BRITSCH-POOLSCH
BIJSTANDPACT
JkiCen's tot
is JjuutfküjA's tot
Frankrijk en Engeland
één blokterverdediging
van de vrijheid
Ontploffing in Engeland
oudexteekeud
Gewijzigd
Engelsch kabinet
in Oorlogstijd
ZATERDAG 26 AUGUSiüS 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
5
De Fransche minister-president
Daladier heeft gisteravond een radio
rede uitgesproken, waarin hij het vol
gende zei:
„Ik heb mij hedenavond eenige
oogeblikken tot u willen richten om
dat het in de moeilijke uren die wij
beleven noodig is, dat het hoofd van
de regeering der republiek in voort
durend contact blijft met het Fran
sche volk. Gij volgt, het is mij bekend,
met gespannen aandacht ons optre
den voor het heil van den vrede des
vaderlands. De bezoeken, die ik ont
vang, de daden die ik verricht, de
conferenties die ik beleg, gij volgt ze
uur voor uur en gij weet wel, dat heel
deze inspanning geen ander doel
heeft dan den oorlog te doen wijken.
Omdat ik de verantwoordelijkheid
draag voor het optreden van Frank
rijk wil ik geen enkel oogenblik in
deze bange dagen de gevoelens ver
geten die ons allen bezielen: liefde
voor den vrede, respect voor de eer,
algeheele toewijding aan het vader
land.
Daladier
Gij kent mij voldoende om te weten dat ik
om een oorlog te bezweren alles zou doen wat
menschelijkerwijze mogelijk gedaan kan wor
den. Ik zal niet ophouden een beroep te doen
op de rede van alle volkeren en ik geloof,
wanneer ieder verantwoordelijk staatsman
oprecht den vrede wil, alle problemen gere
geld kunnen worden door vrije en loyale on
derhandelingen.
Maar waarom riskeert de kwestie Dantzig
heden bij voorbeeld een Europeeschen oorlog
te ontketenen? Dat komt in de eerste plaats
omdat zij, opgediend onder bedreiging met
geweld en reeds begeleid door uitgebreidere
eischen, de kwestie stelt van de vrijheid en
het leven van Polen:
Met de vrijheid en het leven van
Polen, dat wil zeggen, met het leven
en de vrijheid van 33 millioen men-
schelijke wijzens is het lot der andere
volken van Europa zelf op het spel ge
zet. Het is het lot der Franschen.
Er is niemand onder u, die niet begrijpt dat,
wanneer door een gebrek aan helder inzicht
of door lafheid wij het een na het ander al
deze volken zouden laten omkomen, dat dan,
na ons woord te hebben verloochend, ons
ideaal verraden, onze levensbelangen te heb
ben miskend, wij zonder eer, zonder vrienden,
zonder steun zouden staan, wanneer weldra
deze onderneming tot overheersching van
Europa zich plotseling tegen ons vaderland
zou keeren.
Laten wij eraan toevoegen, dat deze onver
mijdelijke stormloop tegen Frankrijk dan zou
beschikken over nog aanzienlijker hulpbron
nen en nog uitgebreider middelen dan die,
welke heden het land zouden kunnen bedrei
gen.
Om een vredesfront te vormen tegen alle
pogingen tot agressie hebben wij met andere
landen verplichtingen aangegaan, met alle
landen die een gelijke verplichting als wij wil
den aanvaarden in den zelfden geest van men-
schelijke solidariteit.
Met dit doel hebben wij o.m. met Rusland,
in overeenstemming met Engeland politieke
en militaire besprekingen aangeknoopt. Wij
hebben alles in het werk gesteld om ze tot
een succes te maken en wij dachten dat zij
tot een gelukkig einde zouden komen, toen
Rusland, plotseling zijn politiek en zijn leer
omverwerpende, met Duitschland een pact
onderteekende, dat het in staat stelde zich te
onttrekken aan de verplichtingen die de po
litiek welke het steeds openlijk had uitge
sproken, het oplegde.
