Haarlem's Dagblad
tlh f'.
Engelsche Maatregelen
Invoerrecht.
ZEE-VUURWERK
daaddiik augeêuk
ik Halfweg.
ti/ikkelgevefotiisutaag
Zeer zware werking
van den Krakatau.
V'
ttkstige difidaatttaak
ik België
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17183
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, hijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 13034
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 27 Juni 1939
Abonnementen per vreek f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden I 3.25. franco per
post f3.55. loMr nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementatarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes *ie rubriek.
De Engelschen hebben de zomer-manoeu-
vres van de vloot en de luchtvloot vervroegd
en als men de mededeelingen leest, die United
Press daaromtrent vandaag doet, baat het
niet den ernst van deze zaak te loochenen. De
kennisgeving aan de manschappen van het
territoriale leger, dat zij zich in ieder opzicht
gereed moeten houden „in geval van nood"
voor het einde van den. zomer komt er nog als
extra bij. Volgens diplomatieke rapporten
wordt de mogelijkheid van een crisis tegen
einde Augustus aangenomen. Duitschland zou
dan grootendeels gemobiliseerd en de oogst
binnengehaald zijn. Intusschen is de Engel -
sche productie van oorlogsvliegtuigen de Duit-
sche genaderd en bereikt ongeveer duizend
vliegtuigen per maand. Dit geeft weer eens
een beeld van de dolle bewapeningsrace.
Dat zich in de laatste weken ongunstige
symptomen hebben voorgedaan in de gespan
nen verhouding tusschen Engeland en
Duitschland valt niet te ontkennen. De Duit-
sche minister van Propaganda, dr. Josef Göb-
bels, heeft een periode van betrekkelijke rust
beëindigd en is begonnen aan een nieuwe
reeks redevoeringen. Die zijn sterk tegen En
geland gericht en zeer prikkelend, ja tergend
van toon en inhoud. Een ware anti-Engelsche
campagne is in Duitschland gaande. En de er
varing heeft geleerd dat dergelijke bijzondere
werkzaamheid van het Duitsche ministerie
van Propaganda veelal als inleiding van een
of andere nieuwe onderneming moet gelden.
Natuurlijk denkt men daarbij aan Dantzig,
ofschoon dit geenszins een zaak is die alleen
de Engelschen raakt, maar ook en in de
eerste plaats de met hen door een nieuw
verdrag verbonden Polen. Die zijn tot de tan
den bewapend, hebben een leger van een mil-
lioen man op de been en rekenen erop dat
ingeval van een Duitsche aanvalsdaad Enge
land en Frankrijk hen helpen zullen. Men-
schen die Polen in den laatsten" tijd bezocht
hebben verklaren dat hun indruk is dat in dat
land groote vastberadenheid heerscht. Polen
is geen kleine mogendheid en zich daarvan wel
bewust. Het is een groot land, elf maal zoo
groot als Nederfland, met een bevolking van
33^ millioen zielen, dus meer dan viermaal
zoo groot als de onze. Daarbij is de Poolsche
militaire organisatie ontzaglijk en een factor
van overheerschende beteekenis in het land.
In vergelijking met Duitschland en Engeland
kan men van een „middelgroote" mogendheid
spreken, maar zij is militair zéér sterk. Van
de Polen kan niet worden aangenomen dat zij,
zooals de Oostenrijkers en de Tsjecho-Slovva-
ken, hun land zouden laten veroveren zonder
zich te verzetten. Sinds die gebeurtenissen
is trouwens zeer veel in de verhoudingen in
Europa veranderd, al is de afkeer van den
oorlog niet verminderd.
Een Engelsch symptoom, in de laatste da
gen merkbaar geworden, is "verder opvallend.
Ik bedoel de scherper reacties die zoowel de
'leden der regeering als verscheidene dagbla
den op de Duitsche propaganda-tegen-Enge-
land vertoonen. Zij wekken den indruk dat
men in Engeland, naarmate men zich steeds
meer bewust van eigen kracht wordt, ook ge
prikkelder begint te voelen. Men wordt kwaad.
