Haarlem's Dagblad
7log geen spoot
van ontsnapte Duitschers
De ontvluchting uit het Huis van Bewaring
(Kei Italische
legei&ericht
Artillerievuur in actie
Russisch—Turksche
onderhandelingen
op het doode punt?
PETRIE Co.
Duitsche Jlgksdag
Vrijdag bijeen.
r
Vogeltrek.
Adelaar1
'Hef Belangrijkste
57e Jaargang No. 17269
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie; P. W. PEEREBOOM Eft ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 5 October 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn 1-5 rejjcls f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelnbonnementstnrieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubrjek.
Vermoedelijk worden zij in de groote
steden door geestverwanten verborgen
De gevangenis te Haarlem met er voor het Huis van Bewaring.
Van de vijf Duitschers, die uit het Huis van
Bewaring te Haarlem zijn ontvlucht heeft men
tot nu toe nog geen spoor kunnen ontdekken.
Dat behoeft ook geen bevreemding te wekken
want uit het verhoor van bewaker P. Blauw-
broek die door de vluchtelingen in een cel werd
opgesloten, is komen vast te staan dat de ont-
vluchtingspoging even over tienen moet zijn
gepleegd en dus niet te half twaalf zooals' men
aanvankelijk veronderstelde. Dit werd beves
tigd toen men de controle-klók controleerde.
De vluchtelingen hebben dus een voorsprong
gehad van ruim 8V2 uur. Eerst te half zeven
gelukte het -den bewaker namelijk zich te be
vrijden en alarm te slaan. Zooals men weet had
hij om twee uur zijn collega moeten wekken.
Men meende aanvankelijk, dat deze toen is
blijven doorslapen. Dat is nu echter niet het.
geval geweest. De man was reeds eenige uren
wakker doch hij kon zijn kamer niet uit want
de deur zat op slot. De Duitschers hadden hem
namelijk in zijn kamer opgesloten.
Wel heeft hij nog op alle manieren getracht
de aandacht te .trekken o.a. door het uit het
raam hangen van een groot wit laken aan den
kant van de Damaststraat, doch wegens het
nachtelijk uur heeft niemand dit opgemerkt.
Uit deze opsluiting blijkt wel, dat de vluchte
lingen met groote geraffineerdheid en kennis van
zaken te werk zijn gegaan. Dat behoeft ook niet
te verwonderen, daar een der gedetineerden x-eeds
1 1/2 jaar als passant in het Huis van Bewaring
vertoefde. Den laatsten tijd deed hij vele werk
jes in het gebouw zoodat hij met de ligging van
alle vertrekken en gangen uitstekend op de
hoogte was.
Waarheen?
De groote vraag is natuurlijk: waarheen zijn
de Duitschers gevlucht? Hebben zij getracht
over de grens te komen? Dat laatste is niet zeer
waarschijnlijk daar drie van hen communisten
waren zonder eenige papier.
De anderen zouden tot de Duitsche na-
tionaal-socïalistische partij behooren. Zij zou
den ook geen bezwaar gehad hebben weer naar
Duitschland terug te keeren Waarom ze da.i
eigenlijk gevlucht zijn is echter niet recht dui
delijk Naar alle waarschijnlijkheid zouden ze
binnen korten tijd als ongewenschte vreemde
lingen over de Duitsche grens worden gezet.
Alleen een der Duitschers had wegens een ver-
Fransche onderzeeër brengt
Duitsch koopvaardijschip op
PARIJS, 5 October. (Havas). Het
legerbericht van den ochtend van den
5den October luidt:
De artillerie was op verscheidene
punten van het front bij tusschenpoo-
zen in actie.
Het legerbericht van Woensdagavond luidt
als volgt:
„Aan verschillende deelen van het front wer
den patrouilles uitgezonden en hinderlagen ge
legd. De vijand heeft een aanval gedaan op Pir-
masens, welke werd afgeslagen.
Een van onze onderzeeërs heeft een Duitsch
koopvaardijschip aangehouden en naar een ha
ven gebracht".
