Haarlem's Dagblad
vijfjwag.
aan Rusland
Musea.
Veel natuurschoon verloren gegaan.
Een onthulling.
Engeland en
Frankrijk
stellen voor
JtiÜtahe bijstand en mititak auetieg.
Dezen herfst
verkiezingen in Engeland?
Bakfiets te laat opgemerkt.
Ochtendbeurs Amsterdam
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17160
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algetn. Dr uk kerij N. V
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Poatgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, L2713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM El* ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREROOM
Woensdag 31 Mei 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
t 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
poet f3.55. loese nummer* b cent per ex.
Advertentiën 1-5 regel* f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame* f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentje* zie rubriek.
De tijden worden rustiger en wij hopen allen
dat dit verschijnsel eenige duurzaamheid moge
toonen. al ware het verregaand optimisme
daarop te rekenen in een Europa, waarin de
verdeeling der groote mogendheden in twee
kampen zich scherper dan ooit afteekent.
Maar hoop doet leven. Laat ons in elk geval
dankbaar zijn voor de rustperiode, evenals wij
dankbaar zijn voor de zon die haar beschijnt.
Carpe diem!
In deze ontspanning wendt ook de kranten
schrijver zich met graagte tot de zaken die
des vredes zijn. En ziet, zelfs de stille, be
schouwende sfeer der musea valt hem ten
deel. Want onze Haagsche rekenaars hebben
die in het licht der actualiteit geplaatst.
Met onze Haagsche rekenaars bedoel ik niet
de Rekenkamer, maar het Centraal Bureau
voor de Statistiek. Wij hebben ze in soorten.
De cultureele afdeeling der statistische reke
naars heeft zich op de musea geworpen en
biedt ons cijfers aan over de jaren 1937 en
1938. Ze zijn niet alle even boeiend. Ik weet
niet of het u veel zeggen zal dat er in totaal
in Nederland 249 musea zijn, waarvan 32 van
het Rijk, 1 provinciaal (eigendom van
Drenthe), 70 gemeentelijke, 144 die aan ver-
eenigingen en stichtingen toebehooren en 2
die gemeenschappelijk eigendom van een
gemeente en een vereeniging zijn. Allicht zal
het aantal 32 Rijksmusea opvallen. Wij spre
ken allen altijd van het Rijksmuseum,
alsof er maar één bestaat. De rekenaars her
inneren ons eraan dat dit onjuist is. Het be
doelde Amsterdamsche Rijksmuseum is alleen
maar het grootste van alle 249.
Amsterdam is wel zeer rijk met musea geze
gend. Het bezit er vierendertig, meer dan twee
maal zooveel als Den Haag, dat met zestien als
tweede op de lijst volgt. De oude Bisschopstad
Utrecht heeft er veertien, Rotterdam negen,
Groningen zeven en Haarlem maar drie.
Hier vraag ik uw aandacht, en dat wel in
vervolg op een onlangs in deze rubriek gehou
den pleidooi, om van de Vleeschhal een modern
museum te maken, gewijd aan tijdelijke ten
toonstellingen. Dat denkbeeld, geopperd door
den kunstschilder George Gussenhoven, heb ik
warm aanbevolen en natuurlijk blijft het niet
bij één aanbeveling. In zijn adres aan het
gemeentebestuur heeft de heer Gussenhoven er
al de aandacht op gevestigd, dat Haarlem in
de laatste kwarteeuw een viertal musea ver
loren heeft. Resten één gemeentelijk: het
Frans Hals Museum en twee die aan stich
tingen toebehooren: Teyler's en het Bisschop
pelijk. Voor een provinciale hoofdstad is het
wel erg schraal, des te schraler als men zich
herinnert dat wij vroeger in het Koloniaal Mu
seum en het Museum voor Kunstnijverheid
twee centra van nationale belangstelling be
zaten die geenerlei vervanging hebben gevon
den. Ten opzichte van de historie der provin
cie Noordholland en zelfs ten opzichte van de
historie onzer eigen stad hebben wij al heel
weinig te vertoonen. Minder zelfs dan sommige
veel kleinere steden. Dat is een cultureel te
kort. Wij zijn er met die verdwijning van
Haarlemsche musea tenslotte bekaaid afgeko
men, al bieden de drie overgeblevene ook nog
zooveel schoons, voornamelijk op het gebied der
schilderkunst. Historisch zijn we er poovertjes
aan toe op museumgebied, terwijl toch een zoo
zeldzame en uitgebreide collectie als de Haar
lemsche platenatlas ter beschikking ligt om in
tijdelijke tentoonstelling geopenbaard te wor
den, terwijl er zooveel stedelijke herinneringen
ook in particulier bezit zijn die daarvoor in
aanmerking zouden komen. En terwijl er in
kleinere steden in de provincie en ook in Am
sterdam collecties bestaan, die veel meer aan
dacht zouden verwerven dan ze nu genieten als
Haarlem eens het provinciale initiatief nam.
