Haarlem's Dagblad
Bombardement
nabij Aken!
De Nieuwe
Gemeenteraad.
Aan een soldaat...
De „Marnix" vaart
via de Kaap
Engelsche vliegtuigen
neergeschoten
Getorpedeerde
schepen
Duitsche troepen
bezetten Bromberg
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17244
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Woensdag 6 September 1939
Abonnementen per «reek f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco pea
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Dit zijn felbewogen tijden. Er is opnieuw
een groote oorlog in Europa uitgebroken. Wij
verkeeren weer in mobilisatie. Het regent re-
geerings-ordonnantiën en ook „de distributie"
heeft den ouden kop alweer opgestoken. Het
normale maatschappelijke leven is verschrik
kelijk verstoord. Maar dat alles neemt niet
weg dat het zich binnenkort zal dienen te
herstellen. Dat is noodzakelijk en zal ons aller
wensch zijn. Een dergelijke verwarring als
bijvoorbeeld thans in het onderwijs heerscht,
dat grootendeels niet gegeven wordt, kan niet
blijven bestaan. Wij hopen en verwachten
allen, dat de neutraliteit van ons land zal
worden gehandhaafd. Evenals in 1914, toen
het uitbreken van den buitenlandschen oor
log eveneens een tijdelijke ontwrichting van
het normale maatschappelijke leven mee
bracht, zal in ons land dit leven zich zoo spoe
dig en zoo goed mogelijk weer moeten doen
gelden. Alle niet-gemobiliseerden, vormend de
overgroote meerderheid des volks, zullen hun
gewone levenstaak hervatten voorzoover die
belemmerd of gestoord is geweest en onze
belangstelling zal zich weer gaan richten tot
velerlei dingen die niet des oor logs zijn.
Laat ons erkennen dat het gewenscht is
daar zoo spoedig mogelijk mee te beginnen.
En laat ik u meteen dit toezeggen: Haarlem's
Dagblad zal niet een krant worden, gewijd aan
oorlogsnieuws en nog eens oorlogsnieuws plus
de beschouwingen daarover. Wij zijn van zins
de cultureele en voorlichtende taak in den
ruims ten zin des woords, die het moderne
dagblad heeft, te blijven vervullen. En aan
het gezonde menschelijke leven, waartoe wel
iswaar ook strijd en geschil maar geen bruut
geweld en slachting van den medemensch be-
hooren, al onze aandacht te blijven geven.
Daarom ook schrijf ik, vandaag reeds, niet
over het onheil in het buitenland maar over
den nieuwen gemeenteraad van Haarlem.
Die heeft gisteren, evenals andere nieuw-
gekozen gemeenteraden in den lande, zijn
debuut ten Prinsenhovegemaakt en de wet
houders benoemd.
Het was maar een korte zitting en in de
Raadszaal was de sfeer der nieuwelingen.
Zooals dat altijd bij een dergelijke gelegenheid
is. Een derde van den Raad was nieuw en wat
onwennig. Het aspect was ongewoon. Er werd
kennisgemaakt. En aan de tafel van B. en W.
zaten de burgemeester en de secretaris aan
vankelijk zonder wethouders. Die krijgen, als
zij het jarenlang geweest zijn, toch wel iets
regent-achtigs over zich, een speciale B. en
W.-plooi in hun aangelaat en houding of iets
dergelijks. Want vooral de heeren Reinalda
en Van Liemt deden temidden van hun frac
ties ongewoon aan. De heer v. d. Wall minder.
Hij heeft maar kort aan de Dagelijksch Be-
stuurs-tafel gezeten. Wellicht bezorgde ook de
wetenschap, dat hij niet herkozen zou gor
den, omdat de R.K. en de S.D.A.P. immers be
sloten hadden gezamenlijk de vier zetels te
verdeelen, hem alweer de gevoelens en daar
mee het uiterlijk van „een gewoon raadslid".
