Haarlem's Dagblad
Het Lagerhuis.
Vrachtauto rijdt in op autobus.
Botsing kost drie meisjes het leven.
cHaarlems station-
utoidt aecsiecd
„Dantzig in den eindstrijd
tegen Versailles".
!Bezoe(keis op den JiuigettPioek
Jiaacdaandaq)
Slachtoffer er ernstig
aan toe
Hef Belangrijkste
57c Jaargang No. 17215 v
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij toot
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Roofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, L2713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag; 3 Augustus 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonurmentstarieveu op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elko
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Woensdagmiddag heeft Chamberlain's re-
geerings-meerderheid het Lagerhuis met va-
cantie naar huis gestuurd tot 3 October. Het
was heelemaal niet vacantie-willig, tenminste:
de oppositie was dat niet. Die had bij amende
ment voorgesteld om reeds op 21 Augustus
weer bijeen te komen en zij gaf duidelijk te
kennen waarom zij dat wilde. Haar ontbrak
namelijk het vertrouwen om de regeering de
vrije hand te laten. De waarnemende leider
van de Labour Party, Arthur Greenwood, zei
niet alleen dat de internationale toestand
waakzaamheid gebiedt, maar voegde daaraan
toe dat er wantrouwen heerscht dat de regee
ring, als het Huis op recès is, wel eens den
verkeerden weg zou kunnen kiezen. Daarmee
bedoelt de Labour Party, en eigenlijk de ge-
heele oppositie, dat zij Chamberlain en zijn
regeering verdenkt van neiging tot zwakheid
tegenover de dictators. De Engelsche parle
mentaire oppositie staat sinds de annexatie
van Tsjecho-Slowakije op het standpunt dat
alleen een houding van vastberaden afweer
tegenover de dictators, gebaseerd op den
grondslag „tot hiertoe en niet verder", nog
baat kan brengen en Duitschland en Italië
in toom houden. Deze houding is inderdaad
ook door de regeering aangenomen en conse
quent volgehouden, terwijl zij het tempo der
bewapening versnelde, den dienstplicht in
voerde en haar afweerfront met andere mo
gendheden vormde, dat nog steeds niet vol
tooid is zoolang de onderhandelingen met
Sovjet-Rusland niet tot een definitieve over
eenkomst hebben geleid.
Maar de oppositie vertrouwt niet dat de
regeering onder alle omstandigheden aan de
consequenties van dit beleid zal vasthouden.
Telkens weer toont zij achterdocht en meent
zij zwakke plekken in het pantser van de
afweer-houding te bespeuren. Verleden week
nog ontstond hevig misbaar door het persoon
lijk onderhoud van den minister van Handel
Hudson met den Duitschen economischen ge
delegeerde Wohltat, waarin Hudson eep groo
te leening aan Duitschland had geopperd als
compensatie voor Duitsche gedeeltelijke ont
wapening. De publicatie van dit onderhoud
had een hevige uitbarsting van verontwaardi
ging in Berlijn tengevolge. Niettemin was ook
de Engelsche oppositie er zoo vertoornd over,
dat Chamberlain er maar juist in slaagde
Hudson's „ministeriëele leven" te redden. Men
zag er alweer een bewijs in dat de regeering
opnieuw tot haar toenaderingspolitiek wilde
overgaan en daarmee het Britsche prestige
zou verzwakken en Duitschland den moed ge
ven, verder te gaan op den weg der annexa
ties-
De leider der liberale oppositie, Sir Archi
bald Sinclair, sloot zich gisteren bij de motie
van Greenwood aan en betoogde dat liet al
dan niet welslagen der onderhandelingen met
Moskou een kwestie van vrede of oorlog is. En
Winston Churchill, conservatief in oppositie,
hing een naargeestig beeld op van de Duitsche
mobilisatie, die nu al twee millioen man om
vat en tot 2V2 millioen zal stijgen als er voor
het einde der maand een nieuwe lichting bij
opkomt. Hij beschreef de Duitsche troepen
concentraties langs de Poolsche grens en be
weerde dat het Lagerhuis in het buitenland
beschouwd wordt als de krachtigste uiting van
den Britsehen nationalen wil tot het weer
staan van agressie. Vooral in de dictatoriaal-
geregeerde staten zou dit zoo zijn. „Het
schijnt", zei Churchill, „dat wij veiliger zijn als
de macht en de wil van het Huis de macht der
regeering versterken".