Ongetwijfeld heeft het verdrag ten
doel een Duitsche agressie op Rus
land of een Russische op Duitschland
te verbieden, maar de beide landen
hebben geen gemeenschappelijke
grenzen. In werkelijkheid toonen de
duistere omstandigheden, waaronder
over het pact is onderhandeld, het uur
waarop het werd gepubliceerd, de be
woordingen van zijn artikelen, duide
lijk, dat het de kansen verhoogt van
een agressie op de vrienden van
Frankrijk en op Frankrijk zelve.
Echter hebben alle mogendheden reeds haar
stem doen hooren tegen de ontketening van
geweld, er werden reeds in grooten getale
pogingen ondernomen en reeds werd een be
gin gemaakt met verwezenlijking van po
gingen. De hoogste leider der kerk heeft een
beroep gericht tot de wereld op die hooge ge
voelens van menschjievendheid en broeder
schap, die alle menschen moeten vereenigen.
Roosevelt heeft uit naam van de groote re-
J.act tBexlijn-TJloskou vexqxoot
de kansen op aqxessie
vullens den pxendet
'publiek der Vereenigde Staten edelmoedig en
dapper het initiatief genomen om de naties
uit te noodigen hun geschillen te onderwer
pen aan een practisch onderzoek en aan een
rechtvaardige en belangelooze arbitrage. De
koning der Belgen, de souverein van het land,
welks martelaarschap tijdens den oorlog ons
nog voor den geest staat, heeft zich in be
woordingen die het hart van alle menschen
ontroeren gericht tot de redelijkheid van alle
verantwoordelijke mannen.
Op al deze oproepen en pogingen heeft
Frankrijk reeds geantwoord. Het heeft onmid
dellijk geantwoord, het heeft hun zijn alge
heele adhaesie en vurige goedkeuring gegeven,
zal die geven en herhaalt dit.
Deze oproepen en pogingen moesten gehol
pen worden door kalmte en koelbloedigheid.
Daarvan geeft Polen het bewijs, welk land
sinds verscheidene maanden een onbetwist-
baren moed betoont.
Om het heil en de vrijheid te verze
keren van de volken en de onafhan
kelijkheid der naties die evenals wij
zelve de vitale belangen en de eer der
menschheid verdedigen, verzamelt
het vastberaden Groot Brittannië zijn
krachten en de krachten van zijn rijk,
gelijk wij onze krachten verzamelen.
De vastberadenheid die ons bezielt is
gelijk aan die van Engeland. Voor de
verdediging van de vrijheid vormen
Frankrijk en Engeland nog slechts
één enkel blok.
In deze voor het lot der wereld plechtige
uren willen wij allen gelooven dat ondanks
alles de wijsheid en het verstand tenslotte
zullen zegevieren. Wanneer echter ons stre
ven vergeefsch mocht blijven zouden wij, Fran
sche mannen en vrouwen, een beroep doen op
uw moed gn uw wil om niet de slavernij te
ondergaan, dien wil, die de jongemannen be
zielt, welke bij honderdduizenden zich aange
meld hebben bij de regimenten, met die ern
stige en zwijgende vastberadenheid waarvan
nog nooit een volk, dat door oorlog werd be
dreigd, een zoo schitterend voorbeeld heeft
gegeven.
Franschen, wij willen vrij blijven. Wij wil
len den vrede, wij zouden niet kunnen aan
vaarden ons te onderwerpen aan de somma
ties van het geweld en aan de heerschappij
van het onrecht.
Fransche mannen en vrouwen, ik behoef u
uw plicht niet aan te geven. Ik weet dat gij
vastbesloten zijt om met alle offers het lot
vair het vaderland te verzekeren.
Duitsche schepen varen niet
meer uit.
Onderweg zijnde schepen moeten
terugkeeren.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt:
Nu de Engelsche regeering haar han
delsvloot instructie heeft gegeven om
in Engelsche havens te blijven, resp.
daarheen terug te keeren, heeft de
Duitsche regeering de koopvaardij be
vel gegeven eveneens in de Duitsche
havens te blijven of daarheen terug
te keeren.