Eer de verkiezing begon werd er volop ge
protesteerd tegen het voornemen van R. K. en
S. D. A. P., dat zich niet aansluit bij de regee-
ringsvorming in Den Haag. Immers, daar heb
ben de R.K. niet aan deze samenwerking ge
wild en een breeder basis van gouvernement
liever gehad en helpen bereiken. In onze stad
is het anders. Daartegen protesteerden de
heeren Wolzak (A.R.) en Johan Visser (C.H.)
en mevrouw Scheltema-Conradi (V.B.), waar
op de heer Noordhoff (S. D. A. P.) acte nam
van hun verklaringen en zei dat hij er bij de
begrooting op zou terugkomen. Dan krijgen
we er zeker een politiek debat over. Het zal
nog wel een maand of vier, vijf op zich laten
wachten, wij kennen dat soort debat van
vroeger en welk practisch belang er dan eigen
lijk nog mee gediend moet worden heb ik
nooit begrepen. In onzen haastigen tijd ver
wonderen mij deze zwaar-vertraagde politieke
films steeds opnieuw. Het zal wel aan mij
liggen. Misschien komt het doordat ik, als
journalist zijnde, niet alleen het nieuws
maar ook de toelichting erop gaarne ten
snelste wil geven. En niet vier of vijf maan
den later. Het publiek is daar ook aan gewend.
Maar de politici laten het, als het dit soort
zaken geldt, telken jare weer wachten en ko
men dan met hun „oude kopy" in den winter
aanzetten.
Verrassingen kon de wethoudersverkiezing
niet meer bieden en bood zij ook niet. Nadat
de aftredende wethouders Reinalda (S.D.A.P.)
en Van Liemt (R.K.) met zeer groote meer
derheid elk 33 van de 38 stemmen her
kozen waren behaalden achtereenvolgens mr.
F. A. Bijvoet (R.K.) en de heer Westerveld
(S.D.A.P.) elk 22 van de 38 stemmen en waren
dus gekozen.
Reeds is bekend geworden dat mr. Bijvoet
als wethouder van Financiën en de heer Wes
terveld als wethouder van Onderwijs zal op
treden. Laat ons hopen dat Haarlem met bei
der benoeming gebaat zal zijn en dat het nieu
we college en de Raad, ondanks het geschil bij
de benoeming, weldra een goede samenwer
king zullen vinden. Dat is in het algemeen
belang, dat in dezen zeer ernstigen tijd meer
dan ooit samenwerking eischt en zeker niet
gebaat is bij de toespitsing van partij geschil
len. Men zal daar wederzijds in den Raad toe
hebben mee te werken en te toonen, dat te
beseffen.
Omtrent de beide nieuwbenoemde wethou
ders zij getuigd, dat zij gedurende een lang-
Je stramheid laat misschien te wenschen,
Je toont alleen en in den troep,
Eer zwaarvermomde burgermenschen,
Dan wel soldaten van beroep;
Je moogt er zelden maar in slagen,
Al draag je burgerpakken goed,
Je uniform met stijl te dragen,
Zoodat ze, wat je noemt, het doet;
Je moogt niet erg krijgshaftig lijken,
Zooals je wandelt langs de straat,
Je kankerlust moog' steeds weer blijken,
O vreedzaam Nederlandsch soldaat
Je doet je dienst kalm en bescheiden,
Vaak ver van je gezin en kring,
Dat is voor velen tusschenbeiden,
Dat voelen allen, een heel ding;
Hoe je de noodzaak kunt betreuren,
Je staat voor volk en land paraat,
Omdat het weder moest gebeuren,
O vreedzaam Nederlandsch soldaat
'k Denk namens allen in den lande,
Groet ik je hartlijk, kameraad,
En druk je stevig beide handen,
O vreedzaam Nederlandsch soldaat.
Uil et is natuurlijk ons streven het
aantal GROENTJES in HAARLEM'S
DAGBLAD steeds hooger op te voeren.
Een prettig streven door het besef, dat
wij daardoor tevens steeds meer men-
schen profijt bezorgen.
durig lidmaatschap zich bekwame leden van
den Raad hebben getoond en mannen wier
persoonlijkheid vertrouwen heeft gewekt. Hun
taak zal in de thans aangebroken zeer moeilij
ke tijden niet licht zijn. Mogen zij er tenvolle
aan beantwoorden.
R. P.
Pan-Amerikaansche conferentie
deze maand bijeen.
Voor het bepalen der houding tegenover de
oorlogvoerenden.
WASHINGTON 6 September (Havas/A. N. P.)
De Panameesche regeering heeft vandaag uit-
noodigingèn gericht voor de Pan-Amerikaansche
conferentie, welke einde September te Panama
moet bijeenkomen en waar 21 naties van het
continent een gemeenschappelijke houding zullen
kunnen vaststellen tegenover de oorlogvoeren
den en voor de verdediging van hun rechten van
neutrale landen.
Alle Amerikaansche republieken hebben de
uitnoodiging aanvaard.
