Haarlem's Dagblad
„^BUmendijk"
op een mijn geloopm-
De Derrie
Mogelijkheid.
Paddenstoelen.
Troepenvermindering aan
beide zijden der
Hongaarsch-Roemeensche
grens.
Mijnramp in Frankrijk.
Auto's bleven in de
garages
in het Kanaal
Ernstig ongeluk op
Berli jnsch station.
Finsche houtboot
op een mijn.
I
Ceen reden voor
oorlogvoering meer,
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17272
Uitgave Lonrens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algein. Drukkerij IN'.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendapleip 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P W. PEEREBOOM EN ROBERI PEEREBOO.M
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 9 October 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. pei 3 maanden f3.25. franco per
post I 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Adverientiën1-5 rej»els f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelnbonnementstarieven op aanvraag.
Vraag aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer t 0.15. Groentje» eie rubriek.
Drie dagen na Hitler's rede, waarin hij
vredes-mogelijkheden opperde, zijn er nog
geen omlijnde vredesvoorstellen gedaan.
Evenmin door Mussolini, die weinig lust
schijnt te hebben tot het nemen van initia
tief, als door andere neutrale landen, wier
mogelijke bemiddeling Hitler in den vage
aanduidde. Intusschen is het week-end in den
„beperkten oorlog in het Westen" merkwaar
dig stil geweest. Wel is ter zee het een en an
der gebeurd en op ons Nederlanders heeft de
ondergang van het s.s. Binnendijk, het twee
de Nederlandsche koopvaardijschip dat op
een mijn geloopen en gezonken is, bij zonde
ren indruk gemaakt. Gelukkig is de beman
ning gered. Maar behalve dat de Engelschen
melden dat zij een Duitsch watervliegtuig
boven de Noordzee hebben neergeschoten is
er nauwelijks oorlogsnieuws. Stilte heerscht.
En nu kan men wel weer pessimistisch zijn
en zeggen, met een dierbare gemeenplaats,
dat voor een storm altijd een stilte intreedt.
Maar niet iedere stilte is de voorbode van
een storm. Het heeft nut gemeenplaatsen
critisch te bekijken. Evenals bijvoorbeeld dat
nog veel afgezaagder woord, dat zegt dat „de
geschiedenis zich herhaalt". Zij doet het
meermalen maar lang niet altijd, zooals in
onzen felbewogen tijd uit tallooze nieuwe ge
beurtenissen en totaal-onverwachte wen
dingen is gebleken. Geloof niet in zoo'n dood
doener; hij is alleen afdoende voor menschen
die nadenken te vermoeiend vinden en voor
anderen die bovendien nog tot fatalisme ge
neigd zijn. „De geschiedenis herhaalt zich",
op alles toegepast, wil eigenlijk zooveel zeg
gen als; „Wij kunnen toch geen van allen
ergens iets aan doen, laat ons dus voort-
vegeteeren".
„Een Keerpunt?" vroeg ik de vorige week,
per titel boven een artikel. Er is nog geen
keerpunt. Nu Hitler's voorstellen ter andere
zijde nog bestudeerd worden, maar zich nog
geen teeken voordoet van een preciese formu
leering, door Duitschland of door een bemid
delende mogendheid, moet men wel aan „de
derde mogelijkheid" gaan denken. De eerste
is afwijzing van de voorstellen met als gevolg
een losbarsting van den oorlog in volle kracht.
De tweede, meest gehoopte is het openen van
vredesonderhandelingen, ingeleid door min of
meer langdurige diplomatieke voorbereiding
en een wapenstilstand. Maar er blijft een der
de, namelijk deze, dat er geen verandering in
den bestaanden oorlogstoestand komt. Dat
de beperkte oorlog zich voortzet, althans ge
durende den winter, die ook voor krijgsopera
ties het slechtste seizoen des jaars is.
Niet alleen de winter zou zulk een loop van
zaken kunnen beïnvloeden maar ook het be
kende feit dat bij tegenstanders, wier kracht
niet al te ver uiteenloopt, de verdediging zoo
superieur is aan den aanval. Dit is niet alleen
te land het geval en wordt daar in dezen
oorlog meer dan ooit bewezen door de enorme
sterkte van de Maginot- en Siegfriedlinies en
de verdedigingslijnen die achter beide liggen,
maar ook ter zee en in de lucht. Ook zonder
de Engelsche statistieken erbij te halen kan
men uit het oorlogsnieuws afleiden dat de
aanvalskracht van de Duitsche duikbooben
op de Noordzee en den Oceaan al grootendeels
is bedwongen. Zoowel de nieuwe opsporings
methoden, door torpedojagers op duikbooten
toegepast, als de doorvoering van het con-
vooistelsel hebben dit bereikt. En ten aanzien
van de luchtvaart is ook wel duidelijk gewor
den, dat met de verbetering van het vliegtuig
die van het luchtafweergeschut in vrijwel ge
lijk tempo is gegroeid. Weliswaar beschikt
men aan weerszijden over duizenden vlieg
tuigen en worden ze in zeer snel tempo ge
bouwd, zoodat het verlies van tien of twintig
toestellen geen verzwakking van eenige be-
teekenis geeft, maar met de aantallen be
kwame piloten- is het niet zoo ruim gesteld.
