Haarlems Dagblad
TEXEL
vacantieoord bij
uitnemendheid
Hef Belaogrïjlkste
De Moedgever.
cJCazwidscheperi
H. M. de Koningin
ontvangt den voorzitter
THeuwe hilteqaty
over de Ver. Staten
der Tweede Kamer.
57e Jaargang No. 17214
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij iV V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, hijkantoor
Soendaplein 37. Poatgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofd red. 15034
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soenduplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P W. PEEREBOOM EN KOBER'I PEEKEBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 2 Augustus 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
poel f 3.55 losse nummert 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regel* f 1.75, elke regel
meer f 0,35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieveu op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het woord is aan
Mare Monnier:
De sterkste is niet hij die
de meeste kracht heeft, maar
hij die volhardt.
Wereld-duurrecord voor lichte
vliegtuigen verbeterd.
SPRINGFIELD (.Illinois) 2 Augustus (Havas-
A. N. P.) De gebroeders Moody hebben het
wereld-duurrecord voor lichte vliegtuigen ver
beterd, aangezien zij 219 uur en 43 minuten
in de lucht hebben vertoefd. Het oude record
stond op 218 uur en 43 minuten. De broers, die
gebruik maken van een eendekker met een
motor van 55 P.K., hebben besloten nog door te
vliegen.
Voltooiing van den Indischen
oorlogsreservevoorraad
BATAVIA 2 Augustus (Aneta/A. N. P.)
Bij den Volksraad is ingediend een tweede aan
vullende begrooting voor het departement van
oorlog voor het dienstjaar 1939.
Hierbij wordt onder het hoofd „Uitgaven in
Nederland" een bedrag van f 70.800 aange
vraagd voor de opleiding van officieren, als
aandeel van Nederlandsch-Indië in de voor 1939
nog noodzakelijk gebleken voorzieningen inzake
huisvesting en rijkunstig onderricht.
Verder wordt voor uitgaven in Indië aange
vraagd f 7.654.800 ten behoeve van een verdere
completeering der oorlogsreservevoorraden, ma
chines voor de aanmaak van munitie, aanschaf
fing van vlieginstructiematerieel ter versnelling
van de vliegeropleiding, aanvulling en vervan
ging van het materieel voor verlichting, en den
versnelden bouw van kampementen en wo
ningen.
In de memorie van toelichting wordt opge
merkt, dat tot deze maatregelen eerst in 1940
zou worden overgegaan, doch inmiddels is ge
bleken, dat de ten uitvoerlegging nog in dit be-
grootingjaar mogelijk is.
Voorts wordt nog een bedrag van f 32.300
aangevraagd voor excursiën, expedities, ma
noeuvres, meerdaagsche oefeningen, enz., waar
omtrent in de memorie van toelichting wordt
medegedeeld, dat tijdens de exploratie van het
bovenstroomgebied van de Digoelrivier van
wege de Mijnbouw Mij. Nederlandsch Nieuw
Guinea, veelvuldig aanraking met de bevolking
is verkregen en dat het noodig wordt geacht dit
contact, ook na de binnenkort te verwachten
beëindiging van de exploratiewerkzaamheden,
onderhouden. Dit is mogelijk door uit
breiding van het patrouilleeren van het garni
zoen te Tanah Merah, waarvan de kosten op
f 10.000 worden geraamd. De overblijvende
f 22.300 zijn bestemd voor de verbetering van
de spoorwegemplacementen te Tjimahi en
Setjang, ten behoeve van verzekering van con
centratie in het vervoer in oorlogstijd.
©P het eiland Texel vertoeven thans
zooveel personen als er nimmer te
voren zijn geweest. De bevolking,
groot S000 zielen is sedert Zaterdag bijna
verdubbeld. Alleen 1800 kampeervergun-
ningen zijn rqpds uitgegeven voor kam
peeren. Verschillende hotels en pensions,
alsmede clubhuizen hebben voor deze en
de volgende week tal van aanvragen om
pension moeten weigeren. Niet alleen bij
strand en zee, doch op zeer veel boer
derijen over geheel Texel zijn vacantie-
gangers in pension.
