tDemaicatieCiju
vastgesteld
s
tusschen Duitschland
en Rusland
Warschau houdt nog
stand.
Ófiftets'e ÖatioQstaai
tUans iu iu^etokd
ttjeek
NIEUWS IN 'T KORT
Moeder Natuur.
Isaac
Ansingh en
Israels
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939
HAAREE M'S DAGBLAD
Qalidsch petxoleiunqeiicd
in "Russische handen-
Qeen Duitsche.
Roetnecnsche gxens
BERLIJN, 22 September (D.N.B.)
De Duitsche regeering en de regeering
der Sovjet-Unie hebben de demar-
katielijn vastgesteld tusschen het
Duitsche en het Roode leger.
De demarkatielijn loopt langs de
rivieren Pisis, Narew, Weichsel en
San
De „Deutsche Dienst" schrijft naar aanleiding
hiervan: Door de Duitsch-Russische demarcatie
lijn is een duidelijke grens tusschen de bezet-
tingsgebieden der Duitsche en Russische legers
getrokken. De overeenkomst betreffende deze lijn
is niet van den jongsten datum. Zij bestond
reeds, sedert de regeering der Sovjet Unie tot
den opmarsch overging. Bij de besprekingen tus
schen Duitsche en Russische officieren in Mos
kou behoefden nog slechts de details van uit
wisseling en overdracht der gevechtssectoren ge
regeld te worden. De overdracht van het gebied
dat tot dusverre door Duitsche troepen bezet was,
voltrekt zich intusschen kameraadschappelijk in
den vorm van een aflossing. Deze methode is het
eerst bij Lemberg toegepast en zal ook bij an
dere belangrijke steden en alle punten van eco
nomisch en verkeersbelang worden gevolgd. Zoo
dat iedere vorm van Poolsehe sabotage verhin
derd is."
Havas meldt uit Moskou:
Volgens het gisteravond gepubliceer
de Duitsch-Russische communiqué in
zake de verdeeling van Polen wordt aan
de Sovjet-Russische troepen het Pool
sehe gebied tot aan de voorsteden van
Warschau gelaten. In dit gebied liggen
de belangrijke steden Bialystok, Lomza,
Lwow (Lemberg) en Lublin, het geheele
Galicische petroleumgebied en brengt de
Sovjet Unie in contact met Slowakije.
Misschien is dit nog wel niet de definitieve
verdeeling van Polen, doch wel blijkt er uit de
wil van de Sovjet Unie zoo goed mogelijk met
Duitschland samen te werken door te helpen
Polen onder den duim te houden en het grootste
deel van zijn strijdkracht naar het westelijk
front te zenden.
Men is hier van meening, dat de Sovjet Unie
zich in een zeer gunstige positie bevond om met
Duitschland te onderhandelen, doch niemand
dacht, dat Duitschland zulke groote concessies
zou doen. De Sovjet Unie grenst thans aan Oost-
Pruisen, Hongarije, Slowakije en Duitsohland
grenst niet aan Roemenië. Zoo is de Sovjet Unie
meester van den Balkan en behoeft niet te
vreezen, dat Duitschland de Zwarte Zee zal
naderen.
De Sovjet Unie is thans vast genesteld
in Midden Europa, iedere poging van
Duitschland naar het oosten en de Zwarte
Zee voort te dringen is ingeperkt en
Duitschland is op het Westen aange-
Als tegenprestatie rekent Duitschland zonder
twijfel op het handhaven van een welwillende
neutraliteit van de Sovjet Unie in het huidige
conflict ten minste voor een redelijken tijd. Het
rekent op de petroleum van Bakoe en Galicië,
alsmede op belangrijke grondstoffen. Zonder
twijfel zullen Duitsche technici, onder strenge
controle, helpen om de Sovjet-Russische indus
trie te ontwikkelen en de Russen moeten er op
rekenen een maximum voordeel te trek
ken uit deze hulp voor hun oorlogsindus
trie, teneinde den toestand het hoofd te kun-
Duitscli commentaar op
Roosevelt's rede.
„Handig compromis tusschen twee
stroomingen."