Vandaar dat het telkens zoo uitdrukkelijk
vermeld wordt als piloten zich, door middel
van parachutes, binnen hun eigen linies heb
ben kunnen redden. Dan komt het verlies van
het toestel er niet zooveel meer op aan.
De derde mogelijkheid, het voortslepen van
den oorlog in zijn tot dusver en nu nog
meer dan in den aanvang beperkten vorm,
laat natuurlijk kans op onverwachte gebeur
tenissen. Niet alleen het geheimzinnige wapen
waarmee Hitl^- gedreigd heeft maar ook ge
volgen van het gewroet der diplomatie, dat
andere landen in den strijd zou kunnen be
trekken, behooren* daartoe. En dan blijft er
nog een post „Onvoorzien", pro memorie te
boeken. Want de geschiedenis weigert telkens
en telkens weer, zich te herhalen. Overigens
zou bij ,4e derde mogelijkheid" de economi
sche uitputting van Europa zich blijven voort
zetten.
De tweede mogelijkheid blijft in elk geval
de beste kansen bieden. Men kan pessimis
tisch zijn over de gevolgen en meenen dat er
over een jaar weer een conflict zou ontstaan,
maar zeker is dat niet. En als het ontstond
zou het misschien snel oplosbaar blijken. Wie
kan dat voorspellen. Het beste in alle opzich
ten is ten allen tijde en onder alle omstandig
heden: onderhandelen en vrede sluiten.
P.
Nu rijzen overal in 't rond
Weer paddenstoelen uit den grond,
Als nou, als paddenstoelen;
Je ziet ze in het vredig bosch.
Tusschen de boomen in het mos
Stil staan en toch krioelen.
Je krijgt zoo'n rustig kalm gevoel,
Bij 't kijken naar zoo'n paddenstoel,
Die schielijk is verrezen
En daar nu zoo bescheiden staat,
Totdat hij weer verdwijnen gaat,
Als het zijn tijd zal wezen.
Hij pronkt niet met een felle kleur.
Hij trekt geen aandacht door zijn geur,
Hij zoekt niet fel te leven;
Van 't menschelijk gewoel vandaan,
Staat hij daar maar alleen te staan,
Zoolang 't hem is gegeven.
Ik ga graag kijken in het bosch,
Naar paddenstoelen tusschen 't mos
En op en. naast de stammen;
want als tf£t in dit tijdsbestek.
Tot zwammen komt in het gesprek,
Geef mij dan dit soort zwammen.
P. GASUS.
Joego-Slavië
bemiddelde.
Officieel wordt te Boedapest beves
tigd,, dat Hongarije op verzoek van de
Joego-Slavische regeering bereid is, de
verhoogde effectieven van zijn troe
pen aan de Hongaarsch-Roemeensche
grens te verminderen. Zekere speciale
militaire maatregelen zijn reeds bui
gen werking gesteld. De Roemeensche
regeering heeft zich bereid verklaard,
eenzelfde houding aan te nemen.
De Hongaarsche bladen wijze, naar Havas
meldt, op de bemiddelende rol, welke Joego
slavië heeft gespeeld.
In de afgeloopen week had de Hongaarsche
pers verscheidene Joego-Slavische persstemmen
overgenomen, waarin den nadruk werd gelegd
op het belang van de normaliseering van de
betrekkingen tusschen de staten van Zuid-oost
Europa. In diplomatieke kringen in de Hon
gaarsche hoofdstad acht men het geenszins
uitgesloten, dat de betrekkingen tussschen
Hongarije en Joego Slavië nog nauwer zullen
worden aangehaald en dat de minderheden
vraagstukken geregeld zullen worden.
37 dooden.
Te Saint Etienne in Frankrijk heeft
zich Zaterdagmiddag een ernstig mijn
ongeluk voorgedaan. Er ontstond een
mijnontploffing, waardoor talrijke
arbeiders tegen den grond werden
geworpen en waarop een instorting
volgde. Het ongeluk heeft, 37 dooden
geëischt. De ontploffing zou veroor
zaakt zijn door kortsluiting, welke
mijngas heeft doen explodeeren, waar
door weer een stofexplosie onstond
en een instorting.
