Haarlems Dagblad
Suikerdistributie
begint Maandag
De goede bonbon
Het betere gebak
Dagen van spanning in Finland.
Vermeulen
Ome prinsesjes IBeatrix en Jxene
Moderne
V olksverhuizing.
Tomatensoep.
Italiaansche
voorstellen
Eén pond per persoon
in de veertien dagen
Zullen de Ver. Staten
intervenieeren
57e Jaargang No. 17275
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en
Directie: P. W. PEEREBOOM EI\ ROBERT PEEREBOOM
Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 12 October 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maunden f 3.25. franco per
posl f3.55. losse nummers 6 cent per es.
Advertenticn: 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje* rie rubriek.
Tot de merkwaardigste gebeurtenissen van
onzen hevig-beroerden tijd behooren de ge
dwongen volksverhuizingen, waartoe de Duit-
sche regeering is overgegaan. Gansche min
derheden in het buitenland worden, met me
dewerking van den betrokken staat, naar
Duitschland teruggevoerd. Dit proces is ten
aanzien van de Duitsche bevolking der Ita-
liaansche provincie Zuid-Tirol al geruimen
tijd in werking. Het wordt sinds enkele da
gen, blijkbaar in veel sneller tempo, ook toe
gepast op de sinds eeuwen in de Baltische
republieken gevestigde Duitschers. En er
schijnt nu ook al sprake te zijn van een der
gelijk vooruitzicht voor de Duitsche minder
heden in Joego-Slavië, Roemenië en Hongarije,
ofschoon deze berichten nog geen officiëele
bevestiging hebben gekregen.
Afgezien van de politieke beteekenis van
deze maatregelen kan men zich afvragen,
welke uitwerking zulk een gedwongen ver
huizing op de betrokkenen zou hebben. Zij
zijn allen Duitschers en voorzoover zij geen
politieke tegenstanders van het huidige be
wind zijn zullen zij dus bij voorkeur onder
Duitsch bestuur leven. Maar het is hard, ge
dwongen afscheid te moeten nemen van den
bodem waarop men zijn jeugd heeft doorge
bracht en zijn arbeid verricht. Het wordt nog
harder, zooals vaak gebleken is, als die arbeid
bestaan heeft in het bewerken van den bo
dem zelf. En dan doet in vele gevallen de
factor der familietraditie zich gelden. Bij vele
Baltische Duitschers, wier voorvaderen
eeuwenlang op dezen bodem gevestigd waren
en in het door hen bewoonde gebied een
voorname, leidende, ja overheerschende posi
tie innamen, is daar vooral sprake van. Er is
een groot verschil tusschen het lot der Duit
sche minderheden in het buitenland, die bij
Duitschland worden gevoegd omdat het land
waar zij wonen geannexeerd wordt zooals
b.v. de Sudeten en de Duitschers in Oosten
rijk en diegenen die gedwongen worden tot
repatrieeren, zooals de Tirolers en de Balten.
Dat dit verschil bestaat en ten aanzien van
velen der laatste categorie een verschrikkelijk
verschil moet- zijn beseft iedereen die even
overdenkt, hoeveel menschen ten eenenmale
onwillig zijn om „hun bodem" en niet alleen
hun bodem, maar ook hun milieu, hun levens
sfeer vrijwillig te verlaten
Dat die onwil zich vooral onder menschen van
beperkte ontwikkeling doet gelden bewijst al
dat het een meerderheid geldt. Daar zijn erbij
die het al vreeselijk zouden vinden, terwille
van hun werk naar een stad of dorp op bij-
Voorbeeld 20 K.M. afstands te verhuizen. Ster
ker: er zijn er die absoluut gekant zijn tegen
verhuizing naar een ander deel van dezelfde
stad. De man die zei „waar ik het goed heb
daar is mijn vaderland" sprak voor zichzelf
maar niet voor de meerderheid van zijn me-
demenschen. Trouwens is uit de historie van
alle koloniën-bezittende landen gebleken hoe
gering het aantal families uit het moederland
steeds bleek, dat zich blijvend in die koloniën
vestigde. Zelfs als het klimaat goed was.
