Haarlem's Dagblad
Qüe van de vijf
geacceste&td
De Finnen.
Dansacademie MARTIN—,
16 October
Breiwerk.
Groote troepenconcentraties aan het
Westelijk front.
Wederzijdsche actie der artillerie
9iet Duitsche
Ceg-evAeucht
Hef Belangrijkste
57e Jaargang No. 17273
Ditgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote lioutatruat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERI PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 10 October 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losfc nummers 6 cent per ex.
Advertrnticn1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
KegelabonuementstarieveD op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Na de Baltische rand-republieken is blijk
baar Finland aan de beurt, om in de positie
van Russischen vazalstaat te geraken. Ten
minste, de bekende en gevreesde uitnoodiging
om een onderhandelaar naar Moskou te zen
den is gedaan. Dit invitatie-stelsel, door
Duitschland ingevoerd en achtereenvolgens
toegepast op Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije,
die er hun onafhankelijkheid mee inboetten
en op Polen, dat weigerde een gevolmachtigde
te sturen en daarna in drie weken oorlog ver
pletterd werd, is door de Russen overgeno
men. Het heeft de Baltische republieken zon
der eenig verzet doen toegeven. Bij de geslo
ten „handelsverdragen" is wel de territoriale
onafhankelijkheid van die kleine landen on
geschonden gebleven, maar practisch hangt
hun toekomst nu van de Russische goedgun
stigheid af. Zij zijn vazalstaten van Sovjet-
Rusland geworden.
Ook in de Russische reeks uitnoodigingen,
zoo gedwee aanvaard, schijnt zich nu een
schok te zullen voordoen. Want wel hebben
de Finnen, omdat de Russische regeering de
zaken, die besproken zouden worden, niet
nader heeft gespecificeerd volgens haar de
gewone diplomatieke gang van zaken, wan
neer het eene land het andere een voorstel
van algemeenen aard doet hun afgevaar
digde Paasikivi naar Moskou laten vertrek
ken, maar hij heeft geen volmacht om be
sluiten te teekenen. Hij is alleen gegaan om
de Russische wenschen te vernemen En op
hetzelfde oogenblik heeft de Finsche minister
van Buitenlandsche Zaken Erkko in een in
terview aan de Zweedsche pers medegedeeld:
„Wat die wenschen ook mogen zijn, onze hou
ding staat vast. Wij houden ons aan de neu
traliteit der Noordelijke staten en aan onze
onvoorwaardelijke neutraliteit, die herhaal
delijk bevestigd is. Wij bedreigen niemand, wij
zoeken geen voordeelen en willen ons niet
aansluiten bij een groote mogendheid of
groep. Onze eenige wensch is in vrede te le
ven met iedereen en buiten conflicten te blij
ven".
De Finsche regeering heeft inmiddels mo
bilisatie-maatregelen genomen en overhaast
is de luchtbescherming der steden georgani
seerd. De Tel. bericht dat toen Paasikivi ver
trok een menigte van duizenden hem het
oude Lutherlied „Een vaste burcht is onze
God" toezong.
Zoo dreigt plotseling een nieuw gewapend
conflict, ditmaal in het hooge Noorden en
men moet wel begaan zijn met dit kleine volk,
dat zich sinds de verklaring van zijn onaf
hankelijkheid in 1917 krachtig ontwikkeld
heeft, een sterk nationaliteitsgevoel bezit en
zich door zijn rustige energie een goeden
naam in de wereld heeft verworven. Ook po
pulariteit op sportgebied is het ten deel ge
vallen en nog maar weinige weken geleden
Was het druk bezig met de voorbereiding van
de Olympische Spelen voor 1940,-die het van
Japan had overgenomen en waarmee het wil
de bewijzen tot iets bijzonders in staat te
zijn. Groote toewijding werd daaraan gege
ven. Helaas, aan Olympische Spelen in 1940
denkt niemand meer en binnen weinige we
ken is Finland niet alleen van dat vooruit
zicht beroofd maar voelt het zich plotseling,
tengevolge van den snellen loop der gebeurte
nissen, die Rusland's macht in Oost-Europa
zoo hebben vermeerderd, in zijn bestaan be
dreigd.
