JMtnscfiouw-
„Juaiez"
Croofe films werpen
hun schaduw vooruit:
T)e iveceld ivil
&ed*QQ£u zifu.
hïlevwuw
is detective
J^ütsch- JMcLische avaatuien^
IN KLANK
EN KLEUR
_„2)e spo&ktceut"_
2)e JiüustetxeniaacfU
signaleert:
Carole Lombard
Z A T E R D AG 30 SEPTEMBER 1939
H A A R L E M'S DAGBLAD
8
Schepping van buitengewone beeldende kracht.
Paul Muni als Mexico's
eerste president.
Juarez" Is een film als een heldendicht.
Zonder deskundig te zijn op het gebied van
geschiedenis, geloof ik toch wel te mogen ver
onderstellen dat het in werkelijkheid niet al
lemaal zoo is gegaan als hier wordt getoond.
Maar in een heldendicht wordt de historie
ook geïdealiseerd, en de film mag zich in dit
opzicht ook op een hooger plan verheffen,
zonder zich nochtans aan de vleugelen van
de fantasie over te geven.
De kracht van de film „Juarez" zit in de
idee, die het geheel beheerscht. Een film zon
der een idee heeft geen opbouwende waarde.
Heelemaal terzijde gelaten of men met deze
gedachte sympathiseert of niet, het i s een ge
dachte. een droom. Juarez wil zijn Mexicaan-
sche-volk een beter bestaan geven, hij is be
reid daarvoor eerlijk te strijden, en verlangt
zelf geen materieel voordeel. Het is deze op-
marsch van een mensrh. die het goede dienen
wil. welke zich in de film voltrekt tot in de
uiterste consequentie.
De regisseur William Dieterle, die ook de
films „Pasteur" en „Emile Zola" maakte,
heeft zich ook thans weer ten doel gesteld
aan het streven der menschen naar een be
tere wereld een filmvorm te geven. Hij doet
dat voortreffelijk.
Juarez (Paul Muni) beweegt zich door de
film als een symbool van een gedachte, veel
meer dan als een mensch van vleesch en bloed,
een gedachte, die constant voortschrijdt, ook
al tuimelt rondom alles ineen.
Zelfs keizer Maximiliaan van Habsburg
eigenlijk een goedwillend en vooruitstrevend
man, evenwel werktuig in handen van den
despoot Napoleon Hl. moet wijken.
Wat bijblijft van deze film is die figuur van
Juarez in het zwart met een hoogen zwarten
hoed, een vastberaden gezicht eronder, een
mond, waaruit weinig woorden komen, een
man in het zwart, die alsmaar voort gaat, op
zijn doel af. zichzelf niet ontziend, de op hem
gerichte geweren van de verraders trotseerend,
consequent weigerend het gratieverzoek voor
Maximiliaan goed te keuren, omdat dit hem
van dien eenen réchten weg, waarop hij zelf
den dood niet gevreesd heeft, zou afbrengen.
William Dieterle weet de talenten van
Brian Aherne (Maximiliaan) Bette Davis
(Carlota) en Paul Muni (Juarez) In den loop
van de film tot een totale handeling te verwe
ven: de opmarsch van een idee. Brian Aherne
blijft in onze gedachten achter als de personi-
fieering van den goed willenden doch met zijn
noodlot worstelenden regeerder. Bette Davis is
de aan zijn zijde vechtende vrouw, zij vor
men beiden een eenheid, on Paul Muni is
Juarez, die eigenlijk hetzelfde wil als zij, een
zelfde betere wereld, doch die hen vernietigt
omdat hij die idee is, en de anderen. Maximi
liaan en zijn vrouw, die idee vertegenwoordi
gen als camouflage van den despoot Napoleon.
Ge begrijpt wat Ik wil zeggen? Deze men
schen. zijn <niet zoozeer van vleesch en bloed,
het zijn zinnebeelden, symbolen, personifica
ties zoo gewilt. En m.i. behoort het tot de
specifieke mogelijkheden van de film symbo-
Bette Davis is de echtgenoote van
Maximiliaan van Habsburg.
len te geven, niet menschen van vleesch en
bloed, daar is de pen beter voor.
En juist omdat Dieterle gehoorzaamt aan
deze filmwetten spreekt er uit dit werk zoo'n
enorme kracht. De inhoud is evenredig aan
de vormgeving.
Aan het slot van de film bereikt Dieterle
een hoogtepunt, dat in de filmgeschiedenis op-
geteekend mag worden. Hier drukt hij zich
niet meer in woorden of gebaren van men
schen uit, maar „hanteert" hij beelden om zijn
bedoeling uit te drukken.
