1Hodeme ^eoeiCiguig,
Centrale Verwarming
Ha&stet tel. 15597
SLOT Defect? Tel. 11493
DE SLEUTELSPECIALIST-LANGE VEERSTR. 10
De medische oexzwiging
til luchtaanvallen
Alle nciadige vwtzieningw
zijn geiioffeu.
AGENDA
officiers LAARZEN
ZATE RD.A G 30 SEP TEMBER 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
4
Een electrische fabriek in het groot.
Draden en lijnen op een groot emplacement van het geëlectrificeerde middennet.
VERSCHILLENDE soorten van beveiliging,1
die station Amersfoort kent, zijn voor
den leek wel zeer instructief, doordat
men het mechanische seinhuis en het electrische
seinhuis op betrekkelijk korten afstand bijeen
vindt en op deze wijze de tegenstellingen dui
delijker ziet.
De meest simpele seinbeweging zoekt men in
de regelmatige opvolging: baken, vóór-sein,
hoofdsein.
Het baken („baak" in de spoorwegtaai) heeft
iedere reiziger menigmaal voorbij zien flitsen,
omdat het door zijn schuinen stand direct de
aandacht trok, zonder waarschijnlijk de volledige
beteekenis ervan te hebben gekend. Het is een
waarschuwingssein voor den machinist, dat hij
op een afstand van 150 meter een vóór-seinpaal
zal ontmoeten en op een afstand van 850 meter
een hooi'dseinpaal. Op deze lijnen van het ge
ëlectrificeerde net en op de lijnen waar Diesel-
treinen loöpen, is in verband met den remweg
deze laatste afstand 1000 meter geworden.
De vóórseinpaal heeft een rechthoekig blad,
dat in den schuinen stand naar beneden betee-
kent, dat de machinist of treinbestuurder lang
zaam moet. rijden, daar hij 700 meter verder
een onveilig hoofdsein verwachten kan. Schuin
omhoog geeft het de verwachting weer, dat het
hoofdsein veilig zal staan.
De hoofdseinpaal heeft een arm, die in een
ronde schijf uitloopt. Horizontaal wijst deze
arm onveilig, schuin omhoog veilig aan.
De beteekenis dezer seinen en dan laten we
de vertakkingsseinpalen, de heuvelseinpaal en
de rangeerseinen buiten beschouwing zullen
aan de meeste lezers wel bekend zijn. Anders
is het echter met de bediening van de seinen
en wissels, het werk van den eenzamen man op
het seinhuis. Toen we voor de mechaniek van
het seinhuis stonden, begrepen we pas, hoe
weinig we er van wisten.
Een groote kast, met zware handels voor hei
bedienen van seinen en wissels met behulp van
trekdraden. Dit is het mechanische seinhuis.
Bovende handels een rij zware knoppen, daar
achter een stalen opbouw met een reeks ronde
venstertjes, die roode of witte kleuren vertoo-
nen. Daarboven een heel bellenpark, correspon-
deerend met de seinen en wissels.
In dit uiterlijk zoo simpel aandoend mecha
nisme zit nu de geheele beveiliging van een
druk spoorwegenknooppunt. Hier zit ook het
electrische slot, dat maakt, dat de seinhuiswach
ter niet zoo maar willekeurig seinen veilig kan
geven, doch slechts wanneer het blok veilig is,
hetgeen hem uit het overleg met zijn buren
moet blijken.
Dat electrische slot is eigenlijk het groote
geheim van het mechanische seinhuis. Zoo een
voudig mogelijk gezegd, komt het hierop neer.
dat de seinhuiswachter een stang, die door een.
veer opgeduwd wordt met behulp van een
knop naar beneden drukt en vervolgens langs
electrischen weg zorgt, dat die stang niet meer
omhoog kan worden gedrukt. Met een genera
tor wekt hij den stroom op, die noodig is, om
een pal te duwen voor de stang, die den tech-
nischennaam „blokstift" draagt. Dan is meteen
het venster van kleur veranderd en nu kan de
seinhuiswachter zelf het slot niet meer vrij
maken. Even vernuftig is de technische apara-
tuur, waardoor het ónmogelijk is, de wissels
verkeerd te leggen, als het sein eenmaal veilig
is gegeven.
