Van 3-mdex tot
WOENSDAG 26 JULI 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
9
(Van onze Scandinavischen correspondent)
Tonder is oud. En Duitsch, al is het sedert
den wereldoorlog een Deensch stadje en al
hebben er de Deensche burgers, conservatie
ven en agrariërs en sociaal-democraten, broe
derlijk vereend zooals het alleen maar in een
grensland kan, een jaar of wat geleden de
meerderheid in den gemeenteraad op hun ge-
lijk-gexichte Duitsche medeburgers veroverd.
Er staat ook, zoo Deensch als men het zich
maar wenschen kan, een ooievaar op zijn nest
op 't hooge pannendak van een oud huis aan
de hoofdstraat en net als overal elders in het
land van koning Christiaan en Thorvald
Stauning fietst er een rood-gejaste postbode
langs zonnige straatjes van deur tot deur. En
er wonen Jensens en Hansens naast Schuitzes
en Meyers, maar 't kan zijn, dat zoo'n Jensen
geen woord Deensch wenscht te verstaan en
een prentbriefkaart van Hitier boven de ca
napé heeft hangen, terwijl buurman Schultze
geen Nordschleswigsche Zeitung, zelfs niet als
pakpapier om een paar oude schoenen, in zijn
woning duldt en op Zon- en feestdagen de
eerste is om de fiere Dannebrog, de bij di
Zuid-Jutlandiers door lang verlangen zoo innig
geliefde Deensche vlag, in zijn tuintje te
hijschen. Per slot van rekening wonen al die
al dan niet Deensch- of Duitsch-gezinde Han
sens en Meyers in een stadje, dat door aanleg,
door bouwtrant der huizen, door andere on
miskenbare invloeden van bezuiden de tegen
woordige grens sterk Duitsch en alleen maar
ih een enkel nieuw detail Deensch aandoet.
En vooral is het dan een oud stadje, een
heel oud en stil stadje, waar een schilder op
schier eiken straathoek zijn ezeltje neer kan
zetten en op nog vele andere plaatsen
bovendien waar schoone oude gevels schou
der aan schouder staan en de baksteen en de
pannen die warme tinten hebben gekregen,
die alleen een paar eeuwen er aan geven kun
nen, waar hier een voordeur met kostelijk
snijwerk en daar een doorkijkje op een kerk
in de koele schaduw van hooge kastanjes het
oog boeit en waar de half ronde erkers met
hun familieportretten en vlijtige liesjes uit
puilen, huis aan huis in de achterstraatjes
met hun zon en hun stilte en hun hobbelkeien
en hun slapende poesen en hun rose roman
tische weelde van klimrozen langs deuren en
Tö UITEN Tonder strekt zich van einder tot
einder de Marsk, het Hollandsch-vlakke
polderland met alleen hier en daar in de verte
de donkere massa van een boerderij, met ijle
Windmotoren in de groene verlatenheid van
't wijde grasland en 'n suizelenden zomerbries
door 't buigende riet van de slooten.
enEn die wind en die windmotoren volgen
u overal in 't Deensche land, dat immers, ten
minste hier in 't Westen, net zoo open ligt voor
minste hier in 't Westen, net zoo open ligt voor
de Westenwinden als van ons land, maar waar
het nóg meer en nóg harder pleegt te waaien,
getuige de opmerking van een Deen na een
bezoek aan Holland's polders, dat hij er het
meest door getroffen was, dat de boomen daar
rechtop langs de wegen en de dijken ston
den.
De wind laat het gefluit van het stoom-
treintje verwaaien, hij jaagt de rookwolken
zijdelings weg, hij blaast de hemden bol, die
bij de lage boerderijtjes te drogen hangen, hij
golft met groene glanzingen door 't graan,
dat de glooiingen dekt, de glooiingen, die
tot hellingen worden, naarmate het treintje
meer het land in en noordelijker komt, zoodat
het al spoedig een sterk afwisselend heuvel
landschap is, waardoor het genoegelijke boe
melt je u stommelend en slingerend voert.
