Haarlems Dagblad
Duitsch offensief tegen Polen
Verscheidene Poolsche steden gebombardeerd
Rijksdagrede van Hitier
Bcuttziy
het u$,
uakama
Engelsche
parlement
bijeen
Chaotische Toestand.
Volgens berichten uit Polen hebben hedennacht de
Duitschers bomaanvallen op enkele Poolsche plaatsen
gedaan.
United Press meldt zelfs (het was echter niet mogelijk
er een bevestiging van te krijgen) dat Warschau heden
morgen zou zijn gebombardeerd. Duitschland zelf heeft
verklaard, dat de vijandelijkheden zijn begonnen.
Behalve van luchtaanvallen aan de Poolsche kust en
in Poolsch Pommeren, wordt ook melding gemaakt van
aanvallen in Opper-Silezië.
tewq naac
tupetaud et* ftattktiflt
Algemeene mobilisatie
in Frankrijk
Wendt Polen zich
thans tot Engeland?
Duitschland onder
Wollen Schoolkousen
Wollen Sokken
Het iBelao^rijksfe
57e Jaargang No. 17240
Uitgave Lonrens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algein. Drukkerij N.V
Bureaux: Groote Houtstraat 93. bijkantoor
SoendapieiD 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600. Drukkerij 10132. 12713
Admin. 10724. 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EP* ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur; ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 1 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. pei .4 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. Inasr nummers O cent pe: ex.
Advertentiën t 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35 Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. ••Iko
regel meer I 0.15 Groentje» «ie rubriek.
Duitsche Aanval op Polen.
Nadat eenige dagen van voortdurende ge
heime gedachtenwisseling tusschen Londen
en Berlijn de hoop hadden doen stijgen, dat
een groote oorlog door verstandig overleg zou
worden afgewend, is sinds gisterenavond een
toestand ingetreden dien ik op het moment
van schrijven tegen twaalf uur Vrijdag
morgen moet aanduiden als chaotisch.
De totale wijziging in de situatie, die haar
plotseling in wilde beweging zette, werd Don
derdagavond om 9 uur ingeluid met de Duit
sche aankondiging, dat over alle rijkszenders
een mededeeling van bijzonder belang zou
worden gedaan. Dit officiëele communiqué
van de Duitsche regeering behelsde zestien
punten, door Duitschland als basis voor een
vergelijk met Polen aan Engeland voorge
legd. Hoofdpunten in die Duitsche voorstel
len waren, dat de vrije stad Dantzig bij het
Duitsche Rijk zou worden gevoegd, dat in den
z.g. Corridor een volksstemming zou worden
gehouden onder toezicht van een internatio
nale commissie, dat aan Duitschland (voor
zijn verbinding met Oost-Pruisen en Dantzig)
en eveneens aan Polen (voor zijn verbinding
met de havenstad Gdynia) exterritoriale zones
gewaarborgd zouden worden, dat een gedeel
telijke bevolkings-uitwisseling in den Corridor
zou kunnen plaats hebben, dat Dantzig,
Gdynia en het schiereiland Hela geheel vrij
van militaire versterkingen en inrichtingen
zouden zijn, dat'de rechten der minderheden
door een internationale commissie zouden
worden onderzocht en dat bij aanvaarding
van deze grondslagen zoowel Polen als
Duitschland hun legers zouden demobili-
seeren.
De Duitsche regeering deelde voorts mede
dat zij de zending van een Poolschen gezant
naar Berlijn had gevraagd om over deze voor
stellen te beslissen dus een gevolmachtigd
gezant maar dat zij vergeefs op dien onder
handelaar had gewacht ofschoon Engeland
zelf zijn bemiddeling had aangeboden. Na twee
dagen vergeefs wachten beschouwde zij haar
voorstellen als feitelijk afgewezen en verklaar
de dat ieder verder incident tot een ontlading
van de aan beide kanten in stelling gebrachte
militaire strijdkrachten zou kunnen leiden.
De hoop dat deze publicatie ten doel had,
de Duitsche voorwaarden voor het forum der
wereld te brengen met de mogelijke goede ge
volgen van dien, bleek vanmorgen ij del. In de
prille vroegte kwam er een proclamatie van
Hitler, die zeide „wij zullen geweld met ge
weld beantwoorden" en geheel den toon van
een oorlogsverklaring had. Eenige uren lang
volgde daarop nog geen geconcentreerde aan
val op Polen, ofschoon berichten binnenkwa
men omtrent enkele geïsoleerde luchtaanval
len gedurende den nacht. Goering riep den
Rijksdag tegen tien uur vanmorgen bijeen en
daarin hield Hitier een rede, waarin hij ver
klaarde zijn doeleinden thans te zullen berei
ken en zichzelf met het opperbevel bekleedde,
daarbij Goering als zijn eersten en Rudolf
Hess als zijn tweeden plaatsvervanger aan
wijzend. Inmiddels bleek dat Warschau van
morgen uit de lucht gebombardeerd was en
spoedig daarop kwamen berichten omtrent
den aanval van het Duitsche leger op Polen,
uit drie richtingen ingezet. Reeds bleek dat
vele burgers aan de afgrijselijke methoden van
den modernen oorlog ten prooi gevallen waren.
