Haarlems Dagblad
Het nieuwe kabinet Colijn.
De Nieuwe Regeering.
Reeds morgen een
Regeeringsverklaring
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17206
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adtnin- 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 21 Juli 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. Iomw nummers 6 cent per ex.
Advertentiên i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabnnnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Na ruim drie weken crisis is dan nu toch
een nieuwe regeering geformeerd. Dr. Colijn
heeft zijn vijfde kabinet gevormd. Morgen
ochtend zullen de elf ministers door H. M. de
Koningin ten Paleize Noordeinde beëedigd
worden. De middag van heden was aan hun
eerste vergadering gewijd, die, schoon infor
meel, geen lichte taak kon hebben en zich
evenmin door groot optimisme kenmerken.
Want de ontvangst die dit nieuwe bewind in
de organen der beide grootste partijen, die
gezamenlijk de meerderheid der Kamerzetels
bezetten, ten deel is gevallen, doet onmiddel
lijk twijfel aan zijn levensvatbaarheid rijzen.
Wel zeer scherp staan de Katholieken tegen
over het vijfde kabinet-Colijn, zooals blijkt
vooral uit een beschouwing van De Maasbode,
die een hef tigen aanval op dr. Colijn doet. Het
Katholieke blad constateert op bitteren toon
dat men thans, na onheuglijken tijd, een
kabinet gaat begroeten zonder Katholieken.
En het voegt daaraan toe: „De heer Colijn
zal de Kroon hebben verteld en ons vermoe
delijk ook willen meedeelen, dat de Katholie
ken zichzelf hebben uitgesloten. Wie weigert,
naast den heer Colijn te zitten, sluit zichzelf
blijkbaar uit van het staatsbestel in Neder
landDe misdaad der Katholieken is, zich
niet stilzwijgend neer te leggen bij de denk
beelden sommigen zullen misschien zeggen:
de grillen van den heer Colijn".
Het hoofdorgaan der tweede groote partij,
Het Volk (S.D.A.P.) voorspelt het ministerie
geen lang leven en betitelt het als een over
bodig tusschenspel.
En De Tijd (R.K.) dringt aan op een spoe
dige ontmoeting van de Tweede Kamer met de
nieuwe regeering. Dit blad stelt twee vragen
op den voorgrond: le. die van de regeerings-
politiek inzake de werkloosheidsbestrijding,
2e. die van de „parlementaire gaafheid van
den door dr. Colijn bij de kabinetsformatie ge
volgden weg. Deze beide vragen eischen spoe
dige beantwoording, die niet twee tot vier
maanden moet worden uitgesteld alsof het de
oplossing van een prijsraadsel gold.
Zoo drukt de Tijd zich uit. Het is duidelijk
dat het stormt in de Haagsche' politiek. Al wil
dat nog niet zeggen dat de R.K. Staatspartij
en de S. D. A. P. hun gezamenlijke stemmen-
meerderheid ten spoedigste zullen aanwenden
om het vijfde kabinet-Colijn ten val te
brengen. Want dat zou zekere gevolgen kun
nen hebben, waarop met name de R.K. niet
gesteld schijnen te zijn. Wat wil zeggen: zij
willen tot dusver geen z.g. zwart-roode regee
ring. Blijkbaar waren zij bereid geweest aan
een kabinet op breede basis, extra-parlemen
tair- of zaken-kabinet, mede te werken als
men het met dr. Colijn 'eens had kunnen wor
den over het financiëele beleid inzake de be
strijding der werkloosheid. Uit de Katholieke
bladen zou men nu moeten afleiden dat de
formateur tot geen enkele concessie bereid is
geweest. Dr. Colijn zou zich op het standpunt
hebben gesteld: met mij meegaan of erbuiten
blijven. En straks zou hij dan wellicht zeggen:
Als deze regeering u niet aanstaat kunt gij
haar ten val brengen.