Een landschap van hooge, rondende ruggen
en breede dalen, van akkers, die daar op den
kam hun aren donkerend tegen den blauwen
hemel laten wiegen, van malsche weiden met
glanzend vee tot den buik in 't hooge gras
dat lijkt maar zoo, want de koeien staan stuk
voor stuk aan een touw zooals de geiten bij
ons in de duinen en als ze gaan liggen her
kauwen hebben ze, zoover het touw reikt, alles
zuinig afgegraasd en dan weer dalen dich
te beukenbcsschen af naar den oever van zoo'n
broeden blauwen inham, die fjord heet, maar
met zijn lichte openheid en zijn wazig ver
schiet niets heeft van de fjorden die men
kent, als 't niet van een vacantiereis naar
Noorwegen is dan van Bennett's Noordkaap-
brochures.
Weer wat later trekt een stil en smal ri
viertje zijn bochtenden zilveren loop tus-
schen riet en bies en zwanebloemen en
plompeblaren, waartusschen jonge eenden
scharrelen achter de moeder aan. En over
heel dit land is nu de luister van bloem en
bloesem, van 't fluitekruid, dat de bermen
zoomt en de stralende meidoornhagen, van
de bruidsboeketten van de vruchtboomen en
de bloesemwolken van de vogelkers en dan al
het glanzende goud van boterbloemen in de
weiden. En over de boerderijen buigen de
vlieren zich met hun roomwitte schermen en
in de dorpen en de stadjes is er overal de
paarse gloed van seringen.
NOORDWAARTS gaat de trein. Naar Fre-
dericia ,waar men tenminste een half do
zijn malen in zijn leven overgestapt moet
hebben om te kunnen zeggen, dat men Dene
marken kent. Hier komen ze op gezette tijden
even voor een paar minuten bij elkaar,, „Eng-
landeren", „Kronjyden", „Ostjyden", „Nord-
pilen" en hoe ze meer mogen heeten die
prachtige snelle, roode dieseltreinen, die
Vendsyssel en Himmerland uren dichter bij
Kopenhagen en Kopenhagen uren dichter bij
Londen's voorstad Esbjerg hebben gebracht
en die hierdoor, maar toch ook wel door
hun voortreffelijke inrichting en hun even
voortreffelijke keuken, zoo het hart van de
reizende Denen hebben veroverd, dat die den
toeslag met vreugde betalen en dat hij, die
niet tevoren een plaats besproken heeft, van
geluk mag spreken als de conducteur hem niet
naar den gewonen stoomtrein van zooveel-
uur-zooveel verwijst.
Dan suizen de portieren dicht, trekt de
lange roode trein op, stuift hij fluitend het
station uit, noordwaarts weer, langs dorpen
en stadjes en 'n stuk of wat groote steden
ook, tusschen de heuvels door, aan de groene
oevers van als meren zoo stille fjorden voorbij
steeds verder noordwaarts tot Frederikshavn,
waar het geurt naar visch, waar de richting
borden van den diesel omgedraaid worden en
een motortreintje van twee wagens aan 't eind
van het perron staat te wachten op wie nog
verder naar het noorden wil
Nu duurt het niet lang of het landschap
wordt nog vlakker dan het reeds was. Een
kromme den staat te schudden in den wind,
ge hoort den wind fluiten langs het treintje
heen, ge weet, dat de zee niet ver weg kan
zijn. Dan, terwijl in den blauwen schemer van
den avond even 'n gele lichtglimp flikkert van
een vuurtoren, beseft ge, dat die donkere
lijn daar tegen de wester hemel de duinenrij
moet zijn. Nu wijken de lage dennenbosschen
terug, nu is er daar ver naar 't oosten een
bleeke streep van avondlijke zee, nu komt,
dichterbij, nog 'n vuurtoren te zien, nu een
stationnetje met wat vroege zomergasten en
een conducteur, die „allemaal uitstappen"
roept, en een rij hangende bloembakken, die
stevig met ijzerdraden vertuid zijn: Skagen.