HF.DEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
De Cruquius wordt gerestaureerd. 3
Werkloosheid in Haarlem blijft afnemen. 6
BINNENLAND.
Critiek op het instituut van de kweekeling
met acte 3
Britschr admiraliteit koopt 86 moderne
trawlers. 3
Politie doet inval in een speelhol. 3
BUITENLAND.
Roepicnië heeft, nadat zich ernstige grens
incidenten hadden voorgedaan, de scheep-
vaarlnndcrhandelingen met Hongarije af
gebroken. 5
Een scheepsongeluk in de Philippünen eisch-
te 44 dooden. 5
De Duitschers zouden het plan hebben ge
matigder in het Protectoraat op te treden. 5
SPORT.
P. A. Lammerts van Bueren: Het spelpeil
van cricket in ons land is gezakt. 6
Nederland won bij het waterpolotournooi om
den Ilorthy-bcker van Frankrijk. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De Moedgever. 1
J. H. dc Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
II. D. Vertelling: Systeem. 4
.Thr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: De
internationale ondcrwijsconferentie te Ge-
nève. 5
Stephen King Hall: Na mijn reis door
Duitschland 7
Van onzen Brusselschen correspondent:
Brugge gedenkt Hans Memling. 7
Van onzen Berlijnschen correspondent: Dant-
zig en Gdingen. u
Zomersymptomen.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on g
Karei Lotsy moge een bekend Nederlander
zijn in de kringen van het verzekerings-wezen,
de massa des volks kent hem in andere quali-
teit. Tal van overwinningen heeft het Neder
landsch Elftal te danken aan de stoere en
bezielende toespraken waarmee hij de voet
ballers ertoe heeft weten te brengen, hun
beste kunnen te geven en tevens het belang
van de ploeg boven het eigenbelang te doen
gelden. Dat laatste noemt de EngelschAian
met een korte, kernachtige uitdrukking,
waarvoor wij in onze taal geen even pittige
vertaling bezitten: team-spirit. Gisteren moest
het Nederlandsche waterpolo zevental in de
wedstrijden om den Horthy Cup tegen Frank
rijk uitkomen en aangezien het tegen België
nogal smadelijk verloren had, en gebrek aan
zelfvertrouwen getoond, wendde de trainer
zich tot Lotsy. Eén enkele „donderspeech" van
Karei had zooveel invloed dat de Franschen,
even sterk als de Belgen geacht, met 5-2 ver
slagen werden.
Ik vermoed dat Lotsy de gevolgen van dit
uitstapje op watersportgebied zal ondervin
den. Want er zijn meer takken van sport wel
ker vertegenwoordigers in dezen tijd behoefte
toonen aan zelfvertrouwen. Dit geldt met
name de cricketers, die tegen een Engelsch
tour-elftal een poover figuur hebben geslagen
en ook onze tennis-sterren. Er zijn er natuur
lijk nog meer maar ik vermoed dat Lotsy be
zwaar zal maken tegen de opgaaf, hen alle
maal te gaan bezielen met moed, zelfvertrou
wen en „onderlingen samenhang".
Het lidmaatschap van het Nederlandsch
Olympisch Comité moge verplichtingen opleg
gen, het kan hem er niet toe nopen als een
soort van dr. Coué voor de heelé Nederland
sche sport op te treden.
Ik noem den naam Coué en heb daarmee al
aangeduid dat hetgeen vele sport jongens als
een soort geheimzinnige gave van Lotsy schij
nen te beschouwen heelemaal niet geheimzin
nig is. Wat de apotheker uit Nancy met zijn
motto „Eiken dag in alle opzichten gaat het
beter en beter" voorstond was trouwens ook
heelemaal niet geheimzinnig en evenmin
nieuw. Maar dit is een tijd waarin velen moe
deloos zijn of althans herhaaldelijk gebrek
aan zelfvertrouwen toonen, een tijd waarin
eindeloos veel te veel gepraat en ge
schreven wordt over „minderwaardigheids
complexen". Het sportverschijnsel dat Lotsy
met zooveel succes bestrijdt is maar een klein
zijtakje van het veel grootere, dat vooral ten
aanzien van het Europeesche oorlogsgevaar
en van de economische ellende tot uiting
komt. Ik heb al eens meer betoogd dat zoove-
len nu al jarenlang dien oorlog gevreesd heb
ben zonder dat hij gekomen is en dat het
resultaat zeer wel kan zijn, dat hij heelemaal
niet komt. En ik ben meermalen verwonderd
geweest over de uitwerking van de „economi
sche moedeloosheid" op jonge menschen die
na hun eindexamen of soms al daarvoor
schijnen te meenen dat zij toch geen kans op
een goede maatschappelijke loopbaan maken.
