RuslancTs politiek in Oost-Europa DINSDAG 19 SEPTEMBER 1939 H A A R L E M'S DAGBLAD 2 De werkloosheid te Haarlem. Een kleine stijging. In de afgeloopen week steeg het aantal werkloozen te Haarlem met 34. Dezelfde week van 1938 gaf een stijging van 67. zoodat het nu iets gunstiger is geweest. Er zijn thans 4762 werkloozen. dat zijn er 567 minder dan in 1938. 770 minder dan in 1937, 1678 minder dan In 1936. 904 min der dan in 1935. 338 minder dan in 1934. 121 meer dan in 1933 en 196 minder dan in 1932. Over den invloed van den oorlog buiten onze grenzen en de mobilisatie binnen onze grenzen op de Haarlemsche arbeidsmarkt is nog niet veel te zeggen. Na de mobilisatie kwam eerst een vrij sterke stijging van het aantal werkloozen. maar die is gauw tot stil stand gekomen. De vraag is hoe de toestan den in de industrie en het bedrijfsleven zich nu verder zullen ontwikkelen. Het eigenaardi ge is, dat er thans werkkrachten worden aan genomen in bedrijven, waar men dit niet zou verwachten, terwijl daarentegen andere be drijven, die er oogcnschijnlijk goed voorston den, arbeiders ontslaan. Wel maakt men zich ongerust over de toekomst van de bouwvak ken, want daarin wordt een grootere werk loosheid gevreesd. Luchtbescherming brengt nieuw propagandamiddel in actie. Auto met luidsprekersinstallatie zal door Haarlem-Noord rijden. Het ijverige pers en propaganda-comité van de afdeeling Haarlem-Noord der Neder- landsche Verecniging voor Luchtbescherming heeft een nieuw propagandamiddel bedacht om de Haarlemsche bevolking op de noodza kelijkheid van luchtbescherming te wijzen. Een auto met een luidspreker-installatie zal met ingang van hedenmiddag eenige dagen door het noordelijk deel van Haarlem be noorden het station rijden en door middel van een gramofoonplaat zal het volgende be richt worden omgeroepen: ..Hallo, hallo, hier mededeeling luchtbe scherming! Wij herinneren u hierdoor aan het besluit van den burgemeester van 14 Juli. waarbij het treffen van voorbereidingen voor afscherming van waanvertrekken, keuken en slaapkamers verplichtend is gesteld, zoodanig, dat wan neer de verduisterings-toestand is aangekon digd, lichtuitstraling onmogelijk is. Wij vestigen er de aandacht op dat het voor nemen ingeval van verduistering het licht te dooven onvoldoende is. Luchtbescherming is zelfbescherming. Den wijkcomité's is opgedragen na te gaan en te rapporteeren of aan deze verplichting, welke in het algemeen belang van alle inge zetenen wordt verlangd, is vofdaan. Dezer dagen wordt u hiertoe door de leden van den Luchtbeschermingsdienst bezocht. Uw medewerking bij het geven van inlich tingen is in uw eigen belang geboden. Slechts als iedereen zijn huis duister maakt, kanu de maatregel een nuttig effect hebben en beveiligen, wij ons allen. Wij moeten verder de beschikking hebben over voldoende brandblusch materiaal, zand en verbandmiddelen, hiervoor is geld noodig. Daartoe is een fonds opgericht en wij ver zoeken u vriendelijk ons met uw gaven te wil len steunen. Teekent dus op de lijsten, wan neer die u worden aangeboden. Elk bedrag is welkom! Alleen wanneer allen ons werk steunen, kunnen wij tot een zoo volledig mogelijke be scherming komen. Luchtbescherming is aller belang. Bluft toch vooral niet onverschillig tegen over luchtgevaar. Dit is niet te verantwoor den tegenover uw gezin en tegenover uw medemenschen. In gezetenen van Haarlem, werkt dus allen naar uw beste vermogen mee! Bezoekt ook het modelhuis aan den Klopper singel 143, Oe toegang is vrij. u wordt gratis voorgelicht! Het ligt in de bedoeling van de afdeeling Haarlem der Ned. Ver. voor Luchtbescher ming dat de ..geluidswagen" daarna