Haarlem's Dagblad
Geweldige
brand
teistert
Brabantsch
dorp
Hecotd
aantal zwemmers
op een Juni-dag
Een Koninklijke Reis.
Jieeds leven
foeideiilw
Ut idammat!
Uitvindingen.
Het pekeeie iaat
Ministeriëel Overleg.
Het woord is aan
Britsch koningspaar
op Amerikaansch gebied
DE WARMTE
ABNORMAAL WA TER VERBRUIK
56e Jaargang No. 17167
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote HouUtraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Poetgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Boofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 8 Juni 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertcntiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elka
regel meer f 0.15. Groentje» rie rubriek.
Het Engelsch Koningspaar heeft Canada
verlaten en de grens van de Vereenigde Staten
overschreden. Vóór dat gebeurde hadden al
zoovele tienduizenden Yankees zich naar Ca
nada begeven om de hooge gasten het eerst te
verwelkomen, dat zij zich toen al door meer
Amerikanen dan Canadeezen omgeven zagen.
En toen de Koninklijke trein 's avonds in een
grensplaatsje stopte konden de reizigers aan
den overkant der rivier de stad Detroit met
haar machtige wolkenkrabbers zien liggen. Die
baadden in „floodlight" en lichtende letters
langs de rivier spraken: „We welcome their
Majesties".
Dit is pas het begin. In de komende dagen
zal de wereld zich weer eens kunnen verwon
deren over de ontzaglijke geestdrift, waarmee
republikeinen Koningen ontvangen. De taal
eenheid der beide volken, hun onderlinge sym
pathie en de tijdsomstandigheden, waarin de
Amerikaansche voorliefde voor Engeland zich
extra doet gelden, verklaren dat nog niet eens
voldoende. De Amerikaansche volksgeest heeft
al een levendige belangstelling voor ouden adel
uit het oude werelddeel, althans wanneer die
zich tot hoogen rang verheft, maar stijgt tot
het toppunt als het mogelijk wordt een echten
Koning en een echte Koningin te aanschou
wen.
Daar kan men om lachen. Men kan zeggen
dat het getuigt van weinig geloof in de voor
treffelijkheid van den eigen republikeinschen
staatsvorm. Men kan er ook iets kinderlijks in
zien en iets snobistisch. Maar ik geloof dat met
deze opvattingen het geval niet verklaard is.
De Amerikanen hebben ongetwijfeld groot
vertrouwen in hun staatsvorm. Zij zijn zelfs
vervaarlijk trotsch op al wat Amerikaansch
is en beschouwen de Vereenigde Staten liefst
als het uitverkoren landGod's own coun
try. Maar het diepere wezen der monarchie,
haar symbool en traditie ontroeren hen zooals
zij de geheele wereld nog immer blijven ont
roeren. „De monarchale regeeringsvorm is voor
de menschen de natuurlijkste", heeft de wijs
geer Schopenhauer in zijn Parerga und Para-
lipomena gezegd. En dat eenvoudige woord uit
een diep-gevoelde gedachte.
Het zijn trouwens niet alleen de Amerikaan
sche republikeinen die elkaar verdringen om
een Koningspaar te zien en daarbij door
geestdrift worden bevangen. Bijna een jaar ge
leden bracht hetzelfde Koningspaar zijn offi-
ciëele bezoek aan Frankrijk, aan het oude
Fransche volk dat niet jong en kinderlijk van
geest is zooals de Amerikanen, dat in de vorige
eeuw bij herhaalde revoluties zijn Koningen en
Keizers verjaagd heeft en nu al sinds achten
zestig jaar trouw is gebleven aan zijn Derde
Republiek. Ook daar was het enthousiasme
geweldig. En toen ik er met een ouden
Franschman over sprak glimlachte hij en
sprak: „Ja, wat moet men ervan zeggen? Men
is republikein, maar toch wel ten zeerste ge
ïnteresseerdMen voelt het toch wel vol
komen aan...."
Schopenhauer's woorden kende hij niet.
Maar eigenlijk uitte hij precies dezelfde ge
dachte.
Alweer zou, ook in dit geval, de eenheid
der democratisch-voelende volken in dezen
gespannen tijd als verklaring kunnen worden
aangevoerd. Maar men komt er niet mee, kort
vóór den oorlog maakte ik een officiëel be
zoek van onze Koningin aan Parijs mee. En
de verbazing over den geweldigen geestdrift,
waarmee de Nederlandsche Koningin door de
Fransche republikeinen ontvangen werd, zon
der eenige politieke aanleiding, trof den jon
gen verslaggever diep en is hem als een
groote herinnering bijgebleven.