S KAGEN is het klassieke dorp van de
schilders, van Drachmann en Kröyer en
verscheidene anderen, en het heeft zijn Brön-
dum zooals Volendam zijn Spaander heeft,
met werken van stamgasten op en aan de
murein en met een legende van drie zeer
knappe dochters. Maar meer nog is Skagen
het dorp van de visschers, die hier 's avonds
hun witte schuiten bij honderden aan de
steigers in den broeden havenkom meren en
die hier over een afstand van een kilometer
of vijf tusschen de kust en de binnenduinen
hun lage huisjes hebben met muurbloemen en
stokrozen en vlieren er om heen en met de
roode pandaken wit-geruit van de specie,
waarmee de pannen vastgelegd zijn tegen de
hier altijd waaiende winden. Alleen zuiden
wind is landwind in Skagen, in 't westen
ruischt de Noordzee, in 't oosten strekt zich
het Kattegat, in 't noordentja, daar zit
feitelijk het Skagerak.
's Avonds wandelen de jonge visschers met
hun meisjes aan den arm naar het noorden
het dorp uit, langs den ouden witten vuur
toren heen, de wijde boomlooze grasvlakte
achter de duinreep op, naar het noorden toe,
waar de semafore hoog op 't duin staat en
de nieuwe vuurtoren zijn bleeke lichtbundels
draaien laat door den zomernacht, die niet
donker wordt. Zij wandelen verder noord
waarts, baggeren door het rulle duinzand naar
het graf van Drachmann, dat hier als een
klein hunnebed op het buitenste duin ligt met
veel sinaasappelschillen en papieren er om
heen en een bosje verlepte duinlathyrus er
voor, hollen het strand op en wandelen dan
de uitgestrekte strandvlakte over, die steeds
smaller wordt en tenslotte als een spits toe-
loopende landtong zich vooruit steekt in
Daar bruist de branding van twee zeeën, daar
kruisen de golvenrichels van Noordzee en
Kattegat elkaar, daar kookt het water boven
de lange zandbak en spoelen van twee kanten
de schuimgebooide uitloopers van de golven
tegen het stand op.
's Avonds loopen de jonge menschen van
Skagen arm in arm tot op de uiterste punt
van dit noordelijkste puntje van Denemarken,
En overdag wandelen de badgasten van Ska
gen er heen. De menschelijke natuur wil dat
nu eenmaal. Al staat er dan overdag natuur
lijk met waterlaarzen en oliejas, een kanon-
fotograaf op dat uiterste puntje.
C. G. B.
De M enschen van den lieer
Van Hoeven op het „K. d. F."-
Het Tweede Kamerlid Am el ink heeft aan
den minister van sociale zaken de volgende
vragen gesteld:
In het juist, dat het op eenige dagen ge
leden te Hamburg gehouden congres der door
het Duitsche Arbeitsfront gestichte organi
satie Kraft durch Freude", op welks congres
is medegedeeld, dat voor het komende jaar
door den leider der organisatie het parool
zal worden uitgegeven „krachtige mannen en
mooie, bevallige vrouwen", door den heer G.
W. F. v. Hoeven, referendaris aan het depar
tement van sociale zaken, namens de Neder-
landsche delgatie, goede wenschen zijn aan
geboden?
Indien dit juist is, was de heer Van Hoeven
dan op dit congres aanwezig in zijn kwaliteit
als Nederlandsoh ambtenaar en directeur van
den socialen jeugddienst?
Is de minister niet van oordeel, dat het
ongewenscht moet worden geacht, dat de
directeur van den socialen jeugddienst in zulk
een nauw contact staat met een buitenland-
sche organisatie, tegenover wier beginselen
en idealen een groot deel van het Nederland-
sche volk sterk afwijzend staat?
Joodsche vluchtelingen te
Oldenzaal.
Met den D-trein arriveerde Dinsdagmiddag
aan het station te Oldenzaal een transport
Joodsche kinderen uit Praag. De dames van
het vluchtelingencomité waren op het station
aanwezig en boden de jeugdige schare ver-
verschingen aan, waarna zij met dezelfden
trein naar Hoek van Holland vertrokken. Van
daar zullen zij naar Engeland oversteken.
