Haarlem's Dagblad
De gevaarlijke hoek
In de Lucht.
Cr. Houtstraat—Spekstraat
Britsch—Fransche
voorstellen te Moskou
overhandigd.
Naamsverandering.
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17159
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algen». Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 30 Mei 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25- franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reolnmes f 0.60 per rcgeL
Regelahonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en uanhod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het gaat met de ontwikkeling van de lucht
vaart niet meer zoo vlot als men in tijden van
groot optimisme voorspeld heeft. Natuurlijk
vormen in Europa de slechte internationale
verhoudingen een belemmering. Werden die
goed, of laat ik maar zeggen „redelijk goed",
dan zou het net der luchtlijnen boven dit
deel der wereld veel grooter en veel dichter
zijn. Vliegverboden stoppen zijn ontwikkeling.
Bovendien zijn er zooveel menschen die geen
lust hebben bepaalde landen te bezoeken, en
zooveel die in bepaalde landen volstrekt geen
zaken kunnen doen, dat het reizigersverkeer
juist van diegenen, die bijzonder aan snelheid
hechten en bereid zijn daarvoor extra te beta
len, er sterk door besnoeid wordt.
Maar de populariteit van de luchtvaart is bij
de jeugd ook verminderd. En dat is voor haar
zeker een ernstige zaak, want van de jeugd
moet zij het hebben. Er zijn jaren geweest
waarin men den ontwikkelingsgang van het
vliegtuig met alle recht vergeleek met dien
van de fiets en met dien van de auto. De
luchtvaart-litteratuur hielp die ontwikkeling
versnellen. Maar de tijd waarin ieder boek
van een bekend vlieger bij voorbaat van
grooten verkoop verzekerd was is voorbij. De
groote „rage" voor luchtvaart-litteratuur is
voorbij, evenals het tijdvak van het zelf-bou-
wen van radio-toestellen pas een jaar of
tien geleden nog in volle fleur de hoogtij van
dat veelbezongen en -beschreven kaartspel,
bridge, en de mode van de kruiswoordpuzzle
gevloden zijn. En blijkbaar is de blijvende
winst van het mode tijdperk der luchtvaart
niet meegevallen. Dezer dagen zijn er zelfs
klachten geuit dat het Nederlandsche volk niet
voldoende „air-minded" is en dat het aantal
jonge Nederlanders dat vliegen gaat leeren
erg tegenvalt. Dat wordt ook bewezen door het
feit dat de K. L. M. zooveel buitenlandsche pi
loten in haar dienst heeft moeten nemen. Na
de invoering van de buitenlandsche toestellen
bij de Hollandsche luchtvaartmaatschappij is
ook het aantal vreemdelingen onder de beman
ningen gaan stijgen. Daar kan men moeilijk
verband tusschen leggen en op zichzelf is het
natuurlijk uitstekend dat de K. L. M. de beste
piloten aanstelt die zij krijgen kan Hollan
ders of niet maar het valt op en het stelt teleur
dat niet meer jonge landgenooten dit beroep
ambieeren. Zware keuringseischen schakelen
ongetwijfeld velen uit, maar die eischen wor
den aan buitenlanders toch ook gesteld. En
groote naties als de Amerikaansche, de Engel
sche, de Fransche hebben ook veel meer piloten
noodig dan ons land, zoodat wij in verhouding
toch over een voldoend aantal zouden moeten
beschikken.
Ik ben geneigd de vraag te stellen of de
overwegende beteekenis, die het vliegtuig voor
oorlogsdoeleinden heeft verworven, er iets mee
te maken heeft. Het zou mij niet verbazen.
Al bewapent de heele wereld zich, ook in de
lucht, de bewapening (en de oorlog) zijn
daarom nog niet populair. De oorlog heeft de
avontuurlijke bekoring, die hij in 1914 nog
voor millioenen bezat, verloren. Het begrip
oorlog is vooral het begrip massa-slachting
geworden. En daarin is de luchtvaart een bij
zonder huiveringwekkende factor. September
1938 heeft getoond hoe intensen afkeer de
volken van oorlog gevoelen. Sinsdien is niet
gebleken dat die afkeer verminderd is. Moet
het ons dan verbazen dat de populariteit af
neemt van een technisch wonder, dat vooral
voor oorlogsdoeleinden gefabriceerd wordt en
dat zijn gruwelijke uitwerking in oorlogstijd al
herhaaldelijk bewezen heeft?