Ik herinner mij uit mijn Engelsche jaren
het grootendeels mislukken van de hard
nekkige pogingen der Engelsche regeering om
emigratie van arbeiders naar de Dominions
Australië en Canada te bevorderen, ofschoon
hun daar goede posities werden aangeboden.
En uit mijn jaren in Frankrijk is mij helder
bijgebleven hoe de mijnwerkers uit het ver
woeste Noorden na den vorigen oorlog naar
hun stadjes terugkeerden en in de puin-
hoopen dolven naar hun verwoest bezit, hoe
zij er krotten ineentimmerden en er bleven
al werkten de mijnen niet meer, al leden zij
er armoede en al hadden zij het in de oorden
waarheen zij gevlucht waren veel beter
gehad.
De menschen zijn in velerlei ongelijk, ook
in gehechtheid aan bodem, milieu en sfeer.
Sommigen aarden gemakkelijk in nieuwe
omgeving, anderen zelfs blijvend. Maar voor
de meerderheid is het ongetwijfeld heel zwaar
dat alles op te offeren. En onder dwang moet
het zwaarder vallen. Daarom zal men met
de verwondering, die zoo veel gebeurtenissen
van dezen tijd wekken, zich afvragen wat de
toekomstige ontwikkeling van deze landver
huizingen zal zijn.
Naast de politieke beteekenis van dezen in
greep staat als belangrijke vraag: de uitwer
king op de menschen zelf en de toekomstige
vestiging van al die tienduizenden gezinnen.
Zal er later, als dat mogelijk mocht worden,
een streven tot massale terugkeer ontstaan?
R. P.
De „Oranje" niet naar Amerika.
Terugreis via Kaap de Goede Hoop naar
Lissabon.
BATAVIA, 12 October. (Aneta-A.N.P.) De
reis van het motorschip „Oranje" van Madeira
naar New-York, gaat niet door. De „Oranje"
vertrekt 18 dezer van Tandjong-Priok. Singa
pore en Colombo worden niet aangedaan. De
reis gaat via de Kaap, eventueel met aandoen
van Kaapstad, St. Vincent of Las Palmas, naar
Lissabon. Hier komen op 8 en 11 November resp.
de „Johan de Witt" en de „Jan Pietersz. Coen"
en worden de passagiers overgenomen. De juiste
vertrekdatum van de „Oranje" uit Lissabon is
nog niet vastgesteld.
Ook ide „Marnix van St. Aldegonde" zal de
Bieuwe reis naar Indië via de Kaap maken.
(Thans wordt de aanmaak
voorbereid van 10 millioen
blikken regeerings-toma-
tensoep, tegen 4V: millioen
blikken het vorig jaar.)
De rijkssoeperige plannen
Zijn na weging en gewik,
Weer in kruiken en in kannen
Om te eindigen in blik.
Tien millioen blikken tomaten
Staan straks voor den winter klaar,
Tweeënhalf maal wat wij aten
Van die soep het vorig jaar.
Menigeen zal nog wel weten,
Hoe ze toen beoordeeld werd,
Kon z' ook snert niet doen vergeten,
Ze was zeker ook geen snert.
Eén blik op dit aantal blikken
Toont wel dat men zeker is,
Dat ons volk het weer zal slikken
Dezen winter aan den disch.
't Is niet gemakkelijk regeeren
In een felbewogen tijd,
Daarvoor moet je wat presteeren
Op het punt van staatsbeleid
Om ons uit de soep te helpen,
Geldt als allereerste taak,
Ons met soep te overstelpen,
Geldt daarnaast als goede zaak.
Het woord is aan
Nietzsche:
De een regeert uit lust tot
regeeren, de ander om niet
geregeerd te worden.