De cijfers omtrent het museumbezoek in
verschillende steden des lands, die de Haag
sche rekenaars ons ook opdisschen, bevestigen
den indruk van Haarlem's armoede op dit
gebied. Het Haarlemsche museumbezoek in
1938 beloopt in totaal 22.828 personen, tegen
over een Amsterdamsch totaal van 407.512,
een Haagsch van 267.293. een Rotterdamsch
van 164.930 en een Utrechtsch van 39.347. Wie
in aanmerking neemt dat Amsterdam zesmaal
zooveel inwoners telt als Haarlem, Den Haag
drieënhalf maal zooveel, Rotterdam vierenhalf
maal zooveel en Utrecht maar vijftien procent
meer, kan alleen een slechten indruk van de
verhouding krijgen. En hij begrijpt meteen
dat het vreemdelingenbezoek aan onze stad
door den toestand zeer ongunstig beïnvloed
moet worden.
Er is weinig geld beschikbaar. De tijden
zijn er niet naar om dure nieuwe musea te
bouwen en in te richten. Maar men moet zijn
kansen weten te baat te nemen. De gemeente
Haarlem beschikt over een prachtig oud ge
bouw, een historisch prachtstuk op zich zelf.
dat op Rijkskosten gerestaureerd wordt en
weldra gereed zal zijn. Men heeft er geen be
paalde bestemming voor. Het is ideaal gelegen
en met bescheiden middelen kan het van cen
trale verwarming, verlichting en een sobere
meubileering voorzien worden. Door zijn ar
chitecturale schoonheid en ligging trekt het
om zoo te zeggen vanzelf bezoekers. Een lage
entreeprijs zal de bescheiden exploitatie
kosten -kunnen dekken. En de gelden? Ik heb
mij al afgevraagd wat de gemeente van zins
kan wezen met de f 10.000 die nog resten van
het „potje" van de Frans Hals-tentoonstelling,
die in 1937 het Haarlemsche museumbezoek
tot 86.797, zoowat viermaal het normale totaal,
opdreef. Zou men die winst beter kunnen be
leggen dan in een blijvend hooger museum
bezoek aan collecties van werkelijke cultureele
waarde? R. P-
Dinsdagavond heeft het nieuwe, snelle Fokkervliegtuig D XXIII voor het eerst
op Schiphol gevlogen. Bestuurder was de invlieger der Fokkerfabrieken,
Sondermann.
Vierhonderd H.A. heide en veen platgebrand
Wild door het vuur verrast
Dinsdagmiddag om twee uur is in de
heide ten westen van den provincialen
weg AstenMeyel brand ontstaan.
Door de groote droogte plantte het
vuur zich snel voort, zoodat ook het
veen van de Peel werd aangetast. Hon
derden hectaren heide en veen zijn aan
de vlammen ten offer gevallen. Veel
turf van particulieren en van de maat
schappij „Griendsvcen" werd door den
brand vernield.
Met vereende krachten, waarbij ook
mannen uit de werkverschaffing mee
hielpen, wist men tenslotte de vlammen
te dooven.
De plaats, waar de brand begon, heet Asten-
sche Peel. Een onderdeel daarvan is bij de
streekbewoners van ouds bekend als „de
Veluwe".
Deze „Veluwe" is geheel door brand ver
woest.
