Haarlem's Dagblad
De Beperkte Oorlog.
Engelsche
torpedojager
getorpedeerd
Wereldstedeling.
Bombardementen
op Warschau
blijven voortduren
BERICHT
Hef Belangrijkste
57e Jaargang No. 17260
Uitgave Lonrens Co9ter, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Dru kkerij iN.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 25 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën t 1-5 rebels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Nu Polen de verwachte nederlaag tegen
Duitschland heeft geleden de eenige alge-
meene verwachting omtrent den losgebranden
strijd in Europa, die tot dusver bewaarheid is
blijft het verloop van den oorlog vreemd.
De laatste phase van den strijd in Polen
maakt trouwens op deze benaming ook volle
aanspraak. Immers, toen de Duitsche zege al
verzekerd scheen vielen niet alleen de Russen,
met Duitsche instemming, de wanhopig vech
tende Polen in den rug aan maar bleek boven
dien dat een „demarcatielijn" was overeenge
komen volgens dewelke de Russen een zeer
groot en zeer belangrijk deel van het ver
overde land konden bezetten en zelfs de grens
met Roemenië „overnamen". Groote grond
stoffen-gebieden vielen ook in hun handen.
Zij hebben daar nauwelijks voor behoeven te
vechten; hun aandeel in de buit is wel zeer
groot.
Daarna, terwijl in de hoofdstad Warschau
en in twee andere districten een hopelooze
strijd door restanten van de Poolsche weer
macht werd voortgezet, gingen de Duitschers
natuurlijk hun Oostelijk leger naar het Wes
ten overbrengen. Dit heeft evenwel tot dusver
geen oplaaiing van den strijd aan het West
front tengevolge gehad. Behoudens een aantal
voorpostengevechten en enkele artillerie-duels
op grooten afstand schijnt daar geen oorlog
gevoerd te worden. De zeer sobere communi
qués van beide zijden wekken den indruk, dat
ook de verliezen zeer beperkt zijn. In het voor
terrein voor de Maginot-linie hebben de Fran-
schen, in den aanvang van den strijd, eenig
Duitsch gx-ondgebied veroverd en daarop voor
uitgeschoven stellingen ingenomen. Maar er
is geen groot offensief ingezet, ook niet van
de andere zijde. Er zijn geen pogingen onder
nomen om hetzij den Westwall, hetzij de
Maginot-linie te doorbreken. Van een eenigs-
zins massaal optreden van de wederzijdsche
luchtmachten is evenmin sprake geweest als
van eenigen luchtaanval op industriegebieden
of op de burgerbevolkingen in de steden. Laat
Ik er bijvoegen: Goddank niet, want al dit
uitstel en uitblijven wekt toch eigenlijk bij
ons allen weer hoop, al zegt de logica dat die
vroeger of later vernietigd moet worden.
Het is een vreemde oorlog. Hem zwartgallig
beschouwend voelt men het benauwende in
dit wederzijdsch afwachten, voelt men de stil
te die de voorbode van den orkaan kan zijn.
Hem hoopvol beschouwend leest men, zij het
dan niet zonder verbazing, de verklaringen
van den Italiaanschen dictator. Mussolini,
kennelijk nog steeds hopend op „localisatie
van het conflict", op beperking van den oor
log tot den practisch-uitgevochten strijd in
Polen, betoogt dat Europa niet werkelijk meer
in oorlog is. Wonderlijker verklaring van een
leidend staatsman, nog geen vier weken
nadat de vijandelijkheden begonnen zijn en
terwijl de legers van drie groote mogendheden
nog geen slag geleverd hebben, is nauwelijks
denkbaar. Het is een novum in de wereldge-
geschiedenis. Deze geheele oorlog is een novum.
Wel weerleggen de gebeurtenissen ter zee, de
Engelsche blokkade en een aantal scheepsram
pen door mijnen en torpedeeringen, de letter
lijke juistheid van Mussolini's dictum, maar in
groote trekken heeft hij gelijk. Er is een groote
oorlog uitgebroken, weken geleden, die nog
steeds niet is losgebarsten in volle kracht.
Men kan aannemen dat van Engelsche en
Fransche zijde voornamelijk op de uitwer
king der blokkade wordt gerekend, dat men
een uitputtingsoorlog wil voeren, niet bere
kend op een militaire overwinning die stroo
men bloeds zou kosten maar alleen op den
val van het Hitler-regime. Dat laatste was
trouwens het uitgesproken oorlogsdoel van
Engeland en Frankrijk. Maar de eveneens
afwachtende houding van Duitsche zijde
daar tegenover is moeilijk verklaarbaar.