Dus is de Duitsch-Poolsche oorlog een feit.
Of die leiden zal tot de nog oneindig grootere
ramp van een Europeeschen oorlog is op het
moment van schrijven nog niet zeker. Want
Londen en Parijs, ondanks al hun geweldige
militaire voorbereidingen, hebben vanmorgen
een merkwaardige stilte in acht genomen. In
Londen zijn de beide Huizen van het parle
ment tegen zes uur vanavond bijeengeroepen.
In Parijs spreekt men van te verwachten
„nieuwe militaire maatregelen", maar tot dus
ver niet van een oorlogsverklaring aan
Duitschland.
Een later bericht uit Londen meldt „als voor-
loopige reactie" dat Engeland en Frankrijk zeer
zeker hifn verplichtingen jegens een aangeval
len Polen zullen nakomen, dus: het te hulp
snellen. De merkwaardige situatie doet zich
nochtans voor dat deze hulp, behalve wat het
luchtwapen betreft, alleen „uit de verte" gege
ven zal kunnen worden als inderdaad de Duit
sche „Westwall" evenals de Maginotlinie on
neembaar blijkt. Aan het Fransch-Duitsche
front zou een positie-oorlog ontstaan. En dat
Italië in de huidige omstandigheden neutraal
zal blijven is vrijwel als zekerheid aan te ne
men. Het is veel te kwetsbaar tegenover de
Fransche en Engelsche vloten, die gezamenlijk
de Italiaansche verre in kracht overtreffen. Het
zou bovendien, als het de nederlaag leed, een
invalspoort tegen Duitschland vormen. Door
neutraal te blijven schijnt het Duitschland een
dienst te zullen bewijzen: althans zoolang de
Westwall en de Maginotlinie onneembaar
blijken.
Ten aanzien van Duitschland's zestien voor
stellen betreffende Polen zij nog opgemerkt,
dat deze blijkbaar niet ter kennis van Polen
waren gebracht, dat zij aan den Engelschen
ambassadeur Henderson volgens de En
gelsche lezing pas in den avond van
30 Augustus zouden zijn voorgelezen zonder
dat ze hem op schrift werden verstrekt en dat
de uitnoodiging om een Poolsch gevolmach
tigd gezant naar Berlijn te zenden den Polen
wel herinnerd moet hebben aan kanselier
Schuschnigg's reis naar Berchtesgaden en
Het woord is aan
Volgens te Parijs door Havas ontvangen
inlichtingen zijn de Duitsche troepen vanmorgen
het offensief in de volgende richtingen be
gonnen
In het Noorden van Polen op de grens van
Oost-Pruisén wordt een aanval uitgevoerd in de
richting van de steden Mlawa, Dzialdowo en,
Chojnice.
In het Zuiden heeft de Duitsche aanval tot
doelwit op de grens van Silezië, het Silezische
steenkolenbekken en in het bijzonder dat van
Czetochowa.
Een te Parijs ontvangen Reuterbericht be
vestigt het Duitsche offensief. Krakau, Katto-
witz en zes andere steden zijn uit de lucht
gebombardeerd. Naar gemeld wordt, vallen er
onder de burgerbevolking vele dooden en ge
wonden te betreuren.
De Duitschers zijn tot den aanval overgegaan
zonder een ultimatum te stellen.
BERLIJN, 1 September (D.N.B.-A.N.P.)
De Duitsche Rijksdag is hedenmogren 10 uur
Duitsche tijd, bijeengekomen.
Hitier heeft in de rede, die hij in deze zitting
heeft gehouden, medegedeeld, dat hij vast
besloten is
1. De kwestie-Dantzig op te lossen;
2. De kwestie van den Corridor op te lossen;
3. Er voor te zorgen, dat in de verhouding
Gouwleider Forster heeft een telegram aan
Hitier gezonden, houdende mededeeling van
hereeniging van Dantzig met het Duitsche Rijk.
Hitier heeft in een telegram geantwoord, dat de
hereeniging direct wordt voltrokken.
Duitschland—Polen een wending intreedt,
welke een vreedzaam samenwerken garan
deert.
Ik zal, aldus verklaarde de Fiihrer met na
druk verder, zoolang strijden, totdat de Poolsche
regeering geneigd is die toestanden tot stand te
brengen, of totdat een andere Poolsche regee
ring zal worden gevonden, welke daartoe
bereid is.
Hitier zeide verder het veldgrijs te hebben aan
getrokken en het pas weer te zullen uittrekken
na de overwinning of dat hij anders niet meer
zal leven. Als zijn opvolger wees hij voor dat
geval aan Goering. Mocht dezen iets overkomen,
dan komt Rudolf Hess als opvolger en als ook
dezen wat overkomt, zal door een wet een
Senaat worden ingesteld, welke uit zijn midden
den waardigste, d. w. z. den dapperste, zal
kiezen.
De proclamatie van Hitier aan het leger wordt
in Poolsche kringen als een formeele verklaring
van agressie opgevat.