Maximiliaan wordt naar het veld geleid om
geëxecuteerd te worden. In Parijs is zijn
vrouw, en zij ziet uit een venster, staat op en
roept „Maximiliaan". Hij komt uit de lucht
op haar toe. Zij verdwijnt en hij loopt in
Mexico naar het executiepeloton. De schoten
knallen. We zien geen menschen vallen. Een
duif, symbool van vrede en goede wil, schrikt
op en vliegt van een tak den einder tegemoet.
Het hemelgewelf verkleint zich tot 't schip van
een kerk. En daarin ligt Maximiliaan op een
baar. Juarez schrijdt in de kerk verder op de
baar toe en zegt „Vergeef me". Dat is „film
taal". Er zijn menschen, die met de pen kun
nen spreken en niemand kan het hen nazeg
gen, en zoo bezit ook een schilder die macht
van kleur en vorm, een beeldhouwer zegt het
met steen.
Dieterle drukt in „Juarez" een gedachte uit
zooals dat alleen met het filmmateriaal kan.
Met een indrukwekkend resultaat.
v. H.
ERICH VON STROHEIM
in een spannende
(ilm.
Frans Hals
Deze Fransche film onder regie van Fedor
Ozep is niet specifiek Fransch te noemen, want
het gegeven is volgens typisch Amerikaansch re
cept verwerkt tot een spannend verhaal.
Zooals de titel aangeeft heeft de handeling in
Gibraltar plaats. Aan spanning ontbreekt het
geenszins, hetgeen voor een spionnage-film ook
een eerste vereischte is,
Het verhaal gaat over een opstand in Arabië
tegen het Engelsche bewind. Een vrouw (Vi-
viane Romance) treedt als spionne op en moet
een officier (Roger Duchesne) belangrijke ge
gevens ontfutselen. Het is juist voor dezen offi
cier, dat zij een ware liefde opvat. Zij is echter
geheel in de macht van een luguberen kappers
patroon (Erich von Stroheim), die een dubbel
leven leidt en er de meest duistere praktijken op
nahoudt om zijn doel
te bereiken, daarbij
niets en niemand
ontziende. En zoo
valt tenslotte ook
deze vrouw aan haar liefde voor den officier ten
offer. Er zit vaart in deze film, de gebeurtenis
sen volgen elkander snel op en dat is misschien
een van haar grootste verdiensten.
Erich von Stroheim heeft tal van goede mo
menten. Viviane Romance speelt de rol van de
spionne. Zij doet dit voortreffelijk, met al het
raffinement daarvoor vereischt.
Roger Duchesne als de officier blijft meer op
den achtergrond, maar zijn beheerscht spel
toch overtuigend.
Al met al een spannende film met vele ver
rassingen.
In het voorprogramma behalve twee interes
sante journaals een Paramount-film, getiteld
„The Champagne Music", waarin Lawrence Welk
met zijn band optreedt in eenige show-nummers.
Een aardige, vlotte amusementsfilm, waarin de
diverse soli, door de bandleden ten beste gege
ven, onze bewondering afdwingen.
Première van „Boefje".
Donderdag 5 October zal „Boefje" voor het
eerst in Amsterdam in het City Theater worden
vertoond. Deze première zal worden bijgewoond
door tal van bekende persoonlijkheden.. Alle
medewerkers zullen aanwezig zijn, ook Annie
van Ees.
EDW. C. ROBINSON
constateert een oude waarheid
In Amerika, het land, waar alles veel erger
veel grooter, veel mooier, veel leelijker dar
waar ook elders heet te zijn, dat land van cït
superlatieven, opereert een salesmanager var
een automobielfabriek, die in dat opzicht zóc'
Amerikaansch is, dat liet zelfs zijn directeurer
wel wat al te bar wordt. Hij is een uitstekend
verkooper met zeer zeker origineele ideeën
maar om de te ruwe kantjes er wat af te laten
slijpen raden de directeuren hem aan, voor
eenigen tijd naar Engeland te gaan om daar de
noodige beschaving voor zijn methodes te leeren.
Dan Armstrong, de manager, gaat als een
zoete jongen naar Engeland en hoopt daar zijn
les te leeren, maar dat gaat maar niet zoo ge
makkelijk, integendeel het heeft er veel van of
hij aan Engeland leert, hoe men reclame moet
maken. Hij is nauwelijks in Londen op weg
naar zijn hotel of zijn Amerikaansche reclame
geest wordt weer over hem vaardig, zeer ten
voordeele van een op straat zingend en piano
spelend echtpaar.