Zet dit proces zich voort van neiging tot
steeds-weer-onderhandelen via geweldige be
wapening naar stijgenden toorn dan zou
dat kunnen gaan leiden tot een gevaarlijke
stemming. Ieder begrijpt dat het een ernstig
verschijnsel is dat de toon der staatslieden
scherper wordt en tegelijkertijd ook die van
de artikelen in zulke bezadigde bladen als de
Times, Daily Telegraph, Yorkshire Post. Zulk
een wijziging doet haar invloed gelden op het
publiek, dat ministers als Chamberlain en Ha
lifax als beleidvolle, voorzichtige menschen
kent en de genoemde dagbladen een overeen
komstige waardeering toekent. Het komt dus
onder den indruk.
Nu hebben wij bij vorige crises in de Euro-
peesche verhoudingen in Engeland een
grooter opwinding en nervositeit aan den dag
zien treden dan op het vasteland van Europa
en kunnen ons dat thans herinneren. Maai
bij die gelegenheden bleven de uitingen van
de leidende staatslieden en dagbladen aan de
andere zijde van de Noordzee kalmeerend en
toenaderend. Er is nu een verschil, dat men
niet zonder bezorgdheid waarneemt.
Niettemin moet de cneening, dat Dantzig
geen Buropeeschen oorlog zal veroorzaken, dat
een dergelijk geschil in elk geval weg te nemen
moet zijn, dus goede hoop blijven geven. Im
mers, ook aan Engelsche en zelfs Poolsche zijde
wordt erkend dat de status quo in Dantzig
voor vredelievende herziening vatbaar is. Men
staat daar niet op volkomen handhaving van
den bestaanden toestand. Pet geschil loopt
over de wijze waarop, de mate waarin de toe
stand veranderd kan worden en de Duitsche
eischen gaan den Polen te ver.
In dergelijke omstandigheden snakt men
naar den man die bemiddelt: naar den Groo-
ten Bemiddelaar zooals ik hem onlangs ge
noemd heb. De mogelijkheid van diens optre
den blijft bestaan. De huidige verschijnselen
geven evenwel den indruk, dat een nieuwe
uiterste spanning in Europa dreigt alvorens
zulke bemiddeling zou kunnen slagen. Laat
men zich niet onnoodig bang maken; er zijn
a] zooveel dreigingen en crises geweest. Maar
laat men daarbij erkennen dat een nieuwe
toeneming der spanning ons vermoedelijk te
wachten staat. Dan is men daarop voorbereid.
R. P.
(Uit hygiënisch oogpunt komt het
de regeering bij nadere overweging
geraden voor, de verhooging van
het invoerrecht op tandenborstels
terug te nemen).
Wanneer je op het invoerrecht
Weer eens een nieuwe duit wilt zetten,
Dan kun je als regeering slecht
Op alle kleinigheden letten.
En komt in d' eindelooze rij
De tandenborstel j' onder oogen,
Dan zet je daar aanvanklijk bij:
Welja, vooruit maar, óók verhoogen.
Tot, op een later oogenblik,
Opeens de twijfel komt gerezen,
En de gedachte rijst met schrik:
Zou dat nou wel verstandig wezen?
Want stel je voor, dat dan meneer,
Of zelfs mevrouw, zou gaan besluiten:
Ik poets mijn tanden maar niet meer,
Een borstel kost me teveel duiten.
Bezien in hygiënisch licht,
Mag men die kwade kans niet loopen,
Het is van veel te groot gewicht,
Dat men blijft tandenborstels koopen.
En zie. de tandenborstel, eerst,
Verdronken in een vloed van zaken.
Die wel verhoogd worden, beheerscht
Opeens d'exceptie, die zij maken.
Het is een goed en groot besluit.
Beloonen wij 't, met dien verstande,
Dat onze dankbaarheid zich uit
In 't dubbel poetsen onzer tanden.
P. GASUS.
NOORDERBAD ZANDVOORT.
DONDERDAG A S.. n.m. 2 uurPRINS
BERNHARD-FEEST met zwemwedstrijden.
GROOT STRAND- en
(Adv. Ingez. Med.)
fHotoccifdec tegen
Uandwagen gebotst
Hedenmorgen om ongeveer 11 uur is op den
Rijksweg tusschen Haarlem en Halfweg ter
hoogte van de Liede door tot nog toe onop
gehelderde oorzaak de employé van de Ara-
sterdamsche waterleiding de heer K. uit Am
sterdam met zijn motorrijwiel achter op een
handwagen gereden. De botsing was zoo hevig
dat K. bewusteloos op'den berm bleef liggen.
