Haarlem's Dagblad
K. L. M.-toestel
beschoten
1
I
Aa&aal
steak êep&ikt
Zakenverloven
U
GEDOOD
iggen in
verschiet
het
Ds. BUSKES
Het Engelsche
Krijgsplan.
Duitsche regeering
betuigt haar leedwezen
Mits omstandigheden
het toelaten
van tuipen en
hyacinten wordt
57e Jaargang No. 17262
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algera. Drukkerij N.V.
Bureaux: Croote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarue 12.
Telefoon Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132. 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 27 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden I 3.25. franco per
post I 3.53 losse uuinmera t» cent por ex.
Advertenticn: 1-5 rcucls f 1.75, elke regel
meer t 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regrlabonnementstarieven op aanvraag.
Vraap en aanbod 1-4 regels f 0.60. elk®
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Dat de Engelschen van zins zijn, tegen
Duitschland een uitputtingsoorlog, een strijd
op den langen duur, te voeren wordt steeds
duidelijker. En kennelijk geschiedt dit met
instemming van de Franschen, in volledige
samenwerking dus. Van aanvallend optreden
op groote schaal is geen sprake. En in een
overzicht van de artikelen der Fransche och
tendbladen meldt Havas vandaag: „Alle bla
den wijzen thans op den moeilijken toestand
waarin Duitschland naar alle zijden verkeert.
Zouden de Duitschers meenen, dat de Fran
schen zich te pletter gaan loopen op de Sieg-
fried-linie?"
Gisteren gaf onze Londensche correspon
dent de Engelsche inzichten omtrent den
duikbootoorlog en de blokkade weer. Daar
bleek uit dat, volgens de Engelsche opgaven
en berekeningen, Duitschland in de eerste
twee weken van den oorlog al een zesde van
zijn groote-duikbooten-vloot (7 van de 42
duikbooten, die operaties op den Oceaan kun
nen uitvoeren) zou hebben verloren. „De Brit
ten gelooven al dat in dit opzicht het ergste
geleden is" schreef onze correspondent. Ver
der gaf hij belangwekkende cijfers omtrent
de Britsche berekeningen van de uitwerking
der blokkade. Die komen er op neer dat de
totale tonnage van den invoer in Duitsch
land met bijna de helft zou worden vermin
derd, ondanks het vrijwel ontbreken van
controle op den export naar Duitschland door
de Oostzee en de Middellandsche Zee. De uit
werking van den verminderden invoer kan,
zeggen de Engelschen, pas later blijken om
dat de Duitschers aanzienlijke oorlogsvoorra-
den van alle soorten producten hebben ge
maakt. Maar bij voortzetting van den strijd
moeten de resultaten van den economischen
oorlog even beslissend zijn voor den uitslag
als welke militaire operaties ook.
Dit laatste moet blijkbaar alleen als een
min of meer schilderachtige vergelijking be
schouwd worden. De verbazing, die in ons
land heerscht over het verloop der militaire
operaties wordt natuurlijk door de bevolking
in de oorlogvoerende landen gedeeld. Eener
zij ds voelt men zich natuurlijk verlicht door
dat de groote slachting van 1914-1918 uit
blijft, anderzijds zijn de vreemde verschijnse
len benauwend en voelt men er een stilte
vóór den storm in. Het spreekt vanzelf, temeer
omdat de oorlogscommuniqués zoo spaarzaam
in hun bewoordingen zijn generaal Gamelin
slaat ten deze alle recordsdat men de
moeilijkheid ondervindt, het publiek duidelijk
te maken wat er nu eigenlijk gebeurt en ver
der gebeuren kan. „The man in the street",
zoowel in Parijs als in Londen, moet zich wel
afvragen wat al die geweldige bewapening en
mechanisatie van de legers eigenlijk ten doel
hebben gehad.