Toch is de formeele instemming van Chili nog
niet bekend geworden, doch het ministerie van
buitenlandsche zaken van Chili, heeft princi
pieel deelneming toegezegd, in afwachting van
de bekrachtiging door den ministerraad, welke
hierover zal vergaderen.
Ongewoon
vertrek uit Batavia
BATAVIA, 6 Sept. (Aneta.) De passagiers van
het vandaag vertrokken mailschip „Marnix van
St. Aldegonde" vernamen vanmorgen, dat zoo
juist bericht was ontvangen dat de route naar
Europa via de Kaap moet worden genomen.
Intusschen bleek de gebruikelijke belangstel
ling op Woensdag voor de vertrekkende mail
booten ten zeerste verminderd. De vertrekkende
passagiers zijn allen uiteraard rustig, doch de ge
wone, vroolijke aanblik, welke een naar Europa
vertrekkende mailboot altijd biedt, was ditmaal
niet merkbaar.
Ter typeering zou kunnen worden gezegd, dat
het vertrek een „zakelijk" karakter droeg.
De stilte werd bovendien nog gemarkeerd door
het feit, dat verschillende passagiers, die niet
dringend naar Europa moeten, verzochten hun
passages aan te houden, tot een betere rang
schikking van de toekomstplannen mogelijk is
geworden.
Door de route via de Kaap, waarbij buiten
landsche havens worden vermeden, zal de reis
slechts een week langer duren.
Met groote snelheid is de „Marnix van St. Al
degonde" van de Nederlandsche kleuren voor
zien.
Als verdere maatregel zijn alle foto-toestellen
der passagiers ingenomen. Behoudens tegenbe
richt zal Singapore worden aangeloopen, doch
ten aanzien van Colombo is dit onwaarschijnlijk.
De omgeving van Aken zou Dinsdag volgens een correspondent
van de Belgische „Soir" gebombardeerd zijn.
Het geloei van sirenes en het geluid van ontploffingen zijn
gehoord in Raeren ,Eupen en andere punten aan de Belgische grens.
De Eupensche correspondent van de „Indépendance Beige"
meldt, dat de luchtaanval vooral de industriecentra Eschweller en
Stollberg getroffen heeft.
Volgens berichten uit Warschau zouden dertig Poolsche
vliegtuigen een aanval op Berlijn hebben ondernomenAlle
toestellen waren weer naar hun bases teruggekeerd
Het D. N. B. publiceert de volgende tegenspraak
„Ondanks het heldere weer was geen enkel vliegtuig zichtbaar.
Men neemt aan, dat de Poolsche vliegers door onbekendheid met
den geografischen toestand Berlijn met een Poolsche stad verward
hebben, indien zij tenminste opgestegen zijn."
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht,
dat Dinsdag boven Hamburg vier Brit-
sche verkenningsvliegtuigen zijn ge
zien en aangevallen door de Duitsche
luchtstrijdkrachten. Twee der Engelsche
toestellen werden neergeschoten.
Het D. N. B. meldt verder, dat Maan
dag een Duitsch zeevliegtuig boven Dog-
gersbank een Britsch bombardements
vliegtuig omlaag heeft geschoten. Nadat
het toestel omlaag geschoten was, daal
de het Duitsche vliegtuig op zee en redde
de bemanning van het zinkende Brit-
sche toestel.
Hoewel de weersomstandigheden zeer slecht
waren achtte de Duitsche vlieger het zijn plicht,
met gevaar voor eigen leven, het leven van den
overwonnen tegenstander te redden, zoo voegt
het D. N. B. hieraan toe.
Hetzelfde nieuwsbureau zegt dat de aanval op
Wilhelmshafen en Cuxhafen werd uitgevoerd
door twintig tot vijfentwintig vijandelijke vlieg
tuigen. Met zekerheid kan worden gemeld, dat
alleen in het ressort van den bevelhebber van
de kustwacht Oost-Friesland tien vijandelijke
toestellen omlaag zijn geschoten. Hiervan heeft
een vaartuig der oorlogsmarine vier vliegtuigen
neergeschoten.
De rest van de Britsche militaire vliegtuigen
heeft, naar onbetwistbaar werd vastgesteld, bij
liet terugvliegen over Nederlandsch gebied ge
vlogen en zoo wederom de Nederlandsche neutra
liteit geschonden. (Deze laatste conclusie blijft
geheel voor rekening van het Duitsche Nieuws
bureau. Red. ANP).
