Hef nieuwe uiterlijk van
Londen.
Ernstig mijnongeluk
HENCELEN
TAFELTENNIS
Een Zondag op het-
Jiakasseiscfie „platje"
als de oorlog is uitgebroken.
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939
HA ARE EM'S DAGBEAD
6
Zaken doen achter zandzakken
Onze Londensche correspondent schrijft:
E regeering heeft reclamevlakten
Londen gehuurd en beplakt met bil
jetten van twee hoog en drie meter
lang, rood van kleur en wit voor de
letters. Teksten, bekroond met de kroon van
George Rex, vertellen aan het volk dat van zijn
moed, zijn opgewektheid en zijn vastberaden
heid de overwinning afhangt en dat de strijd
gaat om het kostbaarst menschenbezit, de vrij
heid.
Londen heeft zich geleidelijk nog wat dikker
ingepakt in zijn oorlogskleed. Het is hoofdza
kelijk een kleed van zand en jute. Eens bekende
winkels zijn nauwelijks meer aan hun uiterlijk
te herkennen. „Business" is nergens „as usual".
Die gemakkelijke leuze van 1914/18 doet nu
geen opgeld. Er wordt nog wel druk gewinkeld,
vooral in zaken, die den oorlog onmisbaar heeft
gemaakt of, hetgeen bijna hetzelfde is, in de
mode heeft gebracht. Alles is van 25 tot 30 per
cent duurder, etenswaar zoowel als fabrieksar-
tikelen. Dat kan niet anders met de sterk ver
minderde buitenlandsche waarde van het pond
sterling, gevoegd bij groote vraag naar spe
ciale zaken en de extra kosten van fabrikanten,
grossiers en leveranciers die verbonden zijn aan
oorlogsverzekering, waarvan de premies zeer
hoog zijn.
In plaats van het „zaken doen op de normale
wijze" kan men nu beter spreken van „zaken
doen achter de zandzakken". De puien van
vele zaken zijn geheel aan het oog onttrokken
door de hoog opgestapelde en in bedachtzame
orde geschikte zandzakken. Er is een poort in
vrijgehouden, een manshoogte onder zware bal-
balken, waarop de zandzakkenberg verder om
hoog rijst Door zulke poorten bereikt men het
interieur van een winkel, een ondergrondsch
station, een melk-, thee-, koffie- of dranksalon.
De zandzakken-versterkingen, als beeren van
kerkmuren, springen tot de halve breedte der
trottoirs naar voren en zijn dik met kalk be
smeerd, opdat voetgangers er in de duistere
avonden niet mee in botsing zullen komen.
Men verliest zijn vertrouwdheid met de
restaurants en winkels nu ze in deze defensieve
kleedij zijn gestoken. Het wordt moeilijk ze te
vinden. Fleet Street heeft sinds jaren een eta
blissement, dat druk bezocht wordt door lief
hebbers van een lekker kopje koffie. Er worden
weinig lekkere kopjes koffie geschonken in En-
geland's hoofdstad. De naam van dat etablisse
ment had om zijn koffie een verleidelijken-klank
gekregen. En om haar klanten op het goede
spoor te houden heeft de directie den naam met
groote witte letters geschilderd op den zakken-
muur. die het vertrouwde uiterlijk aan het oog
onttrekt
De vrouwen die op zoek zijn naar hoeden voor
den herfst in de „Ladies' Mile" (Oxford Street!
moeten er voor over hooge drempels van zand
zakken stappen. Zij nemen de hindernis gemak
kelijk en veel formidabeler obstakels zouden
noodig zijn om de jachten op de herfstmode te
kunnen stuiten.
Het behoeft nauwelijks te worden gezegd dat
het aspect van het goed gebouwde Londen met
deze grauwe vormelooze bescherming veel van
zijn schoonheid heeft verloren. Er is weinig
zichtbaar gebleven van de monumentale ingan
gen voor de belangrijke openbare gebouwen.
Ruiten met ruitjes.