Ook de niet-politieke, neutrale beschouwer
die hier aan het woord is en die slechts feiten
waarneemt zonder partij te kiezen, moet er
kennen dat dit nieuwe bewind van zeer merk
waardige samenstelling is. Misschien zal de
komende regeeringsverklaring veel verduide
lijken. Het bevat vier ministers uit het vorige
kabinet, t.w. de heeren Colijn, Patijn, van
Boeyen en van Dijk. Onder, de zeven nieuwe
ministers zijn er nog twee die uitgesproken
politieke activiteit getoond hebben, nl. jhr. ir.
Van Lidth de Jeude (Lib.) die al minister van
Waterstaat was in het derde kabinet-Colijn
(1935-1937) en mr. de Visser, zoon van den
vroegeren minister van Onderwijs dr. de Vis
ser, die christelijk-historisch raadslid van
Rotterdam is geweest. De nieuwe ministers
Schrieke, Bodenhausen en v. d. Bussche heb
ben vroeger een zeer belangrijk aandeel in de
Indische regeering gehad maar hebben even
min als hun nieuwe ambtgenooten Damme
en de Vooys ooit een rol in de Nederlandsche
partijpolitiek gespeeld. Zoo bestaat dit nieuwe
kabinet dus deels uit politieke, anderdeels uit
on-politieke figuren. Ongetwijfeld telt het ook
onder zijn nieuwe leden mannen van alge
meen-erkende groote bekwaamheid.
Bekend zijn vooral de bekwaamheden van
mr. de Visser, jhr. ir. van Lidth de Jeude, die
een groot succes was als minister van Water
staat, ir. Damme, die de P.T.T. op voortreffe
lijke wijze heeft bestuurd en prof. dr. Schrieke,
een autoriteit op de gebieden van koloniale
zaken en onderwijs.
De aandrang naar opheldering omtrent het
verloop van de kabinetscrisis zal intusschen
niet alleen van R.-K. zijde komen en een
debat omtrent de regeeringsverklaring zou
zich daarbij kunnen aansluiten. De Hollander
is in het algemeen geefi politiek-aangelegd
mensch, maar de verwondering over den loop
van zaken in de laatste weken is wel zoo groot
geworden, dat althans het verlangen naar
opheldering wel in een groot deel van de pers
en ook in de Kamer tot uiting zal komen. Het
is moeilijk aan te nemen dat alleen een ge
schil over de grootte van de sommen, aan de
bestrijding der werkloosheid te besteden, tot
dit alles geleid zou hebben. Dus is te verwach
ten dat de eerstvolgende dagen zich door veel
politieke activiteit zullen kenmerken.
R. P.
Naar onze Haagsche correspondent meldt, is het nieuwe kabinet,
dat door dr. H. Colijn gevormd is, als volgt samengesteld
Minister-president en minister van Algemeene Zaken: dr. H. Colijn,
die tevens tot half Augustus Economische Zaken ad interim zal
beheeren.
Buitenlandsche Zakenmr. J. A. N. Patijn.
Justitie mr. J. A. de Visser.
Binnenlandsche Zaken H. van Boeyen.
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen prof. dr. B. 3. O. Schrieke.
Financiën C. W. Bodenhausen.
Defensie dr. 3. 3. C. van Dijk.
Waterstaatjhr. ir. O. C. A. van Lidth de Jeude.
Economische Zaken prof. ir. I. P. de Vooys (zal half Augustus de
portefeuille van Econ. Zaken overnemen van dr. Colijn).
Sociale Zaken ir. M. H. Damme.
Koloniën G. van den Bussche.
Naar wij vernemen, zal vanmiddag omstreeks half drie op het
departement van Algemeene Zaken de constitueerende vergadering
worden gehouden van het nieuwe kabinet.
Tevens vernemen wij, dat de beëediging van de nieuwe ministers
morgenochtend te elf uur op het paleis Noordeinde zal plaats hebben.
Het nieuwe kabinet
waarschijnlijk langer
leven beschoren dan
verwacht wordt.