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De Donderdag door president Roosevelt in de
speciale zitting van het Congres uitgesproken
boodschap wordt door de Duitsche pers op zeer
zakelijke wijze besproken. Het „Hamburger
Fremdenblalt" merkt op, dat de president er
handig in geslaagd is een doeltreffend com
promis tot stand te brengen tusschen den authen-
tieken vredeswil van het Amerikaansche volk en
de opvattingen van degenen, die zich van de
Europeesche gebeurtenissen een groote leveran
tieconjunctuur voor de Amerikaansche bedrij
ven beloven. De bij de amendeering van de neu-
traliteitsclausule overwogen beperkingen hebben
de beteekenis, dat de oorlogvoerende mogend
heden alleen tegen contante betaling en met
eigen schepen oorlogsmateriaal uit Amerika kun
nen invoeren. De belangrijke bepalingen van de
neutraliteitswet, die een herhaling van het geval
met de Lusitania en daardoor oorlogszaken voor
de Vereenigde Staten van tevoren uit den weg
moeten ruimen, zullen van kracht blijven.
Van Amerikaansche zijde is wel tegen de op
heffing van het wapenembargo ingebracht, dat
oorlogsleyeranties tot oorlogscredieten en deze
ten slotte tot een noodzakelijk partijkiezen der
Vereenigde Staten in het Europeesche conflict
moet leiden.
De poging van Roosevelt om vooruit te loopen
op de kwestie van de schuld aan den oorlog,
geeft het blad aanleiding tot het uitspreken van
de vrees, dat Roosevelt in dit opzicht eens de
zelfde les zal krijgen, die ook het standpunt van
Wilson, die Duitschland als aanvaller in den
Wereldoorlog aanwees, corrigeerde.
Duilsch vliegtuig in Zweden in
beslag genomen.
Bemanning geïnterneerd.
STOCKHOLM 23 September (Reuter).
Een Duitsch militair vliegtuig is door
een motorstoring gedwongen geweest
in de Zweedsche territoriale wateren
te dalen. Het toestel is door een Zweed-
schen torpedojager naar Ystad gesleept.
De bemaning is geïnterneerd en het
toestel in beslag genome-
nen bieden, wanneer de toestand zich eens zou
wijzigen.
Dit schijnt het doel van deze vierde Poolsehe
Verdeeling.
Geen Hongaarsche troepen over
Poolsehe grens.
Bericht van de „Popoio di Roma" wordt te
Boedapest tegengesproken.
De Hongaarsche troepen hebben de Poolsch-
Hongaarsche grens niet overschreden, meldt
Havas uit Boedapest
In welingelichte kringen wordt verklaard,
dat het bericht van de Popoio di Roma".
volgens hetwelk de Hongaaische troepen de
Poolsehe grens waren overgetrokken en Siank'
hadden bezet, onjuist is. Integendeel hebben
de Hongaarsche troepen stnenge opdracht zich
van iedere interventie te onthouden en in geen
geval de Poolsehe grens te overschrijden.
De jacht op de Duitsche duik-
booten.
Twee torpedojagers voldoende, zegt men te
Londen.
LONDEN 22 September (Reuter). De diplo
matieke medewerker van Reuter schrijft:
Er bestaat goede technische reden voor het
officieele vertrouwen in de bekwaamheid om
doeltreffend op te treden tegen de duikboot
bedreiging. Ingevolge de nieuwe methoden is
het geen overdrijving te zeggen, dat terwijl in
den vorigen oorlog veertien torpedoboot jagers
gebruik konden worden voor de jacht op duik-
booten, thans twee dezer schepen het werk
doeltreffender kunnen verrichten.
Vreemde duikbooten nabij de
Amerikaansche kust.
Nationaliteit kon niet worden vastgesteld.
President Roosevelt heeft tegenover verte-
gewoordigers van de pers verklaard, dat twee
buitenlandsche duikbooten gezien zijn op zee,
een buiten de zuidelijke grens van Alaska en
een op 50 tot 70 mijl buiten de zuidpunt van
Nieuw Schotland. De nationaliteit dezer duik
booten in niet geïdentificeerd. Roosevelt wei
gerde de bron te noemen van deze inlichtingen
der regeering. Wel verklaarde hij, dat de bron
volkomen betrouwbaar was.
Verder zeide hij, dat hij binnenkort een zone
zal instellen, die niet toegankelijk zal zijn voor
oorlogsschepen van oorlogvoerende naties.