Korten tijd later weet hij op soortgelijke
poeha-manier voor een millioen aandeelen in
een mijn te verkoopen, die nog niet eens in
exploitatie is. Nog sterker, hij weet nog niet
eens wat voor mijn het is, welke delfstoffen
deze bevat. Met groote handigheid en brutaliteit
weet hij van de journalisten, die hem komen
interviewen, zonder dat zij 't merken, te weten
te komen, wat de mijn eigenlijk produceert en
waartoe dat te gebruiken is.
Edw. G. Robinson speelt Dan Armstrong op
de rustige zekere manier, zooals hij al zijn
personages op pooten zet en voor den toeschou
wer doet leven. De voornaamste medespelers
geven hem uitstekend tegenspel, zoodat het een
film is, die we vol interesse van meter tot
meter volgen.
De-tweede hoofdfilm „Een soldaat en een jong
.meisje", waarin Barbara Stanwyck en Robert
Young het meisje en de soldaat zijn, is een
heerlijk, leuk, vlot ding met een geestige dialoog',
die door de beide spelers met het noodige élan
gezegd wordt. Geestig en met veel humor wordt
defilm gespeeld, zoodat we er ons van harte
mee amuseeren.
Een uitstekend programma!
WILLIAM POWELL
staal voor problemen
want
Ginger Rogers heeft ditmaal eens de tap-
schoentjes uitgetrokken en den gladden dans
vloer verlaten om een ander glibberig pad te
betreden, n.L dat van het detectiveschap. De
overgang is niet gering, maar de pittige Ameri
kaansche is nu eenmaal niet voor een klein
geruchtje vervaard en zoo verbaast het ons dan
ook niet uitermate, dat zij ook met dit voor
vrouwen vrij ongebruikelijke werkje wel raad
weet. Eigenlijk is Donna Mantin, zooals Ginger
Rogers in deze amusante fümcomedie heet, in
het geheel geen detective. Maar daar haar
toekomstige echtgenoot als advocaat voortdurend
in allerlei mysterieuze oangelgenheden ge
mengd wordt, is zij min of meer de „Dr.
Watson" van den
Sherlock Holmes-
achtigen rechtsge
leerde geworden.
Wij zouden dezen
laatste William Powell tekort doen als
wij hem niet het leeuwenaandeel in het uit
denken van scherpzinnige combinaties en hei
ontdekken van verborgenheden toekennen. Mr.
Dallzell is inderdaad een herrezen Sherlock
Holmes, ook wat zijn slagvaardigheid xn het
Reim brandt
Sabu speelt de rol van
Prins Azim in de Engel
sche film „The drum".
Lexor
A. E. W. Mason schreef een avonturenroman
van de Engelsche kolonisatie in Indië, en Zoltan
Korda heeft deze geschiedenis pasklaar gemaakt
voor het witte doek. Moeten wij eigenlijk nog
zeggen dat deze film spannend is? Men pleegt
films als deze te maken met de bedoeling dat ze
spannend zijn en derhalve een eigenschap be
zitten, welke menschen trekt. En een man als
Korda zal heusch wel genoeg vakkennis heb
ben om steeds in de roos te schieten als het erom
gaat de menschen te boeien. Punt één is dus:
spanning. Punt twee: distinctie, niet zoozeer in
het verloop der gebeurtenissen, maar in het spel
en in het gebruik van de taal. Punt drie: roman
tiek. De romantiek wordt er niet zoozeer in ge
bracht door den
commandant van
het Engelsche gar
nizoen, wEtnt die
trouwt in het be
gin van de film reeds met een dappere vrouw,
zoodat er geen twijfel meer bestaat dat ze el
kaar voor altijd hebben gekregen. Neen, het is
veeleer Sabu, in de wandeling beter bekend als
de olifanten jongen, de knaap, die de Korda's
uit Britsch Indië in de filmstudio hebben over
geplant voor de locale kleur van hun producties,
die de romantische noot in de film verzorgt. Hij
speelt op alleraardigste wijze de rol van Prins
Azim, wiens vader door zijn oom vermoord
wordt. En die Om probeert de Engelschen in een
valstrik te lokken. De vrouw van den Britschen
commandant redt echter eens het leven van
Azim en hij beloont deze daad. Doch dat bemer
ken we eerst wanneer we een heelen tijd in span
ning hebben gezeten. Raymond Massey speelt de
rol van den den Britten vijandigen heerscher
en hij doet dat overtuigend. Aardig is de kleine
Desmond Tester als tamboer, de komiek uit de
film, die vriendschap met den jongen prins sluit.