Onze Haagsche correspondent telefoneert ons:
Na dr. Colijn met zijn pogingen om een Ka
binet samen te stellen geslaagd is, zal dit nieu
we bewind reeds Dinsdagochtend, nl., onmid
dellijk na de beëediging, in functie treden en
dus zal minister Van Dijk 's middags in de Ka
mer, wanneer de suppletoire begrooting van
f 33 millioen aan de orde komt als definitief
minister spreken.
Intusschen is het zeer wel mogelijk, dat on
der deze omstandigheden dr. Colijn terstond bij
den aanvang der zitting met een regeeringsver
klaring voor den dag zal komen, die dan naar
alle waarschijnlijkheid wel tot een gedachten-
wisseling, eventueel mede in verband met heel
de formatiekwestie aanleiding zal kunnen ge
ven. Mogelijk, dat men in dat geval de verga
dering onmiddellijk verdaagt om den volgen
den dag de discussie te doen aanvangen.
Er zijn er, die van zulk 'n eerste samentref
fen reeds onmiddellijk voor dr. Colijn en de
zijnen een politiek doodelijke botsing verwach
ten. Uitgangspunt voor deze redeneering is, dat
zoowel de soc.-dem. als de r.-k. over gansch de
formatie hoogst ontevreden zijn, dat in vrijz.-
dem. kring, om van eenige andere richtingen
nog niet eens te spreken een soortgelijke op
vatting bestaat en dat heel de samenstelling
van het nieuwe kabinet-Colijn den indruk kan
wekken, dat het door deze combinatie te volgen
beleid geen voldoening zal schenken aan een
meerderheid in en buiten de Kamer
Toch meen ik op dit moment te mogen be
twijfelen of inderdaad in dit stadium een motie
van afkeuring of wantrouwen een meerderheid
zou halen. Eerder valt het waarschijnlijk te
achten, dat er b.v. van r.-k. zijde wel woorden
van boosheid of voorloopig wantrouwen tot
uiting zullen komen, doch dat men daar ten
slotte de daden van de nieuwe ministers zal
willen afwaheten en dus, zijn definitieve oor
deel over het nieuwe bewind zal willen op
schorten totdat men in het najaar er toe beter
in staat zal wezen aan de hand van hetgeen
concrete voorstellen wel of niet zouden be
vatten.
Men zal zich trouwens in den kring van de op
het oogenblik weinig vriendelijk gestemde meer
derheid in de Kamer er zich terdege rekenschap
van moeten geven, dat de voornaamste bestand-
deelen van de meerderheid, die nu het kabinet
ten val zou brengen, dan verplicht zouden zijn
terstond zelf een regeering te vormen. En nu
heb ik zoo den indruk, dat men op d i t oogenblik
in het R.K. kamp nog geen lust heeft tot de vor
ming van een rood-zwart regeeringsblok over te
gaan.
Wat tenslotte de samenstelling van het nieuwe
kabinet betreft, valt het ons op, dat dr. Colijn
zich thans aan het hoofd gaat stellen van een
combinatie, waarin de menschen van rechtschen
huize in de meerderheid zijn. Blijkbaar heeft hij
zich dus niet laten weerhouden door de overwe
ging, dat dit voorloopig de dood van de rechtscne
samenwerking beteekent.
En waarschijnlijk zal hij van meening wezen
meening, die hij ook wel niet onder stoelen
of banken zal steken dat men de schuld hier
van moet zoeken bij de R. K. S. P.
Nadat hedenochtend nog een afscheids-minis-
terraad heeft plaats gehad van het oude kabinet,
komen de nieuwe heeren vanmiddag bijeen.
Daar zullen zij vermoedelijk dan ook nog defini
tief beslissen, over de kwestie van het afleggen
van een regeeringsverklaring.
OUD-MINISTERS WEER IN DE KAMER.