Hitier woont een opera-uitvoering
te Bavreuth bij.
Hitler was gisteravond te Bayreuth aan
wezig bij een feestelijke opvoering van een
opera van Wagner. Dit feit is voldoende om
de onjuistheid aan te toc-nen van in het
buitenland in omloop gebrachte geruchten,
dat Hitier ziek zou zijn, zoo wordt in politieke
Duitsche kringen verklaard.
Bij telefonische navraag in het huis van
mevrouw Winifred Wagner, waar Hitler ver
toeft, werd vernomen, dat Hitler's gezondheid
uitstekend is.
Tot Vrijdagavond 12 uur zullen, naar wordt
medegedeeld, geen vliegtuigen binnen een
straal van 2 K.M. van het theater Bayreuth
mogen vliegen.
ONTVANGST THOMAS MANN DOOR
NEDERLANDSCHE KUNSTENAARS.
Thomas Mann, die momenteel hier te lande
vertoeft, zal vóór zijn vertrek door een groot
aantal kunstenaars op Zaterdagmiddag 29
Juli a.s. in Pulchri Studio te Den Haag wor
den ontvangen.
De nieuwe ministers van het kabinet Colijn zijn Dinsdag ten paleize
Noordeinde te den Haag door H. M. de Koningin beèedigd. De
ministers bij het verlaten van het paleis V.I n r. dr. ir. M H Damme
(Sociale Zaken), C. van den Bussche (Koloniën), C. W. Bodenhausen
(Financiën), mr. J. A. de Visser (Justitie), jhr. ir. O. C. A van Lidth
de Jeude (Waterstaat) en prof dr. B. J O. Schrieke (O K, en W
Werkloosheid sinds 1932 sterk
gedaald.
Week van 38 Juli toont aanmerkelijke
verbetering.
De directeur van den rijksdienst der werk
loosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling deelt
de volgende resultaten mede van de verzameling
door het Centraal Bureau voor de Statistiek van
de voorloopige gegevens over de week van 3 t/m
8 Juli 1939.
Arbeidsbemiddeling.
Op 8 Juli 1939 waren bij de organen der open
bare arbeidsbemiddeling ingeschreven 272.386
werkzoekenden (258.581 mannen en 13.805
vrouwen).
Hiervan waren 196.532 (187.502 mannen en
9.030 vrouwen) werkloos en waren 59.470 per
sonen door overheidshulp tewerkgesteld bij cul
tuur-technische en administratief daarmede ge
lijkgestelde werken. Blijkbaar waren er dus
16.384 personen als werkzoekende ingeschreven,
die in het vrije bedrijf werkten, doch ander
werk zochten.
Werkloosheidsverzekering.
In de week 3 t/m. 8 Juli 1939 waren bij ge-
subsidieei-dc vereenigingen met werkloozenkas
aangesloten 587.643 personen, waaronder 76.911
landarbeiders.
Van de 510.732 verzekerden buiten de landar
beiders was het werkloosheidspercentage 17»3 (in
de vorige verslagweek, 19 t/m 24 Juni 1939, was
dit percentage eveneens 17,8).
In de overeenkomstige verslagweek van Juni
was het werkloosheidspercentage in de laatste
jaren als volgt (in het tijdvak Mei tot en met
November worden bij de berekening van de per
centages de landarbeiders buiten beschouwing
gelaten):
1932 26.2. 1933 24,2, 1934 25,9, 1935 29.3, 1936
30.8, 1937 24,3, 1938 23.2, 1939 17.8.
De grafiek geeft het beloop der werkloosheids
percentages weer van 1930 af. Duidelijk blijkt
daaruit de verbetering» welke het eerste halfjaar
1939 in vergelijking tot de 7 voorafgegane jaren
kenmerkt.
Zaandam heeft een nieuwe
schutsluis.
Officiëele opening door Commissaris der
Koningin.