„Geen vijandelijke vlieg
tuigen boven Berlijn".
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
„Het Engelsche ministerie van Luchtvaart
heeft beweerd, dat Engelsche vliegtuigen in den
nacht van 2 op 3 October boven Potsdam en
Berlijn vlugschriften hebben laten vallen. Het
commando der luchtmacht deelt in dit verband
mede, dat noch in dien nacht noch in de voor
afgaande nachten vijandelijke vliegtuigen zich
boven Potsdam of Berlijn bevonden hebben.
Men heeft dus ook geen vlugschriften kunnen
laten vallen",
mogensdelict in de Haarlemsche strafgevange
nis gezeten. De anderen waren vluchtelingen
die zonder middelen van bestaan in ons
land rondzwierven. Ofschoon de commissa
ris van politie de heer E. H. Tenckinck en
hoofdinspecteur M. Woud, chef van den justi
tieelen dienst, onmiddellijk alle maatregelen
hebben genomen om de vluchtelingen op te
sporen, zijn deze pogingen zooals reeds gemeld
nog niet met succes bekroond.
Men vermoedt, dat de vluchtelingen
door geestverwanten worden geholpen
om zich in groote steden zooals Rotter
dam of Amsterdam te verbergen.
Daarom zijn ook reeds gisteren de signale
menten van de ontsnapten .per radio verspreid.
Een der vluchtelingen, die een meisje u Velseo
heeft, is daar in den.nacht van de ontvluchting
zeer waarschijnlijk geweest. Het meisje houdt
e'chter vol, dat zij den bewusten Duitscher niet
gezien heeft. Intusschen zet de politie het onder
zoek met kracht voort.
Uit het onderzoek is, naar ons verklaard
werd, gebleken, dat als de bewaarder zich aan
de voorschriften had gehouden, de ontvluchting
niet zoo had kunnen plaats hebben als nu ge
schied is. Er is namelijk bepaald, dat als een
bewaker een cel ingaat daarbij steeds een col
lega aanwezig moet zijn. Op zijn ronde kan
een bewaker de cellen controleeren z mder daar
in te komen, namelijk door de kijkgaten. Ook is
uit het onderzoek nog niet opgehelderd hoe de
vier mannen in de cel bij elkaar waren. Het
betrof hier namelijk een kamer voor zooge
naamde passanten, waarin 4 ijzeren cellen zijn
opgenomen voor het nachtverblijf. De gedeti
neerden hadden dus elk afzonderlijk in zoo'n
cel moeten zitten, terwijl de bewaarder ver
klaart, dat de vier mannen bij elkaar waren
toen zij hem overvielen. Het is mogebjk dat een
der gedetineerden een looper heelt gekregen
van een der bezoekers, zonder dat een bewaker,
die in het bezoekuur aanwezig is, iets van die
overhandiging heeft gezien De Duitschers kre
gen af en toe bezoek, want zii hadden hier in
de omgeving verschillende vrvnden en beken
den. Een hunner heeft o.a. een jaar in lJmuiden
vertoeft.
De „J. P. Coen" 12 October naar
Lissabon.
AMSTERDAM. 5 October De N.V. Stoom
vaart maatschappij „Nederland" deelt mede,
dat het vertrek van het s.s. „J. P. Coen" van
Amsterdam op haar eerste reis naar Lissa
bon, waar de passagiers zullen overgaan op
het m.s. „Marnix van Sint Aldegonde", is
vastgesteld op Donderdag 12 October a.s.
Inscheping der passagiers des avonds tus-
schen 8 en 10 uur aan de Javakade.
Twee eischen werden Saradjogloe
voorgelegd.
LONDEN, 5 October. Blijkbaar
zijn de onderhandelingen van Sarad
jogloe met Molotof op het doode punt
gekomen en zien èn Sovjet-Rusland
èn Turkije zich voor een der moeilijk
ste problemen van den oorlog ge
plaatst.
Rusland zou aan Turkije twee vitale
eischen gesteld hebben, nl.:
1. Turkije zal de Dardanellen voor de Fran-
iche en Engelsche vloot moeten sluiten.