Twee toevallig passeerende doktoren verleen
den de eerste hulp. Even later was een dokter
uit Halfweg ter plaatse. In vrijwel hopeloozen
toestand werd het slachtoffer per auto ver
voerd naar de Mariastichting te Haarlem,
waar hij na aankomst is overleden.
Handwagen en motorrijwiel zijn door de
politie in beslag genomen.
Autotocht voor Ouden van Dagen
Vierde en laatste verantwoording
van giften.
Haarl. Dagblad f 8.45. J. K. f 1, F. f 5.
N.N. f 2,v. L. f 10, H. f 5, H. f 2.50, v. d. H.
f 2.50. P. f 1, d. W. f 1. C. f 2.50, Mevr. Wed.
W. f 1, v. d. P. f 3. O. f 5. B. f 5, D. f 5,
Lijst Moj Kwant f 12.90. Zuster K. f 2.50. B.
f 10. Mevr. K. f 1, G. f 1, O. f 2.50. Padvinders-
gilde f 2.50 Mevr. H.v. E. 5, A. G. M. f 2.50,
D. f 1. Lijst Broertjes f 10. Lijst Filippo f 22.
J. W. f 10. B. f 2.50. F. f 2.50 X. Y. Z. f 25.
Totaal f 172.85.
De oplossingen van onze Winkelgevelprijs-
vraag gepubliceerd in ons nummer van 17
Juni stroomen reeds binnen en als wij ons
den arbeid, verbonden aan het nazien van
deze eerste honderden voorstellen, slaat ons
den schrik haast om het hart. Dat neemt
echter niet weg, dat wij er niet alleen nog
veel meer verwachten, maar ook op nog veel
meer hopen. En daarom herinneren wij er
nog even aan, dat oplossingen in ons bezit
dienen te zijn uiterlijk Zaterdag 1 Juli a.s.
Later ontvangen inzendingen worden terzijde
gelegd en dingen niet mee naar de prijzen.
Het woord is aan
Lubbock:
Zij die vertrouwen, hebben
vaker gelijk dan zij die wan
trouwen.
Cardinal de Retz;
Meri is vaker de dupe van
wantrouioen dan van ver
trouwen.
De Krakatau in werking.
Erupties tot 1000 meter hoogte.
Bevolking reeds
gewaarschuwd
BANDOENG, 27 Juni. (Aneta) De
Krakatau vertoont thans uiterst zware
werking. Er hebben ontelbare erupties
plaats, waarbij het geknal wordt ge
hoord van ontladingen in de eruptie
massa.
Te Pasaoeran, Anjer en Laboehan zijn
gedurende den geheelen nacht aschre-
gens gevallen. (Deze plaatsen liggen
aan de westkust van Java, tegenover
den Krakatau).
De resident van Bantam heeft zich
naar Pasaoeran begeven, teneinde van
daaruit den Krakatau waar te nemen.
Men hoort van daaruit steeds gerommel,
men ziet bliksemschichten. Het uitzicht
echter is, tengevolge van de windrich
ting, niet gunstig. Het eiland is in asch-
wolken gehuld.
De erupties gaan tot 1000 meter hoogte.
De bevolking: is rustig. Er is reeds aan de be
volking opdracht gegeven om karbouwen en an
dere trekdieren gereed te houden met het
noodige transportmateriaal, zoodat men op een
eventueel alarm onmiddellijk kan uitwijken.
Hierbij valt echter op te merken, dat in deze
streek meermalen gelijke instructies zijn ge
geven.
De verdere ontwikkeling dient te worden af
gewacht.
De mantri van den vulcanologischen dienst is
gisteren van zijn waarnemingspost terugge
keerd.
Van Rangkasbetoeng uit, een plaats welke van
de kust circa 60 K.M. het binnenland in is gele
gen, tusschen die kust en Batavia, van welke
plaats het circa 80 K.M. ligt, zijn gisterenmor
gen van negen uur in den ochtend af erupties
gezien tot 1000 meter hoogte.
Van 10 uur tot 12 uur in den middag zijn 191
maal knallen gehoord en 427 maal bliksem
schichten waargenomen. Behalve dat er aan de
kust op verschillende plaatsen een aschregen is
gevallen, is hier ook nog zwavelreuk waarge
nomen.
De waarnemingen zijn heden bemoeilijkt door
een zeer donker uitzicht in verband met den
westenwind.
Aardschokken.