Onze Haagsche correspondent telefoneert
ons:
In parlementaire kringen in den Haag ver
wacht men, dat de straks aftredende ministers
Goseling, Steenberghe en Welter, die in 1937
tot Kamerlid waren gekozen, wederom op het
Binnenhof zullen terugkeeren, maar dan als
Kamerlid.
Opvolger van minister v. Lidth de Jeude is
het oud-Tweede Kamerlid J. C. van Kempen.
WEEKBERICHT
Coöp. „Vooruitgang" U.A. - Haarlem
Roomboter per pond 72 ct.
Slaolieper flesch a 6V2 maatje 45 ct.
Groote potten Jam 25 ct.
Biscuit Maria per pond 25 ct.
Biscuit Carlo per pond 22 ct.
NIEUWE BESSENSAP 14 ct.
Slasaus per potje 10 ct.
Bonbons, gev., extra fijn y2 pd. 25 ct.
Met Dividendbons.
(Adv. Ingez. Med.)
Haarlem telde op 1 Juli 138687
inwoners.
Het aantal inwoners van Haarlem bedroeg
op 1 Juli j.l. 138687 tegen 138018 op 1 April van
dit jaar. Een vermeerdering derhalve met 669.
Deze vermeerdering Is zoowel een gevolg van
een vestigingsoverschot als van een geboorte
overschot. In April, Mei en Juni hebben zich
n.l. 368 personen meer in Haarlem gevestigd
dan er in hetzelfde tijdvak uit de gemeente
zijn vertrokken. Over de drie genoemde maan
den bedroeg het overschot resp. 65, 89 en 114.
Het aantal geboorten overtrof dat der sterf
gevallen in April, Mei en juni met resp. 100,
83 en 118.
EXAMENS HANDELSINSTITUUT
„BALTUSSEN".
Bij de op 12 en 15 Juli resp. te Amsterdam
en Den Haag gehouden examens der Fede
ratie voor Stenografie „Groote" slaagden de
volgende candidaten:
Kantoor-stenograaf Nederlandsch 130: Aan
gemeld en geslaagd: de dames A Wagemaker,
M. H. A. van den Bogaardt, W. A. Verkaik, L.
M. de Jong, P. S. A. Duvergé, E. Brauckmann,
H. C. C. Hendrikse en W. Greebe.
Kantoor-Stenograaf Duitsch 100: Aange
meld en geslaagd: de dames M. M. Vliegen, J.
C. Colenbrander en E. van Berkum.
Kantoor-Stenograaf Fransch 100: aange
meld en geslaagd mej. M. M. Vliegen.
Kantoor-Stenograaf Engelsch 100: Aange
meld en geslaagd: mej. L. Matzinger.
Typist: aangemeld en geslaagd: de dames
W. A. Verkaik, A. L. Timmer en de heer J. V.
Veugen.
Allen leerlingen van Handelsinstituut „Bal-
tussen"., alhier.
Gaat Queipo de Llano nieuwen
post betrekken?
(Men zie ook pag. 9.)
BURGOS,' 24 Juli United Press ver
neemt dat een aantal versterkingen naar
Andalusie is gezonden als een normale voor
zorgsmaatregel in verband met het ontslag
van generaal Queipo. doch tevens dat men
voornemens is, hen reeds in de komende dagen
weer terug te roepen.
De correspondente Eleanor Packard, heeft
Queipo de Llano Zaterdag in hotel Maria Isa
bel te Burgos gezien en gesproken. De gene
raal scheen opgewekt te zijn doch weigerde
commentaar te geven. Men meent te weten dat
hij vacantie gaat nemen alvorens een nieuwe
post te betrekken. In de afgeloopen dagen
heeft hij verscheidene besprekingen gehad
met Franco. (United Press.)
WEEST TOCII VOORZICHTIG MET
BEZINE.