Het is een belangwekkende vraag. Overigens
kan men nog naar de verklaring zoeken van
het verschijnsel, dat juist de kleine volken
weinig „air-mindedness", zoo weinig lucht
vaart-geest, aan den dag leggen. Zijn die
wellicht nog afkeeriger van oorlogvoeren dan
de groote? Het zou geen wonder zijn.
R. P.
Noord- en Zuidhollandsche
Reddingmaatschappij.
Aan het verslag over 1938 van de Noord- en
Zuid-Hollandschc Reddingmaatschappij is het
volgende ontleend:
Dit jaar verleenden de reddingbooten 45
diensten, waarbij 61 menschen werden gered.
Het materieel werd in het afgeloopen jaar
veel verbeterd en ook voor 19391940 is een
bouwprogramma opgemaakt.
Een landgenoote heeft het bedrag, noodig
voor den bouw van een motor-reddingboot
geschonken. De boot zal te Scheveningen wor
den gestationneerd en den naam „Arthur"
dragen.
Wanneer de „Arthur" in dienst is gesteld,
zal de „Zeemanshoop" het station Harlingen
bezetten. De motorreddingboot „C. A. den Tex"
gaat dan van Harlingen naar Hindeloopen,
waardoor de roeireddingbooten van Gaast en
Hindeloopen kunnen worden opgeheven.
Op Texel's Noordpunt is een reddingboot-
weg in aanleg in werkverschaffing. Zoodra
deze weg gereed is wordt bij den vuurtoren
Eierland te De Cocksdorp een nieuw boothuis
gebouwd. De motorreddingboot „Joan Hods-
hon" kan dan met een wagen met „Roadless
Tracks" zoowel naar de N.O.-kust als naar de
West-kust worden vervoerd, zoodat het station
met roeireddingboot bij De Krim dan vervalt.
Te Scheveningen zal voorts een nieuw boot
huis worden gebouwd en de motorstrandred-
dingboot „Prins Bernhard", een geschenk van
de Nederlandsche schooljeugd, zal in dienst
worden gesteld.
Te Egmond aan Zee wordt het reddingmate-
rieel verrijkt met de cnotorstrandreddingboot
„President Steyn" een geschenk van Z. Exc.
dr. Hendrik Muller. Ook wordt daar de water
dichte motortractor „Zeeleeuw" in dienst ge
steld.
Een botsing tusschen tram en autobus
Zaterdagavond omstreeks half acht heeft op den i
hoek Groote HoutstraatSpekstraat te Haarlem
een botsing plaats gehad tusschen een tramwagen
der N. Z. H. en een autobus der Brockway. De
bus een nieuwe groote wagen kwam de
Spekstraat uit en wilde de Houtstraat indraaien.
Uit de Houtstraaat naderde een tram. De chauf
feur merkte de tram te laat op waardoor een
botsing ontstond. Gelukkig had de bestuurder dei-
tram zijn vaart zeer sterk verminderd, zoodat
het ongeluk goed is afgeloopen.
De bus werd in de flank aangereden, waardoor
het ijzeren bekleedsel op die plaats vernield
werd. Even was er onder de menschen die het
ongeluk zagen angst, zou het weer zoo'n ernstig
ongeluk worden als eenige weken geleden op
den hoek Plein Raamsingel?
Er was op dit drukke uur veel publieke belang
stelling. De politie had moeite om de duizenden
toeschouwers op voldoenden afstand te houden.
Het tramverkeer was een half uur in de war.
In de Groote Houtstraat stond een lange rij tram-
De werkloosheid te Haarlem.
Bijna tot 4500 gedaald.
Het gaat de laatste weken goed op de arbeids
markt te Haarlem. In de afgeloopen week daal
de het werkloozencijfer met 148, terwijl
dezelfde week van 1938 slechts een verminde
ring gaf van 15.
Het aantal wcrkloozen te Haarlem is
nu 4570, dus bijna is het gezakt tot 4500.
Er zijn nu 507 werkloozen minder dan in
1938, 767 minder dan in 1937, 1470 minder dan
in 1936 en 755 minder dan in 1935.
Voetballer op het veld plotseling
overleden.