De seinhuiswachter heeft na het goedzetten
van sein en wissel niet anders meer te doen,
dan te wachten tot de collega van den volgen
den posthem zijn „venster teruggeeft", d. w. z.
het slot vry maakt en daardoor nieuwe sein-
bewegingen mogelijk maakt
Veel eenvoudiger staat liet met de electrische
beveiliging. Daar hebben de trekdraden afge
daan, want bij ieder sein en bij eiken wissel is
een steller aangebracht, die bewogen wordt
door een kleinen electrische .motor. Al deze
motoren zijn met het electrische seinhuis ver
bonden en krijgen van daar, door het omzetten
van eenvoudige knoppen, den stroom voor het
bedienen van seinen en wissels.
Ook hier een geraffineerde zorg voor de vei
ligheid. De eleetriciteit bezorgde hier den tech
nici de mogelijkheid, door een controle-stroom
naast den arbeidsstroom eikenwissel doorloopend
onder controle te hebben. Hapert er iets aan
den wissel, dan wordt dit onmiddellijk door den
controlestroom gemeld met een belsignaal op
het seinhuis. Maar er is meer. De seinpaal, die
betrekking heeft op dien wissel, valt automatisch
op onveilig en kan niet meer veilig gegeven
worden, alvorens het euvel verholpen is.
Men zal begrijpen, wat een enorme electrische
apparatuur, verspreid over den grooten afstand
van een emplacement, er noodig -is, om dit
stelsel van moderne beveiliging zóó feilloos te
doen werken. Met een zeer begrijpelijke vol
doening geleidde onze gids ons langs de instal
laties. generatoren, accumulatoren met drievou
dige veiligheid tegen eventueele storingen en
natuurlijk door het electrische seinhuis, waar
de rust al weer grooter is, door de veel eenvou
diger bediening. Met volkomen kalmte bedien
den de seinhuiswachters de knoppen, waar
mede de heele beveiligingsinstallatie van het
groote emplacement wordt bediend, rustig
wandelend langs de grootê schakelkast. Eén
simpele handbeweging en op grooten afstand
slaat een motor aan, die een sein trekt of een
wissel omlegt. Intusschen doet de controle-
stroom zijn werk over al die instrumenten heen.
om inmiddellijk te kunnen waarschuwen, als er
ergens eens iets niet klopt.
Na zoo'n excursie krijgt men respect voor het
bedrijf, dat zóóveel doet voor de veiligheid van
het railverkeer; dat niet aarzelt, enorme lasten
op zich te nemen, als de veiligheid er maar
mede gediend is
Het goederen-emplacement van Amersfoort
heeft 62 sporen naast elkander liggen. Op de
plaats, waar al deze stalen bundels bijeen
komen, staat een hoog seinhuis, dat dit empla
cement bedient. We kwamen daarop het tijd
stip. dat de wachter juist met een primitieve
boodschappenlift zijn rangeerbriefje naar hoven
haalde, omdat er „geheuveld" moest worden.
Een lange trein wachtte voor het „heuvel-sein",
gereed om de verschillende wagens in groepen
op de sporen bijeen te voegen.
Over den schouder van den seinhuiswachter
bekijken we even het rangeerbriefje, dat niet
anders blijkt te zijn dan een reeks cijfers, die de
verschillende sporen aanduiden.