Toen men hem nader vragen stelde over de
vermoedelijke nationaliteit dezer duikbooten
antwoordde hij gekscherend, aldus United Press,
dat het misschien Zwitsersche duikbooten
waren.... Een der journalisten opperde toen
de veronderstelling, dat het misschien Cana-
deesche duikbooten waren. Ja, antwoordde Roo
sevelt, of Boliviaansche of Afghaansche!
Roosevelt deelde verder mede, dat thans langs
de geheele kust van de Vereenigde Staten ge
patrouilleerd wordt door torpedobootjagers.
Een Amerikaansche chemicus, Max
Tumper, beweert een chemisch procédé
gevonden te hebben, waardoor de aan
wezigheid van duikbooten vastgesteld
kan worden. Het middel zou hierin be
staan, dat een bepaalde stof van uit
een schip over het zeeoppervlak wordt
uitgegoten, welke stof van kleur ver
andert zoodra de gassen, die uit een
duikboot ontsnappen, er mee in aan
raking komen. Volgens den uitvinder
zou het Amerikaansche ministerie van
Marine overwegen tbt aanschaffing over
te gaan.
Duitsche vliegtuigen boven
Zwitsersch gebied?
Luchtdoelgeschut bij Schaffhausen in actie.
Volgens de Neue Ziircher Zeitung hebben gis
termiddag Duitsche vliegtuigen boven het kanton
Schaffhausen gevlogen op geringe hoogte en met
groote snelheid. Het Zwitsersche luchtdoelge
schut kwam onmiddellijk in actie.
Proclamatie tot het Roemeensche
volk.
Strenge bepalingen ter handhaving
van de orde.
BOEKAREST, 22 September (Havas) De
ministerraad is om half elf bijeengekomen
om de proclamatie aan het volk op te stellen.
In deze proclamatie wordt met name gezegd:
Het geheele land is in rouw gedompeld ten
gevolge van den laffen moord op minister
president Calinescoe. De premier werd ver
moord op den commandopost, waar hij werkte
voor het welzijn, de orde en de verdediging
van het vaderland. Met algemeene instem
ming van het land brengt de regeering een
eerbiedige hulde aan dengene, die zijn leven
offerde in dienst van het vaderland. De regee
ring heeft de noodige maatregelen genomen
voor het stellen van een afschrikwekkend
voorbeeld en heeft strenge bepalingen vastge
steld voor de handhaving van orde en rust.
Roemenië zal vastberaden de vredespolitiek
volgen, waarbij het zal streven naar het be
vestigen van betrekkingen tot vertrouwen en
goede verstandhouding met alle buurstaten en
in het tegenwoordige conflict een strikte neu
traliteit handhaven.
Semi-officieel wordt nog verklaard,
dat het onderzoek naar den moord op
Calinescoe heeft uitgewezen, dat de
misdaad geen buitenlandsche of in
ternationale beteekenis heeft.
Italiaansche garnizoenen op de
Dodecanesos op vredessterkte.
Vredelievend gebaar tegenover Turkije.
LONDEN 23 September (Havas). De cor
respondent van de „Daily Express" te Istan-
boel verneemt, dat de Italianen de garnizoenen
op de eilanden van de Dodecanesos hebben
teruggebracht op de vredessterkte, teneinde hun
vredelievendheid ten aanzien van Turkije te
betoonen.
Men acht dit een belangrijke concessie aange
zien de Dodecanesos een krachtig strategische
positie inneemt in het oosten van de Middel-
landsche Zee. Na het terugtrekken van de troe
pen aan de Grieksch-Albaansche grens is dit
opnieuw een bewijs dat Italië alle nervositeit in
het nabije oosten wil voorkomen. Men acht het
mogelijk, dat Italië een neutraal Balkanblok wil
vormen en eerst alle wantrouwen jegens Italië,
dat in de Balkan heerscht uit den weg wil
ruimen.
Vluchtelingenstroom naar
Hongarije.
Meer dan 25000 Polen over de grens.