Het Engelsche militaire antwoord daarop
vindt men in merkwaardigen vorm in een kort
voor dezen oorlog verschenen boek van den
Engelschen militairen deskundige en strateeg
Captain Liddell Hart, die in de laatste jaren
telkens als adviseur van den minister van
Oorlog, Hore-Belisha, is opgetreden. In dit
werk („The Defence of Britain", verschenen
bij Faber and Faber Ltd., Londen) zegt de
schrijver al op de eerste bladzijde dat de ge
dachte dat geweld niet alleen door geweld ge
stuit, maar er bovendien door vernietigd
moet worden, een dwaasheid is. Zulk een op
vatting kan alleen leiden tot zelfmoord, aan
weerszijden, en tot de ineenstorting der be
schaving. De menschheid moet, voor haar
eigen heil, ertoe gebracht worden zekere fun-
damenteele militaire feiten te beseffen.
Zeer uitvoerig betoogt Liddell Hart dan, dat
de ontwikkeling van de strijdmachten in de
laatste eeuw, dus nadat Napoleon de volks
legers had ingevoerd, tot een steeds groeiende
superioriteit van het defensief boven het of
fensief heeft geleid. De enorme uitbreiding en
versterking van de technische bewapening is
de kracht der verdediging meer ten goede ge
komen dan de kracht van den aanval. Dit
zagen de militaire leiders in vorige oorlogen
evenwel niet in en dat heeft, tenzij zij over
een geweldige overmacht beschikten, telkens
weer tot enorme verliezen geleid. Dat zij het
niet inzagen schrijft Liddell Hart toe aan ^en
invloed van Napoleon's overwinningen en van
de schrifturen van den Pruisischen krijgskun
dige Von Clausewitz, die stierf voor hij zijn
groote werk had kunnen voltooien en zijn
eigen gedachte tenvolle kunnen uitwerken.
Hij liet zijn manuscripten in gezegelde pak
ketten na met een brief waarin de veeibetee-
kenende woorden stonden: „Indien het werk
door mijn dood zou worden afgebroken kan
hetgeen men vindt alleen beschouwd worden
als een massa vormelooze concepties, vatbaar
voor eindelooze misvattingen". En die vat
baarheid is gebleken, zegt Liddell Hart.
Von Clausewitz zelf had toegegeven dat,
zelfs met de gebrekkige vuurwapens van zijn
tijd (hij stierf in 1831) de verdediging sterker
was dan de aanval. Toch noemde zijn latere
collega Von der Goltz dit een halve eeuw la
ter onzin en Foch verklaarde vóór 1914 dat
elke verbetering van de vuurwapenen den
aanval moest versterken. Niettemin hadden
de Amerikaansche burgeroorlog, de Fransch-
Duitsche oorlog en de Boerenoorlog telkens
weer het tegendeel aangetoond. Maar of
schoon „de troep" het besefte wilden de ge
nerale staven er niet aan en zij boycotten de
werken van officieren bij den troep, „on
Het woord is aan
Zweedsch passagier
doet fDuitsch watewUeqtuig
Het K.L.M.-toestel PH—ASMdat van Kopenhagen op weg
was naar Schiphol, is op 120 KM. Noord-TF est van Helgo
land, op ongeveer 800 meter hoogte vliegenddoor een
watervliegtuig beschoten. Enkele kogels zijn de cabine
binnengedrongen en één ervan heeft een einde gemaakt aan
het leven van den 38-jarigen Zweedschen ingenieur Gustav
Robert Lamm, die op weg was naar Brussel,
Na de beschieting is het toestel in de richting van Helgo
land afgebogen. Bij aankomst op Schiphol bleek het toestel
door den kogelregen ernstig te zijn beschadigd en het is een
wonder, dat de beschieting slechts één slachtoffer heeft
gemaakt.