Lufthansa staakt diensten op het
buitenland.
De Deutsche Lufthansa heeft sedert
gistermiddag het luchtverkeer op al
haar buitenlandsche trajecten stopgezet
Litauen zal strikte neutraliteit
handhaven.
Van zeer gezaghebbende zijde te Kaunas
wordt de positie van Litauen bij de tegenwoor
dige internationale spanning als volgt uiteenge
zet:
Litauen heeft sedert 22 Maart jl. een niet-
aanvalspact met Duitschland, welks geldigheid
onlangs officieus werd bevestigd. Litauen heeft
overigens een niet-aanvalspact met de Sovjet-
Unie.
De legatie der Sovjet-Unie te Kaunas, heeft
enkele dagen geleden de verzekering gegeven
dat de Sovjet-Unie dit pact zou eerbiedigen.
De Litausche regeering Heeft haar vertegen-
woordige te Moskou vezocht aan de Sovjet-
regeering te vragen de door haar legatie te Kau
nas gegeven verzekeringen officieel te bevesti
gen.
Tenslotte heeft Litauen een voortdurend
contact met de regeeringen der andere Oostzee-
staten. Litauen handhaaft derhalve zijn politiek
van strikte neutraliteit.
eischt vijf dooden.
Arrestatie sou
verricht zijn.
Vrijdagmiddag te half drie heeft zich
een heftige ontploffing voorgedaan in
Rroadgate in het centrum van Coventry.
Hierbij zijn vijf personen om het leven
gekomen, terwijl velen werden gewond.
De schade, welke werd aangericht
aan autobussen, trams en particuliere
auto's alsmede winkelruiten, wordt op
eenige honderdduizenden ponden ster
ling geraamd.
De geheele straat was bezaaid met
stukken glas en brokstukken, waar-
tusschen de dooden en gewonden lagen.
Naar verluidt is kort na de ontplof
fing iemand gearresteerd.
BALKANFRONT OP KOMST?
Drukke diplomatieke
besprekingen te Ankara.
LICHTINGEN TURKSCHE RESERVE
ONDER DE WAPENEN.
Verscheidene lichtingen van de Turksche re
serve hebben order gekregen, zich voor 1 Sep
tember bij hun garnizoenen te melden.
De ministers onderbreken hun vacanties om
naar de hoofdstad terug te keeren. Ook presi
dent Inönü keert naar men meent te weten,
onmiddellijk naar Ankara terug.
Er heerschte gisteren opvallende activiteit
onder de diplomatieke vertegenwoordigers van
de Balkan-entente, die langdurig met elkaar ge
confereerd hebben. Daarna brachten zij achter
eenvolgens elk een bezoek aan den minister
van Buitenlandsche Zaken.
Het werkelijke doel van de bespre
kingen is niet bekend, doch politieke
waarnemers alhier gelooven, dat de di
plomaten met het oog op den dreigen
den toestand de wenschelijkheid heb
ben besproken van het vormen van
een gemeenschappelijk front door de
Balkans taten.
Boodschap van de Labourparty
aan liet Duitsche volk.
„De vrede kan gered worden."
De Britsche Labourpartij heeft een bood
schap uitgegeven aan het Duitsche volk. Daarin
wordt gezegd:
..Uw regeering heeft zoo juist een niet aan
valsverdrag gesloten met Moskou. De regee
ring van wie u gedurende zes jaren is verteld,
dat zij uw grootste vijand was is thans in één
nacht veranderd in uw historischen vriend. De
Britsche arbeiders zeggen u met alle plechtig
heid dat dit pact in het geheel geen verschil
heeft uitgemaakt voor het standpunt van En
geland en Frankrijk. Duitschland heeft grond
stoffen en voedingsmiddelen noodig.. Wanneer
een oorlog komt zal het het zeer moeilijk vin
den ze te krijgen. De Engelschen en de Fran
schen zullen de zeeën beheerschen. Wij voeden
niet den wensch het Duitsche volk te vernieti
gen. Wij zijn geweest en zijn nog uw vrienden.
