Haarlem's Dagblad
De Nieuwe Regeering.
Nieuwe kabinet
vanmorgen
beëedigd
„Polen zal geduldig
blijven"
tw. aetkCcvdttg,-
Fransch-Amerikaansche
démarche
inzake Tientsin
'Doox Jjxkia
afgewezen
ÜMxee TïHnisteis
Tokio beschuldigt Londen
Franco krijgt
dictatoriale
bevoegdheden
Belangrijkste
57e Jaargang No. 17221
Uitgave Lourens Coater, Maatschappij voor
Courant-llitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Boutatraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adrnin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEKEBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 10 Augustus 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer I 0.35 Reclames f 0.60 per regeL
Regelahonuementstarieven op aanvraag.
Vraag eu aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Na vele moeilijkheden ondervonden te heb
ben is jhr. mr. D. J. de Geer er gisteren in ge
slaagd een nieuwe regeering te vormen die
op een parlementaire meerderheid steunt. Van
de vele kabinets-benamingen, in den loop der
tijden uitgevonden en in de nu geëindigde
crisisperiode alle opgesomd parlementair
kabinet, extra-parlementair kabinet, zaken
kabinet, nationaal kabinet, program-kabinet,
Koninklijk kabinet, intermezzo-kabinet rest
dus tenslotte de eerste en eenvoudigste als
eenige toepasselijke. Dit is een parlementair
kabinet. Maar daarmee houdt de eenvoud ook
op, want het is niet duidelijk geworden hoe
deze combinatie de hangende kwesties heeft
kunnen oplossen. Met volharding heeft jhr.
de Geer getracht een Nationaal Kabinet te
vormen, steunend op de medewerking van de
zes groote partijen. Hij is daarin niet geslaagd.
De Liberale Staatspartij heeft haar medewer
king geheel geweigerd, de A.R. partij heeft
dat gedaan in de personen van den aftreden
den minister van Defensie dr. van Dijk, den
oud-minister van Onderwijs mr. Terpstra en
het Eerste Kamerlid prof. Woltjer. Op het
laatste oogenblik heeft de formateur prof. mr.
P. S. Gerbrandy (A.R.) bereid gevonden als
Minister van Justitie toe te treden, maar dit
houdt blijkbaar niet in dat de A.R. fractie,
die zeventien leden telt, het Kabinet zal
steunen. Het heeft dan nog wel een groote
Kamermeerderheid achter zich, bestaande uit
de R.K., S.D.A.P., C.H.U. en V.D. fracties, ge-
zamelijk 71 van de 100 leden, maar een natio
nale samenwerking duidt het niet aan.
In hoeverre het zal kunnen samenwerken
Inzake het financiëele beleid is daarom zoo
onduidelijk, omdat jhr. de Geer te dien aan
zien de inzichten van dr. Colijn deelde en hij
nu als minister van Financiën te maken krijgt
met den sociaal-democraat dr. J. van den Tem
pel, wiens partij daar lijnrecht tegenover stond,
op datzelfde departement van Sociale Zaken
zetelend waar minister Romme's plannen tot
'bestrijding der werkloosheid tot het conflict
met dr. Colijn en tot de crisis leidden. Om het
maar heel eenvoudig uit te drukken; de tegen
overgestelde inzichten uit het vierde kabinet-
Colijn schijnen in dit kabinet-de Geer opnieuw
samengebracht. Maar dr. Colijn is weg, het
geen de R.K. Staatspartij kennelijk beoogde,
en het rechtsche kabinet is door een kabinet
„:op breede basis" vervangen.
De nieuwe regeering zal voorloopig niet voor
de Kamer verschijnen. Dat deed het vijfde
kabinet-Colijn, dat bij zijn eerste optreden
meteen weggestemd werd, wel onmiddellijk.
Maar het steunde niet op een parlementaire
meerderheid, zooals dit kabinet, dat nu zijn
eerste verschijning voor het parlementaire
forum zal uitstellen tot den derden Dinsdag
in September.
In de Nederlandsche parlementaire geschie
denis is het in zooverre een novum, dat voor
het eerst de S.D.A.P. deelneemt aan het be
wind. Dat geschiedt in de personen van ir.
Albarda aan Waterstaat en dr. Van den Tem
pel aan Sociale Zaken, twee mannen van
groote bekwaamheid. De laatstgenoemde, uit
de arbeidersklasse voortgekomen, heeft op
later leeftijd nog staatsexamen gedaan, een
moeilijke academische studie volbracht en is
als vijftiger cum laude gepromoveerdpres-
taties die getuigen van buitengewone energie.