BOEDAPEST 23 September (Havas). Den
geheelen dag door blijft de stroom van vluchte
lingen uit Polen naar Hongarije aanhouden
Naar schatting hebben reeds meer dan 25.000
vluchtelingen de grens overschreden en zijn
meer dan 5000 auto's uit Polen Hongarije bin
nengekomen. Het geheele Sub Karpatische ge
bied is thans een groot centrum voor het opne
men van vluchtelingen. Het Roode Kruis en
andere instellingen pogen zoo veel mogelijk te
helpen. De vluchtelingen verklaren, dat bij den
tragischen tocht door de Oekraïne vele honder
den zijn omgekomen, verscheidenen hebben zelf
moord gepleegd toen zij vernamen, dat hun
familie verdwenen was.
Hitte in Californië.
Reeds 50 dooden.
NEW YORK 23 September (D. N. B.)
Sedert meer dan een week heerscht een tropi
sche hitte in Californië. In het gebied van Los
Angelos en San Francisco heeft deze hitte reeds
meer dan vijftig dooden geëischt.
Vrijdag onderging de stad twee
bombardementen.
Voor Warschau is de vierde week van
den oorlog en van voortdurende bom
bardementen begonnen. Radiozender
Warschau 2 heeft gisteravond om kwart
voor negen bekend gemaakt, dat de
vijandelijke artillerie voortgegaan is met
het bombardeeren van de voorstad
Praga. In den westelijken .sector is de
vijand passief gebleven.
•Vrijdagmiddag hebben Duitsche vlieg
tuigen tweemaal het centrum der stad
gebombardeerd. Twee vijandelijke vlieg
tuigen werden neergeschoten door de
Poolsehe luchtafweer. Talrijke huizen
in het centrum der stad zijn vernield.
Onder de burgerbevolking zijn talrijke
slachtoffers gevallen. De winkels zijn
echter open en het leven herneemt zijn
normalen gang.
Kolonel Lipinski heeft voor radiozender
Warschau 2 verklaard, dat er buiten Warschau
nog verscheidene centra van weerstand zijn.
waarvan de belangrijkste Liggen in den sector
Warschau—Modlin. waar de troepen van gene
raal Bortnowski strijden en in den sector
ZamoscZawaruska, waar de troepen onder
bevel staan van generaal Biernacki. Een andere
groep van weerstand zou in Lwow zijn, maat'
Warschau heeft geen bijzonderheden over dit
punt.
Op het oogenblik, waarop Lipinski zijn uit
eenzetting beëindigde, om 21 uur 20, werd de
ontvangst van den zender gestoord door Duit
sche stations, die eerst muziek uitzonden en ver
volgens anti-Poolsche berichten gaven, inhou
dende, dat geheel Polen reeds in handen van
Duitschland was.
De burgemeester van Warschau heeft voor de
microfoon mededeeiing gedaan van boodschap
pen, die hij had ontvangen van den Lord Mayor
van Londen, den voorzitter van den Parijschen
gemeepteraad en den burgemeester van Brussel.
Duitschers bezetten Hela.
ROME, 23 September. (Stefani) De „Messag-
gero" verneemt uit Dantzig dat de Poolsehe
strijdmacht op het schiereiland Hela zich heeft
overgegeven. De Duitsche troepen bezetten thans
het schiereiland. 18.000 Polen werden krijgsge-
angen gemaakt.
Russische troepen in Bralystok.
In het Russische legerbericht van 22 Septem
ber wordt gezegd: „In het westen van Wit-Rus-
land hebben de Roode troepen de stad Bialystok
de vesting Brest-Litovsk bezet en zijn zij be
gonnen met het zuiveren der bosschen ten noord
westen van Grodno van de overblijfselen der
Poolsehe troepen. In de westelijke Oekraïne
heeft het Roode Leger, dat zich bezighoudt met
de liquidatie der resten van het Poolsehe leger,
de streek van Sarny van groepen officieren ge
zuiverd. Vandaag hebben zich 6 Poolsehe infan
teriedivisies en 2 onafhankelijke regimenten on
der bevel van generaal Langer overgegeven aan
de Roode troepen, die den weerstand der Pool
sehe afdeelingen nabij Lwow breken. Volgens
onvolledige gegevens zijn van 17 tot 21 Septem
ber 120.000 soldaten en officieren van het Pool
sehe leger gevangen genomen en 380 stukken ge
schut en 1400 machinegeweren buit gemaakt."
Italiaansch blad over den toestand te
Warschau.