CHERIBON, 27 Juni. (Aneta) Vanmorgen om
zeven uur zijn te Cheribon en Koeningan lichte
aardschokken waargenomen. De aardbeving werd
te Langgardjati en Tjilimoes heviger gevoeld,
waar van een tiental huizen de muren en da
ken zijn gescheurd. Hier en daar zijn plafonds
ingestort terwijl dakpannen van hun plaats
'a-.*
.7.'..
De Taptoe op de Groote Markt. Maandagavond, een onderdeel van de feestelijk
heden ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan der Groote Houtstraat-
vereeniging, trok buitengewoon veel belangstelling.
schoven,. De ingezetenen zijn dan ook vrij ernstig
geschrokken.
Sommigen beweren dat ook in den afgeloopen
nacht om drie uur een schok werd gevoeld. Dit
laatste wordt echter niet bevestigd.
BATAVIA. 27 Juni. (Aneta) Het Meteorolo
gisch Observatorium te Batavia registreerde van
morgen om zeven uur een aardbeving van matige
sterkte, op een afstand van 220 K.M. De rich
ting der beving was moeilijk vast te stellen.
Omtrent de werking van den Krakatau heeft
het observatorium tot dusver nog geen duidelijke
aanwijzingen opgeteekend.
Japan kondigt actie tegen
Foetsjau en Wentsjau aan.
Buitenlandsche schepen op de hoogte
gesteld.
SJANGHAI, 27 Juni. (Reuter-
A.N.P.) De Japanners hefaben den
Britschen, Amerikaanschen en an
deren buitenlandschen autoriteiten
medegedeeld dat Foetsjau en Went
sjau binnenkort zullen worden aan
gevallen en dat beide havens van
Donderdagmiddag af gesloten zullen
zijn. Zij hebben er op aangedrongen,
dat alle buitenlandsche schapen en
burgers dan vertrokken zullen zijn uit
beide steden.
Uit Hongkong wordt gemeld dat Ja-
pansche strijdkrachten bij Foetsjau
geland zijn, doch de Britsche vloot-
autoriteiten hebben daarvan nog geen
bevestiging gekregen van den Engel
schen jager „Duchess", die in de na
bijheid van Foetsjau ligt.
Honderden hectaren grond
langs het Albertkanaal
overstroomd
CJnel-mgenieuc dee
Uanaotu/ecUen
oingekomen
Boven Hasselt, op 150 Meter afstand
van de brug van Godscheid, zijn Maan
dagavond de dijken van het Albertka
naal doorgebroken.
Aan beide zijden van het kanaal zijn
de dijken bezweken en aangezien het
land hier onder den waterspiegel ligt,
zijn de weiden overstroomd. De door
braken hebben een breedte van 25 tot
40 Meter. Tot aan de sluis van Hasselt,
over een lengte van drie kilometer, zijn
diepe voren van 10 tot 15 Meter breed
ontstaan.
Aan de linkerzijde, in de richting van Luik,
is een bres van vijf meter breedte ontstaan, de
palen van het electrische net en de meerpalen
voor de schepen zijn weggeslagen. Aan de rech
terzijde, in de richting van Hasselt, is de dijk
over een lengte van ongeveer 100 Meter weg
geslagen en de watermassa, welke zich over het
land uitstortte, heeft een van de beide sluis
wachtershuisjes, welke pas voltooid zijn, ver
nield. Een modderige watermassa stroomt in de
richting van Hasselt. Ook de Demer is hierdoor
buiten de oevers getreden en de wegen worden
bedreigd. De gendarmerie en de bevolking stel
len alles in het werk om het vee, dat in het wa
ter rondzwemt, te redden.
Nader wordt gemeld dat de door
braak een doode heeft geëischt, den
chef-ingenieur der werken, die zich niet
tijdig in veiligheid kon stellen. Andere
slachtoffers zijn niet gevallen, het ka
naalgedeelte tusschen de sluizen van
Hasselt en die van Diepenbeek, een stuk
van 3 K.M. blijft leegloopen in de vlakte
van de Demer. Honderden hectaren
grond zijn overstroomd. De geheele be
volking van Hasselt is uitgeloopen om
de overstroomingsramp gade te slaan.
DE „ORANJE" VOOR HET
EERST NAAR ZEE.
Nederland's snelste mailschip voor
een driedaagschen proeftocht
vertrokken.
Onder commando van den commodore van de
Stoomvaart Maatschappij „Nederland" kapitein
B. A. Potjer. is het nieuwste mailschip van deze
maatschappij de „Oranje" vanmorgen voor een
drïedaagschen technischen proeftocht uit Am
sterdam naar de Noordzee vertrokken.