Het was een wonderlijk schouwspel waarvan ik
de beteekenis pas later ben gaan begrijpen en
dat mij geleerd heeft dat ook in Frankrijk de
kansen op herstel der monarchie geenszins
verdwenen zijn. Die kunnen niet verdwijnen,
al vormt de erkende royalistische partij slechts
een kleine minderheid, die zich voornamelijk
onderscheidt door met iedereen overhoop te
liggen, zelfs met den troonpretendent. Als
Frankrijk weer een Koning krijgt en die tijd
zal komen zal het verlangen dat daartoe
drijft niet uit die kleine minderheid maar uit
de breede massa's der republikeinen komen. De
„officieele royalisten" zullen alleen maar mee
behoeven te doen.
Dit alles is moeilijk logisch te verklaren.
Er zijn vele waarnemingen van de mensche-
lijke natuur, die maar in zekeren mate tot
logisch denken en handelen in staat is, die
men niét nuchter verstandelijk kan uiteen
zetten maar als feiten dient te aanvaarden.
Amerika zal de onweerstaanbare bekoring van
dien natuurlijksten staatsvorm, de mo
narchie, nu weer eens vcor de geheele wereld
gaan bewijzen.
R. P.
NIEUWKUYK, 8 JUNI.
Vanochtend omstreeks tien uur brak brand uit in de boerderij
van J. van Son, aan de Grootestraat. Door de geweldige droogte
grepen de vlammen met razende snelheid om zich heen, zoodat in
een oogwenk ook het belendende huis in brand stond.
De woningen in het dorp Nieuwkuyk zijn bijna alle met rieten
daken bedekt, zoodat de overwaaiende vonken fataal werkten.
Terwijl men nog bezig was met de bijna hopelooze taak uit de
brandende huizen zooveel mogelijk te redden, vatte de kapitale
boerderij van L. de Gouw vlam, en weldra stond ook de geweldige
schuur in lichtelaaie. De boerderij met bijbehoorende schuren van
Th. Mostermans gingen eveneens in vlammen op, evenals nog drie
andere boerderijen.
De plaatselijke brandweer stond machteloos
tegenover de enorme vuurzee, zoodat men de
brandweer uit 's Hertogenbosch te hulp riep.
Steeds plantte het vuur zich verder. Ook de
groote schuur van den landbouwer Van dei-
Veen, aan de overzijde van de straat, werd aan
getast, evenals de groote boerderij met schuren
van A Loeff.
In het dorp heerscht groote ontsteltenis. Door
de ongekende felheid, waarmede het vuur woedt,
valt aan blusschen niet te denken. De enorme
WEER EEN WTLDE-BUSSENZAAK BERECHT.
's-GRAVENHAGE, 8 Juni. De Haagsche
kantonrechter, mr. B. J. A. A. ter Veer, heeft
hedenochtend wederom een zaait tegen den heer
J. C. H., voorzitter en bestuurder van het z.g.
„Christoffelfonds" te berechten gehad. Thans
gold dit een in strijd met het R.A.P. op 6 Maart
gemaakten rit van Den Haag naar Leiden, op
den Leidschestraatweg geconstateerd.
De ambtenaar van het O.M., mr. W. P. Bak
hoven, zeide in zijn requisitoir, dat dit de laat
ste zaak van dezen aard zal zijn, die de kanton
rechter zal hebben te berechten. Waarschijnlijk
op 20 Juni zal de zaak van de inbeslaggenomen
autobus dienen. De ambtenaar zag geen reden
om hier een andere straf te vragen dan in de
andere zaken en eischte een voorwaardelijke
geldboete van 500 gulden, subs. 50 dagen hech
ten!!-Het vonnis luidde conform dezen eisch.
(In 1938 zijn bij het Bureau voor
Uitvinders 542 uitvindingen en
aanvragen om voorlichting op
octrooigebied ingezonden)
Hoeveel is al niet gevonden
Op ons aardsche tranendal.
Als wij dat bereeknen konden,
Kwamen wij tot een getal,
Dat ons duizelig zou maken,
Zoo verheven is de grens.
Van de uitgevonden zaken.
Door den vindingrijken mensch.
En op dit chapiter bindt men
Nog niet in, integendeel,
Nood maakt vindingrijk, dus vindt men
Tegenwoordig extra veel.