Wij doen alles wat in ons vermogen ligt om u
thans de waarheid te zeggen voor het te laat is.
Wanneer de vrede thans gered kan worden
en hij kan worden gered kan een nieuw
Europa en een nieuwe wereld worden opge
bouwd.
BELGISCHE REGEERING
MAANT DE BEVOLKING TOT
KALMTE AAN.
Volmachten voor de regeering in
oorlogstijd.
MINISTER VAN LANDSVERDEDIGING
GEMACHTIGD 200.000 G A SM AS KERS AAN
TE SCHAFFEN.
Over den Vrijdag te Brussel gehouden kabi
netsraad werd het volgend communiqué gepu
bliceerd:
De minister-president en minister van Buiten
landsche Zaken heeft verslag uitgebracht over
den internationalen toestand.
De minister van landsverdediging heeft een
uiteenzetting gegeven van de aanvullende vei
ligheidsmaatregelen welke voor dézen toestand
worden vereischt. Deze maatregelen zijn den
zelfden dag genomen. Het land zal er een nieu
we bevestiging in vinden van zijn wil tot on
afhankelijkheid temidden van de conflicten, die
Europa verdeelen. De regeering beveelt de be
volking aan kalm te blijven.
Niets in de door andere mogendheden ge
nomen militaire maatregelen heeft het karakter
van te zijn gericht tegen België, welks diploma
tieke positie welbekend is en een gewaardeerde
factor vormt van de evenwichtigheid van het
land.
De minister van Binnenlandsche Zaken heeft
verschillende wetsontwerpen voorgesteld:
1. Verlenging voor den duur van den
oorlog van de mandaten der geconsti
tueerde lichamen en die der tijdelijke
ambtenaren.
2. Een wet betrekking hebbende op
de verleening van volmachten geduren-
den den oorlog.
3. De opschorting voor den duur der
mobilisatie van de onvereemgbaar-
heid van functies in vertegenwoordi
gende lichamen en militaire functies.
4. Aan de onder de wapenen staan
de soldaten zal uit hoofde van mili
tairen dienst een schadeloosstelling
worden toegestaan.
De minister van landsverdediging is ge
machtigd voor de burgerbevolking 200.000 gas
maskers aan te schaffen.
Onder de tegenwoordige omstandigheden
heeft de regeering besloten zich te onthouden
van iedere deelneming aan manifestaties van
welken aard ook.
Oieide landen televen elhaax
mmiddelifken steun ingeval
van een tedxeiqinip
Minstens vijf jaar van kracht
De overeenkomst van wederzijdschen
bijstand tusschen Engeland en Polen
is gisteravond in het Foreign Office
onderteekend door Lord Halifax aan
den eenen en den Poolschen ambas
sadeur aan den anderen kant.
De Engelsch-Poolsche overeenkomst
vervangt en geeft formeel effect aan
de voorloopige overeenkomst, welke
tot stand gekomen is tusschen de
Britsche en Poolsche regeering, tijdens
het bezoek van minister Beek aan
Londen en die op 6 April jJ. in het
Lagerhuis bekend werd gemaakt. Het
is een bron van levendige voldoening
voor beide regeeringen, zoo meldt
Reuter, dat de onderhandelingen over
de onderhavige overeenkomst zoo snel
en op zoo bevredigende wijze zijn ge
sloten. De overeenkomst bestaat uit
acht artikelen, waarin de omstandig
heden worden vastgelegd, onder welke
de verdragsluitende partijen elkander
te hulp zullen komen.
De acht artikelen zijn:
1. Mocht een der contracteerende partijen
in vijandelijkheden verwikkeld raken met een
Europeesche mogendheid tengevolge van
agressie door deze mogendheid, dan zal de
andere contracteerende partij onmiddellijk
allen steun en bijstand geven, die in haar
vermogen ligt.