Het heuvel-sein wordt veilig gegeven, héél
in de verte fluit een locomotief en langzaam
wordt een groepje wagens over den heuvel
geduwd. Hel eerste nummer is 43. De seinhuis
wachter weet, dat het eerste convooi naar spoor
43 moet en uit zijn hoofd weet hij de verschil
lende wisselstanden, die noodig zijn, om de
wagens juist op dat spoor te brengen59 is
het tweede nummer, enkele handgrepen langs
de knoppen en een zware tankwagen rolt rustig
naar het aangewezen spoor. En als nu de machi
nist maar rustig blijft opduwen en regelmatig
de convooien voor den eersten wissel brengt, kan
de seinhuiswachter, flegmatiek als hij is, rustig
zijn lijstje afwerken. Geen oogenblik grijpt hij
mis, iedere wissel-combinatie heeft hij paraat
en in goed een kwartier is een lange goederen
trein uitgerangeerd. Dan komt er meestal „de
sik", de kleine Diesel-locomotief, nog even aan
te pas, om de wagens wat op te duwen of een
enkel onwillig schaap even op te halen, maar
het groote werk is gebeurd, zonder eenige
kracht, dan van de duwende locomotief en
onder de regie van den wissel wachter op zijn
hooge commando-brug.
OLIESTOOKINRICHTING - STOOPLAAN 35.
ESSE- FORNUIZEN.
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv Ingez. Med..)
NED. BOND TOT HET REDDEN VAN
DRENKELINGEN.
De droeve maandlijst
In het tijdvak van 28 Augustus tot 28
September 1939 verdronken in ons land: 13
jongens, beneden 16 jaar, 2 meisjes idem, 22
mannen en 2 vrouwen, dat zijn 39 slachtof
fers. Van de 39 dooden verdronken 3 jon
gens en 4 mannen bij baden. Onder het getal
39 zijn begrepen 10 jongens en 1 meisje, bene
den zes jaar. Bovendwien verdronken in
auto's, die te water reden 4 personen in totaal
dus 43 dooden.
In hetzelfde tijdvak van 4 weken werden
gered of wisten zich te redden: 21 jongens,
beneden 16 jaar, 8 meisjes idem, 21 mannen
en 3 vrouwen, tezamen 53 geredden; boven
dien werden uit auto's gered of wisten zich
veilig' te stellen 38 personen, in totaal 91 ge
redden.
Van het getal 53 geredden werden niet min
der dan 18 jongens, 5 meisjes. 3 mannen en 1
vrouw, tezamen 27 zwemmend gered. Slechts
1 man en 1 vrouw wisten zich zwemmend te
redden. Met handreiking werden 15 slachtof
fers op den wal gebracht; met boothulp 4 en
met een vlot nog 5 gered.
van Haarlem's burgerij
MEN KAN CERUST ZIJN:
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO-CENTRALE
op Maandag 2 October 1939.
Progr. I Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. II Hilversum II.
Progr. III Belgische en Duitsche stations, even
tueel diversen.
Progr. IV Engelsche stations, eventueel di
versen.
Progr. V 8.007.00 diversen.
7.008.00 Eigen gramofoonplatenconcert.
„Herinneringen uit vroegere dagen".
1 Alte Kameraden, Grand Massed Brass Bands
2 Delilah Waltz. Alexander's Accordeons, 3 Die
goeie oude tijd. K. Lajos en B. Scholte, 4 Star
light Serenade, Les Allen, 5 De fluiter en zijn
hond. Elite Orkest, 6 Die oudjes doen het nog
best, Kees, Pruis, 7 Die Mühle im Schwarzwald,
Dajos Bela, 8 Weaner Madlen, wals, Wiener
Bohème Orkest, 9 Funiculi Funicula, Bruna
Dragoni, 10 Standchen aus alter Zeit, Balalaika
Quintet. 11 Missouri Waltz. Alexander's Ac
cordeons, 12 .Op een Perzische markt, Odeon
Künstlerorkest, 13 La petite Tonkinoise. J. Ba
ker, 14 Teddy Bars Picknick, Elite Orkest, 15
Twee oogen zoo blauw, Willy Derby, 16 Die
Schmiede im Walde, Dajos Bela, 17 El Turia,
wals, Wiener Bohème orkest, 18 Posthoorn
Galop, Fodens Motor Works Band.
8.0012.00 Diversen.
Dat men met Franken's Brood bespaart
Door de allerbeste kwaliteit,
Dat merkt men allengs meer en meer
Want doorslag geeft de voedzaamheid!
FRANKEN'S BROODFABRIEKEN
Haarlem - Heemstede - Bloemendaal
(Adv. Ingez. Med.)