Er zijn natuurlijk geen zandzakken genoeg
voor alle winkelruiten van het West End. Bo
vendien willen vele winkeliers voortgaan te la
ten zien wat zij te koop hebben. „Het nieuwste
snufje" voor de bescherming der winkelramen
zijn strooken papier in een ruit-patroon op het
glas geplakt Men kan zich niet voorstellen dat
een ontploffende granaat zich daaraan veel ge
legen zou laten liggen: maar hoop en vertrou
wen zijn belangrijke gevoelens in een stad, die
zich door luchtaanvallen bedreigd voelt; en offi
cieel is gezegd dat zulke papierstrooken in elk
geval kunnen helpen voorkomen dat de hevige
luchtverplaatsing, die met de ontploffing van
een bom gepaard gaat. de ruiten in scherven
naar binnen doet vliegen.
Zoo kijken de menschep dan door de ruitjes
van de ruiten wat de winkel te koop heeft.
Etaleurs met artistieke gaven hebben zich niet
altijd tot ruitjes bepaald, maar aardige decora
tieve effecten weten te verkrijgen met hun
strooken gegomd papier. Etaleurs met politieke
gevoelens hebben er letters van gemaakt, die
hulde brachten aan de dappere Polen. Anderen
weer hebben de regeering geholpen het moreel
van de bevolking sterk te houden door met de
strooken teksten te maken, die de nationale
vastberadenheid aanwakkeren.
Van angst voor spionnen merkt men weinig.
Maar in de meeste plaatsen, waar het publiek
samenkomt, waarschuwen biljetten aan de wan
den dat deze wanden ooren hebben En in de
meeste winkels vraagt men aan de klanten per
aanplakbiljet den politieken en militairen toe
stand niet met het personeel te bespreken.
te Bochum.
Vermoedelijk 17 dooden.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
In de mijn Hannover te Bochum heeft
zich Zaterdag een ontploffing voorge
daan De lijken van 8 mijnwerkers zijn
naar boven gebracht. Doordat er brand
ontstond, werden 9 andere arbeiders
opgesloten, die naar alle waarschijn
lijkheid eveneens omgekomen zijn. 14
mijnwerkers werden zwaar gewond.
TWEE BELGISCHE SCHEPEN
VRIJGEGEVEN.
Het Belgische vrachtschip „Jean Jadot" is
gedurende vijftien dagen bij de Downs vast
gehouden. Gedurende de reis had het schip
41 leden der bemanning en 3 passagiers van
de „Athenia" aan boord genomen. Deze men-
schen zijn in Engeland aan wal gezet. De
Britsche autoriteiten hebben geen enkel deel
van de lading in beslag genomen.
Men verneemt uit Antwerpen, dat het Bel
gische mailschip „Albertville". dat op den
Congo vaart en gedurende acht dagen bij de
Downs was vastgehouden met meer dan 200
passagiers aan boord, eveneens van de Brit
sche autoriteiten verlof heeft gekregen de
reis voort te zetten. Het schip wordt binnen
kort te Antwerpen verwacht.
Uitvaart van Calinescoe.
Uit Boerakest: In tegenwoordigheid
van koning Carol en kroonprins
Michael, de koninklijke raadgevers,
leden der regeering en het geheele
diplomatieke korps werd Zondag
ochtend het stoffelijk overschot van
Calinescoe van het Atheneum over
gebracht naar het Noordstation, van
waar het naar Cutea de Arges, de ge
boorteplaats van Calinescoe werd
overgebracht.
In de groote zaal van het Atheneum welke
de Roemeensche kleuren omfloerst, vertoonde
heeft de patriarch van de Orthodoxe kerk
zelf de kerkelijke ceremoniën geleid.
Er werden toespraken gehouden door den
patriarch, namens de Roemeensche kerk, den
president van den Senaat, den president van
de Kamer, ministerpresident generaal Arge-
seanoe en den secretaris-generaal van de
partij vooi de „Nationale wedergeboorte".