Als men de berichten en artikelen uit Enge
land leest over de geweldige doorvoering van
luchtafweer-maatregelen in dat land. over de
evacuaties op groote schaal, over de gasmas
kers waarmee iedereen voortdurend voorzien
is, over de schuilkelders en de tallooze bouw
sels van zandzakken, de al arm-systemen en
de verduisteringen van Londen en andere ste
denen men bedenkt dan dat in drie we
ken tijds nog geen enkel Duitsch vliegtuig
boven Engeland is verschenen ter verstoring
men zou haast zeggen: ter rechtvaardiging
van dit alles, dan is het verloop van zaken
toch wel buitengewoon vreemd.
Het is alsof men van weerszijden zorgvuldig
waakt tegen het ontwaken van den oorlogs-
haat, de oorlogspsychose, die nog immer bij
de volken zijn uitgebleven. En dit wekt on
danks alles, ondanks het verleden en ondanks
de geweldige bewapening, hoop. Wat voeren
Mussolini's diplomaten uit? Welke vreemde
rol spelen de Russen? Wat gebeurt er achter
de diplomatieke schermen terwijl Engeland en
Frankrijk en Duitschland alle drieaf
wachten?
Er zal nu wel spoedig moeten blijken of daar
iets gebeurd is. Terwijl vele mannen op zee
sneven en de restanten van het Poolsche leger
hun bloeè vergietenin den beperkten
porlog.
R. P.
SPOORWEGTENTOONSTELLING TREKT
GROOT AANTAL BEZOEKERS
De spoorwegtentoonstelling te Amsterdam
blijft zich in een steeds toenemende belang
stelling verheugen, Zondag bereikte het aantal
lezoeken een recordhoogte, nl. 18.375.
DE VERDEELING VAN POLEN. Een telegrafisch overgebrachte foto van het moment, waarop te Bialystock door Duitsche en
Russische officieren de demarkatielijn van het veroverde gebied wordt vastgesteld.
Het Duitsche
legerbericht
meldt:
AchtFransche vliegtuigen
neergeschoten
BERLIJN, 25 September (D.N.B.).
Het opperbevel van de Weermacht
maakt bekend:
In het Oosten werden op 24 Sep
tember de bewegingen der Duitsche
troepen op de demarkatielijn overal
zonder wrijving en in overeenstem
ming met de Russische strijdkrachten
voltrokken. Herhaaldelijk hebben
jachtvliegers militair belangrijke doe
len te Warschau met succes aange
vallen.
In het Westen kwamen op eenige
plaatsen aan weerszijden verkenners
en de artillerie in actie.
Bij luchtgevechten werden acht
Fransche vliegtuigen omlaag ge
schoten.
Een Duitsche duikboot heeft een
Engelschen torpedojager tot zinken ge
bracht.
Ook in den handelsoorlog werden
successen behaald.
Franschen achten
hun positie verbeterd
PARIJS, 25 September (Havas).
Het legerbericht van den ochtend van
den 25 sten September luidt;
Wij hebben onze posities plaatselijk
verbeterd. In de streek ten Zuiden
van Zweibrücken was de vijandelijke
artillerie actief.
Russische opmarsch naar
de demarcatielijn
In het Sovjet-Russische legerbericht. van 24
September wordt gezegd: „De troepen van het
Roode leger hebben vandaag hun opmarsch
naar de demarcatielijn voortgezet.Zij hebben
de steden Seiny, Augoestof en Groesbesjof be
zet en de lijn Augoestof-Knjisjin Briansk-
Rasno-Pisjchats-Lioeboml-Groebesjof-Lanoef
bezet. Ten zuidwedsten van Lwow zijn Co-
marno,, Dogobitsj en Borislaf bezet. Bij de
voorgezette zuivering van westelijk Wit-Rus-
land en de westelijke Oekraïne van de over
blijfselen van het Poolsche leger, hebben ae
Roode troepen ten zuidoosten van Best Litowsk
meer dan 10.000 Poolsche soldaten en officie
ren ontwapend en gevangen genomen. Ten
zuiden en zuidoosten van Groebesjof zfjn een
infanterieregiment en een gemechaniseerde
brigade gevangen genomen".
De „Deutsche dienst" schrijft „Bij de voort
zetting van de Duitsche troepenbewegingen
naar de demarcatielinie werd Zondag te
Brest Litowsk een bijzonder plechtigen vorm
van aflossing gekozen. Op dit militair belang
rijke punt, waar in 1795 de Russische gene
raal Suwarof voor de derde deeling van Polen
het Poolsch leger vernietigde, hielden de
Duitsche troepenafdeelingen en afdeelingen
van het roode leger een parade. Zij trokken
met muziek langs de plaatselijke militaire
leiders der beide legers".