Dat Finland in geval van oorlog met Rus
land spoedig de vlag zou moeten strijken is
zeker. Het land vol meren en moerassen en het
koude klimaat leveren moeilijkheden voor een
aanvaller op en het is uitgestrekt tienmaal
zoo groot als Nederland maar telt maar
vier millioen inwoners, de helft van ons be
volkingstotaal. Dus beschikt het ook maar
over beperkte strijdkrachten tegenover den
reusachtigen tegenstander.
De hoofdstad, Helsinki (die vroeger Helsing-
fors heette) telt 250.000 inwoners, verder zijn
er alleen nog wat kleine stadjes waarvan Abo
(65.000) en Wiborg (55.000) de grootste zijn.
Tweederden van de bevolking leeft van land
en boschbouw. Er zijn verder belangrijke steen
groeven, de houtzagerij en papierindustrie zijn
van veel belang, de ijzerindustrie mag er
ook zijn.
Een nijver klein volk, die Finnen, werk
zaam en zwijgzaam, stoer en volhardend.
Moge de toestand nog een gunstige wending
nemen en de ramp van een oorlog hun be
spaard blijven!
R. P.
Zij waren bijna de
Belgische grens
gepasseerd
ontsnapte Duitschers te Zundert
HOE DE ARRESTATIE GESCHIEDDE
De marechaussee te Zundert, vlak bij de Bel
gische grens, is er in geslaagd drie van de vijl
Duitschers, die uit het Huis van Bewaring te
Haarlem zijn ontvlucht, te arresteeren. Het zijn
de 20-jarige H. C. en de 19-jarige F. P. beiden
geboren in Ostrawa, in het vroegere Tsjecho-
Slowakije en de 31-jarige H. K. E., die in Char-
lottenburg het levenslicht aanschouwde.
Zooals men weet zouden de twee eerstgenoem-
den er geen bezwaar tegen hebben gehad weer
naar Duitschland terug te keeren. Ze zouden na
melijk tot de Duitsche nationaal-socialistischf
partij behooren. Ze zouden zich echter aan een
strafbaar feit in Duitschland hebben schuldig
gemaakt en hadden het daarom waarschijnlijk
raadzamer geoordeeld te vluchten.
Ook thans schenen zij toch niet veel lust te
hebben gehad weer naar Duitschland terug te
keeren want ze waren reeds bijna de Belgische
grens gepasseerd en het had maar zeer weinig
gescheeld of ze waren er inderdaad in geslaagd
uit ons land weg te komen. De derde arrestanl
is een gevluchte communist, die reeds 1*/* jaar
wegens een vermogensdelict in de Haarlemsche
gevangenis heeft gezeten.
Het zal nu wel spoedig blijken of de verkla
ringen van den bewaker Blauwbroek kloppen
met de verhalen, die de vluchtelingen bij hun
verhoor zullen doen. Men hoopt thans spoedig
volledig de juiste toedracht van het gebeurde in
het Huis van Bewaring te vernemen. De arrestan
ten zullen zoo spoedig mogelijk op transport
naar Haarlem gesteld worden.
Thans zijn nog voortvluchtig de 38-jarige W.
D. en de 33-jarige C. S., beiden communisten.
Laatstgenoemde is in den nacht van de ontsnap
ping nog in Velsen geweest, waar hij vermoede
lijk een meisje heeft bezocht. Men neemt aan
dat hij daarna op de fiets verder gevlucht is. 1
Uit Zundert vernemen wij over de aanhou
ding het volgende: De drie mannen werden door
twee marechaussees aangetroffen op een land
weg dicht bij-de Belgische grens. Daar op zulke
eenzame plaatsen geen vreemdelingen verwacht
worden, tenzij zij iets verdachts in het schild
voeren, werd de aandacht van de marechaus
sees getrokken. Zij hielden het drietal staande
en toen bleek, dat men hier inderdaad met
vreemdelingen te doen had, werden zij meege
nomen naar de kazerne. Gewillig gingen zij
mede. Bij de ondervraging kwam toen al spoe
dig uit dat drie van de vijf te Haarlem ont
vluchte Duitschers gepakt waren.
Bij hun verhoor gaven zij een beschrijving,
hoe zij uit het Huis van Bewaring te Haarlem
ontsnapt waren.
De autoriteiten te Zundert achtten zich niet
gerechtigd daarover mededeelingen aan de pers
te doen, omdat het gewenscht is, dat eerst de
politie te Haarlem de drie mannen een verhoor
afneemt. Wel verzekerde men ons. dat uit het
relaas der Duitschers gebleken is, dat zij op een
zeer geraffineerde wijze uit het Huis van" Be
waring zijn gekomen.