ook dooi de andere deelen van Haarlem zal rijden. Verder heeft het propaganda-comité Haar lem-Noord nog plannen om een „Euchtbe- schermingsoptocht" te organiseeren waarbij al het materiaal meegevoerd zal worden ter wijl ook door middel van kruiswoordpuzzles getracht zal worden de belangstelling van het publiek te trekken. COMITé LEIDSCIIE KWARTIER VOOR DE MILITAIREN. De ontspanningslokalen in de scholen op het Leidscheplein. zullen Donderdagavond of ficieel in gebruik worden genomen. Dank zij de medewerking van de Haar!. Radio Centrale die belangeloos de luidsprekers heeft beschikbaar gesteld, is de aansluiting een feit geworden. Buiten de tafeltjes, stoelen, glaswerk is er nog zooveel, wat de lokalen een gezellig aanzien kan geven. Welke artike len dit zijn. zal een comiitélid aan de bewoners van het kwartier komen vertellen, en dan weten zij wel, waar het om gaat! Wensch men reeds eerder iets te schenken, onderstaand bestuur is gaarne bereid inlicht- tingen te geven en goe4aren te ontvangen. Het bestuur: H. J. Kooy, Rollandstraat 68, voorzitter; P. Maljaars. Brouwerskade 17, secretaris; A. C.v an Eekhout. Leidschevaart 62. penningmeester; W. J. Erdsieck. Brouwers plein 40 en P. Buggeman, Eendirachtstraait 15. AGENDA Heden: DINSDAG 19 SEPTEMBER Groote Kerk: Orgelbespeling van 8.15 tot 9.15 u. Stadsschouwburg, Wilsonsplein: Mobilisatie voorstelling „Een huis vol herrie", 8.15 uur. Kamer van Koophandel: Vergadering Nassau- laan 46. 8 uur. Luxor Theater: „De Citadel" (geprolongeerd) 2.39, 7 en 9.15 uur. Rembrandt Theater: „Dodge City". Op het tooneel: Kees Pruis. 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace Familie Theater: „De Koning der On derwereld" en „Levensproblemen". 2 en 8.15 u. Frans Hals Theater: „Onteerd". 2.30, 7 en 9.15 uur. Moviac: „De Detective", 2.30 en 7.1511.30 u. Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge opend eiken werkdag van 35 en van 79 uur WOENSDAG 20 SEPTEMBER Stadsschouwburg: Ruijs' Ensemble „Tour de France". 8.15 uur. Remonstrantenhuis. Wilhelminastraat: Voor dracht H. Ogilvie, 8.15 uur. Gebouw Wilhelminastraat »21: Lezing A. J- Korff, 8.30 uur. Bioscoopvoorstellingen des middags en des avonds. Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge opend eiken werkdag van 35 en van 79 uur. De tragiek van de verschrikkelijke luchtaanvallen op de Poolsche hoofdstad. Gewonde kinderen worden na een der moorddadige raids behoedzaam weggeleid. Het Duitsche legerbericht; Strijd voor Warschau hervat, Lemberg tot overgave ge sommeerd, Artillerie in actie in het Westen. BERLIJN, 19 September ID.NB.I Het opperbevel van de weermacht maakt be kend: ,-De ontbinding en capitulatie van de uit eengeslagen of ingesloten deelen van het Poolsche leger gaat voort. De slag aan de B-zura -is ten einde. Tot nu toe werden 50.000 gevangenen ge maakt en een niet te overziene buit. Het re sultaat is nog niet bij benadering te bepa len. Een tamelijk kleine vijandelijke strijd groep werd ten Noord-Westen van Lemberg vernietigd. Er werd endaarbij 10.000 gevange nen gemaakt. Lemberg is tot overgave gesom meerd Voor Warschau is na het uitblijven van den Poolse hen onderhandelaar d:e krijgsbedrij - vigiherid hei-vat. De stad wordt door de Polen zonder rekening te houden met de bevolking, welke meer dan een molldoen menscen be draagt, verdedigd. Het luclitwapen heeft gis teren nog slechts afzonderlijke aanvalsvluch- ten ondernomen. Overigens wais het niet meer noodig, vliegtuigen aan het Oostelijk front aan den strijd te doen deeednemien. Aan het Westelijk front was in het gebied van Saarbrücken op enkele plaatsen een ge ringe bedrijvigheid der artillerie en der ver kenningstroepen. Bij den tegenstander werd veelal schanswerk waargenomen. Luchtgevechten kwamen niet vocir. Aanvaller van de „Courageous" niet getroffen? De door de Britsche Admiraliteit medegedeelde tot zinken brenging van het vliegkampschip „Courageous" is door het bericht van de aanvallen de Duitsche duikboor, bevestigd. Fransch legerbericht meldt vijandelijken aanval. Door de Franschen afgeslagen. PARIJS. 