Nadat de koning aan de familie zijn deel
neming had betuigd, trok de lange stoet naar
het station door een haag van troepen die de
militaire eer bewezen. Tal van vliegtuigen cir
kelden beven de stad. Tegen drie uur des
middags airiveerde de trein met het stoffelijk
overschot te Cutea de Arges.
De teraardebestelling
te Curtea de Arges.
De zware baar was met een extra-trein uit
Boekarest vervoerd. Op een boeien wagen, be
dekt met spaxretakken en gedekt door de
Roemeensche vlag, werd de kist vervoerd. Zes
witte ossen trokken de kar. Vier oud-premiers
begeleidden de baar. Kroonprins Michael ge
kleed in den uniform van de jagers, liep direct
achter de familieleden van den overledene.
Hij vertegenwoordigde den koning. Tal van
hooge autoriteiten volgden de baar. Langs den
geheelen weg stonden boerenjongens en boe
renmeisjes met ontstoken kaarsen en hon
derden bloemen opgesteld. Bij den grafkelder
van de familie Calinescoe stond een eerewacht
opgesteld. Een boer, een vriend uit de kinder
jaren van Calinescoe sprak nadat de kerke
lijke plechtigheid door patriarsch metropoliet
Nicodemus was verricht, een korte rede uit.
Vervolgens sprak een vertegenwoordiger van
ie Hongaarsche minderheid en een vertegen
woordiger van de Duitsche minderheid, die
na hun leedwezen te hebben betuigd, de ver
zekering gaven van him volkomen verknocht
heid jegehs den Roemeenschen staatè
Nadat Gafencoe namens de regeering een
laatste hulde had gebracht aan zijn vriend en
chef, condoleerde kroonprins Michael me
vrouw Calinescoe.
Onder het .spelen van het volkslied door een
militaire muziekkapel werd de baar in de
groeve neergelaten.
DE DEENSCHE KONING MOET RUST
NEMEN.
KOPENHAGEN, 24 September (Ag. Ritzau)
Koning Christiaan was Zaterdag lijdende
aan een lichte ongesteldheid, die gepaard
jing met een hartaandoening. De koning is
thans hersteld, doch moet op medisch advies
rusthouden. Zijn verjaardagsreceptie is af
gezegd.
Prof. Sigmund Freud, de grondleg
ger der psycho-analyse, is op 83-ja-
rigen leeftijd te Londen overleden.
Sigmund Freud werd op 6 Mei 1856 te Frei
burg in Moravië geboren.
Vóór hij, als gevolg van den „Anschluss"
van Oostenrijk met het Duitsche rijk, zijn
geboortegrond verliet, heeft hij het grootste
gedeelte van zijn lang leven in Weenen ge
doceerd,
In zijn eerste studiejaren bewoog Freud
zich voornamelijk op botanisch en chemisch
terrein en gedurende een zestal jaren (1876-
1882) arbeidde hij in een physiologisch la
boratorium in een instituut voor hersen
onderzoek.
Toen hij in 1884 tezamen met dr.
Breuer een onderzoek instelde naar de
symptomen der hysterie, werd daar
mede tevens de grondslag gelegd voor
de latere psycho-analyse.
In het jaar 1885 vertrok Freud naar Pa
rijs, teneinde in de Fransche hoofdstad zijn
studies voort te zetten onder den bekenden
neuroloog Charcot waarbij hij evenwel niet
de medewerking van de zijde van zijn colle
ga's mocht ondervinden. In de daarop vol
gende jaren zagen verscheidene belangrijke
werken op het gebied der neurologie van
zijn hand het licht. Tezamen dr. Breuer, gaf
hij in 1895 „Studiën über Hysterie" uit.
Toen de samenwerking tusschen de beide
geleerden ophield, werkte Freud nog gedu
rende tien jaren verder aan de psycho-ana-
Ivse, waarbij hij vele en belangrijke ontdek
kingen deed. Omsteeks 1906 vond hij mede
werkers in Adler. Brill, Frenci, Ernest Jones.