Tijdens den voetbalwedstrijd E.D.O.Hil
versum, die Maandagmiddag in het Noorder
Sportpark gespeeld werd, is de E.D.O.-speler
Bas Timmerman tien minuten vóór het einde
door een hartverlamming getroffen en over
leden. (Men zie ook „Sport en Spel").
Coöperatie „De Eendracht".
35-jarig bestaan.
De coöperatie „De Eendracht" bestaat 14 Juni
35 jaar. Dit feit zal in een huishoudelijke bijeen
komst met het personeel in tegenwoordigheid
van den directeur en president-commissaris der
Handelskamer worden herdacht op Zaterdag 3
Juni des namiddags om 4 uur in het coöperatie
gebouw, Donkere Spaarne 42.
Antwoord wordt spoedig
verwacht.
De Britsche ambassadeur en de
Fransche zaakgelastigde te Moskou
hebben Zaterdagmiddag Molotof de
Britsch-Fransche voorstellen voor sa
menwerking tegen agressie overhan
digd.
Molotof ontving de diplomaten niet
op het commissariaat van buitenland
sche zaken, maar in het paleis van
den Raad van Volkscommissarissen op
het Kremlin. Men ziet hierin, dat hij
de diplomaten heeft ontvangen in
dubbele kwaliteit als voorzitter van
den Raad van Volkscommissarissen
en als volkscommissaris van buiten
landsche zaken. Tevoren had hij
slechts in de tweede functie met de
diplomaten gesproken. Het onderhoud
duurde een uur.
De Sovjetregeering bestudeert thans
de voorstellen en reeds zeer spoedig
kan, naar Reuter verneemt, antwoord
verwacht worden.
Als overeenstemming is be
reikt zal, naar men meent te weten,
het pact te Moskou geteekend worden.
wagens met mopperende passagiers omdat velen
door die vertraging hun trein misten.
Dit oponthoud werd veroorzaakt omdat de po^
litie een onderzoek moest instellen naar de
oorzaak van de botsing, waartoe ook opmetingen
gedaan moesten worden, remmen onderzocht, enz.
Tegen den buschauffeur werd proces-verbaal op
gemaakt.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
Brand in Staatsmijn Hendrik.
Blusschingswerk duurt sedert
Zondagmiddag voort.
BRUNSSUM 30 Mei. In den nacht van Za
terdag op Zondag is brand ontstaan in de nabij
heid van schacht 600 der staatsmijn Hendrik te
Brunssum.
De reddingsploeg der staatsmijn werd direct
gerequireerd en met man en macht toog men
aan het werk om het vuur te blusschen. Niet
tegenstaande het tot op een lengte van 300 a 440
meter brandde, leverde het vuur geen direct
gevaar voor de mijnwerkers op.
De ploeg van den dagdienst kon Dinsdag
morgen, uitgezonderd de steenhouwers, niet af
dalen en moest met achterlating van proviand
voor de leden der reddingsbrigade huiswaarts
keeren. Deze reddingsploeg is reeds 16 uur onaf
gebroken bezig met het blusschingswerk.
De directie van de mijn deelt mede, dat de
brand gistermiddag omstreeks half zes is ont
dekt in een vloer onder de 537 meter-verdieping
in schacht 2 van de staatsmijn. Het vuur heeft
zich uitgebreid tot in de laadplaats op de 636
meter-verdieping en was vanochtend nog niet
gedoofd.
Persoonlijke ongelukken zijn niet voorgevallen.
Engelsche koningspaar op de helft
van zijn reis.
Heden houdt de koning opnieuw een
radiorede.
VICTORIA (Britsch Columbia) 30 Mei (Reu
ter) De koning en de koningin hebben
vandaag de eerste helft van hun reis door Ca
nada volbracht. Morgen vertrekken zij weer
naar het oosten. De reis naar Victoria hebben
de hooge gasten per boot gemaakt. Toen zij
de stad naderden, laaiden overal vreugde
vuren op.
De koning zal omstreeks 23 uur Britschen
zomertijd een radiotoespraak houden.
Nieuw Italiaansch Oceaan
vliegtuig in aanbouw.
Bestemd voor geregelden luchtdienst
naar New-York.
ROME, 30 Mei. (D.N.B.) In Triest is een
viermotorig vliegtuig in aanbouw, dat 40 passa
giers kan vervoeren en een snelheid van 310
zeemijlen kan ontwikkelen.