In tegenwoordigheid van een groot aantal be
langstellenden is Dinsdag de nieuwe schutsluis,
die een betere verbinding vormt tusschen het
westelijk deel der gemeente en de waterwegen
naar zee en naar het binnenland, officieel door
den Commissaris der Koningin in de provincie
Noord-Holland, mr. dr. A. Baron Röell, ge
opend.
Onder de talrijke aanwezigen bevonden zich,
behalve het bestuur van den polder Westzaan,
dat het werk deed uitvoeren, de leden van Ge
deputeerde Staten mr. J. B. Bomans en mr. M.
Slingenberg. de heer C. Krijn, hoofdingenieur
van den Provincialen Waterstaat, kapitein H,
van de Bos van het Technisch- en Centraal
Innundatiebureau der Genie en vele anderen.
De dijkgraaf van den polder Westzaan, de
heer G. Haremaker, heeft in een voor deze ge
legenheid opgerichte tent allen welkom gchee-
ten en zijn ingenomenheid uitgesproken over
de tot standkoming van dit werk.
Na een historische uiteenzetting door ir. J. P.
Vader, voorzitter van de voorbereidingscommis
sie van het belangrijk werk en van de moeilijk
heden die overwonnen moesten worden, heeft
de Commissaris der Koningin de plechtige ope
ning verricht met het uitspreken van een rede,
waarin Baron Röell hulde bracht aan de prach
tige samenwerking tusschen de belanghebbende
gemeenten, wat het provinciaal bestuur er toe
gebracht heeft, dit werk met een subsidie van
80.000 gulden te steunen.
Onder algemeene instemming deelde Baron
Röell mede, dat de naam van „Jaap Haver-
sluis", veranderd zou worden en dat de sluis
voortaan zou heeten „Gerrit Haremakersluis",
als een bewijs van groote waardeering voor het
belangrijk aandeel, dat de dijkgraaf van den
polder in de stichting van deze sluis heeft ge
had.
Na de plechtigheid werd nog het woord ge
voerd door den oud-burgemeester van Zaan
dam, den heer K. ter Laan en enkele andere
belangstellenden.
Louis de Vries herstellende.
Louis de Vries, die eenige maanden geleden
ernstig ziek werd, is thans herstellende. Om
volkomen genezing en rust te vinden ver
toeft de acteur thans in Bloemendaal. Zijn
gezondheidstoestand gaat zeer vooruit en
iederen dag maakt hij een wandeling.
H. O. V.
Vijfde Zomerconcert.
Donderdagavond 27 Juli a.s. zal het orkest
gedirigeerd worden door Marinus Adam en
als solist zal medewerking verleencn Thomas
Magyar, violist.
Het bestuur der H.O.V. verheugt zich erop.
de medewerking van dezen Hongaarschen
violist, die reeds in verschillende plaatsen met
succes is opgetreden, te hebben verkregen.
Met orkestbegeleiding zal hij ten gehoore
brengen het beroemde vioolconcert van P.
Tschaikowsky.
Het orkest begint dezen avond met de
Ouverture „Egmont" van L. v. Beethoven en
zal na de pauze de eerste Symphonie van
Robert Schumann spelen.
Een programma, dat zeker een groote be
langstelling waard is.
Jan. Feb. Mrt.
Mei Juni Juli Aug. Sep. Oct.
RIJKSDIENST DER
/CHEEP/
f TJUNCINjj
HOLLAND—AMERIKA LIJN
Leerdam, 23 v. New-Orleans n. Rott.
Blomonersdijk, 24 v. Rott. te Boston.
Statendam, Rott. n. N.-York 25 v. Boulogne.
Beemsterdijk, N.-York n. Rotterdam via
Antwerpen 23, 792 mijl W. van Scilly.
Lochgoil, Vanc. n. Rott. 22 v. Portland (O.)
HALCYONLIJN
Stad Vlaardingen, 25 v. Wabana te Vlaar-
dingen.