Een officieel bericht uit Londen deelt mede:
In den nacht van 4 op 5 September zijn we
derom uitgebreide verkenningsvluchten ten uit
voer gelegd door de Britsche luchtstrijdkrach
ten, waarbij ruim drie millioen exemplaren der
waarschuwing aan het Duitsche volk werden
neergeworpen. De vliegtuigen werden niet aan
gevallen door vijandelijke toestellen. Bij deze,
evenals de vorige gelegenheid, keerden alle
vliegtuigen veilig terug.
Het Britsche ministerie van voorlich
ting meldt, dat er reden is om aan te
nemen, dat bij den aanval der Royal Air
Force op Duitsche marine-eenheden in
de Duitsche wateren grooter resultaten
zijn bereikt dan aanvankelijk was ge
meld.
BERICHT.
Van Regeeringszijde is aan alle gebruikers van motorrijtuigen dringend
verzocht, het gebruik van benzine zooveel mogelijk te beperken. Ook bedrijven
moeten uiteraard aan dit verzoek zooveel mogelijk voldoen. Op dezen grond
deelen wij mede, dat wij ingaande Maandag 11 September a.s. de bezorging van
brieven op advertenties niet meer met onze bestelautos zullen doen plaats vinden.
Wij laten aan stellers van advertenties de keuze, zulke brieven zelf aan ons
kantoor af te halen (waartoe dan dagelijks na 10 uur v.m. gelegenheid is) dan
wel deze tegelijk met de courant in den namiddag bezorgd te krijgen. Wij
twijfelen er niet aan, dat iedereen dezen maatregel ten volle zal billijken.
DIRECTIE HAARLEM S DAGBLAD.
Het woord is aan....
Livius
Niets zoo onzeker en on
berekenbaar als de geest
der massa.
Het ministerie verklaart voorts, dat verschei
dene Britsche koopvaardijschepen door Duit
sche onderzeeërs zijn aangevallen of tot zinken
gebracht. Drie Duitsche schepen, die van be
wapening voorzien zouden kunnen worden, zijn
in den Atlantischen Oceaan vernietigd nadat de
bemanning in veiligheid was gebracht.
Dc navolgende berichten ontvingen wij be
treffende getorpedeerde schepen:
De Engelsche vrachtboot „Bosnia" van de
Cunard Maatschappij is, naar gemeld wordt, tot
zinken gebracht. De opvarenden zijn gered door
den Noorschen tanker Eidenger. Een stoker is
gedood.
LONDEN. Te Londen is bericht ontvangen,
dat behalve de „Olinda" van de Hamburg-Zuid
Amerika Stoomvaart Mij. ook de „Carl Fritzen"
van de reederij Fritzen en Zonen tot zinken is
gebracht. De bemanningen van beide schepen
zijn in veiligheid.
MONTEVIDEO. De Britsche olietanker
„San Gerardo" is hier aangekomen met 40 per
sonen aan boord, die overgenomen zijn van de
Duitsche vrachtboot „Olinda".
MALMö. Volgens het Zweedsche blad „Ar-
bete" zou een stoomschip, waarvan de nationa
liteit onbekend- is, gezonken zijn na te zijn ge-
loopen op een Duitsche menn in het zuidelijk
deel van de Sont.
Aangezien nog geen wrakstukken gevonden
zijn na de gehoorde ontploffing, blijft het mo
gelijk, dat de ontploffing van de mijn veroor
zaakt is door een andere oorzaak dan een aan
varing door een schip. Voorts moet gemeld wor
den, dat men geen berichten heeft van het Let-
landsche stoomschip „Imanta", dat 10.500 ton
meet en dat Maandag om 18 uur 30 uit Tralie-
borg was vertrokken. Het schip is niet in Lim-
hamn bij Malmö, waarheen het onderweg was,
aangekomen
De Netze overschreden
BERLIJN, 6 September Het Duit
sche Nieuwsbureau deelt mede, dat
Bromber (Bydgoszoz) is bezet. De
Netze, een zijrivier van de Warthe.
werd in de buurt van Bromberg in
zuidelijke richting overschreden.
Duitsche vliegerofficieren gevangen
genomen.
WARSCHAU. 6 September (Pat.) De bla
den melden, dat de bevolking van het platte
land, verontwaardigd over de barbaarsche
aanvallen der Duitschars op steden en dor
pen, spontaan achtervolgingen organiseert
van de Duitsche vliegers, die zich met behulp
van hun valschermen hebben moeten redden.