Van andere zijde vernemen wij nog, dat
Maandagmiddag de politie in het Zuiden van
het land de mededeeling ontving, dat er reden
was te veronderstellen, dat de gevluchte Duit
schers thans zouden trachten de grens te pas-
seeren. Daarom was de politie in die omgeving
zeer waakzaam en werd in het bijzonder de
grens bewaakt. Dit heeft dus succes gehad.
De vluchtelingen hadden blijkbaar het voor
nemen te trachten zonder pas over de Belgische
grens te komen. Bij hun aanhouding zijn geen
papieren op hen gevonden.
De drie aangehouden Duitschers zijn heden
morgen in twee auto's onder begeleiding van
drie maréchaussees uit Zundert naar Haarlem
vertrokken. Vermoedelijk zullen zij hier onge
veer 5 uur in den middag aankomen. Dan zul
len zij zeer waarschijnlijk dadelijk door de po
litie te Haarlem verhoord worden. De Haar
lemsche politie die heden nog geen bijzonder
heden gehoord had over het resultaat van het
verhoor te Zundert, is natuurlijk zeer nieuws
gierig om te vernemen welke lezing de drie
mannen geven van hun ontsnapping, temeer
omdat zooals wij vorige dagen uitvoerig heb
ben uiteengezet de politie niet overtuigd is,
dat de lezing die de gevangenbewaarder B.
heeft gegeven in onderdeelen met de feiten
klopt. Hij heeft steeds volgehouden dat hij
door vier mannen in de kamer voor passanten
is overvallen, terwijl de politie reden had te
veronderstellen, dat er tijdens den overval
slechts één man 1n die kamer aanwezig was. Dan
moeten daarna de overigen bevrijd zijn.
De politie heeft nog geen spoor van de twee
andere ontvluchte Duitschers. Er is evenwel re
den te vermoeden, dat het ook aan dit tweetal
nog niet gelukt is over de grens te komen.
Duitschers verlaten Zuid-Tirol.
LONDEN, 9 October (Reuter). Radio Roma
heeft een artikel van den prefect van Bolzano
aangehaald, waarin wordt medegedeeld, dat de
regelingen voor den uittocht der Duitschers uit
Zuid-Tirol volgens het Duitsch-Italiaansche
verdrag gereed gekomen zijn. Sommige Duit
schers zij nreeds vertrokken, anderen vertrek
ken thans. Volgens de regelingen zijn alleen
de Duitsche onderdanen verplicht te vertrekken,
terwijl zij, die in Alto Adige zijn geboren, vrij
zijn in de keuze of zij willen weggaan dan wel
willen blijven. Voor iien zal geen dwang wor
den toegepast.
N.V.
Aanvang Seizoen
1939/40
Uren voor Inschrijving en Besprekingen:
dagelijks van 11—12, 2 5 en 7 9 uur.
SCHAGCHELSTRAAT 29 - TEL. 108O6
HAARLEM - AMSTERDAM - HILVERSUM - BUSSUM
(Adv Ingez. Med.)
Vier personen bij ontploffing
gewond.
SOERABAJA, 10 October. (Aneta-A.N.P.)
Vanmorgen is in de Centrale Gasfabriek op
Gembong, alhier een ondergrondsche luchtketel,
bestemd voor de aandrijving van Dieselmotoren,
gesprongen. Vier personen, waaronder een
Europeesche employé, werden gewond, gelukkig
niet ernstig.
Het ongeluk geschiedde bij het vullen van
den ketel, waarvan het cementen deksel is ge
sprongen. De vier gewonden werden door stuk
ken van het deksel getroffen.
De ontploffing veroorzaakte een vrij groote
Verwoesting.
Het landelijke comité.
Dat onlangs is gesticht,
Onder den naam: Breit allen mee.
Zond ons een nieuw bericht.
Naar handschoen, polsmof en naar sok
Is voor het leger vraag,
Dus dames, neem de pen en bloc
Ter hand en brei vandaag
Maar buikband, wanten of een das,
Vermoei u daar niet mee.
Een slaapzak is ook niet van pas,
Aldus het comité.
En zelfs de bivakmuts valt af,
Figuurlijk dan bedoeld,
Daar heeft de vrouw, reeds lang in draf.