Voor internationale
conferentie
ROME 12 October (Reuter/A. N. P.).
Het verluidt, dat de nieuwe ambassadeur te
Londen, Bastianini. een aide-mémoire bij
zich heeft, waarin de Italiaansche opvattin
gen over vredesvoofctellen en een internatio
nale conferentie worden geschetst.
Bastianini, is vanmorgen uit Rome naar
Engeland vertrokken.
Voor zijn vertrek heeft hij een bezoek ge
bracht aan Mussolini.
Bastianini heeft voor zijn vertrek met zijn
vrouw en vier kinderen eenige dagen in
intiemen kring doorgebracht. Het gezin van
Bastianini blijft voorloopig in Italië.
3m eiec dagen geen
suikec te krijgen-
Met ingang van 16 October a.s. zal, als eerste artikel, met de
distributie van suiker worden begonnen.
Van dien datum af zal men in den winkel slechts suiker kunnen
koopen tegen inlevering van een nader aan te wijzen bon der Rijks
distributiekaart. Het rantsoen dat men op dien bon, die geldig is
van 16 October t/m. 29 October, kan verkrijgen, bedraagt Vz K.G.
suiker.
De bon is het geheele land door geldig; men kan dus koopen in
welke plaats en bij welken winkelier men wil.
(Voor nadere bijzonderheden omtrent deze distributie zie men pag. 3.)
Hef land gaat voort met
het organiseeren van ver
dedig ingsma afregelen.
HELSINKI, 12 October. Er loopen
hier niet bevestigde maar pertinente ge-
ruchten, dat de Noordelijke landen de
Vereenigde Staten in overweging hebben
gegeven diplomatieke stappen te doen in
Moskou ten behoeve van Finland en deze
geruchten versterken het optimisme en
de hoop, die dit kleine land onder de
spanning der laatste paar dagen heeft
getoond.
Men hoort deze geruchten op straat zoowel
als in officieele kringen. Vast omlijnd zijn
zij niet, maar men hoort hen in den een of
anderen vorm, welke er op neerkomt dat
Zweden, Noorwegen en Denemarken op 't oogen
blik geluidluidende nota's voorbereiden aan de
Vereenigde Staten om in Moskou den nadruk
te leggen op de belangrijkheid van het eer
biedigen van Finland's souvereiniteit en inte
griteit. Zoowel op historische gronden als om
de onafhankelijke positie die dit land onder
de Noordelijke landen inneemt hebben de
Finnen deze geruchten met optimisme begroet.
De evacuatie.
Eén beeld beheerscht gansch Finland, na
melijk dat der evacuatie. Zij is het equivalent
1939 der groote volksverhuizingen, die in
de eerste eeuwen in Europa plaatsvonden. Al
leen de treinen en auto's hebben deze be
weging versneld. Ook al is de treinenloop in
de war en zijn de wegen overladen met auto's.
Een trein, die uit Helsinki vertrok, had voor
een afstand van vijf-en-dertig kilometer drie
en half uur noodig. Voortdurend moest ge
stopt worden om militaire treinen te laten
passeeren. De evacuatie-treinen rijden van
het noorden naar het zuiden. Sommigen zijn
zijn zoo gelukkig geweest om passage tot
Stockholm te kunnen krijgen. De geregelde
bootdiensten van Finland op Zweden die ge
woonlijk een honderdtal passagiers vervoeren
vervoerden er Woensdag tweehonderd vijftig
per keer. Naar schatting verlieten gisteren
zestigduizend menschen Helsinki.
De verdedigingsmaatregelen worden op kal
me maar besliste wijze voortgezet. Nog steeds
weigert de regeering er den naam van mo-
GROOTE HOUTSTRAAT.