De automobilisten schijnen zich er
aan te wennen, dat zij hun auto's op
Zondag in de garages of op straat laten
staan. Werden er vorige week nog eeni
ge bekeuringen uitgedeeld, thans heeft
de politie te Haarlem, noch die te Bloe-
mendaal of Heemstede een autobestuur
der of motorrijder wegens overtreding
van dit ,jZondagverbod" moeten verba
liseeren.
Het s.s. „Binnendijk''
dat in het Kanaal op
een mijn is geloopen
en gezonken.
ZATERDAGNACHT omstreeks twee uur is het Nederland
sche stoomschip „Binnendijk", dat "an New-York op weg
was naar Rotterdam, nabij Shambles Light (in het Engelsche
Kanaal) op een mijn geloopen en gezonken. Alle 41 opvarenden
konden worden gered. Zij zijn in de Engelsche marinehaven Wey
mouth, aan de Zuidkust van Engeland, aan land gebracht en voor-
loopig opgenomen in het zeemanshuis, het hotel van het Leger des
Heils en twee andere hotels. Met het schip is een belangrijke
lading graan en veevoeder, welke voor de Nederlandsche regeering
bestemd was, verloren gegaan.
De „Binnendijk" is een stoomschip van de Holland Amerika Lijn,
groot 6873 ton bruto. Het werd in 1921 op de N.V. Werf „De Noord"
te Alblasserdam gebouwd.
De „Binnendijk" is het tweede Nederlandsche koopvaardijschip,
dat tengevolge van een botsing met een mijn is vergaan Het eerste
schip was, naar men zich zal herinneren, de „Mark", die vorige maand
in de Oostzee op een mijn is geloopen.
BIJ de ontploffing zijn twee leden
van de bemanning gewond, een
stoker en een 18-jarige leer
ling. Beiden kregen beenbreuken. Zij
zijn in een ziekenhuis opgenomen.
De ontploffing was zeer hevig. De kapitein,
de heer Moree, die zich, juist op het moment
dat de mijn den scheepswand raakte, op de
brug bevond, vertelde aan United Press:
„Ik stond op de brug toen zich een vreese-
lijke ontploffing voordeed. We kregen een gat
aan bakboord bij de boeg. Daarna namen wij
een zeer onaangename lucht waar en zagen
groote rookwolken over het geheele schip op
stijgen. Onze machines en onze radio-in
stallaties werden buiten werking gesteld. Het
schip begon langzaam te zinken, eerst aan
de boeg. Wij vuurden lichtsignalen af. Daarna
kwam een schip langszij en nam alle 41 opva
renden aan boord. Wij zagen niets op het
moment van de ontploffing".
Een der zeelieden, Aart Winkelhof, zeide
„de meeste leden der bemanning lagen in de
kooi. Wij voelden twee schokken en daar
na een explosie. Wij begaven ons in de red
dingsbooten en waren gereed om weg te varen
toen een Engelsch oorlogsschip langszij
kwam en ons opnam. Terwijl wij naar de
kust stoomden zagen wij de „Binnendijk" in
vlammen gehuld".
Nog wordt gemeld dat twee leden van de
bemanning een stoker en een 18-jarige leer
jongen naar het hospitaal zijn vervoerd met
een beenbreuk.
Aan een correspondent van het A.N.P. ver
telde de heer Moree: „Wij hadden geen
passagiers aan boord. Onze reis van New York
af was tot dusverre door niets bijzonders ge
kenmerkt. Ook bij het naderen van de Engel
sche kust namen wij geen teekenen van den
oorlog waar"
Een hevige brand woedde in de Oranje Nassau Kazerne te Bergen op Zoom.
Het blusschingswerk.
Treinen in botsing.
Twintig dooden
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Zondagavond is op het Berlijnsche
station Gesundbrunnen een naar Sass-
nitz rijdende D-trein op een naar St.
Argard rijdende passagierstrein inge
reden. Het laatste rijtuig van den per
sonentrein werd gedeeltelijk in elkaar
gedrukt en vloog in brand. Het voor
laatste rijtuig werd lichter bescha
digd. Het aantal dooden en gewonden
is nog niet nauwkeurig bekend. Ge
vreesd moet worden dat ruim 20 doo
den zijn gevallen. Het niet beschadig
de deel van den personentrein heeft
zijn reis voortgezet. Er wordt een on
derzoek ingesteld naar de schuld
kwestie.
bij Terschelling
Twee reddingbooten
uitgevaren.
TERSCHELLING 9 October. Be
noorden Mïdsland op Terschelling is
tegen 12 uur vanmiddag een schip,
vermoedelijk een Finsche houtboot, op
een mijn geloopen.
De reddingbooten „Brandaris" en
„Nicolaas IVIarius" zijn reeds uitge
varen.
Er bevinden zich nog twee sleep-
booten in de nabijheid.