19 September (Havas. Het legerbericht van den ochtend van den 19en September luidt: In den loop van den naoht heeft de vijand ten Oosten van de Saar over een gedeelte van het firont een aanval ondernemen. De aanval werd afgeslagen. „Waarom verdere voortzetting van den oorlog?" Verplichtingen van Engeland en Frankrijk jegens Polen vervallen, constateert de Duitsche pers BERLIJN, 19 September. De hoofdartike len in de ochtendbladen houden zich alle met hetzelfde thema bezig, n.l. „Waarom zouden Engeland en Frankrijk den oorlog voort zetten?" Een geïnspireerd artikel legt voornamelijk op de volgende punten den nadruk: 1. Polen bestaat niet langer meer als een staat en daarom heeft het voor de Westersche mogendheden geen zin om voort te gaan met vechten. 2. Engeland heeft niets te zeggen in de internationale zaken. Het hoofdartikel van de Völkischer Beob- achter zegt o.a. „Met de liquidatie van den Poolschen staat zijn alle internationale ver dragen tusschen Polen en andere mogend heden vervallen. Dit Is vooral van toepassing op de Engelsche en Fransche overeenkomsten om Polen te helpen. Engeland en Frankrijk hebben aan Duitschland den oorlog verklaard, omdat dezen hun verplichtingen moesten ver vullen. Deze verplichtingen bestaan thans niet meer en de vraag rijst, welke consequen ties zullen Engeland en Frankrijk uit de feiten trekken. Hun verantwoordelijkheid voor de geschiedenis verlangt dat zij hun positie dui delijk omlijnen en dat zij duidelijk maken op welke gronden zij het voortzetten van den oorlog nog baseeren". De .Deutsche Allgemeine Zeitung" schrijft: „Het binnenrukken der Russische troepen in Polen is een verder bewijs voor de wereld, dat het vasteland zijn eigen zaken regelt en dat het geen voogdijschap van Engeland wenscht. (United Press). Verwachting geldig van hedenavond tot mor genavond ongeveer 19 uur. Gedeeltelijk bewolkt, droog weer. Wei nig verandering in temperatuur. Zwak ke tot matigen meest Noord-Oostelij ken wind. THERMOMETERSTAND. Hoogste gisteren 62 F. Laagste hedennacht 54 F. Hoogste heden 58 F. In de algemeene luchtdrukverdeeling kwam sinds gisteren slechts weinig verandering. Van Zuid-Noorwegen tot Noord-Spanje strekt zich een gebied van hoogen luchtdruk uit, dat een krachtig bolwerk vormt tegen de diep depressies welke aan de Noord-westzijde vrij snel in Noord-Oostelijke richting trekken. De depressie, welke gisteren bij de zuidpunt van Groenland lag, bevindt zich nog ten Westen van IJsland. Een nieuwe depressie kwam ten Zuid-Westen van IJsland tot ont wikkeling en beweegt zich in de richting van Jan Mayen, terwijl de depressie bij Beren eiland zich verder oostwaarts verplaatst. De regenval in dit depressiegebied is, met uitzondering van enkele plaatsen op de Noor- sche kust. van geringe beteekenis. Over Zuid-Europa strekt zich een vlak ge bied van betrekkelijk lagen luchtdruk uit, waarin hier en daar eenige regen valt. Hoogste barometerstand 1032.1 mbar. te Dombas. Laagste barometerstand 995.8 mbar. op Bereneiland. BAROMETERSTAND Vorige stand 771 m.M. Stand van heden 772 m.M. Neiging: Stilstand. Opgave van: Fa. KEIP, Opticiens Gr Houtstraat 137 Tel. 11640 Belangrijke Telefoonnummers Politie: 11850. Brandweer: 