Dit betoog klinkt nogal paradoxaal, want in
een totalitairen staat, waar men de diepste
minachting heeft voor den parlementairen
regeeringsvorm, zou men eerder ontzag voor
een buitenlandsche regeering verwachten als
zij zonder het parlement beslissingen neemt
dan wanneer zij door dit lichaam in haar
vrijheid van handelen wordt belemmerd.
Maar Churchill ging blijkbaar ook uit van de
gedachte#dat de regeering eigenlijk te zwak
in haar houding is en dat slechts de onwrik
baarheid van het oppositioneele standpunt
haar in haar tegenwoordige politiek kan
handhaven.
Chamberlain had overigens al toegezegd dat
het Huis eerder dan op 3 October zou worden
bijeengeroepen in twee gevallen: le indien
het noodig zou worden geacht nieuwe wetten
door het Huis te doen aannemen; 2e als de
regeering de goedkeuring van het Huis zou
wenschen voor genomen of te nemen maat
regelen om in onverwachte gevallen te voor
zien. En hij stelde de vertrouwenskwestie,
waarop het amendement der oppositie met
250-132 stemmen werd verworpen en de ver-
dagings-motie der regeering met 245-129
werd aangenomen.
Churchill's redeneering omtrent de buiten
landsche waardeering van de macht van het
Lagerhuis lijkt mij, ook een buitenlander, niet
juist. Wij zouden, geloof ik, er inderdaad zoo
over denken als het Lagerhuis de buitenland
sche politiek der regeering vrijwel unaniem
steunde. Maar nu de geheele oppositie telkens
blijk geeft van zooveel wantrouwen in Cham
berlain's werkelijke l>edoelingen wordt
een indruk van verdeeldheid gewekt, die het
gezag van de Engelsche regeering in het bui
tenland verzwakt inplaats van versterkt.
Wat die vastberaden politiek van afweer
betreft staat het wel vast dat wij er in een
neutraal land als Nederland dankbaar voor zijn
als de Engelsche regeering een voorzichtig
beleid blijft volgen en alle kansen op toenade
ring in het oog houden.
Op haar rust een enorme verantwoordelijk-
Twee anderen levens
gevaarlijk gewond.
Een zeer ernstig autobusongeluk
heeft zich vanochtend in de vroegte
voorgedaan onder de gemeente Etten
en Leur, waarbij drie meisjes op slag
werden gedood en twee andere inzit
tenden levensgevaarlijk werden ge
wond.
Omstreeks vijf uur reed op den Rijksweg
BredaEtten een autobus van de B.B.A. met
achttien meisjes, die werkzaam zijn op de
Hero-fabrieken te Breda. De autobus kwam
uit de richting Etten. Van den tegenover-
gestelden kant naderde een vrachtauto. Door
nog niet bekende ooi-zaak reed laatstge
noemde wagen op de bus in. De chauffeur
trachtte nog uit te wijken, hetgeen echter
niet gelukte.
De gevolgen waren verschrikkelijk.
De autobus werd aan den linkerkant
geheel opengescheurd, waardoor de
linkerhelft van den wagen totaal ver
nield werd. Drie der meisje werden
onmiddellijk gedood. Het zijn de 17-
jarige Antonia Rijsdijk, de 17-jarige
Cornelia van Toorn en de 20-jarige
Anna Vught, allen uit Oudenbosch.
De 18-jarige Anna de Rooy en de 20-
jarige Cornelia Timmermans, beiden
eveneens uit Oudenbosch, werden zeer
ernstig gewond.