Zoo warm juist voor gevoeld.
Ik denk, als men niet verder gaat
Op bivakmuts terrein,
Dat toch de Hollandsche soldaat,
Wel welgemutst zal zijn.
Dus dames, zet uw werk niet stop.
Met nieuwen lust gebreid
En strakjes rijst een breiberg op,
Die warmt in kouden tijd.
Dan zingt de Hollandsche soldaat:
Zoolang in het verschiet,
De hand nog naar de brei-pen staat,
Dan treuren wij nog niet.
P. GASUS.
I
Het woord is aan
Ernesf Renan:
De twijfel is een betuiging
van eerbied aan de waar
heid.
Lloyd George zet een campagne
op touw.
Gericht tegen de aanhangers van het
„oorlog tot eiken prijs".
LONDEN, 10 October. Lloyd George heeft
het plan het woord te richten tot een verga
dering van den Raad van Actie voor den
Vrede, die Donderdag te Londen bijeen zal
komen. Het zou in de bedoeling liggen dat
Lloyd George zijn meening over een onmid
dellijke conferentie ter bespreking van de
vredesvoorstellen nader zou uiteenzetten. De
vergadering is door Lloyd George als voorzit
ter van de organisatie bijeengeroepen en zal
worden bijgewoond door afgevaardigden uit
alle deelen van de Britsche eilanden.
Wij vernemen nog dat Lloyd George met
deze conferentie het doel beoogt een nationale
campagne op touw te zetten tegen de voor
standers van ..oorlog tot iederen prijs".
(United Press).
De feestelijkheden ter herdenking van „Alkmaar's Ontzet" begonnen Maandag
met de aubade der schoolkinderen voor den burgemeester
jhr. mr. F. H. van Kinschot.
Engelsche oorlogsbodems
in gevecht met Duitsche
bombardementsvliegtuigen.
Het Fransche legerberichi van den och
tend van den tienden October luidt: „Ten
Oost-Westen van de Saar zijn vijandelijke
patrouilles nog steeds zeer actief. Weder
zijdsche actie dér artillerie in dezelfde
stréken".
Maandagavond meldde Het Fransche le-
gerbericht:
„Zeer groote activiteit van de vijande
lijke patrouilles tusschen Moezel en Saar.
Hier en daar artillerievuur tusscbe" Moe
zel en Rijn.
Op zee hebben, onze strijdkrachten met
aicces een vijan-' ''iken onderzeeër aange
vallen.''
Havas geeft de volgende toelichting aan de
gercommuniqués
Aan weerszijden bezetten de troepen thans
->eproefde tactische stellingen, welker perma
nente versterkingselementen verbonden of ge
dekt en krachtig geconsolideerd worden door
veldwerken. De artillerie staat gereed en bij de
stukken, die reeds in de versterkingen stonden
zijn enorme hoeveelheden veldgeschut, van
zwaar en licht kaliber, gevoegd, zonder nog van
de troepen te spreken.
Aan weerszijde van de contactlinie zijn
in de afgeloopen vijf weken millioenen
manschappen bijeengebracht, -millioenen
tonnenmateriaal, mitrailleurs, kanonnen
van ieder kaliber, springstoffen van aller
lei aard, gelijk men in de militaire ge
schiedenis nooit opeengehoopt he"!' gezien,
zelfs niet tijdens de verschrikkelijke mate
riaal-veldslagen van den vorigen oorlog.
Voorts zijn de afgeloopen weken nuttig ge
weest voor bet stalen van een zeer groot aan
tal eenheden en het beproeven van zekere tech
nische wapenen, waarbij bijv. bleek, dat de
Fransche aanvalswagens uitstekend voldoen.
Gevechten op de Noordzee.
De Britsche admiraliteit heeft medegedeeld,
dat Zondagmiddag door den Britschen patrouil-
ledienst een vijandelijk vlooteskader ten Zuid-
Westen van Noorwegen werd gesignaleerd. De
Britsche strijdkrachten trachtten tot een ge
vecht te komen, doch in de duisternis kon de
vijand ontsnappen.
Maandag is het in het Noord-Oostelijke
deel van de Noordzee herhaaldelijk tot een
treffen tusschen Duitsche bombardements
vliegtuigen en Britsche kruisers en torpe-
dobootjagers gekomen. Geen enkel En-
gelsch schip heeft hierbij schade opgeloo-
pen.