Het woord is aan
Burke:
Ieder die eenige macht be
zit behoorde ten diepste
doordrongen te zijn van het
besef dat hem dit is toever
trouwd en dat hij voor zijn
beheer van het hem toever
trouwde rekenschap zal
hebben af te leggen aan
den éenen grooten Meester.
zegt de „Izwestia".
MOSKOU, 9 October (Tass). De
„Izwestia" schrijft in een hoofdartikel
„Oorlog of vrede":
De buitengewoon snelle uiteenval
ling van het staatsorganisme Polen
was een onbetwistbaar bewijs voor zijn
niet-levensvatbaarheid en neemt de
motieven weg voor een voortzet
ting van den oorlog in West-Europa.
Zelfs blinden kunnen thans zien,
dat de Poolsche staat in zij-n vroe-
genen vorm en op zijn oude grond
gebied niet weer kan worden opge
richt.
Dit is de reden waarom een voort
zetting van den oorlog geenszins kan
worden gerechtvaardigd en dit een
onverstandig bloedbad zou zijn. De
staking van dezen oorlog zou beant
woorden aan de belangen der volken
van alle landen".
Sprekende over de voorstellen van Hitier,
merkt het blad op, dat „zij kunnen worden
aanvaard, verworpen of aan eenige wijziging
worden onderworpen. Men kan niet misken
nen, dat zij in ieder geval kunnen dienen tot
werkelijke en feitelijke basis voor besprekin
gen, welke ten doel hebben zoo spoedig mo
gelijk vrede te sluiten".
Het blad besluit: „Alles wijst er op, dat
leidende Engelsche en Fransche kringen
weinig bezorgd zijn over het lot van Polen
of de bevrijding van het Duitsche volk van
het regime van Hitler. Doze staten concen-
treeren in hun handen de verpletterende
meerderheid der koloniale bezittingen. Het is
blijkbaar de wensch deze reusachtige bezit
tingen te behouden tegen de Duitsche aan
spraken in en er hun overheersching te hand
haven zonder een deeling, welke de ongecon
troleerde uitbuiting beteekent van millioenen
koloniale slaven, die het meest effectieve
motief vormt voor het belang der regeeringen
van Groot-Brittannië cn Frankrijk ln een
oorlog tegen Duitschland. Een poging de
vredelievende voorstellen van Duitschland te
miskennen beteekent het aangaan van de
verantwoordelijkhedi voor de ontketening
van den oorlog en voor het enorme aantal
slachtoffers en verwoestingen, welke de oor
log veroorzaakt.
Vrede of oorlog, dat is de vraag. Voorstan
ders van. de leuze „oorlog tot een overwin
ning" zijn vóór een oorlog en tegen den vrede.
Wie van dezen oorlog om de wereldhegemonie
ook profiteert, de arbeidersklasse kan er
slechts het slachtoffer van zijn".
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A.,
Haarlem.
Fijn gekrulde Speculaas p. Vz pond 22 ct.
Reclame Speculaas P- Zi pond 15 ct.
Taai Taai P- Viz pond 10 ct.
Andijvie Per blik 23 ct.
Snijboonen Pper blik 23 ct.
Snijboonen Extra per blik 27 ct.
Spercicboonen Pcr blik 26 ct.
Spinazie per blik 20 ct.
Worteltjes per blik 24 ct.
Tuinboonen per blik 26 ct.
Doperwten M. II per blik 25 ct.
I per blik 28 ct.
Fijn per blik 35 ct.
Fijn per blik 40 ct.
MET DIVIDENDBONS.
I Adv. ingez. MedJ
HEDIÏN 12 PAGINA'S.
BINNENLAND.
pag.
Bij Terschelling is een Finsche houtboot op
een mijn gevaren. 1
Het s.s. „Binnendijk" is op een mün geloopen
en gezonken. 1
Bij een treinbotsing in Berlijn zouden 20
menschen om het leven zijn gekomen. 1
Het jacht van Fokker is na een explosie ge
zonken. 3
De spoorwegtentoonstelling trok bijna 260.000
bezoekers. 3
Op de „Amstelkerk" heeft brand gewoed. 3
BUITENLAND.
Troepenvermindcring aan beide zijden der
Hongaarsch-Roemeensche grens. 1
Ook de Finsche rcgecring is voor een bezoek
aan Moskou uitgenoodigd. 5
Gedurende het afgeloopen weekeinde zijn in
Frankrijk 25 communistische Kamerleden
gearresteerd. 5
Een vliegtuigongeluk in Ecuador eischte tien
dooden. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De derde mogelijkheid. 1
J. B. Schuil: Devi Dja en haar dansgroep. 4
H. v. d. M.: De Randstaten langs de Balti-
sche kust. g
A. D. de Groot: Na het wercldschaaktour-
nooi. g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 9