Geen kans? Neen, als zij in die houding vol
harden. Maar wèl als zij fut toonen en werk
kracht en Initiatief bezitten. Dan maken zij
een prachtkans want overal heeft men zulke
menschen noodig, die niet opzien tegen hard
werken, harder werken dan anderen, en hun
hersens zelf willen gebruiken ten dienste van
het bedrijf of de instelling waaraan zij een
maal, al is het dan aanvankelijk in de nede
rigste positie, verbonden zijn. Is er één be
drijf van beteek^nis dat niet voortdurend op
zoek is naar menschen, die men een onafhan
kelijke arbeidstaak kan toevertrouwen?
Wordt niet in tallooze gevallen de stichting
van filialen uitgesteld tot men eindelijk den
geschikten man gevonden heeft om ze te be-
heeren? Is het niet steeds weer moeilijk de
menschen. te vinden, die de persoonlijkheid,
d. w z. het zelfvertrouwen, den moed en de
„team-spirit" bezitten om leiding aan het
werk van anderen te geven?
Geen kans! Voor jonge kerels die durven
en volharden zijn er kansen bij de vleet. Maar
daar wordt vooral ook die taaie volharding
voor vereischt, den moed om teleurstellingen
te verduren en opnieuw te probeeren en van
eigen fouten te leeren. Als een school Karei
Lotsy eens uitnoodigde om haar eind-exami
nandi toe te spreken en er zijn nog wel
meer menschen behalve Karei die dat zouden
kunnen doen, al of niet in een „donderspeech",
hetgeen niet bepaald de noodzakelijke vorm is
zou die school, in dezen tijd, wellicht ver
baasd staan over de gevolgen die dit zou
hebben. De lijd is zeer rijp voor den moed
gever. Niet alleen op sportgebied.
R. P.
Toch ernstige schade aan de
Siegfriedlinie?
Gestapo zou een aantal arrestaties
verricht hebben.
PARIJS, 2 Augustus. (Havas). Naar uit
Bazel aan de „Excelsior" gemeld wordt, beves
tigt men thans in Duitsche kringen, dat de
overstroomingen van den Rijn in het laatste
deel van Mei wel degelijk in de Siegfried-linie
aanzienlijke schade hebben aangericht wel
licht aanzienlijker dan men gelooft. Vandaag
wordt medegedeeld dat meer dan dertig perso
nen. die aan den bouw der versterkingswerken
hebben meegeholpen, door de Gestapo gear
resteerd zijn.
Zij worden beschuldigd van het leveren van
materialen van slechte kwaliteit, oa. cement
en van het maken van groote winsten op deze
leveranties. Voorts zou een aantal generaals,
naar men zegt vier of vijf. voor deze malver
saties verantwoordelijk gesteld en van him
functie ontheven zijix.
Veertig dagen hulpeloos
rondgedobberd.
Opvarenden van prauw tenslotte door
stoomschip opgepikt.
TJILATJAP 2 Augustus (Aneta/A.N.P.)
Het stoomschip „Stentor" pikte 160 mijl voor
Tjilatjap een ondergeloopen prauw op, waarin
zich drie Bimaneezen bevonden. Deze prauw-
was 16 Juni uitgevaren van Tambora (op Bima)
naar het eiland Mojo en was op zee door een
storm overvallen. Ruim 40 dagen hadden zij op
zee rondgedobberd met slechts weinig voedsel.