Het toestel zal in December of Januari gereed
zijn-en een proefvlucht maken over het zuide
lijke deel van den Atlantischen Oceaan, om
daarna gebruikt te worden voor den geregelden
luchtdienst naar New-York.
(Siam zal binnenkort zijn naam
veranderen in Moeang Thaihet
geen „land van vrije mannen"
beteekent.)
Siam zal straks zijn naam verliezen,
Het gaat daarvoor een andren kiezen,
En daarin is 't volkomen vrij;
Niet dat dit wat moet kunnen schelen,
Maar wij krijgen bij de réeds vele
Er weder een klein zorgje bij.
Wordt straks van Moeang Thai geschreven,
Dan piekeren wij toch wel even.
Tot het ons weer te binnen schiet;
Dan moeten wij er ook aan wennen,
Dat de soort tweeling, die wij kennen,
Straks Moeang Thaische tweeling hiet.
Wij hebben het de laatste jaren.
Reeds meer dan eens kunnen ervaren,
Dat namen tijdlijk kunnen zijn;
Hoewel wijzelf en andren d' oude,
Nog trotsch en graag in eere houden,
En zulien voortgaan in die lijn.
Siam wordt „Land van vrije mannen",
Dat is in kruiken en in kannen,
Ik hoop nu maar voor dezen staat.
Dat dit tot tijden lang na dezen,
Altijd tenvolle juist zal wezen,
Niet slechts in naam, maar inderdaad.
Het woord is aan
Ir. H. N. Prins overleden.
Ontwerper van de schepen der Maatschappij
Nederland.
AMSTERDAM 30 Mei. Hedennacht is in
den ouderdom van 51 jaar overleden de heer Ir.
H. N. Prins, chef van de afdeeling „Scheeps
bouw" der Stoomvaart Maatschappij „Neder
land".
Sind 1917 zijn alle voor de ..Nederland" ge
bouwde schepen door hem ontworpen en onder
zijn toezicht uitgevoerd, zooals o.a. de motor
passagiersschepen „P. C. Hooft", „Chr. Huy-
gens", „Johan van Oldenbarnevelt", „Marnix
van St. Aldegonde", de motorpassagiers-vracht-
schepen der „Poelau"-klasse, de motorvracht
schepen der T-klasse en ook de schepen, welke
zich thans nog voor de „Nederland" in aanbouw
bevinden. Hiervan is wel het belangrijkste
schip het m.s. „Oranje", dat hij helaas niet meer
in de vaart heeft mogen zien komen.
De heer Prins heeft op verzoek van de IIol-
land-Amerika-Lijn de leiding gehad bij het
vaststellen van de lijnen en het ontwerpen van
het algemeen plan van de „Nieuw Amsterdam".
Ir. Prins had ook zitting in verschillende tech
nische commissies.
De begrafenis is bepaald op Donderdagmiddag
a.s. te 3 uur, op de Begraafplaats „Zorgvliet",
te Amsterdam.
DIENSTMEISJE BIJ BRAND GEWOND
's-GRAVENHAGE. 30 Mei. In de woning
van den gepensionneerden luitenant-generaal
A. Hoogeboom aan de Cornelis Speelman
straat no. 23 is vanmorgen om ruim 10 uur een
brand uitgebroken, die in enkele oogenblikken
de voorkamer op de eerste verdieping zoodanig
teisterde, dat daarin vrijwel het geheele in
terieur werd verwoest. De 86-jarige generaal
was met zijn echtgenoote te Scheveningen en
het dienstmeisje was bezig de kamers te doen,
toen bij het aansteken van een gascomfoor de
gummislang afsloeg. Hierdoor geraakte de
slang in brand en hoewel het dienstmeisje
direct de kraan van de gasleiding afsloot,
had de steekvlam haar fatale werking reeds
verricht: kleedjes en meubelen stonden in
lichte laaie en bii haar pogingen tot blus-
sching kreeg het meisje brandwonden aan
handen en voeten. Zij moest naar het zieken
huis aan den Zuid wal worden overgebracht.
De inmiddels gealarmeerde brandweer rukte
met de motorspuit van het bureau Louise
Henriëttestraat uit en ving met den blus-
schingsarbeid aan. Zij had de vuurzee, die dooi
de ramen naar buiten was geslagen, spoedig
onder de knie.
Het familiedrama in de
Caninefatenstraat.
De dader overgebracht naar Mcdemblik.
