Haarlem's Dagblad
Korte duur
Kabinet
Colijn
Weer Kabinetscrisis.
Gold-rush" in Canada.
Katholieke motie
van wantrouwen
bracht het ten val
JCaUnet heeft wtsCag)
aattgehode#u-
Autobus in ravijn
gestort.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17210
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EM ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 28 Juli 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1*5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regclabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elko
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het intermezzo-kabinet-Colijn, het vijfde
kabinet-Colijn, heeft het niet tot een regee-
rings- maar slechts tot een crisis-intermezzo
kunnen brengen. Op den tweeden dag van
zijn bestaan werd dit al beëindigd door een
motie van afkeuring, ingediend door den R.K.
fractieleider mr. dr. L. N. Deckers en aange
nomen met den steun van de S. D. A. P. en
de V. D., die kennelijk tevoren in de zaak ge
kend waren. Ook de vertegenwoordiger van
de C. D. U. en de communisten stemden voor
de motie, die een meerderheid van 55-27 be
haalde, maar deze stemmen zijn niet als ge
volg van eenig voorafgaand overleg te be
schouwen.
Tijdens het debat had de minister-president
al verklaard dat een afwijzend votum hem
onmiddellijk zou doen verdwijnen. Dat is dan
ook gebleken: vannfbrgen heeft hij het ont
slag der regeering aan de Koningin aangebo
den. H.M. heeft dit in beraad gehouden en
den ministers verzocht de loopende zaken te
blijven behartigen. Op het moment dat ik dit
schrijf is het wachten nog op de aanwijzing
van den nieuwen formateur. Te verwachten
is het dat deze een R.K. zal zijn. Te verwach
ten is evenwel ook dat H.M. vóór zij een
nieuwen formateur aanwijst eerst de fractie
voorzitters uit de Tweede Kamer zal raad
plegen, omdat er ditmaal een onmiskenbaar
conflict tusschen Regeering en Kamer is uit
gebroken. In zoo'n geval is het gebruikelijk
dat de Koningin de fractie-voorzitters raad
pleegt. Onlangs geschiedde dat blijkbaar niet
omdat het toen een conflict in het kabinet
betrof.
Intusschen is nu weer een nieuwe Kabinets
crisis uitgebroken. Maar van deze kan men
niet verwachten dat zij lang zal duren. Im
mers, uit het gisteren gebeurde kan men niet
anders afleiden dan dat de R.K. Staatspartij
thans bereid is tot gezamenlijk regeeren met
de S. D. A. P., hetgeen vele jaren geileden door
mgr. Nolens als een mogelijkheid werd ge
opperd maar toen betiteld als „de uiterste
noodzaak". Gebleken is ook dat de V. D. tot
medewerking daaraan bereid zijn. Een derge
lijke groepeering zou over den steun van
zestig Kamerleden en dus over een flinke
Kamermeerderheid beschikken.
Maar ofschoon de door dr. Deckers inge
diende en door de Kamer aangenomen motie
de bereidheid tot „de uiterste noodzaak" bij
de Katholieken aantoont, spreekt het R.K.
leidende orgaan De Maasbode vanmorgen de
hoop uit dat een poging tot vorming van een
nationaal kabinet zal worden gedaan. Hieruit
moet men wel afleiden dat de nieuwe forma
teur, aangenomen dat deze een R.K. zal zijn,
eerst zou pogen een nationale regeering te
vormen, een kabinet op breede basis dus, en
dat eerst als hij hierin niet mocht slagen de
uiterste noodzaak aan de beurt zou komen.
Blijkens de gedane uitlatingen in het Kamer
debat zal in elk geval gestreefd worden naar
een kabinet, dat op een vaste meerderheid
steunt en aangezien de R.K. op den steun van
de S. D. A. P. en de V. D. kunnen rekenen kan
men niet verwachten dat de nieuwe crisis lang
zal duren.
In zijn ontwikkeling heeft dit politieke tour-
nooi in Den Haag verscheidene nieuwigheden
gebracht. En het belooft er nog meer te zul
len brengen. Het heeft de nieuwigheid ge
bracht dat een nieuwe regeering bij haar eer
ste optreden door de Kamer ten val wordt
gebracht, zonder in de gelegenheid te zijn
geweest door daden haar waarde te bewijzen.