Rome 23 September (Stefani). De bij
zondere correspondent van de „Popoio di Roma"
aan het Poolsehe front bericht, dat in Warschau
een chaos heerscht. De burgerlijke macht wordt
uitgeoefend door een commissie tot algemeen
welzijn dat evenwel onderworpen is aan den
nieuwen militairen commandant, generaal
Rummel.
Vijf Amerikanen, die na een moeilijken tocht
uit Warschau te Brest-Litowsk zijn aangekomen,
hebben medegedeeld, dat het gepeupel te War
schau de Britsche ambassade heeft aangevallen
en in brand gestoken.
„Volledige overeenstemming
over de plannen"
Vrijdag Is een bijeenkomst van den
Oppersten Oorlogsraad in Engeland ge
houden. De vergadering werd bijge
woond door den Franschen minister
president Daladier, den minister voor
de bewapening Dautry, generaal Game-
lin en admiraal Darlan voor Frankrijk
en de ministers Chamberlain, Halifax
en Lord Chatfield voor Engeland.
Er werden twee vergaderingen ge
houden, een des morgens en een des
middags.
Generaal Gamelin.
De ontwikkelingen sedert de bijeen
komst op 14 September werden bestu
deerd en er werd van gedachten ge
wisseld over haar gevolgen voor den
toekomstigen loop der gebeurtenissen.
Er bestond zoo meldt Reuter
volledige overeenstemming over den
te volgen koers, zoowel om het hoofd
te bieden aan deze ontwikkelingen als
om de geallieerde plannen uit te voe
ren.
De Raad bestudeerde de kwestie der
munities en ravitailleering en er werd
overeenstemimng bereikt over de werk
wijze om te komen tot een coördinatie
en vervolmaking van de door beide re-
gecringen te treffen regelingen.
Daladier en dc overige Franschc ver
tegenwoordigers waren per vliegtuig
naar de bijeenkomst gekomen. De ver
gadering geschiedde in een stad in het
graafschap Sussex. Ofschoon de bijeen
komst geheim was gehouden, bracht
een groote menigte Chamberlain en
Daladier na de bijeenkomst een ovatie.
ITALIAANSCHE LUCHTVERKEER MET
DUITSCHLAND HERVAT.
ROME 23 September (Stefani). Met ingang
van Maandag a.s. zal het dagelijksche luchtver
keer tusschen Rome, Venetië, Mtinchen, en Ber
lijn worden hersteld. Alleen des Zondags zal
niet gevlogen worden.
De hertog van Gloucester heeft zich Vrij
dag naar zijn post bij het Britsche expeditieleger
in Frankrijk begeven.
De Duitsche vliegers, die in de Sovjet Unie
geinterneerd waren, zijn vrijgelaten en zullen
naar hun land terugkeeren.
Naar het Zweedsche blad „Aftenbladet'
bericht, moet men er op rekenen, dat. afgezien
van de dooden en gevangenen, 10.000 Duitsche
soldaten in Polen verdwenen zijn.
De studie, die de Canadeesehe regeering
maakt van het aanleggen van een pijpleiding
voor het vervoeren van petroleum via Canada
van de Alberta petroleumvelden naar het Lake
Superior, is door 't uitbreken van den oorlog niet
opgeschort. Het onderzoek zal een onderdeel
vormen van een de volgende maand aan de Ca
nadeesehe regeering in te sturen rapport. De
kosten voor het aanleggen van deze pijpleiding
worden geraamd op 6 a 7 millioen pond sterling.
Gebaseerd op oorlogsprijzen zouden de kosten
echter aanzienlijk hooger zijn.
Op het oogenblik worden te Alexandrië be
sprekingen gevoerd tusschen afgevaardigden van
Egypte, Syrië, Palestina, Irak, Libanon en Soe
dan, onder voorzitterschap van den Egyptischen
minister van handel, over de ravitailleering en
de economische betrekkingen in tijd van oorlog.
HET TOONEEL
De Vereenigde Schouwspelers.
Het was een der stellingen van Francisque
Sarcey, ,den bekenden Franschen tooneelcriticus
uit de vorige eeuw, dat men nooit over het uit
gangspunt van een stuk met een schrijver moest
twisten, doch dat had te aanvaarden. Het kwam
er volgens hem slechts op aan, hoe het gekozen
onderwerp door den auteur was uitgewerkt.
