Guyana, waartoe de
vluchtelingen-organisaties zouden besluiten. De
regeering hoopt, dat maatregelen zullen worden
genomen tot het beginnen met vestigen in het
najaar van 1939 en dat, met goeden wil en mede
werking van alle betrokkenen een vestiging op
groote schaal mogelijk zal blijken, hetgeen aan
merkelijk zou bijdragen tot het oplossen van het
moeilijke vraagstuk der vluchtelingen.
De minister-president voegde hieraan toe, dat
de regeering aanneemt, dat deze poging tot vesti
ging zal worden gefinancierd uit particuliere
bronnen en wordt geleid door deskundigen, die
worden aangewezen door de vluchtelingen
organisaties, die op de eerste plaats verantwoor
delijk zijn.
De regeering van Britseh Guyana is bereid tot
volledige samenwerking en zal administratieve
krachten ter beschikking stellen en de Britsche
regeering zal eveneens de vluchtelingen-organi
saties de noodige medewerking verleenen.
De Britsche regeering is van meening, dat
iedere mogelijkheid van vestigen op groote
schaal afhankelijk is van de mogelijkheid van
industrieele ontwikkeling en zij zal zooveel in
haar vermogen is, medewerken tot het scheppen
van werkgelegenheid in industrie voor de vluch
telingen.
„Empress of Australia" beeft met
mist te kampen.
Het schip ligt thans voor de tweede maal stil.
De „Empress of Australia", waar
mede het Engelsche koningspaar zich op
weg naar Canada bevindt, heeft met
zwaren mist te kampen.
Naar United Press meldt heeft het
schip Donderdag en in den afgeloopen
nacht twintig uur achtereen stil gele
gen.
Vanmorgen voer het schip gedurende
een kwartier verder met een snelheid
van 2 knoopen. doch daarna werd de
mist weer dikker en moest het schip
opnieuw worden stil gelegd.
De Canadeesche torpedojagers „Skeena" en
..Saguenay" zijn van Halifax vertrokken om op
een vooraf bepaalde plaats en tijd de „Empress
of Australia" te verwelkomen.
Gisteravond heeft het koningspaar de beide
vertegenwoordigers van de Britsche pers, den
vertegenwoordiger van Reuter Gordon Young,
en den officieelen fotograaf Horton, aan 't diner
genoodigd. In den avond woonden de koning en
de koningin een filmvoorstelling aan boord bij.
Het woord is aan
Bishop Creighton:
Paradoxen zijn nuttig om
de aandacht op denkbeelden
te vestigen.
Japan bemiddelaar tusschen
Duitschland en Polen?
Totnogtoe echter geen stappen gedaan.
TOKIO, 12 Mei (Domei-A.N.P.) In ver
band met een bericht van de „Asahi" dat
Japan zijn goede diensten zou hebben aan
geboden om tusschen Duitschland en Polen
te bemiddelen, verklaart de woordvoerder van
het departement van buitenlandschc zaken:
Het is waar, dat Japan oprecht wenscht, dat
Duitschland en Polen hun geschil op vriend
schappelijke wijze regelen en daardoor bij
dragen tot den vrede in Europa en in de
wereia, maar het is niet waar dat de Japan-
sche regeering reeds eenigen stappen onder
nomen heeft om haar bemiddeling tusschen
beide landen aan te bieden.
Het blad had bovendien gemeld, dat de
Japansche regeering haar ambassadeurs in
Warschau en Berlijn zal opdragen definitieve
besprekingen te openen, ingeval Duitschland
en Polen de Japansche voorstellen zouden
aanvaarden.
Het in Frankrijk verongelukte
Duitscbe vliegtuig.
Vier mitrailleurs aan boord.
Bij het onderzoek, dat ingesteld werd naar
het in de buurt van Pontarlier verongelukte
Duitsche vliegtuig een Me^sesschmidt
is gebleken dat zich vier mitrailleurs, een
fotoapparaat en een radiozender aan boord
van het toestel bevonden.
Oorzaak van don brand te
Groningen nog niet bekend.
Brandweer vanmorgen te 10 uur ingerukt.
GRONINGEN. 12 Mei. Omtrent de oor
zaak van den brand in het warenhuis
„T.A.N.T.E." aan de Vischmarkt te Gronin
gen wordt ons medegedeeld, dat deze oorzaak
nog niet is vastgesteld. Een ontploffing van
Buta-gas is niet de oorzaak, daar dit gas niet
in het gebouw aanwezig was. Aan een ontplof
fing van dit gas is gedacht doordat dc verte
genwoordiger van de onderneming, welke het
Buta-gas in den handel brengt, zijn zaak
naast het Warenhuis gevestigd heeft en tij
dens den brand de bij hem aanwezige fles-
schen gas in veiligheid bracht.
Ook een ontploffing van een cylinder kool
zuur. waaraan gedacht werd, moet uitgeslo
ten worden geacht.
De politie zet het onderzoek naar de oor
zaak voort-
Na 15 uur van ingespannen arbeid zijn de
Groningsche brandweer en de haar assistee-
rende militairen er in geslaagd den brand in
het warenhuis T.A.N.T.E, vanmorgen om on
geveer tien uur volledig onder de knie te krij
gen. waarna de brandweer de militairen
waren reeds eerder naar de kazerne terugge
keerd is ingerukt. De voorgevel staat wel
iswaar nog steeds overeind doch aangezien
het instortingsgevaar zeer groot is. zal hij in
den loop van den dag worden omvergetrok
ken.
Het gebouw, waarin T.A N.T.E. was onder
gebracht behoorde nog steeds toe aan de
NV Galeries Modern, hoewel deze maat
schappij het zelve niet meer exploiteerde om
dat dit niet rendabel bleek te zijn. Het gebouw
is bij een groote Amsterdamsche Assurantie
maatschappij verzekerd voor een bedrag van
f 100.000. Men heeft niet den indruk, dat er
weer een nieuw warenhuis zal verrijzen.
HEDEN 20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Hildebrandt-herdcnking in Haarlem neemt
vasten vorm aan.
BINNENLAND.
De Eerste Kamer heeft de wet inzake ver
eeniging en vergadering aangenomen. 3
Te Groningen heeft een zeer zware waren-
huisbrand gewoed. 3
BUITENLAND.
In zijn rede voor de Fransche Kamer heeft
Daladier gezegd dat Frankrijk den vrede
wenscht, maar gereed is krachtig tegen
agressie op te treden. 5
Chamberlain zeide in een te Londen gehou
den rede dat Duitschland het geschokte
vertrouwen dient te herstellen, alvorens
Engeland tot voortzetting der handelsbe
sprekingen kan overgaan. 5
Het beroep van Wcidemann en Million is
verworpen. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De Camera obscura. 1
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Ncd. O.-Indie hoopt
op groote theeconsumptie. 2
H. D. Vertelling: Oorlogsinvalide. 11
J. H. de Bois: Schilderijen door Doeser in het
Frans Halsmuseum. 11
K. de Jong: Leerlingenuitvoering Haarlem's
Muziekinstituut. 11
Van onzen Bcrlijnsclien correspondent: De
eerste volkstelling In Duitschland. lfi
Voor de Jeugd. 17
De Burgerlijke Stand van Haarlem ls opge
nomen op 14