Eenige zeilprauwen, vermoedelijk Madoereezen,
weigerden aan de ongelukkigen hulp te ver-
leenen. Bij aankomst te Tjilatjap werden de drie
schipbreukelingen naar het ziekenhuis overge
bracht. Allen verkeerden in ernstigen toestand.
Niettegenstaande direct werd ingegrepen is een
der slachtoffers overleden.
Sigmund Freud ernstig ziek.
LONDEN, 2 Augustus (A.N.P.) De „Daily
Herald" meldt dat professor Sigmund Freud,
die het vorig jaar als politieke vluchteling
naar Engeland is gekomen, in zijn woning te
Hampstead ernstig ziek ligt.
Freud is thans 83 jaar.
Een kweekei in Sania (Jatalina (.Californié) kan zich er vermuedelijk op beroemen
de wonderlijkste cacteeën ter wereld te bezitten. Deze hebben n.l. den vorm
van eekhoorns.
Plotselinge drang tot stelen.
two* da AnwUkaansche kust
LOS ANGELES, 2 Augustus. De
overheid heeft geprobeerd in te grijpen
in de exploitatie van schepen, ivaar-
mede op vernuftige wijze de wet op het
hazardspel werd ontdoken. Buiten de
territoriale wateren voor de kust van
Los Angeles lagen reeds geruimen tijd
vier passagiersschepen voor anker. Aan
boord van die schepen werd gelegenheid
tot hazardspel gegeven en particuliere
veerdiensten brachten de bezoekers van
de haven aan boord.
Ondanks het feit dat juridisch bestraf
fing uiterst moeilijk zou zijn, heeft de
overheid thans ingegrepen en drie van
de vier schepen „gesloten", d.w.z. recher
cheurs hebben de bezoekers van boord
doen gaan en hebben de exploitatie on
mogelijk gemaakt.
Met het vierde schip was zij minder
fortuinlijk. De „Rex", het schip dat het
eerst voor dit bedrijf was gebruikt, liet
zich door de politie niet veroveren. Toen
eenige booten met politiemannen nader
den en de eersten zelfs reeds aan boord
waren, trad de bemanning krachtig op,
en in het daarop volgende gevecht moes
ten de politiemannen het dek ruimen.
Daarop openden de matrozen van de
„Rex" het „vuur*' op de politiebooten,
namelijk met brandspuiten, waarop de
belagers aftrokken. (United Press).
Groote schade aan den
oogst.
NEW YORK 2 Augustus (Havas-A.N.P.)
Opnieuw worden de Oostelijke staten bezocht
door een hittegolf die aanzienlijke schade
aan den oogst toebrengt.
Te New York bedraagt de temperatuur in
de schaduw 32 graden C. Op Long Island zijn
talrijke boschbranden uitgebroken.
's GRAVENHAGE 2 Augustus. Mr.
J. R. H. van Schaik, voorzitter van de
Tweede Kamer der Staten Generaal,
heeft zich hedenochtend naar H. M. de
Koningin op den Ruigenhoek begeven.
I11 November verkiezingen in
Engeland?
Volgens den parlementairen redacteur van
Reuter wijzen -de laatste inlichtingen op alge-
meene verkiezingen in Engeland op 16 of 23
November.
DUITSCHLAND ZOU SLOWAKIJE
AAN HONGARIJE WILLEN
AANBIEDEN.
Absolute Duitsche controle over
Hongarije als tegenprestatie.
BERICHT VAN FRANSCH BLAD.
PARIJS 2 Augustus (Havas). Volgens een
bericht uit Londen in de „Figaro" zou een groot
aantal Duitsche agenten binnen zijn gedrongen
in Slowakije, welk gebied Duitschland practisch
controleert. Duitschland zou het plan hebben
Hongarije het Slowaaksche grondgebied aan te
bieden in ruil voor een accoord, dat tot de abso
lute controle van Duitschland over Hongarije
zou leiden. Op grond van dit accoord zouden de
Duitsche troepen zich vrijelijk in Hongarije
kunnen bewegen, tot aan de grenzen van Roe
menië toe. De strategische beteekenis van zulk
een operatie is gemakkelijk in te zien. Zij zou
ten doel hebben, iedere mogelijke hulpverlee
ning door Roemenië aan Polen en iederen op
stand in Hongarije te verhinderen. Zij zou
vooral aan de Duitsche troepen de grootste
bewegingsvrijheid geven.