Vierhonderd H.A. fraaie natuur, waar
zich veel wild ophield, en waar een
groote verscheidenheid vogels, zooals
korhoenders, patrijzen en roofvogels,
juist hun broedtijd aanving, werden
troosteloos zwartgebrand en bleven
naargeestig smeulend en smokend over.
Een schaftlokaal ging mede in de vlam
men op.
De brand is niet overgeslagen naar de zuide
lijke terreinen van Van der Griendt's Land-
exploitatie, welke een grootte van 500 H.A.
hebben. Deze terreinen worden uit een oogpunt
van preventie des winters voorgestookt, d. i.
onder deskundige leiding afgebrand, waardoor
zij 's zomers, bij droogte, veel minder brand
gevaar opleveren dan het veen dat nog met
heide en droog gras is bedekt. Doordat dit ge
deelte is gespaard gebleven is het bedrijf niet
meer dan gedeeltelijk gestagneerd.
Den geheelen avond en den ganschen nacht
werd er bij het teiTein van den brand gewaakt.
Er is geen gevaar voor directe uitbreiding. Per
soneel van de maatschappij blijft water geven
om het diep in het veen vretende vuur zoo wei-
BEZOEKT de BODEGA-BAR
in DANCING „LA GAITE"
RAAKS 1-3 - HAARLEM
GEZELLIG en INTIEM
IEDERE AVOND van 81 tot 12 uur
(Adv. ingez Medj
Zooals we in ons vorige nummer al vermeld
hebben is op 51-jarigcn leeftijd overleden
Ir. H. N, Prins, chef der afdeeling Scheeps
bouw van de Stoomvaart-Mij. „Nederland" te
Amsterdam. De heer Prins was ook tie ont
werper van de „Oranje".
nig mogelijk kans te geven zijn vernielende wer
king te hervatten.
Daartoe worden ook breede brandstrooken
gegraven.
Het verwoeste terrein kan nog niet worden
betreden, zoodat de schade nog niet met juist
heid kan worden opgegeven.
(De bond van pedicuren in Michigan
heeft zich in een resolutie scherp
gekeerd tegen het sprookje van
Asschepoester, omdat daarin de oor
zaak zou liggen, dat de rneisjes van
heden te kleine schoentjes dragen).
Na zeer langdurig en zorgvuldig zoeken.
Heeft deze bond een groot geheim onthuld:
Schrap Asschepoester uit de sprookjesboeken,
Zij is helaas aan veel ellende schuld.
Dat meisjes thans te kleine schoentjes
dragen,
Daar is haar slechte voorbeeld oorzaak van.
Zij hopen, dat de prins eens op zal dagen.
Die kleine voetjes slechts waardeeren kan.
En daarbij accepteeren zij het noode.
Dat glazen muiltjes nu niet meer bestaan.
Och, mooglijk komen z' eens nog in de mode.
Als sprookjesprinsen weer de ronde gaan.
De pedicuren zien de eksteroogen
En leven met de arme lijdsters mee
In waarlijk onbaatzuchtig mededoogen.
Als een soort collectieve goede fee-
Cl Asschepoes. krijg je na al die jaren.
Van teer geluk, die glazen muilpeer na?
Ik vrees dat het je booze zusters waren.
Die je bekladden in Amerika.
Maar stoor je niet aan pedicuren kuren.
De !ik-doornroosjes van den nieuwen tijd.
Blijven toch wel je sprookjesavonturen
Zelfs ongeschoeid in droomen toegewijd.
I
Het woord is aan
LONDEN, 31 MEI.
Het accoord, dat Engeland en Frankrijk aan Rusland hebben
voorgelegd, bevat twee punten, die totnogtoe niet bekend waren
geworden. N.I.:
le. Het voorgestelde pact wordt voor den duur van vijf jaar
afgesloten.
2e. Het pact omvat vérstrekkende verbintenissen voor de drie
onderteekenaars, die elkaar niet alleen militaire hulp in geval
van agressie toezeggen, maar ook elkaar zullen raadplegen
ingeval een aanval dreigt.