Als men 't cijfer krijgt te lezen
Voor ons landje voor één jaar.
Denkt men: wat zal 't dan niet wezen
Voor de wereld bij elkaar.
Het is waar, dit vele koren
Is van ruimschoots kaf niet vrij,
Zelden wordt iets groots geboren,
Er zijn heel veel prullen bij.
Maar ook dit geeft toch vertrouwen,
Niet alleen in 's menschen brein,
Maar ook, dat de drang tot bouwen
En de veerkracht er nog zijn.
P. GASUS.
hitte en de rookontwikkeling deden degenen, die
onverschrokken de brandende woningen bin
nendrongen, teneinde nog het een en ander te
redden, terugdeinzen. De laaiende vlammen ba
nen zich met niets ontziende kracht een weg door
het dorp.
De gevolgen zijn op het oogenblik niet te over
zien. De krachtige Noordoosten wind jaagt het
vuur steeds verder en dit heeft reeds een zeven
de boerderij tot zijn prooi gemaakt.
Deze enorme brand wekt herinneringen op aan
een dergelijken brand, die ongeveer vijftien
jaar geleden hier woedde.
Ook toen zijn door de droogte en den feilen
wind vele boerderijen in de vlammen opge
gaan.
Gamelin aan het hoofd der
gezamenlijke JBritseh-Franschè
strijdmacht?
Parijs, 8 Juni (Havas) De correspondent
van de „Matin" te Londen bericht van wel
ingelichte Britsche zijde te hebben vernomen,
dat ingeval Engeland en Frankrijk in een al
gemeen Europeesch conflict zullen worden
gewikkeld, het opperbevel van de vereenigde
Fransch-Britsche strijdmacht zal worden toe
vertrouwd aan generaal Gamelin. Het opper
bevel over de Vereenigde vloten zal in han
den van een Britsch admiraal, vermoedelijk
Sir Roger Backhouse, liggen en ook zal een
Engelschman, vermoedelijk maarschalk Sir
Cyril Newall. de vereenigde luchtmacht com-
mandeeren.
kunt U plezier hebben van een bril waarmee
U lezen kunt en vèrafzien. KEEP, de vak
opticus, maakt deze brillen als specialiteit.
Laat U eens voorlichten.
KEIP, Groote Houtstraat naast Luxor.
(Adv. ingez. Med.)
De positie van het Kabinet-Colijn.
(Van onzen parlementairen Redacteur).
Ministers komen, Ministers gaan. Dit vooral
in den letterlijken zin op te vatten, want sinds
Mr. de Wilde's uittreden uit het Kabinet, wijst
niets er op. dat een der andere Excellenties
zelfs maar inleidende stappen zou hebben on
dernomen om dit voorbeeld te volgen.
We! andere stappen. Immersen daarop
slaan de zoocvcn gebezigde woorden, die van
ministerieel beweeg gewag maken het is den
laatsten tijd een vrijwel voortdurend heen en
weer loopen van tal van leden van het Ka
binet, die elkaar komen opzoeken. Natuurlijk
niet om over koetjes en kalfjes, of over het
mooie zomersche weer te babbelen, maar om
veel ernstigere onderwerpen te behandelen,
nu de politieke barometer juist heelemaal niet
op ..mooi" en evenmin op „bestendig weer"
staat
Het schijnt, dat de heeren Ministers druk
doende zijn om te probeeren door nader on
derling overleg, door passen en meten en.
rekenen, voorshands verdere ongelukken af te
wenden.
Binnen het Kabinet zou men in elk geval
vóór den 22sten Juni. dag waarop de Minister-
President zjjn zeventigsten verjaardag hoopt te
vieren, geen stukken willen maken, zoodat Dr.
Colijn in zooverre tenminste van een onge-
stoorden feestdag zou kunnen genieten. In
dien er al sprak zou wezen van de indiening
van nota's der verschillende hoofden van De
partementen, om er naar te streven het
samen eens te worden over de ontwerp-begroo-
ting 1940, zou het tijdstip, waarop daaromtrent
een beslissing zou vallen, pas na den 22sten
Juni komen te liggen. De Premier zelf zoo is
veler indruk voelt er alles voor om te pro
beeren aan een Kabinetscrisis te ontkomen:
zoo lang het kan. zou hij een uiteenvallen van
het huidige Kabinet willen vermijden. Van
daar. dat de kans, dat het in den boezem van
het Ministerie tot een fatale botsing zou
komen, nog voor de zomervacantie, vrij gering
geacht zou moeten worden. Of zich echter
door en in de Kamer, nog eer het reces aan
breekt, ernstige verwikkelingen zouden kun
nen voordoen, blijft nog even een open vraag.