Jung, Stekel en anderen, met wie hij in 1908
het eerste internationaal congres voor
psycho-analyse belegde. Eenige jaren later
volgde de oprichting van de internationale
vereeniging voor studie in de psycho-ana
lyse, welke thans haar vertakkingen over
de geheele wereld heeft.
Professor Freud heeft bij zijn arbeid ook
tegenstand moeten ondervinden van hen, die
zich op hetzelfde terrein bewogen, doch hij
kon zich verzekerd achten van de medewer
king van ruim tweehonderd specialisten,
hetgeen hem de noodige stimulans tot door
zetten gaf.
Ter gelegenheid van zijn zeventigsten ver
jaardag heeft de geleerde mogen ervaren
hoezeer zijn langdurige onderzoekings-
arbeid in kringen van geleerden en vrien
den der wetenschap werd gewaardeerd.
Na zijn uitwijking uit Oostenrijk vestigde
hij zich nadat hij korten tijd in Ne
derland had vertoefd te Hampstead in
Engeland, waar de dood een einde aan dit
vruchtbaar leven maakte.
Prof. Sigmund Freud.
De Forel.
Zondag hield het vischcollege „De Forel" een
onderlingen baarswedstrijd in de Ringvaart bij
Bennebroek. Een extra prijsje, geschonken door
den heer H. J. van Os, werd gewonnen door N.
Valk. De uitslag was als volgt: 1. P. Hartman
met de gr. 19-5. 2. De meeste F. Steggink en 3.
N. Balk. 4. H. J. van Os, 5. F. Huis in 't Veld,
6. F. Hoogenboom, 7. H. Mijer, 8. B. Duits
De Dageraad.
Er werd een wedstrijd door het vischcollege
„De Dageraad" te Haarlem-Noord gehouden m
Akersloot op witvisch. Uitslag:. Ie prijs Schuur
man met 25 stuks, de grootste; 2e pr. Janssen
met 57 st, 3e pr. Vermeer met 46 st., 4e pr. Bank
met 40 st., totaal 168 stuks.
De Grundel.
De Grundel hield Zondag een onderlingen
wedstrijd op baars in de Ringvaart tusschen
Bennebroek en Hillegom. De prijzen werden
volgt gewonnen:
1. G. Roon, grootste en meeste, 2e K. Kos
ter, 3e L. v. Dijk, 4e H. Koelemey, 5e KI. v. Dijk,
6e Hendriks, 7e N. Cornet, 8e J. Hanzen, 9c B.
Duits, 10e R. Papenburg, lie W. Hesseling, 12e
D v. d. Pol. 13e M. Sieraad.
De uitreiking der prijzen had 's avonds plaats
door den heer Duits in het clubgebouw van den
heer L. Scheidier aan de Amst. Vaart.
Haarl. Tafelteimisclub.
Secretaris: J. C. Heeck, Oranje Nassaulaan
169, Overveen.
De H.T.T.C. houdt lederen Maandag haar
trainingsavond in het gebouw Olympia aan
den Kinderhuissingel. De training staat onder
leiding van den heer H. van Son. Verder
wordt er onder leiding van den heer J. Smith
een onderlinge competitie gehouden, waarin
iedere H.T.T.C.'er deelneemt. De winnaar en
de winnares worden- voor den tijd van een
jaar houder resp. houdster van een fraaien
wisselbeker.
Hedenavond staan er weer eenige Interes
sante wedstrijden op het programma. De toe
gang tot rT wedstrijden is vrij.
Zondag 3 September, op het
„Platje".
De aardigste plek van Makassar is het
„platje", ja, het Makassersche „platje" is door
geheel Indië -beroemd.
„Het platje" zelf, het geasfalteerde terras
met het clubhuis van de zeilvereeniging, is
maar klein en alleen bij groote drukte worden
daar de rottan-zitjes neergezet. Maar na.ast
dat asfalt, dat om tien uur 's morgens al hitte
uitstraalt, ligt een breede strook gras, belom
merd doo; tjemara's, de naaldboomen, die in
Indië in de vlakte groeien. Naai- dit heerlijke
schaduwplekje aan den wallekant met uitzicht
op open zee trekken des morgens de moeders
met kinderwagens en kleuters in zonnepakjes.