De vechtpartijen in de film zijn nogal sensatio
neel en blijkbaar bestemd voor menschen met
sterke zenuwen. Een bijzondere opmerking ver
dienen zeer zeker de kleuren. De film is geheel in
natuurlijke kleuren, en vooral "in dit Britsch In
dische milieu is dat een prettige ervaring.
Ziet Nederlandsch fabrikaat
Goed geregisseerd griezelverhaal.
gesprek aangaat. Is het wonder dat William
Powell voor deze rol uitverkoren werd? Deze
door-en-door geroutineerde kracht uit de
Amerikaansche filmwereld houdt ons als steeds
geboeid met een knappe creatie, rijk aan hu
mor en charme. Tezamen met Ginger Rogers
bezorgt William. Powell ons menig kostelijk
oogenblik en wij zijn haast 'geneigd te zeggen
dat het nieuwe duo RogersPowell het koppel
R.ogers-Astaire aardig naar de kroon steekt,
al is er natuurlijk een belangrijk verschil in
beider „arbeidsveld".
Een geestige en speelsche historie, dit lichte
product der Amerikaansche filmindustrie. En
tevens een film, 'die een welkom intermezzo
vormt in deze bewogen dagen.
De conférencier Albert Klein treedt vóór de
hoofdfilm op met een „liedje en praatje", waar
mede hij veel succes oogst.
In het voorprogramma draait een vroolijk
teekenfilmpje met den gevierden „Donald
Duck".
Carole Lombard is op 6 October te Fort
Wayne geboren. Toen zij 7 jaar was, verhuisde
zij met haar moeder en broertje naar Hollywood.
De bedoeling was daar een half jaar te blijven,
maar Californië beviel de familie zoo goed, dat
zij nimmer terug zijn gegaan naar Indiana.
Carole heette toen nog Jane Alice Peters. Eerst
jaren later, toen zij zich een plaats veroverd had
bij de film, nam zij den naam Carole Lombard
uan. De achternaam is afkomstig van kennissen
der familie, Mr. en Mrs. Harry Lombard uit Los
Angeles. Carole was een idee van haarzelf.
Toen Carole 11 jaar was, trok zij de aandacht
«an Allan Dwan, bekend filmregisseur. Hij had
juist een jong meisje noodig om de rol van Monte
Blue's zusje te spelen in „The Perfect Crime".
Carole werd geëngageerd en werkte 2 dagen te
gen 50 dollar per dag. In tegenstelling met de
gangbare meening is Carole nooit figurante ge
weest. In „The Perfect Crime", den aanvang van
haar carrière, debuteerde zij in een speelrol.
Vier jaar lang wachtte Carole op haar volgende
film, daar haar moeder niets van optreden voor
de film wilde weten, voordat de opvoeding van
haar dochter voltooid was. Intusschen onder
scheidde Carole zich op de Virgil Junior High
School door haar bedrevenheid in basketball,
baseball en gymnastiek. Tevens had zij dansles
sen bij Ruth St. Denis en Martha Graham. Bo
vendien vond zij den tijd in schooluitvoeringen
op te treden.
Carole kreeg een rol bij" Fox toen zij in de eer
ste klas der middelbare school zat. Zij trad op in
de zwijgende film „Marriage in Transit".
Na een jaar bij Fox te zijn geweest, werd de
jeugdige actrice gewond bij een auto-ongeluk,
waardoor zij 9 maanden niet in staat was te fil
men. Toen zij terugkeerde bij de film, was dit
in de Mack Sennett studio's, de bakermat van
diens beroemde bathing beauties. Carole Lom
bard bracht twee koortsachtige jaren door in de
„gooi-en-smijt" fabriek van Maclc Sennett. Zij
trad iedere week in een andere klucht, van twee
aden op. Toen kwam er een aanbod van Pathé
met een contract tegen een veel hoogere gage.
In 1V» jaar bracht zij het tot ster.
Van 1930 tot 1937 was Carole onder een con
tract bij Paramount. Haar eerste „free lance"
rol was in de Selznick International fihn „No
thing Sacred" met Frederic March. Daarna en
gageerde RKO haar voor de film „In Name Only"
met Cary Grant en Kay Francis. Zij zal eveneens
voor RKO de hoofdrol spelen in „Vigil in the
Night", een film, die George Stevens naar A. J. i
Cronin's roman zal produceeren en regisseeren
met Anne Shirley en Brion Aherne in de overige
hoofdrollen.
Carole Lombard doet nog veel aan sport. Zij
is getrouwd met Clark Cable.