Dat is ongekend in onze parlementaire his
torie. Het heeft verder een nieuw record van
korten regeeringsduur gevestigd twee dagen
dat in het buitenland nog wel eens over
troffen is (het Fransche kabinet-Ribot viel
indertijd binnen één dag) maar dat den Hol
lander verbaast. Het oude Nederlandsche re
cord „stond op drie maanden". Voorts heeft
het verloop van den politieken strijd veel on
opgehelderd gelaten maar sterk den indruk
gewekt dat de Katholieken vooral tegen den
persoon van dr. Colijn ageerden, dien zij kwijt
wilden. De Maasbode formuleert het als volgt:
„Wij betwijfelen geen oogenblik of ons katho
lieke volk zal deze daad onzer fractie gevoelen
als een verlossing uit een omknelling en be
klemming, die nauwelijks meer te dragen was
en die haar oorsprong vond in het te betreu
ren feit, dat de leider der rechtsche partijen,
tevens de leider der regeering in de laatste
jaren, onder economisch-liberalen invloed
een financieel en sociaal beleid voorstond,
dat in den grond met geen mogelijkheid de
sympathie der katholieken, zelfs nauwelijks
van een deel zijner eigen partij hebben kon.
Hier ligt de oorsprong van de openlijke en
latente conflicten tusschen dr. Colijn en de
katholieken in de laatste jaren".
Een thans te verwachten novum is het eer
ste optreden van socialistische ministers
Nederland, waarbij ik evenwel doe opmerken
dat schier alle andere landen in Europa al
veel eerder socialistische ministers gekend
hebben en dat vele zelfs geheel socialistische
regeeringen hebben gehad of nog hebben. In
het zoo behoudende Engeland aanvaardde de
eerste Labour-regeering reeds in 1923 het be
wind. Frankrijk telde al veel eerder socialisten
in zijn regeering, Duitschland werd herhaal
delijk door socialisten geregeerd tijdens de
republiek van Weimar. De Scandinavische
landen kwamen in de laatste jaren ook onder
bewind van deze richting. Dat in ons land
eenige socialisten In de regeering zouden tre
den zou dus wel veel minder indruk buiten
onze grenzen maken dan daarbinnen.
De merkwaardige, telkens weer door zoo-
yelen onverwachte gang van zaken in Den
Haag, die vandaag tot het definitief heengaan
van dr. Colijn heeft geleid, heeft vanmorgen
een ongunstigen invloed op de beurskoersen
gehadblijk van het groote vertrouwen
dat zeer velen in den lande in zijn krachtige
persoonlijkheid stelden. Hoe het nieuwe ka
binet ook samengesteld moge worden, de hoop
dient geuit dat het toch vooral uit sterke en
bekwame persoonlijkheden zal mogen bestaan.
R. P.
Viering 40-jarig priesterfeest.
Van den Bisschop van Haarlem.
Voor de viering van het 40-jarig priester
feest van den Bisschop van Haarlem, mgr.
J. P. Huibers, op 15 Augustus, is het volgend
programma opgemaakt.
Aan den vooravond van het feest, op 14
Augustus, zullen de klokken van alle kerken
van Haarlem een kwartier lang geluid wor
den.
Alle kerken, pastorieën, scholen, kloosters
en andere kerkelijke instellingen zullen op
15 Augustus de vlag uitsteken.
Te 10 uur zal de Bisschop zijn plechtige
intrede in de Kathedraal doen, omgeven en
voorafgegaan door assistenten van het Hoog
waardig Kapittel. Buiten zal de eerewacht op-
teld staan der Katholieke jeugdorgani
saties.
Terwijl de Bisschop de Kathedraal binnen
schrijdt wordt de introïtus van den H. Mis
gezongen.
Na het Evangelie zal de Bisschop een korte
predikatie houden.
Na de kerkelijke viering heeft in de pasto
rie van de Kathedraal de felicitatie plaats
door het Eere-Comité. De voorzitter, Staats
raad prof. P. J. M. Aalberse, zal namens het
Comité het woord voeren.
Daarop volgt de overreiking van de feest
gave: „Het Bisschopsfonds", saamgebracht
door priesters en leeken, religieuze en wereld
lijke corporaties, voor den bouw van nieuwe
kerken.
Te half twee is er receptie voor de priesters;
te half drie voor de Eerw. Zusters en Broeders.
Om 4 uur wordt de receptie voortgezet voor
de verschillende Katholieke organisaties. Van
5 tot 6 uur wordt iedereen, die den Bisschop
persoon-lijik wil feliciteeren, daartoe in de ge
legenheid gesteld.
De recepties en ontvangsten vinden alle
plaats in de pastorie der Katholieke Kerk,
Leidschevaart 146.
De macht van het goud.