Bacon-
Men weet iets pas goed., als
men de oorzaken weet.
president Hacha's reis naar Berlijn. Het ver
wondert niettemin dat deze Duitsche publi
catie nog niet haar volledige beantwoording
van Engelsche zijde heeft gekregen. Is dat
'later op den dag te wachten?
Intusschen doet zich reeds de ontzettende
ramp van een Duitsch-Poolsehen oorlog voor.
De uitslag schijnt, hoewel Polen niet tot de
kleine maar tot de „middelgroote" mogend
heden behoort en zwaar bewapend is, niet
twijfelachtig. Het zal Duitschland wel niet
lang kunnen weerstaan. En tallooze onschul-
digen zullen gedood, gewond en verminkt
worden in een strijd over een kwestie, die
opgelost had kunnen en moeten worden!
God geve dat een ramp van veel grooter
omvang aan Europa bespaard moge blijven.
De vooruitzichten zijn thans wel zeer =omber.
Tegen den wil der volken, die alle getoond
hebben den oorlog te verafschuwen, zonder
„oorlogspsychose" in de massa's is deze eerste
ramp op bevel ontketend. Ten aanzien van
het gevoerde diplomatieke beleid kan men
niet anders dan twijfel uiten.
Wellicht bestaat nog de kans dat Polen
vandaag of morgen om onderhandelingen zal
vragen. Het is een mogelijkheid, meer niet.
Een mogelijkheid die wellicht nog de ramp
zou kunnen stuiten eer die veel grooter vorm
aanneemt.
Hitier heeft medegedeeld dat hij geen hulp
van Italië zal vragen en de neutraliteit van de
onzijdige Westersehe staten zal eerbiedigen
DE TERREINKAMPIOENSCHAPPEN DER
K.N.M.V. UITGESTELD.
In verband met den internationalen toestand
heeft de K.N.M.V.-sportcommissie besloten de
terreinkampioenschappen van Nederland, welke
op 10 September a.s. verreden zouden worden,
tot nader te bepalen datum uit te stellen.
zuilen t*un zecptuMUntycn
{eyens PóUn
LONDEN, 1 Sept. (Reuter/A.N.P.).
In officieele kringen alhier zegt men
als voorloopige reactie op de gebeur
tenissen van heden, dat. indien de
proclamatie van Hitier tot het Duit
sche volk beteekent, zooals indcrdaaci
het geval schijnt te zijn, dat Duitsch
land aan Polen den oorlog heeft ver
klaard, met het meeste gezag verklaart
kan worden, dat Groot-Brittannië en
Frankrijk onwrikbaar besloten zijn hun
verplichtingen jegens de Poolsche re
geering tot het uiterste na te komen.
Parlement vergadert
morgen
PARIJS 1 September (Havas/A. N. P.)
In Frankrijk is tegen Zaterdag de alge
meene mobilisatie afgekondigd en tevens
de staat van beleg geproclameerd. Het
parlement komt morgen bijeen.
LONDEN, 1 September. Nu de Britsche re
geering officieel heeft aangekondigd dat Polen
zich aangevallen acht wordt te Londen ver
wacht, dat de volgende stap zal zyn het inroe
pen door Polen van de militaire hulp van En
geland en Frankrijk onder het bestaande bond
genootschap, daar Polen zijn onafhankelijkheid
bedreigd acht en tegenstand biedt.
(United Press).
„actieve bescherming
van de weermacht"
BERLIJN, 1 Sept. (DNB-ANP) Het
opperbevel van de weermacht maakt
bekend:
Op bevel van den Führer en opperbe
velhebber heeft de weermacht de ac
tieve bescherming van het Rijk op zich
genomen. Ter vervulling van haar op
dracht een halt toe te roepen aan het
Poolsche geweld, zijn troepen van het
Duitsche leger vanmorgen over alle
Duitsch-Poolsche grenzen tot den tegen
aanval overgegaan Gelijktijdig zijn es
kaders van de luchtmacht opgestegen om
de militaire doeleinden in Polen on
schadelijk te maken. De oorlogsmarine
heeft de bescherming van de Oostzee op
zich genomen.
Beide Huizen
tegen hedenavond
bijeengeroepen
LONDEN. I September (Reuter-A.
N. P.) Officieel wordt medegedeeld,
dat beide Huizen van het parlement
vanmiddag om zes uur biicen zullen
komen.
Voorts wordt gemeld, dat het Engelsche kabi
net om 11.30 uur hedenmorgen bijeengekomen is.
IJzersterk, nog tegen ongekend lage prijzen
Wolhandel KAAN, Gen. Cronjéstr. 129
(Adv. ingez. Medj
HEDEN 12 PAGINA'S
BUITENLAND.
pag.
Duitschland is een offensief tegen Polen be
gonnen. 1
Hitler's rijksdagrede van hedenmorgen. 2
De voorstellen van Hitier inzake Polen. 5
Dantzig met Duitschland hercenigd. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Chaotische toestand. 1
H. D. Vertelling: De telefooncel. 4
A. D. de Groot: Een schaakrois naar Argen
tinië 7
Voor d« Jeugd g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g