Het eerste artikel van het pact geeft aan dat
Engeland, Frankrijk en Rusland elkaar mili
taire hulp zullen verleenen ingeval van een
Europeeschen oorlog. Bijstand wordt verleend:
le. in geval van een aanval op een der landen;
2e. wanneer een dezer landen in oorlog mocht
geraken door het nakomen van garantiever
plichtingen aan andere mogendheden; 3e. in
dien een andere mogendheid de hulp van een
der onderteekenaars mocht inroepen.
Het pact bevat verder een artikel, dat vast
stelt dat belangen van „derde mogendheden"
zooveel mogelijk gerespecteerd zullen worden.
Dit artikel is speciaal ten behoeve van Polen
ingelascht. (United
J. N. BURGER OVERLEDEN.
In den ouderdom van 71 jaar is te Amster
dam overleden de heer J. N. Burger, directeur
van tal van rubbermaatschappijen, een in rub
berkringen zeer bekende en geziene per
soonlijkheid.
JOSEPH ROTH OVERLEDEN.
In een ziekenhuis te Parijs is de Oostenrijk-
sche schrijver Joseph Roth op 44-jarigen leef
tijd overleden. Roth is verbonden geweest aan
de kunstredactie van de Frankfurter Zeitung,
voor welk blad hij o.a. reizen in Azië en Afrika
maakte. Zijn bekendste romans zijn „Hotel
Savoy", „Rebellion" en „Radetzkymarsch".
Op zoek naar een tijdelijk markt
terrein.
Als de Ged. Oude Gracht niet gebruikt
kan worden.
Thans wordt de Maandagmarkt te Haarlem
gehouden op de Botermarkt en het gedeelte van
de Ged. Oude Gracht tusschen Verwulft en
Raaks. Over' eenige maanden kan er evenwel
op de Oude Gracht geen markt gehouden wor
den, want dan wordt die gerioleerd en geasfal
teerd. Het gemeentebestuur moet dan natuurlijk
tijdelijk een ander terrein uitzoeken dat zoo
dicht mogelijk bij de Botermarkt gelegen is. Een
keuze is nog niet gedaan, maar wij hebben
reden te veronderstellen, dat ernstig gedacht
wordt daarvoor de Gedempte Voldersgracht en
Raamgracht, alsook het Wilsonsplein aan te
wijzen.
Labourpartij en Conservatieven
treffen voorbereidingen.
LONDEN, 31 Mei. Indien de in
ternationale situatie zich verder ver
betert rekent men in politieke kringen
in Engeland erop dat in de herfst de
algemeene verkiezingen zullen plaats
hebben.
Zoowel de conservatieven als de La
bour-party treffen reeds voorberei
dende maatregelen.
Het nieuwe comité, dat heden door de
Labour-party te Southport gekozen wordt,
zal zich, zoo verklaart de Daily Herald, direct
met de verkiezingspropaganda bezig houden.
Dit blad is verder van meening dat de ver
kiezingen waarschijnlijk tusschen 23 October
en 1 November zullen plaats hebben. Een lijst
van 500 voorloopige candidaten voor de La
bour party is reeds opgesteld en daaruit zullen
spoedig definitieve candidaten gekozen wor
den.
De conservatieven hebben reeds eenige dagen
geleden een oproeping tot de leden gericht
om fondsen bijeen te brengen voor de ver
kiezingscampagne. Ook hierin ziet men een
bewijs dat de verkiezingsstrijd spoedig zal
beginnen.
Wat de onderhandelingen met Rusland be
treft. verwacht men dat de rede, die Molotof
heden zal houden, zal bevestigen dat een over
eenkomst bereikt is. Men is in politieke krin
gen alhier echter van meening dat de offi-
cieele bekendmaking van dit verdrag nog
enkele dagen zal uitblijven aangezien nog
steeds eenige kleine punten opgehelderd moe
ten worden.
(United Press).
Hebbel:
De menschen helpen liever
dengenedie hun hulp niet
noodig heeft, dan hem die
deze behoeft.
Motorrijder bij botsing ernstig
gewond.