Yellow knife" mijnen doel van
duizenden goudzoekers.
EDMONTON (Alberta), 28 Juli. Een
„gold-rush" die aan de beroemde dagen
van het goudzoeken te Klondyke herin
nert, is begonnen naar de Yellow-Knife-
mijnen in de omgeving van de Noord-
Canadeesche groote slaven-meeren. In
liet Yellow-Knife gebied zou een belang
rijke goudader aangetroffen zijn door
twee mijnwerkers, die te Edmonton zijn
aangekomen en dezelfde soort goud
klompjes meebrachten, die blijkbaar uit
het nieuwe goudgebied stammen.
Deze heugelijke tijding verbreidde zich
in Edmonton en geheel Midden- en
Noord Canada als een loopend vuur en in
weinige uren waren duizenden personen
in automobielen, vrachtautos, autobussen
motorfietsen en andere voertuigen naar
het „beloofde land" onderweg, ja en
kele gefortuneerde Canadeezen hebben
zelfs vliegtuigen gecharterd om zoo spoe
dig mogelijk aan te komen en daar,
evenals in de vroegere dagen van de
schatgravers hun „claims" d.w.z. ver-
gunningsacten om naar mijnaderen te
zoeken en in bezit te nemen, te bemach
tigen. (United Press.)
DAGTOCHT
ARNHEM, NIJMEGEN, BERG EN DAL.
ZONDAG en DINSDAG A.S. ƒ2.50 p. p.
REISBUREAU PULLMAN,
GROOTE HOUTSTRAAT 48.
(Adv. Ingez. MedJ
turn Piet uiipte
Het woord is aan
R. O. Cambridge:
De waarde van alles wordt
uitsluitend bepaald door het
geluk dat het brengt.
Het vijfde kabinet-Colijn is na een levensduur van twee dagen ten
val gebracht, doordat de Tweede Kamer Donderdagmiddag een
Katholieke motie van wantrouwen met groote meerderheid, 55 tegen
27 stemmen, heeft aangenomen. De motie werd gesteund door de
Sociaal-Democraten, de Vrijzinnig-Democraten, de Communisten en de
Christen-Democraten. Tegen stemden de Anti-Revolutionnairen, de
Christelijk-Historischen, de Liberalen, de Nationaal-Socialisten en de
Staatkundig-Gereformeerden.
In verband hiermede heeft dr. Colijn zich hedenmorgen te kwart
over negen naar H. M. de Koningin ten Paleize Noordeinde begeven.
De Regeeringspersdienst meldt
De ministers hebben bij schrijven van den voorzitter van
den Raad van Ministers van 27 Juli 1939 aan H. M. de
Koningin ontheffing uit hun ambt verzocht. H. M. heeft dit
verzoek in overweging genomen en den Ministers verzocht
zich inmiddels, zoo mogelijk, met de behandeling en afdoe
ning van de loopende zaken te blijven belasten.
Voor verdere bijzonderheden zie men het Kameroverzicht op pag. 3.
liliil
I Verkeersramp bij Valencia
Vijftien dooden en 25 gewonden.
VALENCIA, 28 Juli HavasEen autobus
van den dienst Alicante-Valencia is, na met
een personenauto in botsing te zijn gekotnen,
in een ravijn gestort.
Vijftien personen toerden gedood en 25 ge
wond.
ONVOORZICHTIG DEN WEG OVERGESTOKEN
Donderdagmorgen werd op den Rijksstraat
weg tegenover de Spaarnhovenstraat een 65-ja-
rige voetgangster aangereden door een bestel
auto, omdat zij, zonder op het verkeer te letten
op een draf den rijweg overstak, hoewel zij
daartegen nog door haar schoondochter gewaar
schuwd was. De vrouw kreeg een lichte hersen
schudding en wonden aan hoofd en handen. Door
haar huisdokter en leden van den Ongevallen-
dienst werd zij behandeld, waarna zij per zieken
auto ter observatie naar de Maria-Stichting werd
vervoerd.
De remmen van de auto bleken in orde te
zijn; de chauffeur heeft dan ook geen schuld aan
het ongeluk.
DE REMMEN.
De motorbrigade van de Haarlemsche politie
heeft Donderdag proces-verbaal opgemaakt te
gen een 24-jarigen chauffeur uit Rotterdam, die
het aandurfde in Haarlem te rijden met een
achtwielige truck met oplegger, die een lading
van 10.000 kg. vervoerde en waarvan de remmen
in een heel slechten staat verkeerden. Bij een
snelheid van 36 K.M. kon het gevaarte door mid
del van de voetrem eerst op een afstand van 40
M. tot stilstand worden gebracht. De handrem
was geheel buiten werking. Denkt u eens aan de
gevolgen, als deze vrachtauto plotseling voor het
roode licht had moeten stoppen? Natuurlijk
moest de wagen voor herstel naar een garage.