Automatisch antwoordt iedere djongos, als er
opgebeld wordt terwijl mevrouw niet thuis is:
„Oh. n ion ja pigi palat.je", want waar zou in
Makassar een njonja 's morgens anders heen
gaan dan naar het platje, waar de zeewind
koel ie en de zon, gezeefd door de takken der
tjemara's, weldadig; waar zij twintig andere
njonja's vindt, óok met babies, óók met een
handwerk, óók met stof tot gesprek en waar
zij koffie krijgen kan en ès-gossok voor de
kinderen?
Die scharrelen met schep en emmertjes op
het twee meter breede zandstrand]e onderaan
de beschoeiing, of ze hurken tusschen de kat-
jongs op den marine-steiger en kijken naar
het hengelen. Nergens zag ik de kinders zoo
blozend en bruin als in Makassar, dank zij het
„platje".
Om elf uur fietst de jongste schooljeugd
aan die koenen om te zwemmen in den
grooten zeewater-bak. die aan 't platje grenst.
Nu klimt de dag naar zijn hoogtepunt; de
landwind verflauwt, loom schommelen de
jachtjes van de zeilvereeniging op hun boeien.
Uit den zwembak klinken schrille kinderstem
men en het ruischen van de douches, en de
gramofoon van den badmeester heft voor de
vijfde maal „JamboreeJamboree.aan.
De zon doet de bazaltblokken van Lae-Lae
glinsteren dat ,het pijn doet om er naar te
kijken en ver buiten de ha vendammen ligt het
groene eiland Samalona als een fata-morgana
in den wazlgen mid-dag.
De moeders rollen hun naaiwerk op en roe
pen het kroost bijeen; 't is tijd om naar huis
te gaan! Reeds schieten de eerste kantoor
auto's langs de havenkade zij brengen de
vaders thuis voor het middagmaal.
Tot één uur duurt de uittocht van moeders,
die tegenstribbelende kinderen voor zich uit
drijven een enkele eenzame figuur blijft
dan doezelig gedoken in 'n diepe rottanstoel.
Een tourist zeker, of een K.P.M.-vrouwtje wier
man op zee is, en die den dag indeelt naar
het haar lust.
Maar vier uur prompt komen al de eerste
zwemmers en zeilers op het platje en om vijf
zijn alle zitjes bezet. Er is bedrijvigheid van
zeiljachten en lepa-lepa's. die door het haven
bassin klieven. Een statige Makassaarsche
prauw vaart met bollende zeilen, want de zee
wind staat nu vol door, voorbij. Ergens aan
de kade bast, laag en lang. een stoomfluit;
een schip vertrektkijk, het heeft zich al
losgemaakt van den kant, het draait in 't
Noorderhavenbassin en nu, vaartzettend,
glijdt het aan 't platje voorbij, heel dichtbij
en heel groot tegen den rooden Westerhemel.
Passagiers leunen over de railing en wuiven,
op het sloependek zwaait een officier zijn pet
en alle theedrinkers op het platje zwaaien en
roepen terug. De bootjes aan den kant deinen
heftig en een paar jongens in een kano
schreeuwen, half lachend, half bang.
Het groote schip is al voorbij, 't zet koers
naar het pinkende havenlicht in de Zuider-
doorvaart. Zwijgend staren de Europeanen op
het platje het na: een groot schip, dat naar
de groote wereld vaart, die ook hun wereld is.
De zon is achter Samalona ondergegaan en
het water in de haven wordt dof-purper. En
kele platje-bezoekers staan op uit-hun stoe
lenanderen blijven, roerloos zittend in
het vallend duister.
Zoo gaat elke weeksche dag op het platje
van Makassar voorbij.