Reuter meldt in dit verband, dat twee Duitsche
toestellen, die aan den strijd hadden deelgeno
men, een noodlanding hebben verricht in De
nemarken, een derde toestel daalde in Noorwe
gen en een vierde machine, die zeer laag over
Denemarken vloog, werd door het Deensche af
weergeschut beschoten. Een vijfde toestel is,
naar men gelooft, op zee neergekomen aan de
Deensche kust.
Een lid der bemanning van de machine, die
daalde op het eiland Fanö, was gewond en is in
een hospitaal opgenomen. De bestuurder van
dit toestel gaf toe, dat hij had deelgenomen aan
een gevecht op de Noordzee. (Men zie hiervoor
ook pag. 5).
Britsche verkenningsvlucht boven
Duitsch gebied.
LONDEN, 9 October (Reuter) Een „oog
getuige" bij de Britsche luchtmacht in Frank
rijk bericht:
Voor het eerst hebben vier Engelsche vlieg
tuigen overdag een verkenningsvlucht langs
de geheele Duitsche grens van Frankrijk tot
aan de Noordzee gemaakt. Zij moesten een
onderzoek instellen naar de laatste inlich
tingen, die het hoofdkwartier van over de
grens ontvangen had. Die geruchten hadden
betrekking op de evacuatie van belangrijke
steden, groote troepenbewegingen bij Aken,
een aanzienlijke luchtmachtconcentratie en
het aanleggen van versterkingen bij de
Luxemburgsche grens. De resultaten van de
verkenningsvluchten worden thans door de
deskundigen bestudeerd Men gelooft, dat eerv
serie foto's door twee der vliegtuigen geno
men, van de grootste waarde zullen blijken te
zijn. De vliegtuigen vertrokken in twee paren
van een der Britsche bases achter de Maginot
linie. Twee toestellen hadden slecht weer en
vlogen meestentijds op 2000 meter hoogte. Zij
zetten koers langs de zuidpunt van Luxem
burg en vlogen vervolgens over Koblenz, waar
het vuur op hen werd geopend.
De granaten barstten rondom de vliegers
uiteen, doch hun toestellen werden niet ge
troffen. Ook boven Siegburg werden zij zon
der resultaat beschoten. Zij zetten hun vlucht
naar de Noordzeekust voort en vlogen daar
na, met zorgvuldig vermijden van Neder-
landsch grondgebied, naar een vliegveld in
Engeland, waar zij verwacht werden.
De beide andere toestellen stegen voor den
dageraad op en waren reeds een aanzienlijk
stuk in Duitschland. toen de zon opkwam.
Deze vliegers hadden beter weer. Zij konden
de foto's nemen, waarvoor zij hun vlucht
hadden ondernomen.
BERLIJN, 10 October. (D.N.B.) Het opper
bevel der weermacht maakt bekend:
In het Oosten wei-den bij het optrekken naar
de grens der Duitsche en Russische belangen de
opgedragen dagtaken bereikt.
In het gebied ten noorden van den Boeg en
Soewalki zijn hiermede de bewegingen in
hoofdzaak voltooid.
In het Westen geringe activiteit van patrouil
les en artillerie.
HEDEN12 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Drie van de vijf ontsnapte Duitschers zijn ge
arresteerd. 1
BINNENLAND.
De „Indra" is bij Terschelling vergaan 2
De regecring zou de schade van het vergaan
der Binnendijk dragen. 3
BUITENLAND
De artillerie is in actie aan het Westelijk
front. 1
De Duitschers in de Baltische landen zullen
repatrieeren. 5
Daladier houdt hedenavond een radiorede. 5
Roosevelt ontving geen verzoek tot bemid
deling. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De Finnen. 1
Van een specialen verslaggever: Spcenhoff
wordt 23 October 70 jaar. 3
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
B. K.: Mobilisatie-perikelen. 3
H. D. Vertelling: Het Maya-manuseript. 4
Van onzen Londenschen correspondent: Het
oorlogsdoel der geallieerden. 5
Van een specialen correspondent: Duitsch-
land's wapensmidse werkt op volle kracht. 6
Mr. E. Elias: Oe Amerikaanschc neutrali-
teitswet. 6
J. B. Schuil: Henri Dekking, de declamator. t
K. de Jong: Kamermuziekavond. 7
H. de Bois: De treurende steenen der
Hcemsteedschc slotbrug. H
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g