JAN STRIJBOS TERECHT
Ernstige ongerustheid ten einde.
Een verlossend telegram.
Een telegram, dat mevrouw Strijbos
gisteravond ontving, luidende: Bin
gliicklich zu Hause Jan Pieter,
heeft een einde gemaakt aan de ern
stige ongerustheid, welke omtrent het
lot van den bekenden ornitholoog J.
P. Strijbos bestond.
Het telegram bereikte mevrouw Stlrijbos
Donderdagavond in Heemstede, omdat zij
direct na het ontvangen van de verontrus
tende tijdingen over haar man van Den
Hoorn op het eiland Texel, waar zij vertoefde,
naar haar woonplaats was teruggekeerd. De
mededeeling van den heer Strijbos was naar
het vacantieverblijf op Texel gezonden, maar
daarvandaan direct naar Heemstede doorge
zonden.
Het is te begrijpen,
dat in den huize
Strijbos vreugde
heerschte na het ont
vangen van deze
verheugende tijding
welke 'n einde maakte
aan een tijd van
spanning, waaraan
men ten prooi was
geweest sinds het
bericht van den met
gezel van den heer
Strijbos, den heer J.
Mees uit Rotterdam
was ontvangen, waarin werd meegedeeld, dat
de ornitholoog niet teruggekeerd was van een
kanotocht. Thans zit men echter toch nog
met spanning uit te kijken naar verdere be
richten over hetgeen den heer Strijbos is over
komen, want men weet nu wel, dat hij weer
in het kamp op Spitsbergen is teruggekeerd,
doch men weet nog in het gehel niet of hij
gewond is of iets dergelijks.
Er worden wel verschillende veronderstel
lingen geuit over wat den heer Strijbos kan
zijn overkomen, maar zekerheid heeft men in
geen enkel opzicht Men denkt aan de moge
lijkheid, dat de heer Strijbos bij zijn kano
tocht langs de kust door den stroom is mee
gevoerd en op een andere plaats op de kust
heeft moeten landen dan waar hij aanvan
kelijk wilde gaan filmen, en dat het eenige
dagen heeft geduurd vordat hij weer de be
woonde wereld kon bereiken, maar meer dan
veronderstellingen zijn dit niet. De juiste toe
dracht zal men pas kunnen vernemen wan
neer nadere berichten van Spitsbergen wor
den ontvangen.
De autoriteiten op Spitsbergen hebben alle
mogelijke medewerking aan den heer Mees
verleend bij het opsporen van zijn metgezel.
Onmiddellijk zijn expedities uitgezonden, die
over groote afstanden langs de kust naar den
heer Strijbos hebben gezocht.
JAN- STRIJBOS.
De derde wethouder in Heemstede.
Wie der leden van de vrijz. groep zal candidaat
worden gesteld?
Eén dag voor de raad hedenavond bijeen
zal komen is nog een suppletoire agenda ver
schenen, welke slechts één punt vermeldt:
Uitbreiding aantal wethouders.
Dit voorstel is, naar wij in ons vorig num
mer reeds hebben meegedeeld, ingediend door
den heer H. M. van Unen en 8 anderen leden
van den raad. In de overweging bij dit voor
stel wordt gezegd, dat het aantal inwoners
van Heemstede nog wel nie ttot 20.000 is ge
stegen, doch daarvan niet ver meer af is.
Voorts wordt medegedeeld, dat de bemoeiin
gen van B. en W. in deze moeilijke tijden
van dien omvang zijn geworden, dat er voor
een benoeming van drie wethouders alleszins
reden is.
De aanneming van dit voorstel door den
raad is verzekerd te achten en Ged. Staten
zullen zeker geen bezwaar maken tegen een
bedrag van circa f 12.00 aan merdere uit
gaven tengevolge van de benoeming van een
derden wethouder. Bij noodlijdende gemeenten
of gemeenten, welke aan de grens van nood
lijdendheid staan, worden de teugels strakker
eghouden, doch de financieele toestand van
Heemstede is zoodanig, dat op die gornd geen
enkel bezwaar bestaan kan worden geopperd.