Maar vandaag is het Zondag, in den och
tend, en er is militaire muziek. De zwembak
is tjokvol en het buffet in 't clubhuisje van
de zeilvereeniging schaft appelbollen en kroe
poek. De kleurige pajongs zijn opgestoken,
want tot op het boomlooze asfalt van 't eigen
lijke „platje" zitten de menschen.
In de haven, recht vóór het platje ligt het
zwarte Duitsche schip gemeerd en verspert
den doorkijk naar Samalona. Niemand zou
trouwens naar iets anders kijken dan naar
het zwarte Duitsche schip, dat niet aan de
kade liggen mag en niemand spreekt over iets
anders dan over den oorlog tusschen Duitsch-
land en Polen, die door de radio werd gemeld.
De wereld waarin oorlog wordt gevoerd ligt
wel ver weg als je op het platje aan de Zuid
kust van Celebes zit en de zon glinsters spet
tert op het havenwater, als de branding
breekt op 't witte bazalt van Lae-Lae, als
Samalonamaar Samalona is niet te zien,
want 't zwarte Duitsche schip sluit het pers
pectief.
Gisteren, even nadat de oorlog was ver
klaard, is het Duitsche schip binnengeloopen
om water in te nemen. Nu is het geinterneerd
en tot nadere maatregelen getroffen zullen
zijn mogen de manschappen niet aan den wal.
Daarom ligt het schip aan die boei, midden
In de haven, waar anders nooit een schip ligt.
„Ik had een wapenbroederzet de mili
taire muziek in; het is een van hun geliefde
stukken, ze spe'.en het iederen Zondag en wie
heeft ooit daarbij aan oorlog gedacht?
„En 'k minde hem zoo-ho teer
„En 'k mindè hem zoo-ho teer" zingt een
jongen met 'n heesche stem ergens bij den
zwembak mee. Als de muziek zwijgt is het
beklemmend stil op 't platje, ieder denkt aan
daarginder en hoe in onzen tijd de oorlog plots
op eigen land kan vallen.
Kijk, het Duitsche schip heeft een jol neer
gelaten, matrozen springen erin en wrikken
de boot naar den kant. De muziek speelt nu
een hoempa-marsch en lachend wrikken de
matrozen op de maatnu zijn ze vlak bij
het platje, verder mogen ze niet.
Mogen?
Hier zitten wy met onze Zondagskleeren,
ons bier en onze appelbollendaar staan
zij in hun sloep, zij die oorlog hebben met
Polen.
De zon schijnt door de tjemara's op het
platje en ze zouden wel met ons mee willen
genieten, maar ze mogen niet aan wal.
Nu wuiven we naar elkaar in een behoefte
om toch vriendelijk te zijn. Je wou zoo graag,
wij en zij, wat vriendelijkheid houden, wat
vreugd, omdat het Zondag is en de zon schijnt
en de tjemara's ruischen
Maar dat kan niet meer.
Want ginds ligt het zwarte geinterneerde
schip en in Europa, ons Europa, is 't oorlog.
Njonja pigi palatje" mevrouw is naar 't
platje gegaan (een Inlander zegt nooit twee
medeklinkers achter elkaar).
ès gossok geschaafd ijs met stroop, een
lekkernij voor kinderen.
Lae-Lae lang eiland voor de kust, ver
sterkt tot havendam.
Lepa-Lepa zeilprauw, zooals ook vele
Europeanen die hebben.
Kroepoek brosse garnalen koekjes.
VROEGER EN NU
Je wilde graag je beetje vreugde houden
en als de zon scheen was je graag een beetje blij
Er waren eiken dag zoovele goede dingen,
de kwade kansen, och, die nam je er wel bij
Zoo was het vroeger, maar zoo kan het niet meer wezen
Nu is er oorlog - oorlog - aan de horizon,
en „oorlog" is het woord, waarmee je 's avonds inslaapt,
en „oorlog" denk je al, nog vóór de dag begon.
Er was een kindje, dat in 't zonlicht liep te zingen.