2. Turkije zal die clausule uit de verdragen
met Engeland en Frankrijk moeten schrap
pen, waarin vastgesteld wordt, dat Engeland
en Frankrijk Turkije zullen helpen, indien
dit land in een oorlog gewikkeld mocht wor
den. terwijl het een anderen Balkanstaat helpt
zich tegen agressie te verdedigen.
Met de Dardanellen tot hun beschikking
zouden de Engelsche en Fransche oorlogs
schepen niet slechts een in het nauw gedre
ven Roemenië kunnen helpen, maar ook een
van de voornaamste verkeersaderen tusschen
Rusland en Duitschland afsnijden door de
monding van de Donau te blokkeeren. Boven
dien zouden zij de Sovjethavens in de Zwarte
Zee kunnen bombardeeren.
De tweede eisch, die Saradjogloe is voor
gelegd, zou een aanwijzing zijn voor Turkije,
dat het zich uit den Balkan terugtrekt en
zijn belangen meer naar het oostelijk deel van
de Middellandsche Zee verlegt, zoodat Rus
land de vrije hand gelaten wordt om in Roe
menië te invervenieeren, ten einde Bessarabië
te herkrijgen.
Onder tusschen trachten Saradjogloe en de
Sovjetleiders te geraken tot het sluiten van
een Zwarte-Zeepact van wederzijdschen bij
stand in zoodanigen vorm, dat het niet in bot
sing komt met de militaire en politieke pac
ten, die Turkije op het oogenblik met Enge
land en Frankrijk voorbereidt. (United
Press.)
Ged. Oude Gracht 82 - Tel 13870 (2 lijnen)
EFFECTEN - COUPONS
LIPS'
SAFE INRICHTING
/Adv. ingez. Mea.i
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De Duitsche Rijksdag komt Vriidag-
middag om twaalf uur bijeen voor het
vernemen van een verklaring der rijks-
regeering.
In goedingelichte kringen te Berlijn zou men
volgens United Press veronderstellen dat Hitier
van plan is om in zijn Rijksdagrede aan te kon
digen dat hij bereid is 't stichten van een kleinen
Poolschen staat te bespreken op voorwaarde dat
de Westersche mogendheden den oorlog be
ëindigen.
Het plan zou zijn een Poolsche regeering te
vormen, die de goedkeuring van Berlijn en Mos
kou zou wegdragen.
Mochten Engeland en Frankrijk dit aanbod
van de hand wijzen, dan zou die Poolsche staat
waarschijnlijk geplaatst worden onder een Duit-
schen gouverneur-generaal.
Een ander bericht van hetzelfde bureau meldt
dat Duitschland het plan zou hebben twee pro
tectoraten in Polen in te stellen, een voor de Po
len en een voor de Joden.
Het woord is aan
De vogels gaan weer op den trek
En dat idee is niet zoo gek,
Ik zou het ook wel willen;
Zoo stiekum naar het Zuiden toe,
Ver van het wintersche gedoe,
Een leven zonder rillen.
Zij trekken door de wijde lucht,
In groote groepen op de vlucht,
Naar verre milder streken;
De vraag: wat doe je in de kou,
Is een probleem voor mij en jou,
Zij hebben 't al bekeken.
Nog tal van vogels blijven hier,
Ons tot verstrooiing en plezier,
Zullen zij eens ontdekken.
Dat. met den winter in ons land.
Zij, met hun bloed- en veervefwant.
Ook beter konden trekken?
De vogels trekken er op uit,
Met vroolijk kwetterend gefluit.
Ik vind ze te benijden:
Wij zitten aan ons plekje vast
En blijven zitten met den last
Van kille donkre tijden.
P. GASUS.
Hitier naar Warschau vertrokken.
Ter bijwoning van de parade der Duitsche
troepen.
BERLIJN, 5 October. Hitler is
vanmorgen om 9 uur per vliegtuig
naar Warschau vertrokken, waar de
Duitsche troepen een parade zullen
houden. Deze gebeurtenis wordt be
schouwd als het definitieve einde van
den oorlog met Polen.