Wat tenslotte de hier en daar reeds de ronde
gedaan hebbende geruchten betreft over een
spoedige definitieve bezetting van Financiën,
meenen wij. cat daarvan op dit oogenblik nog
geen sprake is. Veeleer schijnt het nog steeds
in de bedoeling te liggen, dat Minister Colijn
een vrij groot aantal maanden ad interim de
portefeuille van Financiën zal blijven behee-
ren. om zelf o.m. de begrooting-1940 op het
Binnenhof te verdedigen, zooals destijds ter
stond te lezen viel uit het communiqué van
den Regeeringspersdienst over het heengaan
van Mr. de Wilde.
Zeven dooden bij liet spoorweg
ongeluk in Polen.
WARSCHAU 8 Juni (Havas) Bij het onge
luk van den sneltrein Rome-Weenen-Warschau
zijn zeven menschen om het leven gekomen en
22 ernstig gewond. Alle slachtoffers zyn Polen.
Blair:
Zwijgen is een van de
groote kunsten der conver
satie.
WATERVLIEGTUIG BEZOCHT HAARLEM. Gistermiddag daalde een water
vliegtuig, bemand met twee militaire vliegers, op de Mooie Hel. Het toestel taxiede
over het Spaarne, onder de spoorbrug door, en legde bij de Infanterickazerne aan
den Koudenhorn aan. De vliegers kwamen van Den Helder en moesten een
boodschap afgeven aan de scheepswerf aan de Dubbele Buurt, maar konden niet
door de bruggen varen, zoodat zij gedwongen waren een deel van den afstand
te voet af te leggen. Het vliegtuig aan den kant.
NIAGARA. 8 Juni (Reuter). Van
nacht te 2.40 Greenwichtijd heeft
voor het eerst in de geschiedenis een
regecrend Britsch vorst den voet gezet
op het grondgebied van de Vereenig
de Staten.
Het Britsche koningspaar werd
ontvangen door den Britschen ambas
sadeur te Washington sir Ronald
Lindsay, die den minister van buiten-
landsche zaken van de Vereenigde
Staten, Cordell Huil, voorstelde. Deze
stelde op zijn beurt de commissie van
welkom voor.
Op het station was een eerewacht
van 100 man van het Amerikaan
sche leger opgesteld, terwijl het sta
tion werd omringd door een sterke
politiemacht en 150 soldaten, die de
bajonet op het geweer hadden ge
plaatst.
Te 2,59 uur Greenwichtijd vertrok
de koninklijke trein naar Washing
ton. Overal langs den weg werden de
hooge gasten luide toegejuicht.
Inmiddels zoo meldt United Press uit
Niagara zijn in New-York uitgebreide
voorzorgsmaatregelen genomen om den in
tocht van de vorstelijke personen volledig te
beveiligen. Wanneer Zaterdagavond het ge
zelschap aan boord van een Amerikaanschen
lorpedobootjager van Fort Hancock naar de
Wereldtentoonstelling vaart zal de geheele
route door mijnenvegers afgezocht zijn. In
Fort Hancock wordt een speciale luchtafweer
batterij in stelling gebracht met zoeklichten
en luister-apparaten, ten einde te voorkomen
dat tijdens het bezoek vliegtuigen over het-
verboden gebied vliegen. Aan de kust worden
drie groote uitzichttorens geplaatst, vanwaar
nauwlettend de manoeuvres van alle schepen,
die niet tot de Amerikaansche marine be-
hooren, zullen worden gadegeslagen. Het
aantal schepen van de kustwacht is voor den
geheelen duur van het bezoek aanzienlijk
vergroot. Van de 18.000 politiemannen, die de
stad New-York bezit zullen er niet minder
dan 13.000 in dienst zijn tijdens het bezoek,
dat de Britsche koninklijke familie aan de
wereldtentoonstelling zal brengen.