Er was een bloem, die bloeide, zoomaar in het gras
Er was een vogel, die bij jou z'n nest kwam bouwen,
alsof hij wist, dat het bij jou het veiligst was
Zoo was het vroeger, maar zoo kan het niet meer wezen,
want zooveel kinders zijn daarginds ter dood gebracht
en zooveel bloemen zijn vertrapt in bloed en modder
en duizend vogels vluchtten angstig in den nacht.
En toch.waarom, w a a r o m zou j ij niet vroolijk wezen
en lustig lachen en in 't zoete zonlicht staan?
Hier is het leven goed! En ver-weg zijn de grenzen
waar 't oorlog is. Waarom? Wat gaat de brand jou aan?
Omdat de oorlog - ook al brandt het in de verten -
tot in de stilte, waar ik woon, zijn rossen schijn,
dien ik wel zien moet, werpt. Omdat nog steeds de menschen
- ja, meer dan vroeger - in het lijden b r o e d e r s zijn
C. O. K.—L,
ten geniaal man Zijn
beteekenis en qxoote invloed
op de menscfifieid - %euxon~
dexaaxs en vijanden fouten
'ut zijn beleid en iveïk
Een psychiater schrijft ons:
De beteekenis van Freud beperkt zich niet
alleen tot het gebied van de wetenschap. Wei
nige geleerden hebben zoozeer het intellec-
tueele publiek gepakt als deze man. Velen zijn
door zijn theorieën gegrepen, zelfs zoo dat van
hen gezegd kan worden, dat zij „plus royalis-
tes que le roi" waren. Freud moest soms tegen
zijn eigen adepten worden beschermd, wan
neer zij de vreemdste interpretaties van zijn
leer ten beste gaven. Anderen weer werden
evenzeer door zijn uiteenzettingen gegrepen,
maar er juist door geprikkeld tot een hevig
verzet. Het is op zichzelf een wonderlijk phe-
nomeen te zien hoe de leer van Freud voor
sommigen tot een soort Evangelie werd, ter
wijl anderen meenden en meenen dat de duivel
zelf niets ergers had kunnen bedenken.
Dit bewijst op zichzelf dat Freud een groote
geest is geweest. Zijn werk is ontzagwekkend,
ook al gaat men met vele van zijn uitspra
ken niet mede. Hier mogen eerst zijn enorme
prestaties geschetst worden en daarna en
kele bezwaren naar voren gebracht. In de
eerste plaats moet er op gewezen worden dat
Freud's allergrootste verdienste is dat hij heeft
aangetoond, dat 's menschen drijfveeren niet
in de eerste plaats ontstaan uit bewust geeste
lijk leven en door nadenken zooals dit door
vele oppervlakkige-rationalistische psycholo
gen lang was geleeraard maar dat 's men
schen gedragingen veel beter en doorzichtiger
verklaard kunnen worden, wanneer men let
op dat deel van het geestelijk leven dat hij
het onbewuste noemt. Om het populair te
zeggen bewees hij, dat allerlei belevingen in
een menschenleven, die lang vergeten waren,
hun werking vanuit dit onbewuste of „niet
meer gewetene") uitoefenen.
Dit was al een enorme ontdekking. Nog be
langrijker werd het toen Freud allerlei me
chanismen van de menschelijke psyche bloot
legde, die alle meer of minder samenhangen
met de theorie van het onbewuste. Hij wees
op het mechanisme van de z.g. ver
dringing, waarbij bepaalde voor een
mensch onaangename belevingen in het on
bewuste worden verdrongen, waar zij toch hun
werking, zij het onbemerkt, blijven uitoefe
nen, bijv. door zich te transformeeren in
angst. Zijn ontdekkingen vatte hij tenslotte
samen in een leer, de psycho-analyse gehee-
ten, hetgeen beteekent: de ontleding van het
zieleleven. Hij grondde zijn behandelings
methode van den geestes-zieken mensch op
de mechanismen die hij had ontdekt. Deze
methode komt in hoofdzaak hierop neer: dat
hij met bepaalde middelen, hypnose, z.g. in
vallen etc., er in slaagde de verdrongen on
aangename belevingen (die dus niet meer ge
weten worden) door hem „complexen" ge
noemd en die zooals gezegd zich b.v. in angst
kunnen omzetten, weer in het bewustzijn te
brengen. De mensch weet ze dan weer, wordt
er mede geconfronteerd en is genoodzaakt er
mede af te rekenen.