„Koopt Nederlandsch fabrikaat" is een slag
zin, die geslaagd is. De Nederlandsche film
industrie zou deze leus pasklaar voor zich
kunnen maken door te zeggen: „Ziet Neder
landsch fabrikaat". En wanneer het publiek
dan zegt: Ja, maar het buitenlandsche fabri
kaat is beter", dan begint het nou toch lang
zamerhand ongelijk te krijgen, want de Ne
derlandsche films,, noemen wij „Pygmalion",
„Morgen gaat het beter" en de nieuwste aan
winst „De spooktrein", kunnen, nadat de al
lereerste kinderschoenen ontwassen zijn, cön-
curreeren met Hollywood. Sommigen hadden
gedacht dat deze concurrentie' niet no'odig
zou zijn omdat de Nederlandsche film zich
op specifiek Nederlandsch terrein zou be
geven (zooals de Fransche fihn dat bijvoor
beeld heeft gedaan) maar diegenen hebben
nog geen gelijk gekregen. Opk thans met „De
spooktrein" daagt de Nederlandsche industrie
Hollywood op haar eigen wapen uit, en dat
wapen is: amusement. Bij dit duel bezitten
wij een groot voordeel: 0110e eigen taal. En
dat voordeel gaat wegen, wanneer de film
zelf vakkundig goed in elkaar wordt gezet. En
dat is bij „De spooktrein" zeer zeker het geval.
We hebben de film bij de première in Amster
dam gezien, en wij moeten zeggen Karei
Lamac. die expert is in het films maken met
Anny Ondra, heeft zonder nochtans een Hol-
landsche Ondra te ontdekken, ons niet teleur
gesteld. De film is spannend en vaak heel
amusant. Toch valt ons wederom op dat het
een handicap blijft dat de buitenlandsche
regisseurs onze taal niet kennen en tooneel-
spelers tot dialoogadviseurs krijgen. Meer
malen krijgt men het gevoel dat de
dialoog „uit de filmband springt". Men voelt
dat dit voorname onderdeel niet in die eene
hand gekneed is, welke al het andere tot een
eenheid vormde. De dialoog en vooral de wijze,
waarop deze gezegd wordt, stelt in een film
zeer preciese eischen. En daaraan is in dit
nieuwe werk niet altijd voldaan. De inhoud
is een beetje dun zoo nu en dan, niet zoo
vloeiend nog als het wel moet. Maar ook dat
zal wel eens komen. Het voornaamste in deze
film, de spanning en het amusement zijn
met routine gerealiseerd. Onze voor de film
het best geschikte acteur Nico de Jong hadden
we gaarne wat meer op den voorgrond willen
zien. Cissy van Bennekom is buitengewoon
vlot (welk verschil met haar eerste films!) en
aardig. Lies de Wind mag er ook zijn, Fien de
la Mar heeft een „enge" rol en dat ligt haar
best, en Jan Musch doet in dit genre niet
voor haar onder.
Louis Borel heeft voor mijn gevoel de film
slag vooral zijn spreken is nog tooneel-
matig nog steeds niet te pakken, hoewel
hij soms goede momenten heeft. De fotografie
van Bryan Langley verdient apart gemeld
te worden; die is, evenals de montage van Jan
Teunissen, af.
De film in haar geheel genomen mogen we
als amusementsproduct geslaagd vinden. Vooral
waar Filmex nog de verfilming van een ver
haal als „Kinine" voor ons in petto heeft,
waarin we verwachten niet alleen naar den
letter maar ook en vooral naar de geest een
Nederlandsche film te mogen zien. hopen we
dat dit product „De spooktrein" het mag
doen. Opdat men er de kracht uit putte om
een stapje hooger letwel hooger, niet alleen
verder te gaan.
v. H.
Opnemen 's nachts werd noodzakelijk,
teneinde de voltooiing van de Boris Morros
productie te bespoedigen en daarom nam
Rogers de plichten van regisseur Edward
Sutherland waar, om laatstgenoemde de
noodige rust te geven. Het was niet al te
moeilijk. Rogers is reeds 17 jaar lang met
Laurel en Hardy geassocieerd.
Met Virgina Vale als partner treedt George
O'Brien thans op in „Marshall of Mesa City",
de eerste in een nieuwe serie cowboy-films
voor RKO-Radio met den populairen O'Brien.
Bert Gilroy leidt de productie met Dave Ho
ward als regisseur Verdere medespelenden
zijn Leon Ames, Henry Branden. Lloyd In-
graham, Joe McG-uinn, Slim "Whittaker en
Harry Cording