Onmiddellijk werd geneeskundige hulp in
geroepen en de geneesheeren Mol en Hoek
uit Etten waren spoedig ter plaatse Zij moes
ten bij eerstgenoemde meisjes den dood con-
stateeren. De twee zwaar gewonden meisjes
werd geneeskundige hulp verleend, waarna
zij per ziekenauto naar het St. Ignatius-zie-
kenhuis te Breda zijn overgebracht. Haar toe
stond is levensgevaarlijk. Zij hebben o.a. een
beenbreuk, een armbreuk en ernstige hoofd
wonden opgeloopen. Het stoffelijk overschot
der drie slachtoffers werd naar het Gasthuis
te Etten vervoex-d. De overige dertien meisjes
kwamen met den schrik vrij. Zij waren echter
geheel van streek en zijn met taxi's naar hun
woningen in Oud-Gastel en Oudenbosch
overgebracht
De marechaussee en de gemeente-politie uit
heid, die op de oppositieleiders niet drukt. Dat
maakt vanouds een geweldig verschil. Als de
definitie „politiek is de kunst van het moge
lijke"- in het geding wordt gebracht moet men
bovendien wel erkennen dat noch de toena-
derings-politiek noch de vastberaden afweer-
politiek voor 100 pCt. uitvoerbaar zijn, dat de
toestand zich voortdurend wijzigt en dat vaak
op zeer onverwachte wijze doet, dat de hui
dige positie van de Engelsche regeering ertoe
noodzaakt, slagen om den arm te houden
endat opposities, als de verkiezingen na
deren, meer dan ooit geneigd zijn tot het voe
ren van oppositie. Die laatste overweging ver
klaart ook heel wat van den onwil, om zoolang
op recès te gaan. En nog is Churchill geen
minister.
R. P.
Etten. evenals de burgemeester de heer H. A.
Hamilton, waren op het terrein van het on
geluk aanwezig.
Een onderzoek naar de schuldvraag wordt
ingesteld. De bestuurder van de bus werd niet
gewond. Hij was zoo overstuur dat hij nog
niet gehoord kon worden. De chauffeur van
de vrachtwagen bleef eveneens ongedeerd. De
wagen werd licht beschadigd.
Op initiatief van
het personeel
Kosten worden ook door
het personeel gedragen
Reeds geruimen tijd geleden hebben
wij melding gemaakt van plannen,
welke bestonden om het Haarlemsche
station in verband met bet eeuwfeest
der Nederlandsche Spoorwegen te ver
sieren. Deze plannen zijn thans geheel
uitgewerkt en zij beloven een versiering
van het station, welke hot wel uitste
kend zal doen.
Reeds in Februari van dit jaar waren de be
sprekingen om deze zaak voor te bereiden zoo
ver gevorderd, dat uit het personeel van het
station, goederenstation en Centrale Werkplaats
versieringscomité's konden worden gevormd,
van welke commissies de heeren L. C. van Doorn,
stationschef, en ir. G. A. Rosenthal, chef van
het teekenbureau der Centrale Werkplaats, het
voorzitterschap bekleeden. Daar de directie der
Ned. Spoorwegen zich kon vereenigen met de
plannen om den voorgevel te versieren, besloot
het personeel de kosten van die versiering ge
heel zelf te dragen. Maandelijks werd daartoe
een vastgesteld bedrag gestort, zoodat men, dank
zij de wel zeer op prijs te stellen medewerking
van het personeel van het station, goederen
station en Centrale Werkplaats, over een vrij
aanzienlijke som de beschikking heeft gekregen.
In verband met den aard der versiering moet
men echter nok over behoorlijke geldmiddelen
kunnan beschikken, want het is de bedoeling,
dat de voorgevel van het station achter de ver
siering schuil zal gaan.
Er zullen veertig masten, zeventien
meter hoog, vóór het station worden
geplaatst. Daaraan zullen decoraties,
schilden en vlaggen worden bevestigd.
De in- en uitgang zullen nog een
aparte versiering krijgen.
De bedoeling is, dat het geheel op 20 Septem
ber a.s., de eigenlijke dag van de herdenking
van het eeuwfeest, gereed zal zijn en dan ge
durende veertien dagen zal blijven staan.