Volgens een Zaterdag door het opperbevel
der Duitsche weermacht verstrektemede-
deeling is bij het .zuiveren" van de bosschen
aan de Mazoeren de opperbevelhebber van
het Poolsche leger in de Corridor, generaal
Bortnowski met zijn geheelen staf in Duitsche
gevangenschap geraakt.
(Bij onderzoek is gebleken dat
meer dan de helft der jeugdige
scholieren in de lagere scholen
van New-York nog nooit een
■paard heeft gezien).
O kind, dat in New-York mag leven,
De grootste stad van heel de aard,
Dat is wel een illusie waard,
Waar andren veel voor zouden geven.
Je hebt daar zeker niets te wenschen,
Want alles wat het hart begeert,
Is in zoo'n stad geconcentreerd,
Tot dienst en vreugde van de menschen.
Geen stervling kan zich daar vervelen,
Want altijd is er wat te zien
En kindren vinden bovendien,
Er zeker altijd wat te spelen.
Daar in zoo'n stad met zeer veel atuos
Met zulk een druk verkeersgedoe.
Met huizen tot de wolken toe,
Ons stakkers slechts bekend van fotos.
En. toch blijkt er wat te ontbreken,
Heb jij nog nooit de kans gehad.
Een paard te zien in jullie stad?
Daar heb ik raar van opgekeken.
Dat klinkt voor ons haast als een wonder.
Een paard is toch geen zeldzaam dier
En zelfs voor zuigelingen hier
Hoezeer een vreugde, niet bijzonder.
Dat heeft mij 't inzicht wel gegeven.
Het paard zelf. grazend in een wei,
Lijkt nog gelukkiger dan jij,
Die in zoo'n stëenen keurs moet leven.
MOBILISATIE.
MILITAIREN ontvangen bij ons een
behoorlijke REDUCTIE.
W. KUIPERS ZN., Gedipl. Opticiens.
ZIJLSTRAAT 97 TELEF. 12726
Ziekenfondsleverancier.
(Adv tmjez Mea.
Engelsch vrachtschip tot zinken
gebracht.
Twaalf opvarenden om het leven gekomen.
DUBLIN, 24 September (Havas-
A.N.P.Het Britsche vrachtschip
„Hazelside" werd door een Duitsche
duikboot aangevallen en tot zinken
gebracht. Twee-en-twintig leden
der bemanning konden in twee
reddingbooten roeiende de kust be-
bereiken. De kapitein en marconist,
die wonden hadden opgeloopen. zijn
in een ziekenhuis opgenomen. Men
gelooft, dat twaalf opvarenden om
het leven zijn gekomen.
Amerikaansche visschersschuit
gekapseisd.
24 opvarenden vermist.
OXONARD (CaJifornië). 25 Sep
tember. (Havas-A.N.P.) De „Spray
11" aan boord van welk schip zich 26
personen bevonden, die op eenigen
afstand van de kust hadden ge-
vischt. is tengevolge van de woelige
:ee gekapseisd.
Twintig minuten na het ongeluk wa
ren twee personen gered. Vier-en-
twintig personen worden vermist.
Het woord is aan
Austin
Alleen in uw innerlijk kunt
gij de nederlaag lijden. Zoo
lang gij daar niet verslagen
zijt, moet gij overwinnen.
Vele slachtoffers bij
bombardement van
een ziekenhuis
Verscheidene gebouwen
in vlammen
Havas meldt uit Warschau: Daar de
zender Warschau 2, middengolf, door de
bombardementen beschadigd is, zendt
Warschau thans op de korte golf. De
zender deelde mede, da* Zondag tal
rijke projectielen in net centrum zijn
gevallen. De Kerk van den Verlosser
werd tijdens de mis getroffen. Vele ge-
loovigen werden gedood of gewond, doch
de priester blééf doorgaan met het op
dragen van de mis. Verder zijn de zij
vleugels van een ziekenhuis, dat met het
roode kruis gekenmerkt was, verwoest,
waarbij vele soldaten, vrouwen en kin
deren gedood zijn. De technische hoo-
geschool de nationale schouwburg en
andere gebouwen staan in vlammen. De
bevolking aldus de omroeper is vastbe
sloten tot het einde te strijden.
Later werd nog medegedeeld dat Duitsche
vliegers Zondagmiddag boven verscheidene dee-
len der stad brandbommen hadden uitgeworpen,
naar het schijnt met het doel, branden te stich
ten, welke nachtelijke operaties zouden kunnen
vergemakkelijken.
Duitsche troepen zoo werd gezegd heb
ben in den loop van den dag eenige aanvallen
gedaan welke evenwel door de Polen met bajon-
net-charges werden afgeslagen Bij de voorstad
Praga wordt verwoed gestreden.
Poolsche verdedigers op Hela
houden stand.