Wanneer men van dit principe uitgaat, kan
men „Moeder Natuur", het tooneelspel van An-
dré Birabeau, dat thans door de Vereenigde
Schouwspelers in het Beatrix Theater te Amster
dam wordt gespeeld, slechts roemen. Maar ik
•ermoed toch, dat velen hun bezwaren tegen dat
..uitgangspunt" niet geheel zullen kunnen onder
drukken. Het is een nog al precair onderwerp
dat Birabeau in zijn stuk behandelt. Een meisje
verwacht op zeer jongen leeftijd een kindje en
de vader van dat kind is al even jong als zij. Ue
schrijver teekent ons deze twee jeugdige men-
schen als onschuldige wezens, die eigenlijk nog
onwetend zijn van wat er in het leven te xoop is.
Wanneer men dit eenmaal volgens de stel
ling van Sarcey aanvaard heeft, moet men be
kennen, dat Birabeau zijn gegeven zeer kiesch
en teer heeft uitgewerkt. Léonie Perrot, de zeei
jonge moeder, en André Taluyers, de even jeug
dige vader, zijn zoowel in hun onderlinge ver
houding als in die tegenover hun omgeving
heel fijn geteekend. Beiden staan zij eenzaam
op de wereld, het meisje volkomen, de jongen,
omdat zijn ouders altijd samen twisten en hem
nooit eenige liefde hebben geschonken
Die ouders en dit toont Birebeau voortref
felijk aan hebben feitelijk even veel schuld
als de zoon, omdat zij hem nooit hebben geleid
en vreemden voor hem waren. Wanneer zij ein
delijk tegenover de voor hen ontstellende feiten
komen te staan, is het te laat en drukt hen beide
de verantwoordelijkheid van hun schuld, omdat
zij hun zoon niet hebben begrepen en nooit
moeite hebben gedaan hem werkelijk op te
voeden.
Birabeau is in dit stuk steeds binnen de grenzen
van het tooneelspel gebleven. Nu en dan was de
toestand wat geforceerd wat ook aan het
onderwerp lag en werd het zooals aan het
slot van II te veel tooneel. Een stuk voor kin
deren is dit stuk zeer zeker niet, maar de ouderen
zullen er veel levenswijsheid in vinden en de
teere fijne behandeling van het onderwerp
waardeeren.
De Vereenigde Schouwspelers hebben onder
regie van Erich Schönlank een geïmmigreer
de Duitsche kunstenaar van dit door Pierre
Mols vertaalde stuk een over het geheel zeer te
prijzen voorstelling gegeven. Het is den spelers
uitstekend gelukt de teere sfeer van het stuk
ook steeds in de opvoering te houden en dit be
wondert men te meer, wanneer men bedenkt
hoe moeilyk dat hier was, vooral omdat de rol
len van André Taluyers en die van zijn jongen
vriend Robert Bataillon en travesti door Enny
Molsde Leeuwe en Nini Bergsma werden ge
speeld. Met 'n tikje te veel of te weinig had di;
stuk hopeloos belachelijk kunnen worden. Dat
de artisten steeds precies binnen de nauw ge
stelde grenzen wisten te blijven, was wel het
bewijs van de knappe kunstzinnige regie van
Erieh Schönlank.
De dames Mols en Bergsma hebben de zeer
moeilijke travesties 'met fijn begrip gespeeld.
Ans Koppen was de jonge moeder en ook zij
wekte volkomen de illusie van het onschuldige
meisje, dat de schrijver blijkbaar heeft bedoeld.
Pierre Mols en Tine Medema waren de liefde-
looze ouders van André en zij speelden hun rol
len in zuiveren toon en zonder nadrukkelijkheid.
Ook de kleine rollen waren hoewel allerminst
sterk toch niet onvoldoende bezet, zoodat hel als
geheel een voorstelling werd, die aan het stuk
van Birabeau recht deed.
J. B. SCHUIL
SCHILDERKUNST.
LlZZV
J
bij Buffa-Amsterdam.
De schilderes laat hier eenige dozijnen
aquarelschetsen en met kleur opgewerkte tee-
keningen zien, die voor het oogenblik onze
belangstelling meer gaande maken dan het
werk van Isaac Israëls in de groote expositie
zaal. Allerminst doordat zij als kunstenares
van grooter belangrijkheid zou zijn dan haar
mede-exposant, doch alleen omdat hetgeen
van den laatste wordt tentoongesteld tot een
hernieuwden lof op zijn groote qualitei-
ten geen aanleiding geeft en mejuffrouw An
singh integendeel ons weer eens een nieuwen
kijk op haar talent geeft.