2. De bepalingen van art. 1 zijn ook van
toepassing op iedere actie door een Europee
sche mogendheid, welke duidelijk direct of
indirect een bedreiging vormt voor de onaf
hankelijkheid van één der contracteerende
partijen, en van zoodanigen aard was dat de
betrokken partij het een levensbelang achtte
er met zijn gewapende krachten weerstand aan
te bieden.
Mocht een der partijen verwikkeld raken in
vijandelijkheden met een Europeesche mo
gendheid tengevolge van een actie van die
mogendheid welke de onafhankelijkheid of
neutraliteit van een anderen Europeeschen
staat zou bedreigen op zoodanige wijze, dat zij
een duidelijke bedreiging vormt voor de vei
ligheid van die partij, dan zijn de bepalingen
van art. 1 van toepassing, echter zonder be
nadeeling van de rechten van den anderen
betrokken Europeeschen staat.
3. Mocht een Europeesche mogendheid
trachten de onafhankelijkheid te ondermijnen
van een der partijen door handelwijzen van
economische penetratie of op eenigerlei andere
wijze, dan zullen de partijen elkander steunen
in het weerstand bieden aan dergelijke pogin
gen. Mocht de betrokken Europeesche mogend
heid daarop vijandelijkheden ontketenen
tegen een van de partijen, dan zijn de bepa
lingen van artikel 1 van toepassing.
4. De methoden van toepassing der ver
plichtingen tot wederzijdschen bijstand zullen
opgesteld worden tusschen bevoegde militaire
Beroep op liet Zwitsersclie volk.
Weldoordachte en waardige houding dient
aangenomen.
Na een vergadering van den Federalen Raad
van Zwitserland ter bespreking van den huidi-
gen internationalen toestand, waaraan zeven
raadsheeren deelnamen, is een communiqué ge
publiceerd, waarin wordt gezegd:
..Op het oogenblik lijkt het niet onmogelijk,
dat de internationale crisis langs vreedzamen
weg wordt opgelost Wij moeten evenwel de
eventualiteit van een oorlog onder de oogen
zien. Zonder twijfel kunnen wij met reden zeg
gen, dat ons land niet onmiddellijk wordt be
dreigd in geval van een conflict, doch dit zal
den federalen raad en de militaire autoriteiten
niet beletten de gebeurtenissen met de grootst
mogelijke aandacht te volgen en alle maat
regelen te nemen, welke door de omstandig
heden worden geëischt. Het is thans zaak be
reid te zijn en geen ongerustheid of nervositeit
te toonen.
Onze soldaten moeten rekening houden met
de mogelijkheid, dat zij zullen worden opge
roepen en zich hierop voorbereiden. Het is nood
zakelijk, dat ieder zijn kalmte bewaart. De fe
derale raad is overtuigd, dat het Zwitsersche
volk in deze dagen een weldoordachte en waar
dige houding zal aannemen
De bevolking van de Vrije Stad Dantzig volgt met intense spanning het verloop
der gebeurtenissen. Te Zoppot kwam een groote menigte bijeen, die demon
streerde voor „den terugkeer naar het Duitsche Rijk".
vloot- en luchtautorlteiten van de betrokken
partijen.
5. De partijen zullen volledig en snel in
lichtingen uitwisselen betreffende iedere ont
wikkeling. welke zou kunnen dreigen hun ver
plichtingen van wederzijdschen steun en bij
stand in werking te doen treden.
6. De partijen zullen elkander mededeeling
doen van de bepalingen van alle verplichtin
gen tot bijstand tegen agressie, welke zij reeds
aanvaard hebben of in de toekomst aan an
dere staten zouden kunnen geven.
7. Mochten de partijen verwikkeld raken in
vijandelijkheden tengevolge van de toepassing
der onderhavige overeenkomst, dan zullen zU
geen wapenstilstand of vredesverdrag sluiten
dan met wederkeerige overeenstemming.
8. De overeenkomst blijft van kracht vijf
jaar daarna. Voor opzegging moet een termijn
van zes maanden in acht genomen worden.