Zaterdagmiddag was een bewoonster van
een huis aan het Stuyvesantplein in de
keuken bezig met in een kom benzine das
sen te wasschen, terwijl op ongeveer IV2 M
afstand een gastoestel brandde. Plotseling
vatte de benzine vlam. De vrouw liep brand
wonden aan de handen op; ook haar schort
vatte vlam. Buren doofden het vuur en de
vrouw werd door O. D. behandeld. De brand
weer was met een motorspuit ter plaatse ver
schenen, doch behoefde geen dienst te doen.
SLECHTHOORENDEN.
Onder het ingezonden stuk in ons nummer
van Zaterdag over slechthoorenden, stond de
naam van den inzender verkeerd. Deze naam
is K. Ph. Nonhebei Jr.
J. C. DROSTE f
Zaterdag is op 69-jarigen lef tijd overleden
de her J. C. Droste alhier, die geruimen tijd
geleden lid was van de directie van Droste'.-
Cacao- en Chocoladefabrieken, n.l. tot 1914.
toen hij zich genodzaakt zag wegens ziekte
af te treden.
De teraardebestelling heeft plaats Woensdag
26 Juli a.s. te 1 uur, op de Alg. Begraafplaats
te Heemstede.
DRUKWERK VOOR DE GEMEENTE.
Bij den Haarlemschen Raad is het verzoek
binnengekomen van het Hoofdbestuur van
den Bond van Patroons in de Grafische Vak
ken om in 't vervolg alle te Haarlem gevestigde
drukkerijen in aanmerking te doen komen
voor het leveren van het voor de gemeente
benoodigde drukwerk.
V. D. J. O. ZOMERKAMPEN.
Namens het Hoofdbestuur der Vrijz.-Dem.
Jongeren Organisatie sprak de heer H. Harm-
sen een kort openingswoord voor het Zomer
kamp der Vrijz.-Dem. Jongeren Organisatie te
Oosterbeek.
Hij heette welkom den heer A. Koning, wet
houder van Renkum en den heer J. C. J. Mens,
raadslid van Ede en afgevaardigde van het
Hoofdbestuur van den Vrijz.-Dem. Bond.
Hierna kreeg de heer A. Koning, wethouder
van Renkum, het woord. Het was spreker een
groot genoegen dit kamp te openen en de jon
geren op de „Johannahoeve' te begroeten.
Spr. hoopte, dat het verblijf in het mooie
Oosterbeek aangenaam zal zijn.
Hierna verzocht de hoofdkampleider, de heer
J. C. Deering, aan wethouder Koning de bonds-
vlag te hijschen.
Maandagmorgen zullen de kampdeelnemers
op het Gemeentehuis te Renkum. door wet
houder Koning worden ontvangen.
ORGELBESPELING.
Dinsdagavond van kwart over acht tot
kwart over negen wordt in de Groote- of St.
Bavo kerk te Haarlem een orgelbespeling
geven door den heer George Robert.
Het programma luidt:
1. Toccata en Fuga d kl. t., J. S. Bach.
2. Wenn wir in höchsten Nöthen sein (koraal
en 2 bewerkingen) J. S. Bach.
3. Passacaglia, H. Andriessen.
4. Prière, Jos Jongen.
5. Lamentation, A. Guilmant.
6. 1ste ged. Ve symph., Ch. M. Widor.
VACANTIE VAN DEN BURGEMEESTER.
De burgemeester dr. J. E. Baron de Vos van
Steenwijk zal van 31 Juli tot 28 Augustus met
vacantie zijn.
Ter gelegenheid van het tienjarig beslaan van de Speeltuinvereeniging
„Meerlebosch" te Haarlem, is een receptie gehouden. Daar verscheen o.m. ook
kinderen der speeltuinvereeniging, die bloemen en cadeaux aanboden. Links
de voorzitter der vereeniging, de heer H. Gieseling, neemt bloemen in ontvangst.
Rechts op de foto de overige bestuursleden.
Het woord is aan
Comtesse Diane:
De vreugde van het be
wonderen is de belooning
van hen die vrij zijn van
afgunst.
Doodelijk ongeluk in de
Haarlemmermeer.
Geparkeerde auto aangereden.