Evenals het vijfde kabinet-Colijn, dat zoo
snel bezweek, telt trouwens ook dit kabinet
vele mannen van algemeen-erkende bekwaam
heid. Het raadselachtige blijft voorshands,
hoe 'zij gezamenlijk de bestaande geschillen
hebben kunnen overbruggen. De hoop dat dit
blijvend gelukt is kan wel gronden op de over
tuiging, dat tenslotte geen enkel Nederlandsch
bewind ook een z.g. „Roomsch-Rood-Rose"
niet, als het daartoe gekomen was tot een
politiek van onbegrensde uitgaven zou over
gaan. Die zou immers onvermijdelijk tot in
flatie leiden en een klein land als het onze in
de grootste moeilijkheden brengen. De trieste
ervaringen zelfs in groote landen hebben dat
wel bewezen. Men moet aannemen dat de
tegenstelling tusschen de sluitende begroo-
tingspolitiek en de hooge uitgaven-politiek van
den aanvang der crisis veel te scherp is uitge
drukt. Veel scherper dan de werkelijke tegen
stellingen omtrent deze zaken waren. Anders
zou het compromis tusschen jhr. de Geer en
zijn medestanders eenerzijds en de R.K. en
S.D.A.P.'ers anderzijds niet mogelijk zijn.
Er is geen Roomsch-Roode meerderheid in
het kabinet. Deze twee partijen bezetten
samen vier van de tien zetels. En volgens De
Tel. bestaat nog de mogelijkheid dat een elfde
minister zal worden benoemd, als jhr. De Geer
een oplossing zou vinden voor de bezetting
van Financiëndan zou hij zichzelf, evenals
dr. Colijn deed, tot Algemeene Zaken bepalen.
De thans gevonden oplossing' van de kabi
netscrisis is na de voorgeschiedenis moeilijk te
verklaren. Dit feit en de intrede van de socia
listische ministers lokt scherpe critiek en
afkeuring in verscheidene bladen uit. Ook in
bladen die verontwaardigd waren dat het
vijfde kabinet-Colijn werd afgestemd zonder
door zijn daden zijn bestaansrecht te kunnen
bewijzen. Objectief redeneerend zal men dan
toch dit nieuwe kabinet ook dit recht moeten
toekennen. Het is te hopen dat het politieke
samenwerking en een krachtig en voorzichtig
beleid zal kunnen waarborgen. In deze troe
bele tijden is dat waarlijk boven alles het
landsbelang.
R. P.
Portefeuilles worden
vanmiddag overgedragen
's-GRAVENHAGE, 10 Augustus.
De beëediging van de nieuwe ministers
is hedenmorgen tc elf uur op het Paleis
Soestdijk geschied.
Het Koninklijk besluit met hun be
noeming zal vandaag in de Staatscou
rant verschijnen.
De portefeuilles zullen in den loop
van den namiddag worden overgedra
gen, behalve die van Buitenlandsche
Zaken.
De heer Patijn za;l morgen van zijn
vacantie terugkeeren.
De scheidende ministers hebben he
den afscheid genomen van hun depar
tementen.
Maar de aanhechting van
Dantzig zou Polen tot
handelend optreden
dwingen, constateert
ambassadeur Potochi
WASHINGTON, 10 Augustus (Havas-ANP).
„Alleen een wonder kan leiden tot oplossing
van de huidige Eüropeesche crisis, welke door
de kwestie-Dantzig is ontstaan", aldus ver
klaarde heden de Poolsche ambassadeur te
Washington, Potocki, na een bezoek aan Sumner
Welles in het staatsdepartement.
Potocki, die zoo juist uit Polen is terugge
keerd, was van oordeel dat, als Europa tot 1
October zonder oorlog zou kunnen blijven, geen
conflict zou uitbreken voor het volgende voor
jaar.
De ambassadeur verklaarde, dat het mogelijk
was, dat de Senaat van Dantzig plotseling zou
verkondigen, dat de Vrije Stad Duitsch was ge
worden, doch dit, zeide hij, zou voor Polen het
sein zijn om handelend te gaan optreden
De ambassadeur verklaarde tenslotte van oor
deel te zijn, dat Duitschland op een geweld
daad van Polen rekent om een conflict te ont
ketenen, waarvoor het alle verantwoordelijk
heid van de hand zou wijzen, doch dat „er
niet de minste kans is, dat zich zoo iets zal
voordoen".
Wij zijn, zeide hij tpt dusver zeer geduldig
geweest en wij zullen dat blijven.
eau J-fpt. de Qee*.
's-GRAVENHAGE, 9 Augustus. Het
A.N.P. heeft den kabinetsformateur ge
vraagd of het voornemen bestaat in de
Kamer een regeeringsverklaring af te
leggen.
De heer De Geer antwoordde ontken
nend.
Aangaande de plannen voor de toe
komst meende hij zich op dit oogenblik
te moeten bepalen tot de verklaring, dat
de zelfstandigheidspolitiek, zooals die
tot dusver door ons land gevoerd is,
onder het nieuwe kabinet volledig en on-
verzwakt zal worden gehandhaafd.