ZATERDAG 30 SEPTEMBER
Gem. Concertgebouw: Groote soirée dansante,
8.30 uur.
Frans Hals Theater: „Gibraltar", 2.30, 7 en
9.15 uur.
Palace Familie Theater: „De wereld wil be
drogen zijn" en „Een soldaat en een jong meisje"
2 en 8.15 uur.
Luxor Theater: „The Drum", 2.30 7 en 9.15 u.
Rembrandt Theater: „Mevrouw als detective".
Op het tooneel Albert Klein in zijn repertoire.
2.30, 7 en 9.15 uur.
Aio viae Theater: Non-stop programma, o.a.
Harold Lloyd in „Spoken". 2.30 uur en doorl.
van 7.15 uur af.
ZONDAG 1 OCTOBER
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
ronds.
Rembrandt Theater: Populair-wetenschappe-
lijke voorstelling. „Jabonah", naar het hart van
Azië. 11.30 uur.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge
opend eiken werkdag van 35 en van 78 uur.
MAANDAG 2 OCTOBER
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge
opend eiken werkdag van 35 en van 78 uur.
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
avonds.
ROOSTER VAN APOTHEKEN
(Samengesteld door den Inspecteur der
Volksgezondheid.
Voor de apotheken die toestemming gevraagd
hebben, om 's avonds en 's nachts en Zondags te
sluiten is door den Inspecteur der Volksgezond
heid een sluitingsrooster opgemaakt.
Van Zaterdag 30 Sept. 8 uur tot en met Vrijdag
6 Oct. zijn de volgende apotheken op Zondag
des avonds na 8 uur en des nachts geopend.
Th. A. Klinkhamer, Koninginneweg 69. Tel
11596.
C. J. ten Hagen-Cramer, Lange Veerstraat 19.
Tel. 11000.
Frans Hals Apotheek, Frans Halsplein 1. Tel.
11180.
IN tegenwoordigheid van den waar
nemend directeur van den Gees-
kundigen Dienst dokter W. J. H.
Maschhaupt, heeft dokter J. J. Eek-
hardt op een persconferentie eenige
mededeelingen gedaan over de orga
nisatie van den medischen dienst bij
lucht-aanvallen, die hij geschapen
heeft.
Zooals men weet is Haarlem voor de lucht
bescherming in 5 vakken verdeeld. Elk vak
heeft nu ook een medisch centrum gekregen
Voor vak I (Haarlem Centrum) is dit geves
tigd in het politiebureau in de Smedestraat.
voor vak II (Oost) in het wijkgebouw aan de
Zomerkade, voor vak III (Zuid) in café
..Dreefzicht" in den Hout, vak IV (West) heeft
zijn medisch centrum in de remise van de N.
Z. H. T. M. aan de Leidschevaart en tenslotte
is het centrum van vak V (Noord) gevestigd
in het politiebureau aan den Rijksstraatweg.
Elk centrum beheerscht de medische
verzorging van een bepaald vak bij
luchtaanvallen. Ieder, die in dat vak
woont, heeft zich dus daar te vervoe
gen voor medischen bijstand. Op huis
artsen kan men tijdens luchtaanvallen
geen beroep doen evenmin op de zie
kenhuizen. In tijd van oorlog zullen
de ziekenhuizen trouwens bijna geheel
voor de militairen moeten worden ge
reserveerd.
Uitstekende ouitillage.
Hoe is nu de medische staf in zoo'n centrum
geoutilleerd. Ook daarover behoeft men zich
geen zorgen te maken. De staf die bestaat uit
een dokter, een verpleegster en twee helpsters,
heeft de beschikking over een overvloed van
alle materialen en geneesmiddelen, dei bij de
eerste behandeling van den gewonde of zieke
noodig kunnen zijn. Verder is een gewone
brancard aanwezig en patiënten, die neg juist
de kracht hebben gehad naar het vakcentrum
te loopen, op te vangen.