In de gure Meimaand zochten velen zooveel
mogelijk de zon op, maar in Juni. waarin we
zoo onverwacht door zulk een warme zomer-
temperatuur verrast worden, is het juist an
dersom: nu tracht men het liefst in de scha
duw te vertoeven. Gelukkig zijn er veel van
die plekken in onze boomrijke stad. En ge
lukkig is er in onze stad ook gelegenheid ge
noeg om te baden of te zwemmen. Van den
leider van den dienst der Lichamelijke Opvoe
ding, den heer H. L. Warnier, vernamen we,
dat Woensdagmorgen reeds te half zeven de
toeloop naar de gemeentelijke zweminrichting
aan de Kleverlaan zóó groot was. dat de lief
hebbers van een frisch bad slechts in ploegen
konden worden toegelaten. Deze verblijdende
drukte (want verblijdend is het, nietwaar, pro
pagandist van den Ned. Bond tot het redden
van Drenkelingen?» werd ook geconstateerd
in de beide gemeentelijke zweminrichtingen
aan de Houtvaart. Nog nimmer, zoo vertelde
ons de heer Warnier, is het op één dag in Juni
zoo druk geweest: het recordcijfer van 6198
baden in de drie inrichtingen te zamen werd
bereikt. Het hoogste cijfer, dat in een maand
bereikt werd, wanneer men dat het meest ver
wachten kan. namelijk in Juli, was 6600 op een
dag. 4 Augustus 1938 werd het cijfer van 5900
genoteerd, dus dat is nog 298 minder dan op
7 Juni 1939. In zulke dagen zou Haarlem wél
zes van zulke inrichtingen moeten hebben,
maar de temperatuur in ons land is zóó wis
selvallig, dat over misschen veertien dagen
drie inrichtingen weer te veel zou zijn. Maar
het is te begrijpen, dat het personeel het op
zulke abnormaal wanne dagen bijzonder zwaar
heeft.
Ook in het Sportfondsenbad werd Woensdag
een recordcijfer geboekt, namelijk 1200, zoodat
er slechts in ploegen kon worden gezwommen,
wat op Woensdag (naar de directrice ons ver
zekerde) nog nooit gebeurd is.
In het groote bassin van Stoop's Bad was hot.
zwemmen in ploegen niet noodig; toch werd
ook daar gisteren het hoogste cijfer op één
dag in Juni genoteerd; het aantal baden be
droeg 2000 van 's morgens zeven uur tot
's avonds toen de duisternis viel. In 1938 werd
zulk een hoog cijfer niet bereikt; op 7 Augustus
1937 boekte men hier het hoogste cijfer: 2135.
De Duinwaterleiding.
De Duinwaterleiding levert in deze warme
dagen heel wat water.
Dinsdag was het verbruik het hoogste: 9400
M3. en Woensdag bedroeg het 9243 M3. Nu is
het verbruik Woensdag altijd hooger dan Dins-
j: het cijfer 9400 voor Dinsdag wint daar
door nog aan beteekenis: Maandag werd 9126
M3. water geleverd.
Zoolang de Waterleiding bestaat is het ver
bruik maar éénmaal hooger geweest, n.l. 9500
M3. tijdens een hittegolf in 1933 <6 Juni).
Nog nooit Is, zooals thans het geval was, het
waterverbruik drie dagen achter elkaar boven
90O0 M3. geweest.
Intusschen behoeft men zich niet ongerust
te maken over waterschaarschte: onze Duin
waterleiding kan gelukkig aan deze zware
eischen voldoen.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
BINNENLAND.
pag.
Nieuwkuyk wordt door een geweldigen
brand geteisterd. 1
De Amsterdamsche raad heeft bezwaren te
gen de raadhuisplannen van B. en W. 3
BUITENLAND.
In het Lagerhuis heeft Chamberlain ver
klaard dat er tusschen Engeland en Rusland
algeheele overeenstemming is ten aan
zien van de voornaamste doeleinden. 5
Duitschland heeft Woensdag non-agressie-
verdragen gesloten met Letland en Est
land. 5
Bij Warschau heeft een ernstige treinont
sporing plaats gehad. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Een Koninklijke reis. 1
Van onzen parlementairen redacteur: Mi
nisterieel overleg. 1
Jhr. dr. J. C. Mollerus: De internationale Ka
mer van Koophandel 4
Jhr. dr. B. dc Jong van Beek en Donk:
Spaansche meesterwerken te Genève. 5
C. Sipkes: Hoe krijgt men een onbrandbaar
bosch? 6
Van een specialen verslagever: Neerslag in
den zomer is niet te voorspellen 7
K. de Jong: Fritz Hirsch operette 7
G. J. Kalt: Haarlem's Gemengd Koor 7
H. D. Vertelling: De triomf van de leugen. 7
Voor de Vrouw. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on li