Het personeel van de Centrale Werkplaats
heeft zich met de zorg voor de vervaardiging en
plaatsing der versiering, welke het Haarlemsche
station enkele weken lang een heel ander en
veel mooier aanzicht zal geven, belast.
Toekomst der Vrije Stad in
goede handenconstateert
Forster.
DANTZIG, 2 Aug. (D.N.B.) - Vandaag is
hier een groote betooging gehouden welke
werd geleid door den Bond voor het Duitsche
prestige ter Zee. De staatscommissarls voor de
zeevaart, kapitein Dröscher verklaarde, dat
het dwaas is den Poolschen dag der Zee in ver
band te brengen met een betooging van den
bond, aangezien de Poolsche traditie onge
veer tien jaar oud is en de Duitsche daaren
tegen meer dan duizend jaar. Dantzig heeft
steeds een vooraanstaande rol gespeeld in de
Duitsche zeevaart.
Vervolgens sprak admiraal Von Trotha. die
zeide dat het Duitsche heldendom ter zee ook
het heldendom van Dantzig ter zee is en het
Duitsche prestige ter zee, is het prestige van
Dantzig. Deze samenhang zal nooit verbro
ken kunnen worden.
Hierna sprak gouwleider Forster. Hij ver
klaarde dat alle Dantzigers wenschen, dat
spoedig de Duitsche marine weer in Dantzig
een standplaats zal hebben. Eeuwen lang heb
ben in Dantzig Duitschers de zee bevaren.
Dantzig bestaat reeds eeuwen en Gdingen pas
dertien jaar. De Duitschers hebben bewezen,
dat zij kunnen varen, de Polen moeten dit nog
bewijzen. De Duitschers bevoeren de zeeën
voor de Engelschen een staat vormden en een
volk van tachtig millioen heeft hetzelfde
recht op de wereldzee als de 43 millioen Engel
schen, Verder zeide Forster dat niet God den
Britten het overzeesche rijk heeft geschon-
Het woord is aan...
Corneille
Elke man van moed is man
van zijn woord.
ken, doch zij hebben dit veroverd, dikwijls
met de gemeenste middelen.
Wanneer Polen met slechts twintig millioen
werkelijke Polen over de geheele wereld aan
spraak maakt op de zee, dan kan het Duitsche
volk dit doen met duizend maal meer recht.
Iedereen weet, zoo vervolgde Forster,
dat Dantzig thans staat in den eind
strijd tegen het onrecht van Versail
les. De Führer heeft het lot van Dant
zig in de hand genomen en Dantzig
weet, dat zijn toekomst hiermede in
goede handen is.
Van belang is. dat men in Dantzig het doel
kent. het tijdstip zal de Führer bepalen. Wat
Dantzig zelf kan doen is zich te beschermen
tegen eventueele overvallen. Dit heeft zij ge
daan.
N R. A. DREESMANN OVERLEDEN.
NIJMEGEN, 3 Augustus. Heden is alhier
op 72-jarigen leeftijd overleden de heer N. R.
A. Dreesmann, stichter van de groote maga
zijnen van de firma Vroom en Dreesmann in
Nijmegen.
De overledene was ridder in de Orde van den
Heiligen Gregorius den Groote en ridder in de
Orde van Oranje Nassau.
De begrafenis geschiedt Zaterdag a.s.
De harddraverjj-vereeniging .Santpoort en Omstreken organiseerde Woens
dag haar jaarlijksche ringrijderij in de Molenstraat te Santpoort
H.M de Koningin heeft gis
termiddag op den Ruigen-
hoek ontvangen den vice-
president van den Raad van
State Jhr. mr F. Beelaerts
van Blokland (zie links), ter
wijl Jhr. mr. D. J. de Geer
(zie hoven) hedenochtend
aan H.M. een bezoek heeft
gebracht.
in vlaag van
verstandsverbijstering
LEIDEN. 3 Augustus. Gisteravond
laat is op de Langegracht alhier een
moordaanslag gepleegd, waarbij de
30-jarige textielarbeider J F. T., wo
nende aan de Uiterstegracht zoodanig
met een mes is toegetakeld, dat aan
vankelijk voor zijn leven werd ge
vreesd.