In een geval hebben boeren vier Duitsche
vliegerofficieren meegenomen en aan de po
litie uitgeleverd.
De bevolking veroorlooft zich evenwel niet
over te gaan tot willekeurige strafmaatregelen
tegenover de Duitschers van wie zij, aldus het
bericht, een moorddadig optreden ziet tegen
over mannen, vrouwen en kinderen.
Luchtalarm te Warschau
WARSCHAU. 6 September (Pat./A.N.P.)
Om zes uur vanochtend hebben Duitsche
vliegtuigen een aanval op Warschau onder
nomen. De ontploffing van eenige bommen
werd gehoord. Het alarm was slechts van kor
ten duur.
De Corridor afgesneden
LONDEN, 6 September (Reuter)
De miliaire correspondent van de
„Times" schrijft dat de conclusie, wel
ke getrokken kan worden uit de Pool
sche en Duitsche communiqués is, dat
de Poolsche corridor is afgesneden.
Dit houdt evenwel geenszins in, dat de Pool
sche strijdkrachten meer noordwaarts zijn
onderworpen en nog minder, dat de tegen
stand ten oosten van den Weichsel ook maar
ln het minst zou verslappen.
Het Duitsche communiqué verklaart dat het
in den Corridor opgesloten Poolsche leger
wanhooige pogingen doet uit te breken. Dit
is inderdaad het geval. De correspondent ver
volgt dat een blik op de kaart doet zien dat
in dat gebied geen ander resultaat mogelijk
was.
De Corridor was zoo smal, dat de draagwijdte
van het krachtigste geschut de geheele breedte
overspant. Open vlakten bieden geen natuur
lijke verdedigingsstellingen en weinig dekking.
Toch is, voor zoover voor het oogenblik te be-
oordeelen valt, het niet in hoofdzaak artillerie,
welke den weg voor de Duitschers heeft gebaand,
doch hun luchtmacht, welke meedoogenloos en
doeltreffend schijnt te worden gebruikt.
Het Poolsche opperbevel moet zich ten volle
bewust zijn van de practische onmogelijkheid
den Corridor voor eenigszins geruimen tijd in
bezit te houden en bereid zijn hem op te geven.
Het Duitsche vraagstuk zal niet gemakkelijker
doch wel moeilijker worden, daar hun verbin
dingen langer worden. De Polen zelf zien deze
beproevingen kalm onder de oogen en weigeren
zich over te geven aan een wanhoopstemming.
Bemanning van Duitsch schip
gedeserteerd.
Vertrek moest worden uitgesteld.
BUENOS AIRES 6 September (Havas).
Uit Rosario wordt gemeld, dat de bemanning
van het Duitsche stoomschip „Anatolia" gewei
gerd heeft te vertrekken en is gedeserteerd.
Vier deserteurs konden worden gepakt. Aange
zien aan boord van de „Anatolia" slechts acht
officieren waren overgebleven, moest het ver
trek van het schip worden uitgesteld.
HF.DEN12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Vijfde Fransche legerberichh
„Plaatselijke
vorderingen
PARIJS, 6 Sept. (Havas/A.NP.)
Legerbericht. nummer vijf van 6 Sep
tember des norgens luidt: Gister
avond en vannacht zijn eenige plaat
selijke vorderingen gemaakt.
Aandrang om het Gem. Concertgebouw en
den Stadsschouwburg te IraarTem weer be
schikbaar te stellen voor voorstellingen en
concerten. 2
De welhoudcrsvcrkiezing in Haarlem. 7
BINNENLAND.
Gevorderde motorrijtuigen kan men niet te-
rugkoopen. 3
Ook dc Eerste Kamer keurt de spoed-ontwer-
pen goed. 3
De wegentroepen zijn gemobiliseerd. 6
De „Marnix" vaart om de Kaap. 6
BUITENLAND.
Amerika verbiedt den uitvoer van wapenen. 5
Ook Frankrijk krijgt een oorlogskabinet. 5
Parijs en Londen werden vannacht opnieuw
door luchtalarm opgeschrikt. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De nieuwe gemeenteraad. 1
J. B. Schuil over „Er was eens". 2
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Jhr. Dr. J. C. Mollerus: Het werktuigen-
crediet. 6
A. D. de Groot: Een schaakrcis naar Argen
tinië. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem ls opge
nomen op 10