Engelsch antwoord op den oproep
der Oslostaten.
Boodschap met sympathie begroet.
Op 24 Augustus jl. heeft de Engelsche regee
ring aan de Belgische regeering het volgende
doen weten:
Zijne Majesteits Regeering heeft het beroep,
door den Koning der Belgen gedaan namens de
vertegenwoordigers van de Oslo-staten. te Brus
sel in conferentie bijeen, met sympathie be
groet.
Zijne Majesteifs regeering. heeft harerzijds
herhaaldelijk den wensch uitgesproken om alle
geschillen, welke tusschen de naties mochten
ontstaan, door vrije onderhandeling op te lossen
en zij is te allen tijde bereid het mogelijke te
doen om mede te werken tot hot scheppen van
voorwaarden waaronder zulke onderhandelin
gen tot een geslaagd en bevredigend einde ge
bracht kunnen worden.
Het berusten in het opleggen van beslissingen
door geweld of door bedreiging met geweld kan
slechts de pogingen belemmeren en tegenwer
ken van hen die streven naar de vestiging van
een internationale orde der dingen, waarin de
vrede kan behouden blijven en de rechtvaardig
heid betracht, zonder de rechten of de onafhan
kelijkheid van eenigen souvereinen staat te
schenden.
Ook Polen antwoordt.
De Poolsche president der republiek, Mos-
cicki, heeft Koning Leopold een telegram ge
zonden van den volgenden inhoud:
Ik heb kennis genomen van de edele redevoe
ring van Uwe Majesteit en oprecht bewonde
ring gevoeld voor de daarin uiteengezette be
ginselen. Polen heeft steeds de gedachte verde
digd, dat een duurzame macht nooit gevestigd
kan worden op onrechtvaardigheid, gepleegd
tegenover zwakkeren. Eveneens heeft Polen
steeds de beste garantie voor den vrede gezien
in een regeling der internationale problemen
langs den weg van onderhandelingen, gebaseerd
op billijkheid en op eerbied voor de weder-
zijdsche rechten en belangen.
Fransche socialisten keeren zich
van de communisten af.
In antwoord op een mededeeling van de
communistische parlementsfractie heeft de
socialistische fractie, die gistermiddag onder
voorzitterschap van Blum vergaderd heeft, de
meening uitgesproken, dat de onderteekening
van het Duitsch-Russische pact en de hou
ding. die de communistische partij ten aan
zien hiervan heeft aangenomen, het haar on
mogelijk maken, een gemeenschappelijk op
treden met de communistische partij te over
wegen.
Oppositie
er in vertegenwoordigd
Uit gezaghebbende Britsche regee-
ringskringen verluidt, naar Reuter
meldt, dat wijzigingen onder oogen ge
zien worden in het kabinet in geval
van oorlog Het plan, dat thans voor
oogen staat, is de vroegere conserva
tieve ministers en de leiders der oppo
sitie partijen uit te noodigen om zitting
te nemen in de landsregeering. Tege
lijkertijd zal er een z.g. „inner cabi
net" gevormd worden, bestaande uit
ongeveer zeven ministers.
Men denkt, dat dit inwendige kabi
net waarschijnlijk zal omvatten: Cham
berlain. Halifax, Simon, Lord Chat-
field, Attlec, wanneer hij daartoe be
reid is. Sinclair en Churchill.
Bovendien zal het aantal leden
van het kabinet worden uitge
breid en is het mogelijk, dat Eden in
het kabinet terugkeert
In dit verband is het belangwekkend
op te merken, dat in hun vergadering
van heden de dne executieven der La-
bour-beweging besloten hebben dat
Labour geen portefeuille zal aanvaar
den in een oorlogskabinet tenzij de
goedkeuring verkregen wordt van een
voltallige gedelegeerdenconfer'entie der
Labourpartij met inbegrip van de vak-
vereen igingen.
Reuter verneemt, dat tot dusverre
nog geen voorstel is gedaan in deze
aangelegenheid aan de Labourparty.