Verscheidene bladen melden, dat als bootwerkers vermomde detectives vannacht
speciaal toezicht hebben uitgeoefend bij het George V-dok op de Theems,
waarin ^e nieuwe mailboot „Mauretania" ligt. Men zou namelijk kort voor het
vertrek van het schip op zijn eerste reis twee mannen hebben hooren spreken
over een plan om de boot in de lucht te laten vliegen. De toegang tot het schip
wordt streng gecontroleerd. De „Mauretania", die men hierbij ziet afgebeeld,
moet morgen weder vertrekken.
Politieke besprekingen te
Salzburg.
Een onderhoud Von RibbentropCiano.
BERLIJN, 10 Aug. (D.N.B.-A.N.P.)
De ministers van Buitenlandsche Zaken
van Duitschland en Italië, rep. Von Rib
bentrop en graaf Ciano, zullen dezer
dagen elkander in Salzburg ontmoeten,
om tezamen de vraagstukken der ge
meenschappelijke politiek der beide
verbonden landen te onderzoeken.
TOKIO, 10 Augustus. (Reuter-A.
N.P.) De' Fransche zaakgelastigde
heeft, naar verluidt, gisteren bij het
Japansche ministerie van buitenland
sche zaken stappen gedaan om er op
te wijzen, dat Frankrijk met Engeland
gemeenschappelijke belangen heeft bij
de financieele vraagstukken te Tientsin,
welke betrekking hebben op den Chi-
neeschen dollar en de zilvervoor ra den
in de Britsche concessie.
De zaakgelastigde heeft, naar ver
klaard wordt, de Japansche regeering
verzocht, deze gemeenschap van be
langen te erkennen.
Voorts meent men te weten, dat de
Amerikaansche zaakgelastigde reeds
Dinsdag soortgelijke stappen heeft on
dernomen.
Naar de ,Asahi Sjimboen" meldt,
heeft het ministerie van buitenland
sche zaken deze Fransche en Ameri
kaansche vertoogen, als zijnde „onrede
lijk", van de hand gewezen en ver
klaard, vastbesloten te zijn, evenals
tot dusver, alleen met Engeland te on
derhandelen.
Luit.-kol. A. Q. H. Dijxhoorn, minister Mr. E. M. van Klef fens, minister van
van Defensie.
Buitenlandsche Zaken.
IIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllll!
Rijwielplaatje doef riksen in
de Schatkist rollen
Velen hebben tot het
allerlaatste moment gewacht
Men zorge niet te laat te zijn
De belustheid belastingpenningen te offeren
is nooit en nergens ter wereld bijzonder
groot geweest. Deze stelling behoeft geen na
dere bewijzen, ze is te algemeen bekend. En
de bewijzen ervoor worden dagelijks ge
leverd. Men heeft ze nog pas weer kunnen
waarnemen bij den verkoop van de rijwielbe-
lastingmerken.
De gelegenheid tot aankoop van het rijwiel
plaatje wordt in Juli opengesteld, doch dan
is het op de postkantoren nog lang niet noo-
dig het plaatje aan meer dan één loket te
verkoopen, want slechts enkelen offeren in
dien eersten tijd een rijksdaalder voor het
f ietsplaat je, dat hun een jaar vrijdom van
moeilijkheden met belastingambtenaren moet
verstrekken. Pas in Augustus begint het ten
postkantore iets drukker te worden, doch de
groote stroom komt pas op de allerlaatste
dagen, zelfs nog op den dag. dat de contro-
leerende beambten uittrekken om hun taak
te gaan verrichten. Dan wordt het plotseling
noodig, dat extra-loketten worden geopend
om de vele honderden, die hun belasting
plicht vervullen te kunnen helpen. Dan rollen
de rijksdaalders bij duizenden de schatkist
binnen.
In het rayon Haarlem, waaronder ook Heem
stede, Zand voort en Bloemendaal ressorteeren,
waren tot gisteravond 54.206 plaatjes ver
kocht en hedenavond zullen de 55.000 wel
gehaald worden. Dan is hier dus 137.500
ontvangen.
Men heeft daarmede de taxe van Haarlem
e.o. echter nog lang niet gehaald, want van
het plaatje voor het belastingjaar 1938/1939
zijn er in de maand Augustus 1938 67.600 stuks
verkocht. Daarvan is men nu dus nog wel
wat verwijderd, doch er is nog geen reden
te gaan veronderstellen, dat het aantal rij
wielen in 't afgeloopen jaar in Haarlem sterk
is verminderd, want voordat Augustus voorbij
is zullen er nog heel wat rijksdaalders in de
schatkist vow dit doel worden gestort.