15333 Ongevallendienst (Brandweerkazerne) Ged Oude Gracht: 14141 HOOG WATER TE ZANDVOORT. Voor fietsers en wandelaars. Woensdag v.m. 8.25 uur: n.m. 20.54 uur. Strand berijdbaar van 13.3019.00 uur. Een loterij, waarbij geen niet bestaat. Want aller prijs, dat is de goede daad! VeiCotiag Qiedewde- Duin (Adv. ingez. Medj De Poolsclie duikboot „Orzel" uit interneering ontsnapt. Vergeefsche achtervolging door Estlandsch oorlogsschip en vliegtuigen. TALLINN, 19 September (Reuter.) De in Ne derland gebouwde Poolsche duikboot „Orzel", welke hier de vorige &eek werd geïnterneerd, is des nachts op dramatische wijze ontsnapt, on der het vuur der Estlandsche artillerie. Verklaard wordt, dat verscheiden manschap pen der Estlandsche wacht, welke probeerde de duikboot te laten stoppen, werden gedood. De kustartillerie opende het vuur, doch de duikboot ging snel onder water. Een oorlogsschip en vliegtuigen zetten direct een achtervolging in. Sluitstukken van het geschut van de „Orzel" en 14 van haar 20 torpedo's waren den vorigen avond aan land gebracht. Het achterlicht. In aansluiting op hetgeen wij op 8 Septem ber publiceerden schrijft de A.N.W.B. ons: Met ingang van 21 September a.s. zal een strengere controle op de rijwielachterlichten worden gehouden. De wielrijders wordt dus dringend in hun eigen belang aangeraden zich te overtuigen dat hun achterlicht goed func- tionneert en dat dit voorzien is van een der ondervolgende rij kskeuren 2a, 3d, 5d, 9d, lOd, lid, 18d, 19d, 24d. 26d, 27d, 30d. 32d, 33d, 34d, 38d, 41d, 43d, 48d, 50d. 53d, 71d, 75d, 80d. 81 d, 8Sd. 89d. Hierbij dient het volgende te worden te worden aangeteekend: De rijkskeuren 9d, 30d, en 33d hebben be trekking respectievelijk op het fabrikaat .Forto", .Eton", „Vasad" en „T-te-gelen" waarvan slecht-s zijn goedgekeurd de typen respectievelijk 2. 6. b enl. I 3, 2; de goedkeu ring van alle andere typen dezer fabrikaten zijn ingetrokken. Noodlottige duisternis in Engeland. 38 dooden, 975 gewonden in tien dagen. LONDEN. 18 September. Het Britsche publiek is zeer verontrust over het stijgende aantal doodelijke ongelukken tijdens de ver duisteringen. In de eerste tien dagen dat het 's avonds donker moest zijn, werden te Lon den en omgeving 38 personen gedood en 975 gewond. In de tien dagen, welke hieraan voor afgingen bedroeg dit aantal 8 dooden en 316 gewonden. Niet alleen de duisternis is hiervan de schul dige. De taxi-chauffeurs rijden met te groote snelheid en de auto's stoppen niet voor de ver- keerslijnen. De wielrijders hebben geen goed- werkende achterlichten en de voetgangers dragen geen witte banden of andere onder- scheidingsteekens. Vooral de taxi-chauffeurs moeten het bij het Britsche publiek ontgel den, want zij rijden en passeeren andere voertuigen alsof er geen verduistering be staat. Deputaties van verschillende vrouwenorgani saties hebben reeds bij de autoriteiten gepro testeerd. Ook de Britsche verzekeringsmaat schappijen hebben zeer te lijden van dezen toestand en overwogen haar premies te ver- hoogen. (United Press.) Engelsche parlement Woensdag bijeen. Chamberlain zal zijn wekelijksche overzicht geven. Het programma van de Woensdag te Londen te houden zitting van het Engelsche Lager huis omvat niet minder dan 107 vragen, welke betrekking hebben op vele onderwerpen, van de onderhandelingen met Turkije af, tot aan bijzonderheden betreffende de landsverdedi ging. Aan het einde van de beantwoording der vragen zal Chamberlain zijn overzicht geven van den oorlogstoestand in de afgeloopen week. Het Huis zal daarna verschillende wets ontwerpen behandelen. De Labouroppositie zal voor de eerste maal sindsi eenige