Dinsdag was de heer C. Mumm uit Zand-
voort per motorrijwiel op weg naar Amster-
der. Ter hoogte van het Kruithuis bij Half
weg reed een driewielige bakfiets voor hem
uit. Vermoedelijk verblind door het felle zon
licht kon de motorrijder niet tijdig meer uit
wijken met "t gevolg dat hij tegen de bakfiets
optornde en daarna over den kop tegen den
grond sloeg. M. werd zeer ernstig gewond en
bleef bewusteloos liggen. De G. G. en G. D.
vervoerde het slachtoffer met een hersen
schudding en bloedende hoofdwonden naar
het Juliana-ziekenhuis te Amsterdam.
De berijder van de bakfiets, de 18-jarige
Elster uit Haarlem liep enkele schaafwon
den op. Zijn 73-jarige vader, die op de vod
den welke naar de hoofdstad werden vervoerd
in den bak was gezeten, wipte uit den bak en
kwam een tiental meters verder aan de an
dere zijde van het rijwielpad in het gras
terecht.
De oude man kwam er evenwel goed af. Hij
kon zijn weg op de fiets vervolgen. Zijn zoon
werd per particuliere auto naar huis ge
bracht.
Vijf ooievaars op trek.
Waarheen?
Het aantal ooievaars in ons land is, jammer
genoeg, sterk aan het verminderen. Een des
kundige op vogel gebied, de heer J. St rij bos,
verzekerde onlangs, dat er in heel Noord-
Holland slechts één paar ooievaars huist en
dat zit nu in Bennebroek te broeden.
Dinsdagmiddag zijn de Bennebroekers even
wel verrast door een vlucht van niet minder
dan 5 ooievaars. Kwamen zij kijken hoe de
twee „Bennebroekers" het maken? De vijf
steltloopers hebben niet veel oponthoud in
Bennebroek gehad. Zij kwamen uit het Zuiden
en vlogen naar het Noorden.
Zullen zij elders in Noord-Holland gelegen
heid zoeken om te nestelen?
Het was Dinsdag al 30 Mei, wat al erg laat
is voor den trek van ooievaars, want die duurt
meestal van Maart tot in Mei en nu is deze
maand al bijna verstreken.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amsterdam
van heden van 10.30 uur tot 11.25. uur.
Kon. Olie 313—313 3/4
H. V. A. 233
Amst. Rubber 195
Philips 198
AKU 37 3 4—38
Levei" Bros U. 133133l£
Ned. Scheepvaart Unie 117 1/4117 3/4
Beth. Steel 44 5/8
U. S. Steel 37 7/8—37 15/16
Republic Steel 1313 1/16
Anaconda 19 5/819 3/4
Shell 9—9 1/8
Tidewater Ass. Oil 9 31/32
Kennecot Copper 25 1/16
General Motors 34 >/2
De ramp van de „Squalus".
De dooden herdacht.
Verscheidene Amerikaansche oorlogsschepen
hebben zich gisteren verzameld op de plek.
waar de onderzeeër „Squalus" is gezonken De
26 slachtoffers werden begroet met 21 kanon
schoten. Uit een vliegtuig, dat boven de plek
cirkelde, werd een krans in zee geworpen.
HF.DEN12 PAGINA'S
pag.
1
HAARLEM EN OMGEVING.
Vijf ooievaars op trek boven Bennebroek.
Er wordt een tijdelijk marktterrein te Haar
lem gezocht.
BINNENLAND.
De Transorma sorteert 15.000 poststukken
per uur. 7
BUITENLAND.
De Duitsche bladen doen thans belangwek
kende medcdcelingen over het Duitsche
aandeel in den Spaanschen burgeroorlog. 5
Bij het incident aan de grens van Mandsjoe-
kwo en Buiten Mongolië zouden 40 Rus
sische toestellen neergeschoten zijn. 5
Polen stelt Dantzig verantwoordelijk voor
het gebeurde te Kalthof. 5
SPORT.
Schaakrubriek. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Musea. l
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
A. J. D.: In Artis. 3
Van onzen Londenschen correspondent:
Oneenigheid in het Britsche Conservatieve
kamp. 5
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen 7
De Burgerlijke Stand v»n Haarlem is opge
nomen op 9