Langzaam en statig voer het machtige 20.000
ton metende bouwwerk van Nederlandsche
scheepsbouwindustrie, geëscorteerd door een
aantal sleepbooten, over het IJ; aan beide oevers
staarden duizenden Amsterdammers het schip
na. het in gedachten een goede reis wenschend,
niet alleen voor dezen proeftocht, doch ook voor
de vele reizen, welke het na den eersten over
tocht naar Indië. die op 6 September a.s. zal be
ginnen, zal maken.
Het vertrek van een nieuw schip naar zee is
altijd een feestelijke gebeurtenis. Dit geldt zeker
voor de „Oranje". Toch zal op dezen oefentocht
met weemoed de nagedachtenis geëerd worden
van ir. H. N. Prins, den ontwerper en bouwer
van dit schip, die korten tijd geleden is ver
scheiden en die het grootsche moment van het
eerste vertrek van zijn schepping dus niet heeft
mogen beleven.
Dit nieuwe vlaggeschip van de Stoomvaart
Maatschappij „Nederland", welks bouw eenige
jaren voorbereiding en studie heeft gekost, heeft
een lengte tot de lastlijn van 605 voet en 8 duim,
een breedte van 83 voet en zes duim en een
holte tot het promenadedek van 63 voet en acht
duim. Het aantal slaapplaatsen voor passagiers
eerste, tweede en derde klasse bedraagt 665 en
vierde klasse nog 52, terwijl de laadruimte een
inhoud heeft van ongeveer 280.000 kubieken
voet. Vergeleken bij de tot nu toe voor den dienst
op Indië gebouwde mailbooten ligt het grootste
verschil in de snelheid. De „Johan van Olden-
barnevelt" en de „Marnix van Sint Aldegonde",
die den zeeweg naar Batavia afleggen met een
gemiddelde snelheid van 16 3/4 mijl per uur,
varen over het traject van Genu? naar Tandjong
Priok 20 a 21 dagen. De „Oranje", welks gemid
delde snelheid berekend is op 21 mijlen, zal er
slechts zestien dagen voor noodig hebben. Deze
grootere snelheid is na heel veel proefnemingen
bereikt.
Ruim vijfhonderd genoodigden hebben gevolg
gegeven aan de uitnoodiging van de directie
van de Stoomvaart Maatschappij „Nederland"
om als eerste passagiers deze proeftocht mede
te maken.
De „Oranje" arriveerde tegen 1 uur bij de
sluizen van IJmuiden.
WANDGEDIERTE
RADICALE VERDELGING onder geheimhou
ding en schriftelijke garantie.
Zuivering Onderneming
„R A D I C A A L"
Gen. Cronjéstraat 135 Telefoon 11657
„Waar anderen faalden, slaagden wij."
(Adv. ingez. Med.)
HF.DEN12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De promotie van Dr. W. B. Smit, directeur
van den Gem. Geneeskundigen Dienst te
Haarlem. 2
Donderdag a.s. te Haarlem geen 3de postbe
stelling. 2
Steun van de Provincie voor de tunnels te
Velsen. 3
BINNENLAND.
De „Oranje" is heden voor het eerst naar
zee vertrokken. 1
De Krakatau werkt thans zeer zwaar. 1
Dr. Ph. J. Idcnburg volgt prof. Methorst op
als directeur van het Centraal Bureau
voor de Statistiek. 3
BUITENLAND.
Noord-België wordt door een ernstige over
strooming geteisterd, nadat de dijken van
het Albertkanaal doorgebroken zijn. 1
De aanvoer van levensmiddelen naar de Brit
sche conoessie te Tientsin wordt bemoei
lijkt. 5
De gevechten aan de Mongoolsch-Mandsjoe-
rijsche grens duren voort. 5
De zomermanoeuvres In Engeland zijn een
maand vervroegd. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Engelsche maatregelen. 1
Een catastrofe kwam over Europa. Herinne
ringen aan den 28sten Juni 1914. 3
H. D. Vertelling: „De bloemen voor mevrouw"
door Jaap Stigter. 4
K. de Jong: Concert in den Haarlemmer
hout. e
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: Drei
gende economische gevaren. 7
Speciale correspondentie: Engeland's strijd
tegen de omsingelings-propaganda. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on o