maan den geleid worden door Attlee, die door ziekte afwezig is geweest. Het zal mogelijk zijn den oorlogstoestand te bespreken, doch de oppositie heeft niet den wensch de regeering in dit opzicht moeilijkheden te veroorzaken, wanneer een dergelijk debat te onpas mocht blijken. Het Hoogerhuis zal na een verklaring van Stanhope, die gelijk zal zijn aan die van Chamberlain in het Lagerhuis, een aantal wetsontwerpen bespreken. Beide huizen zullen derhalve een neiging vertoonen om tot den normalen gang van zaken terug te keeren. Veel trouwlustigen te Haarlem. In 1939 vermoedelijk 300 huwelijken meer dan in 1938. Het is een bekend verschijnsel dat mobili satie of oorlog steeds een stijging van het aantal huwelijken tengevolge hebben. Ook deze mobilisatie heeft o.a. als resultaat dat er te Haarlem veel meer huwelijken gesloten zijn. In Augustus 1939 werden te Haarlem 154 paren in den echt verbonden, te gen slechts 98 in dezelfde maand van 1938. Een stijging dus van 56i of meer dan 56 pCt. De eerste twee weken van September is het aantal trouwlustigen niet boven het normale uitgekomen, maar nu is er weer veel gedrang om ingeschreven te worden in de registers- van den Burgerlijken Stand als gehuwden. Het eigenaardige is, dat er reeds voor de mobilisatie te Haarlem een groote trouwlus tigheid viel te constateeren. In Mei van dit jaar werden bijvoorbeeld 156 huwelijken ge sloten, tegen 96 in Mei 1938. Tot on dit oogenblik zijn er in dit jaar 885 huwelijken geboekt, tegen slechts 708 in den zelfden tijd van 1938. Het laat zich aanzien dat het totaal aantal huwelijken dit jaar 300 meer zal bedragen dan in het vorige jaar. Een verklaring voor dit feit is— dezen mo bilisatietijd uitgezonderd niet te vinden. DE GROOTE BRAND AAN HET SPAARNE Omtrent den brand aan het Donkere Spaarne kunnen wij nog melden dat deze veroorzaakt werd door een petroleumvergasser, welke in het achterhuis in brand vloog. Wil Moskou verder doordringen van Duitschland tegenhouden LONDEN, 19 September. In ge zaghebbende kringen alhier verwacht men. dat de klaarblijkelijke wensch van Rusland om Duitschland van de Zwarte Zee te houden, de sleutel zal blijken te zijn tot de toekomstige poli tiek van de Sovjet-Unie. Dit zou ver klaren, waarom de Roode Legers liet grensgebied tusschen Polen en Roe menië bezet hebben Het moet betwij feld worden dat het Duitsche leger het recht zal verkrijgen door de Russische troepen naar Roemenië te trekken. Er zijn zelfs profeten, die voorspellen dat Rusland binnenkort een pact zal onderteeke nen, hetwelk de Zwarte Zee voor allo vreem de mogendheden sluit, hetgeen Duitschland's doordringen naar het Oosten zou weerstaan. Deze visie op toekomstige mogelijkheden verschilt van die van hen, die den indruk heb ben dat Duitschland, Rusland en Japan gaar ne twee continenten onder elkaar zouden wil len verdeelen. Zij zien bij het voortschrijden der gebeurtenissen dit oude plan voor zich opdoemen en wachten op de voorteekens die erop zullen wijzen, dat Duitschland Europa zal krijgen, Rusland Indië en Afganisthan zal ne men en Japan in staat gesteld zal worden China te beheerschen. Engeland is geneigd elke handeling te ver mijden, welke Stalin dichter tot Hitier zou brengen, daar men veronderstelt, dat het niet Rusland's wensch is dat Duitschland den oor log wint. Engeland bepaalt zich ertoe open lijk tegen den inval van het Roode Leger in Polen te pi*o testeer en. Buitenlandsche diplo maten gissen of de Vereenigde Staten een soortgelijk protest zullen laten hooren, op grond van het Kellogg-'pact. (United Press). Een nieuwe Russische kaarf MOSKOU, 18 September. In de „Izwestia" wordt een