Bovendien beschikt ieder centrum over drie
ploegen met drie brancards, die gewonden op
halen. verzorgen en eventueel weer terug bren
gen of verder tranportèeren. Zoo'n ploeg staat
onder leiding van een gediplomeerden E. H.B
O.'er. Deze heeft weer de beschikking over
twee dragers, die de metalen brancards (zgn.
gasbrancards omdat ze zeer snel kunnen wor
den ontsmet) moeten dragen. Die dragers heb
ben allen een cursus van acht lessen in Eerste
Hlup bij Ongelukken gevolgd. De leider van
zoo'n ploeg heeft altijd zijn mod-elkist bij zich
terwijl bij eventueele gasaanvallen ook gas
maskers voor hem en zijn dragers beschikbaar
zijn. Bovendien behooren twee afgeschermde
zaklantaarns 1 voor den voorsten drager en
één voor den leider van de ploeg tot de
uitrusting. Op elke brancard bevinden zich
voorts twee dekens en een spalk voor even
tueele gebroken beenen. De diensttijd van
deze menschen is 12 uur. Van 's morgevs 3 tot
's middags 3 uur dagdienst en van 's middags
3 tot 's nachts 3 nachtdienst.. Dit alles is na
tuurlijk niet permanent. Alleen wanneer de
sirenes beginnen te loeien begeven de ver
schillende doktoren, verpleegsters, helpsters.
E.H.B.O.'ers en dragers zrlch naar het hun aan
gewezen vakcentrum.
Ook medische wijkposten.
Nu is voor de Luchtbescherming elk vak
ook onderverdeeld in wijken. En ook iedere
wijk heeft zijn medisch centrum. Zoo'n wijk
post staat onder leiding 'van een gediplomeer
den E.H.B.O.'er Deze heeft twee helpsters,
die hem bij de verzorging niet. de
medische behandeling van de patiënten
terzijde staan. Verder bevindt zich ook in elke
wijkpost een vaste brancard en zijn er twee
brancards met volledige bezetting zooals
gediplomeerd lid van Eerste Hulp (Snelverband
of Reddingsbrigade) en twee dragers. Op deze
manier wordt de geheele bevolking bestreken
en is de medische dienst in staat den toestand
volledig te beheerschen.
Auto's van Openbare werken zullen boven
dien op de vakcentrale aanwezig zijn om de
brancard-ploegen snel te kunnen verplaat
sen. Deze organisatie is re' \s klaar en het
uitgewerkte schema, dat in ai kter Eckhardt's
werkkamer hangt, sluit als een bus. Men heeft
echter nog reserve-personeel noodig. Daa
is het gewenscht, dat iedereen, die de
eisc'nte capaciteiten heeft, zich zoo spoeatg
mogelijk bij den Geneeskundigen Dienst aan
meldt. Leden van E.H.B.O., Snelverband, Red
dingsbrigade en zij die als helpsters of als dra-
Interieur van een modern geëlectriiiceerd seinhuis. Het omschaxcien van een knop stelt op verren afstand sein- of
wisselsteller in werking.
Hoe zal de medische verzorging
der Haarlemsche burgerij zijn
bij luchtaanvallen? Wat is er
op dit gebied reeds gebeurd en
wat moet nog gedaan worden.
Op deze vragen geeft dit artikel een
antwoord. Een zeer geruststellend ant
woord. De noodige maatregelen zijn
reeds getroffen. Zij zijn zeer verstrek
kend en doeltreffend. Ongerustheid is
dus volmaakt overbodig.
gers willen fungeeren, stellen deze aanmel
ding niet uit. Zij kunnen in overleg met dok
ter Eckhardt den tijd opgeven, die hun het
beste schikt.
lederen middag worden verschillende vak-
en wijkverplegers op hun taak voorbereid, ter
wijl Zaterdagmiddag practische oefeningen
worden gehouden.
Maatregelen bij gasaanvallen.
Het bovenstaande gold voornamelijk de ver
zorging bij scherfverwondingen. Men moet
echter ook met de mogelijkheid van gas-aan
vallen rekening houden.
Zooals bij alle luchtaanvallen is ook dan
het parool: maakt u niet nerveus.