Hedennacht omstreeks 4 uur heeft
op den Rijksweg te Haarlemmermeer
nabij den Vijfhuizerweg een doodelijk
ongeluk plaats gehad.
Even vóór het viaduct stond een auto ge
parkeerd. waarin zich twee personen bevon
den. Uit de richting Den Haag naderde met
groote snelheid een luxe auto. De bestuurder
merkte de geparkeerde auto te laat op, waar
door een botsing onvermijdelijk was. De se
volgen waren ontzettend. Eén der persm
uit de geparkeerde auto werd op slag ged
terwijl de bestuurder van de aanrijdende r
zwaar gewond werd.
Dr. S. uit Badhoevedorp verleende de eer
hulp.
De rijkspolitie heeft de zaak in onderzoek
GASTHUISPOORT WORDT VERBREED.
B. en W. van Haarlem hebben bij den Raad
een voorstel ingediend om aan regenten van
het St. Elisabeth's Gasthuis machtiging te
vetieenen tot het doen verbreeden van de
Gasthuispoort en het doen maken van een
transformatiestation, waarvan de kosten ge
raamd worden op 7500, te betalen uit eigen
middelen.
Vergiftigd na massa-huwelijk.
Drank bij de receptie was niet goed.
MONTREAL. 24 Juli. Een merkwaardig
vergiftigingsgeval heeft zich te Montreal voor
gedaan. Eenige honderden personen waaron
der verscheidene pasgehuwden, zijn na de
massa-huwelijksvoltrekking die Zondag heeft
plaats gehad, naar het hospitaal vervoerd. Zij
lijden aan een onbekende ziekte, vermoedelijk
zijn zij vergiftigd door drank bij de huwe
lijksreceptie. (United Press.)
Vredesboodschap van den Paus
aan Roosevelt?
LONDEN, 24 Juli (Havas). De corres
pondent van de Times te Rome telefoneert:
Men heeft reden om aan te nemen, dat kar
dinaal Gaspari, die Vrijdag j.l. van Napels
naar New-York is vertrokken, een persoonlij
ken brief van den Paus aan president Roose
velt bij zich heeft Deze brief bevat, naar
men gelooft, voorstellen inzake de middelen
om den vrede te bewaren.
HF.DEN12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
In de Haarlemmermeer heeft heden een doo-
delijk ongeluk plaats gehad. 1
Ds. Oldeman uit Santpoort neemt het beroep
van de Vrüz. Herv. Gem. te Haarlem aan 2
B. en W. van Heemstede willen zes schuil-
loopgravcn aanleggen. 4
Nieuw afzetgebied van de Prov. electriciteits-
bedrUven. 4
Haarlem is een inlichtingenbureau der Spoor
wegen rük. 11
BINNENLAND.
Dr. Colijn heeft het nieuwe kabinet gevormd. 1
Opnieuw heeft een dronken automobilist
een ernstig ongeluk veroorzaakt. 11
P. C.: Bankconcentratie Amsterdamsche
Bank en Robaver. 11
BUITENLAND.
Chamberlain zal vandaag in het Lagerhuis
een verklaring afleggen over het accoord
met Japan. 9
De Spaansche genraal Queipo de Llano zou
naar Frankrijk gevlucht, zijn collega Yague
gearresteerd zün. 9
Drieduizend Chincesche militairen zün Sjang
hai binnengetrokken. 9
SPORT.
Dc Eton Ramblers winnen aan de Spanjaards
laan den tweedaagschen cricketwedstrijd
tegen het Nederlandsch elftal met 101
runs. 5
A. J. G. de Bruijn vestigt nieuw Neder
landsch record met discuswerpen. 5
De Haarlemsche Voetbalbond hield zün 40ste
algemeene jaarvergadering in Hotel „De
Leeuwerik". 7
België wint den honkbalwedstrijd tegen Ne
derland met 43. 8
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De nieuwe regeering 1
De Burgerlüke stand van Haarlem is opge
nomen op 2