Volgens een Havasbericht heeft het Poolsche
legercommando de laatste dagen in radio-
telefonische verbinding gestaan met de troepen
die sedert het uitbreken van den oorlog tegen
stand bieden op hel schiereiland Hela, waar de
Duitsche aanvallen worden gesteund door mo
dern oorlogsmateriaal. De te land en ter
zee aangevallen Poolsche troepen, die niet
sterker dan een bataljon zijn, hebben tot dus
verre alle aanvallen afgeslagen. Zij beschikken
nog over levensmiddelen en munitie.
Ontploffing als gevolg van
sabotage
Verscheidene slachtoffers in Duitsche
chocoladefabriek.
KAUNAS. 25 September i Reuter'
Uit Berlijn wordt gemeld, dat bij een
ontploffing in een chocoladefabriel
bij Tempelhof verscheidene personen
werden getroffen. Dit is de vierde
ontploffing, welke in den laatster,
tijd in Duitschland is voorgekomen.
Naar Reuter meent, moet hier sprake
zijn van sabotage.
DE HONDERDDUIZEND ER UIT
De honderdduizend in de Staatsloterij is he
den gevallen op nummer 4335.
Amerikaansche senatoren beraad
slagen over de opheffing van
het embargo.
Nieuw ontwerp omvat vier punten.
WASHINGTON, 25 September (Havas-
A.N.P. Pittmann, de vorzitter van de
senaatscommissie van buitenlandsche zaken
heeft in de avonduren vergaderd met acht
democratische senatoren, die voorstanders
zijn van de opheffing van het embargo, een
algemeen wetsontwerp inzake de neutraliteit
op te stellen, dat vandaag. Maandag, bij het
bestuur der commissie zal worden ingediend
om als basis te dienen van bespreking.
Het nieuwe ontwerp betreft vier punten:
1. Opheffing van het embargo op wapens.
2. Een plan voor ..cash and carry" (zelf
halen en direct betalen);
3. Strengere straffen op overtreding.
4. Bepalingen inzake handelscredieten
aan de oorlogvoerenden
Ten panzien van dit laatste punt bestaat
veel verzet tegen iedere wijziging van de
tegenwoordige wet welke „normale" handels
credieten op korten termijn toestaat.
VRACHTAUTO MET ARBEIDERS SLOEG OM.
BELGRADO, 25 September. (D.N.B.) Een
groote vrachtauto, waarop 25 arbeiders bevon
den, is in een bocht van den weg bij Belgrado
omgeslagen. Zes personen werden gedood, de
overigen werden gewond.
Engelsche vrouwen en kinderen
zullen Roemenië verlaten.
BOEKAREST, 25 Sept. Vernomen wordt dat
de Britsche legatie alle Engelsche vrouwen, die
een minder goede gezondheid genieten en alle
kinderen heeft aangeraden het land te verlaten.
Aan hen, die niet over voldoende middelen be
schikken. zal door het gezantschap geld worden
verstrekt. De Britten zullen waarschijnlijk in
de havenstad Constanza samengebracht worden.
(United Press).
Roosevelt zou derd#1 candidatiiur
categorisch weigeren.
NEW-YORK, 25 Sept. Een vertegenwoordiger
van Scripps Howard heeft een interview gehad
met Landon. Deze verklaarde te gelooven dat
Roosevelt categorisch zal verklaren dat hij een
derde candidatuur voor het presidentschap wei
gert en dat hij geen benoeming zal aanvaarden
als deze hem aangeboden wordt. Landon zcide
verder dat hij zich niet verzet tegen Roosevelt's
neutraliteitsprogram indien hierdoor de Ver. Sta
ten buiten den oorlog blijven.
(United Press).
ZIJ, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
BINNENLAND
De scheepvaart is thans beter bereid dan
in 1914.
Richtlijnen voor de ontwikkeling en ontspan
ning der militairen.
Prof. Sigmund Frcud is overleden.
BUITENLAND.
De bombardementen op Warschau blijven
voortduren.
Een Engelsche torpedojager zou zijn getor
pedeerd.
Mussolini heeft in een rede gezegd te hopen
dat het conflict in Europa gelocalisccrd
zou blijven.
Dc diplomatieke betrekkingen tusschen
Rusland en Hongarije zijn weer normaal.
Door Duitsche duikbootcn zijn twee Finschc
en een Zweedsch vaartuig getorpedeerd.
Dr. Goebbels opent een „tegenoffensief" op
de „lcugenjournalistiek'.'
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De beperkte oorlog.
K. de Jong: Bloomcndaalsche Kunstkring.
Van onzen Londenschen correspondent Het
nieuwe uiterlijk van Londen.
C. C. K.L: Een Zondag op het Makasser-
sche „platje". 6
Van een psychiater: Freud. 6
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op y