Volgens het Duitsche Nieuwsbureau is het aanvallende
toestel een Duitsch watervliegtuig geweest. Het bureau is van
oordeel, dat de bemanning van het Duitsche watervliegtuig
„met het oog op de moeilijke weersomstandigheden en het
ondoelmatige uiterlijk en manoeuvreeren van het Neder-
landsch vliegtuig geen verwijt (kan) worden gemaakt, hoe
zeer het voorval ook moet worden betreurd
orthodoxe" schrijvers als de Duitscher kapi
tein Hoenig en de Franschman kapitein
Mayer, die het uiteenzetten. De oorlog 1914—
1918 moest het bewijzen door de enorme ver
liezen die de groote offensieven aan beide zij
den den aanvallers bezorgden, zonder dat zij
ooit tot een doorbraak leidden. Groote nadruk
legt de schrijver op „de lessen van 1914—
1918".
Hij gaat zoover dat hij ronduit verklaart:
„Ons grootste risico om den oorlog te verlie
zen ligt in een poging hem te winnen
door de illusie van een beslissende overwin
ning op het slagveld na te jagen. Dit is ook
het grootste gevaar voor den volgenden vrede.
Als men zich uitsluitend op de overwinning
toelegt, zonder aan de gevolgen te denken,
kan men te zeer uitgeput zijn om van den
vrede te profiteeren. Bovendien kan men er
zeker van zijn dat het een slechte vrede
zal wezen, die de kiemen van een volgenden
oorlog in zich draagt. Wellicht was onze groot
ste fout in den wereldoorlog, dat wij door
vochten tot wij den schijn van een overwin
ning hadden behaald door Duitschland's ver
nederende overgave, inplaats van tevreden te
zijn met de werkelijkheid toen Duitschlands
aanvalskracht door vergeefsche pogingen en
economischen druk uitgeput raakte".
Dit klinkt inderdaad als „lessen van den vo-
rigen oorlog".
En de schrijver let wel: een adviseur van
de Engelsche regeering, die dit publiceerde
vlak voor den huidigen oorlog gaat nog ver
der als hij zegt: „Oorlog zal alleen beëindigd
worden als de machtsbeluste naties zijn nut
teloosheid erkennen. De groeiende kracht van
de moderne verdediging brengt dat vooruit
zicht binnen ons bereik. Maar er bestaat ge
vaar dat de naties van Europa zichzelf beëin
digen zullen eer zij die nutteloosheid inzien.
Het meest hoopvolle vooruitzicht voor onze
beschaving is dat niemand den volgenden
oorlog wint.
Dat is dus: de huidige oorlog, want Liddell
Hart publiceerde zijn boek vóór die uitbrak.
Aansluitend op de Engelsch-Fransche oor
logsverklaring, gericht tegen het huidige Duit
sche bewind „wij hebben niets tegen het
Duitsche volk, maar willen zijn bewind ten val
brengen, dat geheel Europa bedreigt",
Chamberlain is dit betoog wel een heel
merkwaardige verklaring en bevestiging van
hetgeen thans in het Westen geschiedt, waar
enorme legers op een front van slechts 150
K.M., in de Maginot- en Siegfried-linies en in
de eveneens zeer sterke tweede en derde ver
dedigingslinies die daar achter liggen...
blijven wachten. Om zou Liddell Hart z
gen de nutteloosheid, de futiliteit van den
modernen militairen oorlog te bewijzen.
Intusschen bespreekt hij in zijn boek uit
voerig alle mogelijkheden die maar denkbaar
zijn omtrekking van de flanken en zelfs de
kansen op een poging tot invasie in Engeland.
Daar kom ik nog wel eens op terug.
En laat ons niet loochenen dat de vooruit
zichten van een jarenlangen uitputtings
oorlog door middel van blokkade en al wat
daarmee samenhangt ook verschrikkelijk zijn,
al schijnen ze nu minder erg dan de slachting
Omtrent het gebeurde meldt het Duitschc-
Nieuwsbureau verder nog:
Het voorval is het gevolg van een ongelukki-
gen samenloop van omstandigheden. Het aan
gevallen vliegtuig geleek op een bekend
vijandelijk gevechtsvliegtuig-type en was niet
door een op grooten afstand zichtbaar kenteeken
als neutraal verkeersvliegtuig te herkennen.