Het is Freud vaak verweten dat de com
plexen, die hij bij de menschen naar boven
bracht, zoo vaak van sexueelen aard waren.
Toch is dit verwijt niet steekhoudend. In zoo
verre dat het inderdaad vaak juist de sexueele
conflicten zijn die verdrongen worden. Wel
heeft Freud tè eenzijdig aangenomen dat het
vrijwel uitsluitend sexueele complexen zouden
zijn, die tot psychische stoornissen aanleiding
geven. Dit is zeker onjuist.
Freud's leer heeft op de. psychologie en
psychiatrie een grooten invloed gehad. Deze
wetenschappen werden erdoor gebracht tot
meer dynamische en minder statische be
schouwingen.
Merkwaardigerwijze bleek zijn leer een
enorme aantrekkingskracht te hebben op an
deren dan de -beoefenaars der wetenschappen,
vooral op schrijvers, onderwijzers e. a. Vele
romans zijn geheel op psycho-analytischen
grondslag opgebouwd, wat overigens aan hun
litteraire waarde niet veel goed doet. Freud
heeft door het houden van populaire lezingen
er zelf toe bijgedragen dat zijn leer ook onder
leeken werd verbreid, hetgeen ongetwijfeld
een fout is geweest. Hij zelf heeft overigens
telkens weer correcties in die leer aangebracht
en er verdere uitwerking aangegeven, hetgeen
vele leeken niet verhinderde door te draven
over begrippen, die Freud reeds lang had ge
corrigeerd. Maar zooals gezegd is hij daar zelf
mede verantwoordelijk voor.
Beperkte Freud zich in den aanvang tot een
analyse van de ziel van den enkelen mensch,
later wendde hij zich ook tot de z.g. massa-
en volkspsyche. Ook op dat terrein heeft hij
ons inzicht enorm verrijkt. Zelfs in den „psy-
chologischen oorlog" die thans gevoerd wordt
maakt men gebruik van inzichten die hij ge
geven heeft, bijv. omtrent den massa-mensch
en zijn beïnvloeding.
Hoewel Frgud enorm veel volgelingen en
bewonderaars (sters) verwierf bleken zijn te
genstanders niet minder fanatiek. Ook hiertoe
heeft hij in zooverre medegewerkt dat hij niet
voldoende heeft aangegeven, dat hij niet de
geheele psyche onderzocht maar in hoofd
zaak het z.g. instinctieve, eigenlijk het drift
leven. Hij heeft b.v. wel aangetoond hoe de
instincten ook bij de menschen de daden mede
beïnvloeden, maar hij heeft weinig gezegd
over de beïnvloeding van de instincten door
den „bovenbouw" der menschelijke psyche,
bijvoorbeeld door godsdienstige, ethische en
aesthetlsche normen, die toch evenmin te
ontkennen valt.
Deze eenzijdigheid heeft hem vele vijanden
bezorgd.
Maar ook al maakt men bezwaren tegen
veel wat deze geniale man heeft gezegd en
geschreven, niemand kan ontkennen dat hij
het levens- en wereldbeeld van den modernen
mensch heeft beïnvloed en veranderd. Dit is
op zichzelf een prestatie, die weinigen kun
nen verrichten.
Wanneer op een zekeren tijdsafstand het
koren van het kaf gescheiden zal zijn zal ver
moedelijk blijken, dat hij dit levensinzicht
aanzienlijk heeft, verdiept, eenerzijds door de
stellingen die hij zelf heeft opgeworpen, an
derzijds door de sterke reacties waartoe zijn
leer aanleiding heeft gegeven. Ongetwijfeld is
een geniaal mensch heengegaan, wiens in
vloed blijft doorwerken.
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk Woensdags avonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