Bij de in Juni gehouden raadsverkiezingen
hebben de RK. en de Vrijz. kiezers resp. vijf
en vier zetels verworven, zoodat deze beide
partijen elk op één wethouderszetel aanspraak
kunnen maken. Daar men bovendien den zit-
tenden C.H.-wethouder, die die functie reeds
jaren heeft bekleed, kaarne als wethouder wil
bhouden, ligt de conclusie voor de hand, dat
bij aanneming van het voorstel om drie wet
houders te benoemen, en dat, zooals hier
boven reeds is gemeld, zeker wordt aangeno
men, het college van B. en W. van Heemstede
in September a.s. als volgt zal worden samen
gesteld: 1 C.-H., 1 R.K., 1 Vrijz. groep.
De Vrijzinnige groep in den Haamstedeschen
raad bestaat uit drie liberalen en één Vrij
zinnig-Democraat, n.l. de heeren van Unen,
Rijkes Bakhuizen van den Brink en Stomps.
De beide eerstgenoemden zijn in Juni j.l. her
kozen, de beide laatstgenoemden zijn de nieuw
gekozenen.
Nu moet er in Vrijzinnigen kring, naar ons
ter oore is gkomen, geen eenstemmigheid
heerschen over de vraag wie der raadsleden
voor den wethouderszetel in aanmerking moet
komen. Aanvankelijk moeten den heer Rijkes
toezeggingen zijn gedaan, welke bij hem de
verwachting hebben kunnen wettigen, dat hij
voor de bezetting van dien zetel cadnidaat
zou worden gesteld. Daarna zou zich, naar ver
luid in Vrijz. kringen een ander inzicht heb
ben baangebroken, zoodat thans met de mo
gelijkheid van een candidaatstelling van den
heer van Unen tekening zou moeten worden
gehouden. Naar ons ter oore is gekomen, zal
voorloopig door de Vrijzinnige radasfractie
ver deze kwestie echter geen beslissing wor
den genomen, omdat men het praematuur
acht zich reeds uit te spreken over de be
zetting van dezen wethouderszetel, zoolang de
raad zijn goedkeuring nog niet heeft gehecht
aan het voorstel tot uitbreiding van het aan
tal wethouders en zoolang Ged. Staten zulk
een raadsbesluit nog niet hebben goedgekeurd.
Zoodra evenwel de beslissing van Ged. Staten
bekend wordt zal de fractie haar standpunt
bepalen.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De bekende natuurvorscher Jan P. Strijbos.
die vermist werd, is terecht. 1
Eenige bijzonderheden over de opdrachten aan
den beeldhouwer Theo van Reyn voor de
Spoorwegen. 5
BINNENLAND.
HF.T KABINET HEEFT AAN H.M. DE KO
NINGIN ZIJN ONTSLAG AANGEBODEN 1
Tweede Kanier brengt het vijfde kabinet-
Colijn ten val. 3
Katholieke motie van wantrouwen aange-
Koortsachtig wordt te Helsingfors aan de voorbereidingen voor de Olympische
Spelen van 1940 gewerkt. Hier ziet men hoe de Olympische Wielerbaan ontstaat.
Oorlogsherinneringen voor
Hitier.
MADRID, 28 Juli. (Havas) Asturie heeft Hitier
twee oorlogssouvenirs geschonken, een steen
van de verminkte kathedraal van Oviedo en een
Grieksch standbeeldje van brons, gegoten door
arbeiders van de wapenfabriek te Trubia. Deze
beide stukken zijn voorzien van opdrachten,
waarin uiting wordt gegeven aan de erkentelijk
heid van Asturie jegens „het machtige Germania,
vertegenwoordigd door het politieke genie Hitier"
Chineesch employé verdacht van verduiste
ring van f 10.000
Slechte toegangswegen tot Amsterdam die
nen te worden verbeterd.
BUITENLAND.
Tokio gist naar de redenen van de opzegging
van het handelsverdrag door de Ver. Staten
Op last van den senaat van Dantzig zullen
Joodsche goederen worden geconfiskeerd
Het Engelsche parlement gaat 4 Augustus op
reces.
SPORT.
Het sportgesprek van de week: L. J. Sodder-
land over den wedstrijd M. C. C.Neder
land.
Anton van Schendel wint het derde deel van
de 16e étappe der Tour de France.
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Weer kabinetscrisis.
K. de Jong over het concert der H. O. V.
H. D. Vertelling: Kidnapping" door J. P. Baljé
Van een bijzonderen medewerker: Zoo brak
de wereldoorlog uit.
Is dc Haarlemmer vergeetachtig?
Voor de Jeugd
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen OD