Hitier zal vanavond weer naar Ber
lijn terugkeeren. Hij is in gezelschap
van eenige Duitsche legerleiders.
(United Press)
Duitsche duikboot in rle Baai van
Valparaiso?
VALPARAISO 5 October. Naar vernomen
wordt'stellen de marine-autoriteiten een onder
zoek in naar het verschijnen van een ver
moedelijk Duitsche duikboot Dinsdagavond
in de baai van Valparaiso, waar zij tot den och
tend bleef liggen in de nabijheid van het stoom
schip „Dresden". De aanwezigheid van de
onderzeeër is naar men aanneemt oorzaak ge-
•eest dat het Fransche stoomschip „Winnipeg"
dezen ochtend haastig den haven is binnenge-
loopen van Talcahuano via Panama op weg
naar Frankrijk.
Motorrijder botst tegen personen
auto.
Levensgevaarlijk gewond.
In de kom van het dorp Voorthuizen is een
militaire motorrijder in volle vaart tegen
een personenauto gereden. Hij vloog over den
wagen heen en kwam ongeveer vier meter
verder op straat terecht.
Het'bleek dat de polsslagader was doorge
sneden. een arm gebroken en het linkerbeen
verbrijzeld. Bovendien had de man aan het
hoofd verwondingen opgeloopen en voorts
een hersenschudding gekregen. In levensge
vaarlijken toestand is het slachtoffer naar
het militaire hospitaal te Amersfoort ver
voerd.
Russische troepen trekken terug
bij Litauen.
KAUNAS, 4 October (Reuter). De Sov
jettroepen trekken zich thans, naar geme'.d
wordt, terug uit een groot gebied in Polen
tusschen Oost,-Pruisen en Litauen. dat toe
gekend is aan Duitschland bij de Moskousche
deelingsovereenkomst. Het gebied van Wilna
is nog volkomen afgesneden vai Litauen
Verklaard wordt, dat daar levensmiddelen en
andere goederen .uiterst schaarsch zijn.
Gevangenbewaarder P. Blauwbroek temidden van zijn gezin na ziin
onaangenaam avontuur.
Patrouillevhichten langs de
Amerikaansche kust.
WASHINGTON, 5 October. Uit betrouw
bare bron wordt vernomen dat twaalf bom
menwerpers van de marine van zonsopgang
tot zonsondergang patrouillevhichten onder
nemen naar de Caraïbische Zee van het
Zuidelijkste punt der Vereenigde Staten tot
de Noordkust van Zuid-Amerika. De vloot-
autoriteiten weigerden er zich over uit te
laten, maar onze zegsman zeide dat hij de
operaties had waargenomen en dat hij dacht
dat de vliegtuigen naar Norfolk zouden ver
trekken. De vliegtuigen zijn gestationneerd op
Islagranae, waar een vlootbasis wordt aange
legd, gelijk aan die te Guantanamo, welke
de zóne dicht bij het Panamakanaal be
schermt. (United Press).
Urbsys lieden opnieuw naar
Moskou.
Litausche kabinet was tot gisteravond
Iaat bijeen.
KAUNAS. 5 October iReiiter-A N.P.' Urbsv*
de Litausche minister van buitenlandsche za
ken zal vandaag opnieuw naar Moskou ver
trekken. Het kabinet heeft tot gisteravond
laat vergaderd ter bestudeering van de Rus
sische voorstellen.
Bismarck
Laat ons toch ook de
trouw aan de overtuiging bij
tegenstanders leeren achten.
Nog geen voorstellen te Londen
ontvangen.
Bericht inzake conferentie-van-zeven te
Rome tegengesproken.
Officieele kringen te Londen hebben
Reuter ervan in kennis gesteld .dat uit
Rome geen boodschap te Londen was ont
vangen met betrekking tot vredesvoorstel
len.
Ook wist men niet of dergelijke voorstellen
binnenkort te verwachten zouden zijn.