Onder de bestaande weersomstandigheden kon
men eerst op zeer korten afstand de nationali
teit van het vliegtuig herkennen aan de letters
op romp en vleugels. Bovendien werd de indruk,
dat men met een vijandelijk vliegtuig te doen
had, versterkt, doordat het verkeersvliegtuig
blijkbaar bij het ontdekken van het Duitsche
vliegtuig trachtte zich in de wolken aan een
achtervolging te onttrekken. Op het oogenblik,
dat de nationaliteit van het Nederlandsche toe
stel duidelijk vaststond, staakte de bemanning
van het Duitsche vliegtuig het vuur.. De Neder
landsche machine kon haar vlucht voortzetten
Voor nadere bijzonderheden omtrent het ge
beurde zie men pag. 3.
Phaedrus:
Een verbond met een
machtige is nooit trouw.
De regeeringspersdienst meldt:
Hedenochtend hebben de Duitsche zaakgelas
tigde namens de Duitsche regeering en de
Duitsche luchtvaart-attaché namens generaal
veldmaai-schalk Goering als opperbevelhebber
van de Duitsche luchtmacht op het ministerie
van Buitenlandsche Zaken hun leedwezen be
tuigd over het feit, dat een Duitsche vliegboot
gistermiddag ten Noord-Westen van Helgoland
ten gevolge van een ongelukkige samenloop van
omstandigheden het K. L. M.-vliegtuig „Mees"
beschoten heeft.
Benzine en Petroleum
worden duurder
Naar wij vernemen is de prijs van
benzine met ingang van heden voor
levering ex-tankauto met 13/4 cent
verhoogd, ten gevolge waarvan de ben
zine geleverd aan de pompen thans
15 Vz cent per liter kost.
De prijzen van petroleum, gasolie
en huisbrandoliën zijn met V/2 cent
per liter verhoogd.
Deze prijsverhoogingen komen niet onver
wacht daar reeds dadelijk na het uitbreken
van den oorlog de zeevrachttarieven en de
molestpremiën sterk zijn opgeloopen terwijl
bovendien de wereldmarktprijzen van patro-
leum-producten zijn gestegen.
Hebt ge een wil?
Koop 't beste
Koop een KUIPERS' bril.
W. KUIPERS ZN., Gedipl. Opticiens,
ZIJLSTRAAT 97 TELEF. 12726
ZIEKENFONDSLEVERANCIER.
(Adv. ingez. Med.)
toenals uitstel tuut eeiste
oefening in netland, mei
studiebelangen.
die men vreesde. En dat zoo'n lange oorlog
nog allerlei gevaren kan herbergen die nu
niet aan den dag treden. Laten wij, Neder
landers, blijven hopen op vredehoe eer
hoe liever, in dezen strijd der grootmachten.
R. P.
De regeeringspersdienst meldt:
In opdracht van den minister van
defensie worden voorbereidingen ge
troffen voor een regeling van zaken-
verloven en voor het verleenen van uit
stel van eerste oefening in verband met
studiebelangen.
Zoodra de internationaal-politieke
omstandigheden dit, rekening houdende
met de noodzakelijke paraatheid van de
weermacht, gedoogen, ligt het in het
voornemen in de meest dringende ge
vallen tot het verleenen op beperkte
schaal van zoogenaamd zakenverloven
over te gaan.
Nader zal worden bekend gemaakt, wanneer
en op welke wijze aanvragen voor deze verloven
kunnen worden ingediend.
Ten aanzien van het verleenen van uitstel van
eerste oefening voor studiebelangen, wordt het
volgende bepaald.
In het algemeen zal alleen uitstel van
eerste oefening worden verleend of uit
stel van het nog te vervullen gedeelte
van deze oefening. Dit geldt derhalve
voor personen, die nog niet zijn inge
lijfd of althans voor het meerendeel de
eerste oefening nog niet hebben vol-
spreekt VRIJDAG 29 SEPTEMBER
's avonds 8.15 uur in de GROOTE ZAAL van het CONCERTGEBOUW, over
IS GODSDIENST OPIUM VOOR HET VOLK?