Ook bij gasaanvallen heeft men maatrege
len getroffen, die het mogelijk maken onmid
dellijk hulp te verleenen. In dat geval namelijk
worden de vijf Haarlemsche badhuizen: aan
den Koudenhorn, het Hofdijkplein, het Leid-
scheplein. den Schotersingel en de Van
Egmondstraat ingeschakeld. Daar is dan aan
wezig: een dokter en een zuster of broeder
met twee helpsters voor de vrouwen en een
zuster en twee helpsters voor de mannen. Men
ontkleedt zich dan in een voorafdeeling en
gooit zijn kleeren in de emmers van de Stads
reiniging. daarover behoeft u geen zorg te ma
ken want ze gaan niet naar de gemeentelijke
vuilnisbelt doch naar een wasscherij waai- ze
behoorlijk worden ontsmet. De patien(e) wordt
intusschen gebaad en verdien- behandeld. Ern
stige gevallen maar dan ook alleen die
gaan per ziekenauto naar een der Haarlemsche
ziekenhuizen. De opnemingen in de ziekenhui
zen moeten echter zooveel mogelijk worden
beperkt daar deze grootendeels voor de mili
tairen beschikbaar moeten blijven. Van de
vijf genoemde badhuizen zullen er twee: in de
Van Egmondstraat en aan het Leidscheplein
als mosterdgascentra worden ingelicht. Zoo
als men weet moeten ter bestrijding van dit
gas andere maatregelen worden genomen.
Daarom zijn deze badhuizen dan ook anders
geoutilleerd. Het zij overigens nogmaals her
haald: ook bij aanvallen met mosterdgas be
hoeft men zijn kalante niet te verliezen. Ook
hiervoor zijn alle voorzieningen getroffen.
Op den grooten zolder van het gebouw
van den Gemeentelijken Geneeskundigen
Dienst is al het materiaal voor de vakken en
wijken methodisch opgestapeld. In drie uur
kan het allemaal per auto bezorgd zijn. Daar
zijn kisten vol verband en geneesmiddelen en
om maar een voorbeeld te geven hoe aan
alles is gedacht: voor elk vak en voor iedere
wijk zijn ook petroleumlampen gekocht, zoo
dat bij een vernietiging van de electrische
centrale toch voldoende licht aanwezig is.
Zooals men ziet: op alle eventualiteiten is men
voorbereid.
per paar 14.75
Alléén bij
Sportmagazijn
GRETHA DE BRUIJN
TWI3NDERSLAAN 7 TELEF. 15116
(Adv. Ingez. Med.)
STADS BIBLIOTHEEK EN LEESZAAL
PRINSENHOF.
(Openbare leeszaal en bibliotheek).
Aanwinsten.
GODSDIENST.
Klooster, Het, van de smartvolle Maagd der
Minderbroeders te Venray in Holland.
Luth. De komende kerk; de boodschap van
den profeet Daniël.
Raptschinsky. Onrust.
Seppelt en Löffler. De geschiedenis der
pausen.
SpelbergStokmans. Wat ons uit het Oude
Boek verteld wordt; Bijbel voor jonge kin
deren door henzelf geïllustreerd.
EXACTE WETENSCHAPPEN.
Sullivan. The bases of modern science.
Verschaffelt. Thermostatics.
Vries, De. Inleiding tot de studie der meet
kunde van het aantal.
FOLKLORE.
LepageMedvey. Costumes nationaux.
Molen. Frysk Sègeboek.
Pierot Jr. Proverbes usités en France et aux
Pays-Bas et équivalent de pensée du proverbe
francais en langue néerlandaise.
LETTERKUNDE.
Compton-Rickett. A primer of English lite
rature.
Epiek, Geestelijke, der Middeleeuwen.
Merode, De. Hunkering en heimwee; bloem
lezing uit de poëzie van Protestantsch-
Christelijke en Katholieke dichters.
Vondel, Van den. Vondel brevier,
ENGELSCHE ROMANS.
Arlen. Young men in love.
Bromfield. The rains came.
Deeping. The bridge of desire.
Maurier, Du. Rebecca.