kaart gepubliceerd, waaruit men wellicht de toekomstige grenzen tusschen Rus land en Duitschland zou kunnen opmaken. Op de kaart is een lijn aangegeven, die de uiter ste positie van de Duitsche troepen moet aan geven. Deze komt echter in het geheel niet overeen met de werkelijke posities. De lijn is getrokken van de grens tusschen Rusland en Oost-Pruisen over Belostok, Brest-Litowsk, Wladimir, Walinsk en Lwow tot de Karpathi- sche bergen op de Slowaaksche grens dicht bij de plaats waar deze met de Roemeensche samenkomt. De posities van de Sovjet-troepen zijn niet aangeduid, maar blijkbaar wil men duidelijk maken dat geheel West-Wit Rusland en de Westelijke Oekraïne in de Sovjetsfeer vallen. In diplomatieke kringen gelooft men dat van deze streken afzonderlijke Sovjet republieken gemaakt zullen worden. (United Press). Londen meldt vernietiging van sommiire Duitsche duikbooten. Andere zwaar beschadigd. Het Britsche ministerie voor de voor lichting deelde gisteravond betreffen de de campagne tegen de duikbooten mede: „Vele duikbooten zijn waarge nomen en vele zijn aangevallen. Som mige hunner zullen nooit weer te voor schijn komen van den zeebodem, waar zij liggen. Andere zijn zwaar be schadigd". Een jong officier der Engelsche luchtmacht, zoo meldt Retuer, heeft verhaald van het bom bardeeren en tot zinken brengen van een Duit sche duikboot, terwijl hij een patrouillevlucht maakte. „Ik zag de duikboot voor het eerst op onge veer 2 mijl buiten de kust. De onderzeeër voer vrij snel aan de oppervlakte. Ik naderde de duikboot van achteren en identificeerde haar als Duitsch. Toch vuurde ik eenige schoten af om haar een kans te geven zich te identificeeren. Daarop dook ik omlaag en vuurde mijn voorste stukken geschut af. De duikboot begon te dui ken en was reeds half onder water, toen ik mijn eerste bommen neerwierp. De explosies stuwden den onderzeeër terug naar de oppervlakte. Ik keerde terug en de dichtstbij neerkomende bom van mijn tweede salvo was een rechtstreeksche treffer op zes voet van den toren. Er volgde een geweldige ontploffing en de geheele achterste ven werd uit het water gelicht. De onderzeeër dook omlaag onder een hoek van dertig graden. Ik bleef twintig minuten rondcirkelen en keek naar den grooten draaikolk die veroorzaakt werd door de ontsnappende lucht. Toen nam Ik aan, dat de duikboot buiten gevecht gesteld was en keerde terug naar mijn basis". Koleuvoorziening voorshands verzorgd. In de Maandag gehouden vergadering deT contactcommissie voor het mijnbedrijf werd de toestand van dit bedrijf in verband met de buitengewone omstandigheden besproken. De directies verklaarden vooral in deze moei lijke tijden prijs te stellen op geregeld contact met vertegenwoordigers der vakorganisaties. Zij gaven als haar meening te kennen, dat althans voorshands, de kolenvoorziening van het land geen ernstige moeilijkheden zal op leveren. De ondergang van de van Opstal". ,Alex Toch op een mijn geloopen? De bemanning van het Belgische vracht schip „Alex van Opstal" is gisteravond te Oostende aangekomen. Slechts de kapitein en vier mannen, die te Weymouth verpleegd wor den, zijn in Engeland gebleven. De geredden verklaarden, dat het schip op een mijn moet zijn geloopen. EVANGELISATIE MAATSCHAPPIJ. Men meldt ons: Naar aanleiding van de oproeping van leger-predlkanten om steun voor de Pro- testantsche gemobili ceerde militairen in R.K centra, besloot het hoofdbestuur van de Evangelische Maatschappij f 100 voor dit doel beschikbaar te stellen. Het Gironummer der Veldpredikers is dr. W. G. Haerrnstein, pred. te Santpoort 12899.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 2