De beeltenis van den uitverkorene op de knie
is -de laatste mode-malligheid, die ons uit
Amerika bereikt.
Zal Haarlem aan Heemstede gas
leveren
Beslissing zal nog even op zich laten
wachten.
Zooals onze lezers weten, worden er sinds
eenigen tijd tusschen de gemeentebesturen van
Haarlem en Heemstede onderhandelingen ge
voerd over het leveren van gas. De Heemsteed-
sche gasfabriek n.l. moet, wanneer ze in vol be
drijf moet blijven, binnen afzienbaren tijd be
langrijk verbouwd worden, terwijl verschillende
onderdeelen vernieuwd moeten worden. Naar
schatting zou hiermede een bedrag van ongeveer
f 170.000 gemoeid zijn. Naar wij vernemen zijn
de onderhandelingen nog steeds loopende en nog
niet in een dusdanig stadium gekomen, dat zeer
binnenkort een besluit kan worden genomen.
Er zullen zeker nog wel eenige weken mee
heengaan, voordat definitieve afspraken zullen
worden gemaakt.
HET HUIS VAN DE VIERLING. Dit huis is gelegen in de Frans Halsstraat te
Hengelo (O.). De bewoner, de heer H. Pijlman, heeft het „Oens Zunncheuksken"
genoemd, „Ons Zonnehoekje". De voor het huis staande kinderen trachten,
overigens tevergeefs, nog een glimpje van den vertrekkenden ooievaar op te
vangen.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek deelt in de jaarcijfers van 1937
mede, dat een vierling-geboorte sporadisch voorkomt, op gemiddeld 170.000 ge
boorten per jaar is de laatste 10 jaar in 1929, in 1931 en in 1935 een vierling
geboren. Drieling-geboorten komen meer voor in de jaren van 1931 tot en met
1936 resp. 26, 19, 18, 17, 14 en 23. Tweelinggeboorten komen tot een aantal van
ruim 2000 's jaars voor.
„Ik moest de tasch wegnemen."
AMSTERDAM, 2 Augustus. Het speelde
zich af in een restaurant in de binnenstad en
het begon als de inzet tot een spannende
detectivefilm.
In het restaurant, waar het geroes was van
vele dineerende menschen en kellners af en
aanliepen, zat aan een tafeltje alleen een
keurig gekleede jongeman. Voor hem was een
echtpaar, dat een dag in Amsterdam door
bracht, gezeten. Zij hadden hun garderobe
op een stoel naast zich gelegd. Bovenop lag
de tasch van de dame. Het was deze tasch
waarvan de jongeman zijn oogen niet kon
afwenden Wie zal zeggen wat er precies in
hem omging? De gedachte, dat hij de tasch
moest wegnemen, obsedeerde hem. Hij
rekende vlug af, stond haastig op en zijn weg
langs den bewusten stoel nemend, greep hij
de tasoh.... Anderen hadden den diefstal
gezien. Men waarschuwde het echtpaar en in
minder dan geen tijd had een kellner, degene
die in het vak waar ook de jongeman had
gezeten, had geserveerd en hem dus zou kun
nen herkennen, de achtervolging per fiets in
gezet. Eenige straten verder had hij den dief
reeds te pakken, waarna hij aan de politie
werd overgeleverd.
Bij zijn verhoor op het bureau Leidscheplein
zeide de 28-jarige man, die naar uit het poli
tioneel onderzoek is gebleken, een zeer be
hoorlijke betrekking heeft en nimmer een
strafbaar feit heeft gepleegd, dat hij niet kon
verklaren hoe hij tot zijn daad was gekomen.
„Het was alsof ik het moest doen, de drang
er toe was sterker dan ikzelf".
De tasch bevatte overigens een klein bedrag
aan geld.
De man is na zijn verhoor vanochtend on
middellijk in vrijheid gesteld.