Zij brengt ons, zoo te zeggen, met deze sonis
zeer smakelijke notities en schetsen in de
keuken van haar werk, dat men immers ge
noegzaam kent uit de veelvuldig gevarieerde
poppen-stukken, waarin zij haar schilder
kunstige kennis en behendigheid pleegt uit te
stallen niet alleen, doch waarin zij ook
hetgeen nog interessanter is haar geheele
inneriijk-zijn, haar levensvisie, haar critiek en
haar vreugden uitspreekt. Zij heeft zich met
haar poppen een gansch eigen wereld ge
schapen, minder diepzinnig en minder van de
wereld vervreemd dan een Redon, die in zijn
droombeelden een eigen wereld schiep, maar
toch evenzeer haar persoonlijk eigendom, en
even ontoegankelijk voor imitatie, op straffe
van belachelijkheid.
Ook van deze kunst is het vaak boeiend den
groei te aanschouweneen eerste Idee te zien,
neergeworpen op het papier. Een houding, de
beweging van een zielloos ding als een fraai of
karakteristiek uitgedoste pop leven in te gie
ten. zoodat ge meent dat ze zoo dadelijk iets
zeggen of doen zal, wat in haar poppen
kraam te pas komt en wat, ondanks de houten
beentjes, even natuurlijk en gewoon zal schij
nen als de reëele wereld, waarin wij leven,
ons natuurlijk en gewoon toeschijnt.
Voor mijn gevoel is In zoo'n eerste krabbel,
in zulk ten deele nog onbewust en doelloos
neerschrijven eener visueele gewaarwording,
reeds alle geestelijke emotie aanwezig, die
later in een definitief doorgewerkt schilderij
gecompleteerd en verduidelijkt wordt en vaak
eerst dan een naam krijgt.
Het spreekt haast vanzelf dat een artiste,
wier visueele scherpzinnigheid bovendien ook
geestelijk eenzelfde eigenschap vertoont, wel
een kittig handschrift, in 'dit geval een
mooie, los-vaste hand van teekenen zal heb
ben. Men kan zich in tal van bladen.hier ervan
overtuigen dat Lizzv Ansingh erove'r beschikt.
En met een paar kleurtoetsen hier en daar
kan ze die schriftuur dan opwerken tot een
schilderij in waterverf, waaraan eigenlijk
niets essentieels ontbreekt. (Zie b.v. de Mo
dewinkel iEn soms heeft ze in haar wijze van
neerschrijven eer.sr enkele figuur lets van dat
onafhankelijke, moedwillige zoo ge wilt. dat de
vrouwenfiguurtjes van een Constantin Guys
kenmerkt en ze aantrekkelijk maakt door hun
echtheid.
Niet op alles wat hier hangt past de lof
spraak die ik schreef. In ..Artisten", ,,De
eerste Dag" en nog enkele andere nummers
overheerscht de bedoeling de onbewuste in
spiratie en is de schriftuur slap en weinig
zeggend. Maar dat zijn enkele uitzonderin
gen" Als geheel is deze verzameling voor wie
teekeningen weet te lezen, een genot verschaf
fende manifestatie, bescheiden en precieus
tegelijkertijd.
Wanneer ik tenslotte ook over Isaac Israëls
kunst nog een paar woorden wil zeggen is
het om te wijzen op een zekere verwantschap,
die tusschen zijn kunst en die van Llzzy An
singh bestaat. Beider werken verdragen zich
goed met elkaar. Als schilder mag Israëls als
genialer beschouwd blijven sterker, vooral in
zijn schildersdrift, spiritueel zijn zij belden,
vooral in hun teekenen. Een paar aquarel-
schetsen van Isaac demonstreeren die ver
wantschap hier op duidelijke wijze. Maar een
schilderij van hem als het Meisje met den
blauwen hoed, van vroeger bekend en hier
weer aanwezig, blijft in haar schitterende
virtuositeit voor de ander onbereikbaar. Het
geen niets afdoet aan de qualiteiten waarover
die andere weer beschikt en geen kleineering
wil zijn.
J. H. DE BOIS.