G., de man die verleden week in de Cani
nefatenstraat te Haarlem in 'n zenuwaanval
zijn vrouw en 2-jarig kind doodde en ook zich
zelf verwondde, werd in het St. Elisabeths
Gasthuis verpleegd. Hij is thans naar het
provinciaal ziekenhuis te Medemblik overge
bracht
Ernest Renan:
Hoe meer ik erover denk,
hoe meer ik er van overtuigd
geraak dat de geheele wijs
begeerte neerkomt op een
goed humeur.
De wijziging der Amerikaansche
neutraliteitswet.
Huil geeft richtlijnen aan.
De Duitsche vliegergeneraal Milch (midden) is te Rome aangekomen voor het
voeren van besprekingen met zijn Italiaanschen collega Valle (rechts).
Cordell Ilull.
De Amerikaansche minister van buitenland
sche zaken, Huil, heeft het bureau van het
Congres een program voorgelegd voor de her
ziening van de neutraliteitswet.
In een schrijven aan den voorzitter van
Senaat en Huis zet Huil een zes punten om
vattend voorstel uiteen voor een wetgeving,
die er volgens hem zou bijdragen, de Ver-
eenigde Staten buiten een oorlog te houden.
Hij stelt de volgende bepalingen voor:
1. Een verbond voor Amerikaansche sche
pen om, ongeacht hetgeen zij vervoeren, in
oorlogsgebieden te komen.
2. beperking van het reizen in oorlogsge
bied door Amerikaansche staatsburgers.
3. Export van goederen, bestemd voor oor
logvoerende mogendheden moet worden voor
afgegaan door overdracht van het eigendoms
recht aan den buitenlandschen kooper.
4. Het handhaven van de bestaande wet
geving inzake leeningen en credieten aan
naties, die in oorlog zijn.
5. Regeling van het aanvragen en inzame
len in de Vereenigde Staten van fondsen voor
oorlogvoerende naties,
6. Handhaving van het nationaal bureau
voor controle op de munitie en van het
systeem van vergunningen voor in- en uit
voer van wapens.
In een rede voor de Sunday Evening
club te Chicago noemde Huil een poli
tiek van isoleering een rampsoedige
illusie voor de Vereenigde Staten.
Sprekende over de mogelijkheid van een
nieuw groot conflict zoo spoedig na den
grooten oorlog zeide Huil. dat een oorlog
thans een onvergelijkelijk grootere bedreiging
voor den vooruitgang vormt dan hij in het
verleden ooit is gewest. Daarom rust een
weergalooze verantwoordelijkheid op die na
tionale leiders, die de naties welke bedreigd
worden door hun acties, dwingen tot een
tragische keuze: zich over te geven of zich
met de wapenen te verdedigen. Zelfs indien
een oorlog zou kunnen worden voorkomen,
zou volgens Huil de wapenfabricage op de
huidige schaal economisch en maatschappe
lijk ontzettend drukken op de geheele wereld.
WANDGEDIERTE.
ABSOLUTE VERDELGING onder geheimhou
ding en schriftelijke garantie.
Zuivering Onderneming
„RADICAAL"
Gen. Cronjéstraat 135 Telefoon 11657.
Waar anderen faalden, slaagden wij.
(Adv. ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het aantal werkloozen te Haarlem is bijna
tot 4500 gedaald. 1
De E. D. O. speler B. Timmerman is gister
op het voetbalveld doodgebleven. 5
BINNENLAND.
Het verkeer heeft vele offers geëischt. 3
Op onbewaakte overwegen hebben twee on
gevallen plaats gehad. 3
BUITENLAND.
Het Russisch antwoord op de Britsch-Fran
sche voorstellen is spoedig te wachten. 1
Het schijnt dat het jongste offensief der Ja
panners in China mislukt is. 9
Aan de grens van Mandsjoekwo en Buiten
Mongolië heeft zich een ernstig incident
voorgedaan. 9
Een jeugdige Amerikaansche vlieger, die
voor een Oceaanvlucht naar Engeland was
opgestegen, wordt vermist. 9
Tijdens de Pinksterdagen zijn in Palestina
twee ernstige aanslagen gepleegd. 9
ARTIKELEN, enz.
R. P.: In de lucht. 1
J. B. Schuil over het eindexamen van de
tooneelschool. 4
G. J. Kalt: Muziekconcours van „Arti et
Religioni". 8
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen o« 11