Het Italiaansche persbureau Stefanl meldt
ten aanzien van het bericht, dat de Duce
bezig zou zijn een ontwerp voor een vredes
conferentie te bestudeeren. waarbij al een
lijst van deelnemende mogendheden zou zijn
opgesteld, van allen grond ontbloot is. In den
huidigen stand van zaken zal Italië een der
gelijk initiatief niet nemen.
In welingelichte Brioche kringen
wordt volgens Reuter, groot gewicht
gehecht aan laatstgenoemde verkla
ring.
In deze kringen brengt men deze
verklaring in verband met het feit,
dat na het bezoek van Ciano aan Ber
lijn geen communiqué is uitgegeven
en ziet men erin. dat de Duce gewei
gerd heeft de vredesplannen van
Hitier te steunen.
Dit is van te meer beteekenis. aldus de
diplomatieke redacteur van Reuter, omdat
Chamberlain verklaard heeft, ieder voorstel
te zullen onderzoeken in het licht van de
voorwaarden, die hij tevoren had omschre
ven.
Klaarblijkelijk voldeden de Duitsche
olannen aan deze voorwaarden niet en heeft
Mussolini besloten geen verantwoordelijk
heid voor het indienen der voorstellen te
aanvaarden. Ook de zinsnede „in den hui
dteen stand van zaken" wordt zeer belang
rijk geacht, daar deze omstandigheden
den staat van oorlog tusschen Duitschland
en Frankrijk en Engeland, alsmede de neu
traliteit van Italië, insluiten, Dat na Ciano's
bezoek aan Berlijn geen communiqué iA
Tepubliceerd, wordt waarschijnlijk, aldus de
redacteur, verklaard door de omstandigheid,
dat de beide regeeringen over de bewoordin
gen niet tot overeenstemming konden komen
en dat een communiqué slechts gepubliceerd
zou worden. indien de Duce met de Duit
sche voorstellen instemde. Daar hij zijn
goedkeuring niet heeft gegeven, zal het
communiqué nooit het licht zien. Het is. zoo
besluit de redacteur van Reuter, zeer onge
woon dat na een dergelijk belangrijk offi
cieel bezoek geen mededeeling wordt gepu
bliceerd.
legt 1200 k.m af.
GENUA. 5 October (Stefani) In
een bosch bij Savona is een jager er
in geslaagd een grooten adelaar te
vangen. De vlucht van den roofvogel
bedraagt meer dan twee meter. De
vogel was geringd. Op deze ijzeren
ringen stond vermeld: „6 Februari
1939. Dierentuin Warschau". Het be
treft hier een adelaar, die tijdens de
bombardementen uit den dierentuin
in de Poolsche hoofdstad was ge
vlucht en minstens 1200 kilometer
moet hebben gevlogen.
HEDEN; 12 PAGINA'S.
BINNENLAND.
pag.
Petroleum zal worden gedistribueerd. 3
De belastingdruk blijft stijgen. 3
De regeering wil de mogelijkheid openen
collegegelden terug te betalen. 3
BUITENLAND.
De Duitsche Rijkskag komt Vrijdag bijeen 1
De Russisch-Turkschc onderhandelingen
zouden op een dood punt zijn gekomen 1
In het Hoogerhuis heeft Lord Halifax nog
eens ten aanzien van vredesvoorstellen
verklaard dat verzekeringen van de huidige
Duitsche regcering niet voldoende zijn. 5
De Engelsche regeering zal gedurende den
oorlog een nauw contact onderhouden met
de Dominions. 5
Daiadier heeft voor de Fransche Kamercom
missie van buitenlandsche zaken uiteen
gezet waarom Frankrijk ten oorlog is ge
trokken. 5
ARTIKELEN, enz.
Van onzen Londenschen correspondent: Storm
over Bloombury 3
Mr. E. Elias: New Yorksch gesprek in den
avond. 3
Indrukken van een reis naar Berlijn. 6
H. D. Vertelling: Publiciteit. 6
Speciale correspondentie: 't Zwijgende Rome 11
Voor dc Vrouw. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 1