Omstreeks twaalf uur wandelde T. aldaar
met een juffrouw die hij naar huis zou ge
leiden. Toen zij ter hoogte van de Vincentius-
poort waren gekomen, hoorden zij iemand
hard achter hen aanloopen en het volgende
oogenblik had een man den niets vermoeden
den T. met een zakmes twee diepe steken in
den rug tusschen de schouderbladen en het
hoofd toegebracht. Het slachtoffer dat hevig
bloedde, wist zich naar de portiersloge van de
stedelijke lichtfabrieken te sleepen, waar hij
voorloopig werd verbonden, in afwachting
van de komst van den eerste hulpdienst, die
hem naar het academisch ziekenhuis over
bracht. De man had zooveel bloed verloren,
dat aanvankelijk voor zijn leven werd ge
vreesd. Vanochtend was de toestand iets beter,
al blijft deze zorgelijk.
De dader, de 36-jarige werklooze M. van Z.
werd even later in zijn woning gearresteerd,
hetgeen met eenig verzet gepaard ging.
Over de motieven tast men volkomen in het
duister. De verslagene. noch diens metgezellin
herinneren zich den dader ooit eerder le heb
ben gezien, terwijl de laatste vertelde ook het
slachtoffer en de hem vergezellende juffrouw
niet te kennen. Vermoed wordt dan ook, dat
hij in een vlaag van waanzin heeft gehandeld.
De man blijft voorloopig in verzekerde bewa
ring.
ÜR. BOEKMAN BEZOCHT LOUIS DE VRIES
BLOEMENDAAL, 3 Augustus. Zooals bekend
is verblijft de tooncelspeler Louis de Vries, die
geruimen tijd ziek is geweest, voor herstel van
zijn gezondheid te Bloemendaal. Gisteren heeft
hij bezoek ontvangen van den Amsterdamschen
wethouder voor de kunstzaken dr. E. Boekman,
die zich persoonlijk van den gezondheidstoe
stand van den acteur op de hoogte kwam stellen.
BLIKSEM IN EEN BOOM GESLAGEN
Woensdag werd tijdens een hevige onweers
bui een boom getroffen staande aan den Zij
weg nabij de boerderij van Elswout. De kruin
van den boom werd geheel gescheurd en later
door personeel van Elswout opgeruimd.
HF.DEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het station te Haarlem wordt versierd. 1
Haarlemsche Esperantisten naar Denemarken 2
BINNENLAND.
Begrootingstckort van Amsterdam büna vijf
millioen. 3
De Wereldconferentie van Christen-Jeugd
is gesloten. 3
Het N- O. G. teleurgesteld over desolaten
toestand van ons Lager Onderwijs. 3
BUITENLAND.
Londen protesteert krachtig tegen de anti-
Britschc actie in het Verre Oosten. 5
Het Engelsche Lagerhuis is tot 3 October
uiteengegaan. 5
Een Hongaarsch-Roemeensche commissie zal
een onderzoek instellen naar de incidenten
op de Theiss. 5
SPORT.
Sport in 't kort. 6
Sportgesprek van de week. 6
K. Rijpma en L. v. d. Mey wederom beker
winnaar van de Haarlemsche Politie Sport-
vereeniging. 6
Holland verliest van Duitschland voor het
tournooi om den Horthy-Cup. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: liet Lagerhuis. i
Dr. P. H. Schroder: De Bartholomeus-nacht
van den eigendom 3
v. H.: Is de Haarlemmer vergeetachtig? 4
H. D. Vertelling: Toch inspiratie. 4
Domijn Keiler: De Engelsche Handelslucht
vaart slaat de vleugcis uit. 5
A. v. d. Boom: Brugge en de Memling ten
toonstelling. 7
Van een büzonderen correspondent: Indruk
ken van de Amerikaansche wereldtentoon
stelling. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 2