Stad Maassluis, 24 v. Wabana n. Vlaardingen
Stad Amsterdam, 25 v. Vlaardingen naar
Lulea.
Rozenburg, 24 v. Gdynia n. Rott.
Stad Schiedam, 23 v. Vlaardingen te Nar
vik, voor Vlaardingen.
Maasburg, Pepel n. Vlaardingen 26 (8 v.m.)
Hoek van Holland verwacht.
Flensburg, 25 van Narvik te Vlaardingen.
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN.
Arendskerk (uitr.) 25 v. Bombay.
Algenib (uitr.) 25 te Newcastle (N.Z.W.)
HOLLAND—OOST-AZIë LIJN.
Gaasterkerk (uitr.) 24 v. Colombo.
Grootekerk (uitr.) 25 te Shanghai.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
Boschfontein (thulsr.) 24 v. Port Said.
Nijkerk (uitr.) 25 van Suez.
Bloemfontein, 25 van Amsterdam te Rott.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Maaskerk (thulsr.) 23 van Lagos.
Nigerstroom (thuisr.) 24 van Port Bouet.
KON NED. STOOMBOOT MIJ.
Achilles, Rotterdam n. Genua p. 24 Ouessant.
Trajanus, Amst. n. Barbados p. 23 Ouessant
Calypso, 23 van West-Indië te New-York.
Boskoop. 23 van Corral te Tocopilla.
Aurora. Piraeus n. Amst. p. 25 Ouessant.
Barneveld, 22 van Paita naar Salinas.
Crijnssen, 23 van Curacao te Paramaribo.
Doros, 25 van Dantzig te Amst.
Hebe. 24 van Amst. te Dantzig.
Iris. 25 van Bordeaux te Amsterdam.
Mars, 24 van Genua te Palermo.
Odysseus, 24 van Amsterdam te Kopen
hagen.
Orestes, 25 van Antwerpen te Amst.
Poseidon 25, van New-York n. Maracaibo.
Pygmalion, 24 van Algiers n. Patras.
Ulysses. 24 van Napels naar Valencia.
Vesta, 24 van Dubrovnik n. Bari.
Vulcanus. Triest n. Amst. p. 25 Ouessant.
Perseus, 25 v. Stettin te Amsterdam.
KONINKLIJKE SHELL.
Eulota. 23 van Curacao te Pauillac.
Macuba, 23 v. Maifa te Pauillac.
Macoma, 24 van Balik Papan n. Geraldton.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
Ceres (uitr.) 24, 92 mijl Z. Z. O. v. Land's
End.
Eemland (uitr.) 24 te Rlo de Janeiro.
MEYER EN CO.'S SCHEEPVAART MIJ.
Bennevls. Hongkong n. Rott. p. 25 Ouess.
Benalder. Kohsichang n. Rott. via Antwer
pen p. 25 Gibraltar.
Calchas, Japan n. Rotterdam 25 v. Kobe.
Patroclus, Japan n. Rott. 23 v. Shanghai.
Glenearn, Japan n. Rott. 23 te Singapore.
Melampus, 22 v. Batavia n. Amst.
City of Derby, Japan n. Rott. 24 te Manilla.
Polydorus, 22 v. Batavia te Hamburg.
C. of Pittsburg, Japan n. Rott. 25 v. Pt. Said.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Kota Gede (thuisr.) 24 te Marseille.
Weltevreden (uitr.) p. 25 Ouessant.
Brastagi (uitr.) 25 te Belawan.
Indrapoera (uitr.) 25 van Port Said.
Bantam, 25 van Rotterdam te Hamburg.
STOOM V MIJ NEDERLAND.
Salabangka, 23 van Durban te Singapore.
Poelau Tello (thuisr.) p. 23 Gibraltar.
Salabangka (uitr.) 23 te Singapore.
Tjikandi, 22 van Amst. te Batavia.
Tarakan 'kampeerreis) 25 te Fjaerland.
WIJK LIJN
Randwijk, Rott. n. Samson p. 25 Malta.
Zonnewiik. 26 (njn.) v. Rovigno te Rott,
verw.