Wie een plaatje noodig heeft, blijve daarmee
niet wachten, want, zooals we in ons nummer
van Woensdag reeds hebben gemeld, de con
troleurs zijn reeds op pad en ieder, die bij
aanhouding niet in het bezit blijkt te zijn
van een geldig belastingmerk, moet daarvan
onherroepelijk de gevolgen dragen.
Het aaptal aanvragen voor kostelooze rij
wielplaatjes is dit jaar minder dan in 1938
'"'oen zijn er 6.000 aangevraagd, nu 5020
Het woord is aan
Goethe:
Er zou weinig van mij over
blijven als ik alles moest af
geven wat ik aan anderen
dank.
onderhandelingen te remmen.
Graigie bij Kato.
Het Japansche agentschap Domei meldt,
dat op de gemeenschappelijke conferentie van
de ministeriën van buitenlandsche zaken en
oorlog besloten is tot een krachtig vertoog
bij de Britsche regeering tegen haar politiek
van „welbewuste vertraging der besprekin
gen te Tokio".
Kato. de voornaamste Japansche onder
handelaar, heeft den Britschen ambassadeur,
Oraigie, tot een onderhoud uitgenoodigd en,
naar verluidt, er tegen geprotesteerd, dat
Craigie de besprekingen vertraagt met het
motief, dat, hangende het overleg met derde
mogendheden, geen instructies uit Londen
zijn aangekomen. Kato verzette zich verder
krachtig tegen het Britsche voorstel tot het
sluiten van een afzonderlijke overeenkomst
betreffende het politievraagstuk te Tientsin,
die geen regeling der economische vraag
stukken zou inhouden. Kato betoogde, aldus
nog steeds Domei, dat Engeland en Japan de
politie- zoowel als de economische vraag
stukken, kunnen regelen en herhaalde, dat de
Japansche regeering tegen interventie van
een derde mogendheid gekant is.
Onderhandelaars te Tientsin
dreigen met vertrek.
Inmiddels hebben de vertegenwoordigers
der Japansche militaire autoriteiten te
Tientsin, die reeds langer dan een maand te
Tokio verblijven, medegedeeld, dat zij naar
Tientsin zullen terugkeeren, tenzij de be
sprekingen binnen twee dagen hervat wor
den.
De vroegere commandant van de Engelsche
strijdkrachten in Palestina, Sir Archibald
Wavell (rechts) bij zijn aankomst te Kaïro,
waar hij het pasgevormde Britsche commando
„Midden-Oost' 'overnam.
Dr. F. Mannheimer overleden.
AMSTERDAM, 10 Aug. In den afgeloopen
nacht is de bekende bankier, dr. F. Mannhei
mer, beheerend vennoot van de commandi
taire vennootschap Mendelssohn en Co. te Am
sterdam overleden.
Alleen de„Candillo"
stelt de wetten op
Havas meldt uit Burgos 9 Augustus: De po
litieke reorganisatie van Spanje heeft den in
druk gewekt, dat Franco alleenheerscher van
Spanje wordt en dat niemand hem zal kun
nen vervangen, aangezien het kabinet een soort
raadgevend lichaam wordt en alleen de „cau-
dillo" de wetten opstelt en uitvaardigt.
De vakvereenigingen worden afhankelijk van
de eenheidspartij, waar de invloed van Franco
aanzienlijk is en welke hij in feite zelf leidt.
Het instellen van een verdedigings-junta
beantwoordt aan de huidige internationale
moeilijkheden.
In gevaf van nood kan de „Caudillo" beslui
ten nemen, zonder iemand hierin te kennen.
HF.DEN 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
Pag.
Tienjarige jongen te Zandvoort door vuur
werk ernstig aan het gezicht gewond. 2
BINNENLAND.
Het nieuwe kabinet is vanmorgen beëedigd. 1
Instemming met Minister van Dijk's beleid
in de Eerste Kamer. 3
Motortrein op stootblok gebotst. 3
BUITENLAND.
Franco krijgt dictatoriale bevoegdheden. 1
Te Dantzig wordt hedenavond een groote bc-
tooging gehouden, waar gouwleider Forster
het woord zal voeren. 5
Wang Tsjing Wei dringt bij het Chineesche
volk op een vredesovereenkomst met Ja
pan aan. 5
Generaal Goering heeft de veiligheid der
Duitsche industriegebieden gecontroleerd. 5
SPORT.
Smadelijke nederlaag van Haarlem tegen de
Seagulls. 6
Sport in 't kort. g
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De nieuwe regeering. i
Melis Stoke: Met een koffertje. 3
H. D. Vertelling: Geheimzinnige diefstallen. 4
Van onzen correspondent te Boedapest: Mon
tenegro, het land van koning Nikita.
Voor de Vrouw. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 7