Gelegenh. tot gedachtenwisseling en vragen stellen. Zaal open iy2 u. Toeg. 10 ct.
Een begaafd redenaar, die de brandende levensvragen op de hem eigen,
origineele wijze belicht.
(Adv. Ingez. Med.j
Tot 50% van de
oppervlakte op
31 Juli j.l.
Van bevoegde zijde wordt medegedeeld, dat de minister van
economische zaken heeft besloten, voor de onder het bloembollen-
saneeringsplan vallende bloembollen, t.w hyacinten en tulpen, het
beplantingspercentage voor het teeltjaar 1939/40 vast te stellen op
50 en dat voor narcissen op 100 hetgeen beteekent, dat een
kweeker gerechtigd zal zijn, een oppervlakte te betelen, voor zoover
het hyacinten en tulpen betreft, van 50 van de oppervlakte, waar
voor hij op 31 Tuli 1939 teeltrecht bezat en ten aanzien van narcissen
gelijk aan deze oppervlakte.
bracht. Voor dit uitstel zullen in aan
merking kunnen komen personen, die
het einddiploma H. B. S. of Gymnasium
of een dergelijk diploma nog moeten
behalen. Verder is het de bedoeling uit
stel voor een zekeren duur te verleenen
aan hen, die hun studie aan een Uni
versiteit of overeenkomstige instelling
binnen een jaar zullen beëindigen.
Het hierbedoeld uitstel voor studiebelangen
kan terstond en bij ongezegeld verzoek worden
aangevraagd bij den minister van defensie. Wie
in militairen dienst is, moet het verzoek indienen
door tusschenkomst van zijn compagnies- of
overeenkomstigen commandant. Deze comman
dant voorziet net verzoek van een korte aantee-
kening, houdende de bijzonderheden, welke voor
vermelding in aanmerking komen, en zendt het
verzoek vervolgens rechtstreeks aan den minis
ter van defensie.
Bij elke aanvraag betreftende studiebelangen
moet een verklaring worden gevoegd, waaruit
blijkt, in welk stadium de opleiding of de studie
verkeert. Zulk een verklaring behoort te zijn
afgegeven door het hoofd van de onderwijs
inrichting.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Wat gedaan moet worden om het lucht-
gevaar te verminderen. 3
BINNEN! AND
Een K.L.M.-toestel is door een Duitsch
watervliegtuig beschoten. 1 en 3
De benzine- en petroleumprijs wordt
verhoogd. 1
Het areaal van tulpen en hyacinten wordt
sterk beperkt. 1
De mogelijkheid zakenverloven te ver
leenen is in studie. 1
De aardbeientelers krijgen maximaal 8 ton
steun.
Economische Zaken is tegen ongecontro
leerde prijsbeweging. 3
De persvrijheid vindt in de Kamer vele
verdedigers. 7
BUITENLAND
De communistische partij is in Frank
rijk verboden. 2
Chamberlain heeft in het Lagerhuis mede-
deeling gedaan over de economische
oorlogvoering. 5
Churchill heeft in het Lagerhuis aange
kondigd dat de Britsche jachtstrijd-
krachten ter zee einde October ver
drievoudigd zullen zijn. 5
Honderden brandbommen op Warschau. 6
ARTIKELEN, enx.
R. P.: Het Engelsche Krijgsplan. 1
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
H.D. Vertelling: Treinincidcnt. 4
Van onzen Londenschen correspondent:
Journalistieke jammerklachten. 6
Van onzen correspondent te Genève:
Zwitserland en de economische neutra
liteit. 6
Van een correspondent in Berlijn:
Moeilijke strijd om het bestaan in
Duitschland. 7
Langs de Straat: Jongensadvies. 7
Jhr. Dr. J. C. Mollerus: Alle prijsverhooging
is geen prijsopdrijving. 7
Dr. W. G. N. v. d. Sleen: Na drie jaar terug
naar Canada. 3
J. B. Schuil: Devi Dja. 8
W. v. d. T.: Bloemen in Amsterdam. 3
Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen OB 0