Heeft U reeds ons heerlijk gevuld
SPECULAAS geprobeerd
APPELKOEKEN BANKET
THEEKOEKOES enz.
liiiiiiiiiiiiiiiiifiiiHiiiiiiniiiiiiiinM
(Adv. Ingez. Med.j
bilisatie aan te geven, maar in alle dorpen
worden de jonge mannen, die behooren tot
het beroemde vrijwilligerscorps gedrild. Zij
worden verzorgd door het vrouwelijk hulp
corps, dat voor de voedselvoorziening en de
inkwartiering zorg draagt. Alle bruggen en
spoorwegtunnels worden bewaakt en vele
kunnen opgeblazen worden. Prikkeldraad ligt
langs de wegen opgehoopt, klaar om gebruikt
te worden en barricades van stevig hout zijn
gevormd. Iedereen is bezig met de verdediging
van het land. De winkels liggen vol met be-
noodigdheden voor reizigers. Lange files staan
voor de zaken.
Op de stations.
Het meest typeerende beeld van het Fin-
sche karakter treft men op de stations aan,
waar duizenden op den grond zitten, verzorgd
door het vrouwelijk hulpcorps. Er gaan geen
grappen rond. er wordt niet gelachen zooals
men in zuidelijker landen zou kunnen hooren,
maar op de gelaten staat geen vrees te lezen.
Af en toe heft iemand een nationaal lied aan
en het geluid weergalmt onder de overkap
pingen, omdat iedereen meedoet aan deze ty
pisch Finsche wijze van zelfutdrukking. Lu
ther's lied „Een vaste burcht is onze God"
wordt keer op keer gehoord en verdrijft den
tijd tot het vertrek der treinen. Deze ver
voeren hoofdzakelijk vrouwen, kinderen en
ouden van dagen. De mannen zijn opgeroepen
voor den dienst. Een enkele maal vergezelt een
vader en een echtgenoot zijn gezin naar de
plaats van bestemming, maar keert dan on
middellijk terug om zijn plicht te vervullen.
In tegenstelling tot den vorigen avond tij
dens de verduisteringsproeven straalde de
stad heden van lichten. De bioscopen en café's
zijn geopend en voor hen, die juist zijn aan
gekomen, lijkt het of alles normaal is.
(United Press).
Honderdduizend man onder de
wapenen?
KOPENHAGEN, 12 October" (Reuter-
A.N.P.). Volgens Deensche berichten
zijn tot gisteren bijna 30.000 personen uit
Helsinki geëvacueerd.
Een Deensch journalist heeft 5000 wach
tenden gesteld.
Volgens berichten van andere Deensche
correspondenten bereidt Finland zich op
alle gebeurtelijkheden voor en zijn thans
100.000 man gemobiliseerd.
Verklaard wordt, dat de positie van Finland
thans zeer verschilt van dien van 1918, daar
Finland thans veel vliegtuigen, kanonnen, ge
weren en munitie heeft. De Finnen richten
versperringen op tegen tanks.
De correspondent van „National Tidende"
meldt, dat gisteren 21 Russische vliegtuigen
buiten de territoriale wateren langs de Finsche
kust hebben gevlogen tusschen Borga (op 30
K.M. van Helsinki) en Lovisa (in de Finsche
golf).
Het D.N.B. bericht uit Helsinki dat met in
gang van heden verscherpte bepalingen gel
den voor het telegrafische verkeer met het
buitenland. Vreemdelingen moeten zich bij het
opgeven van telegrammen legitimeeren. Even
tueel moet de gebruikte code worden verklaard.
De regeering heeft een nieuw inlichtingen
bureau opgericht, met het doel plaatselijke
autoriteiten en bevolking op de hoogte te hou
den van de regeeringsmaatregelen, en het
buitenland voorlichting te verschaffen over
de positie van Finland en de Finsche neutrali
teitspolitiek. Behalve de scholen blijven met
ingang van heden ook de universiteiten en de
schouwburgen gesloten. In de steden worden
schuilplaatsen in gereedheid gebracht.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Bescherm, o God, bewaak den grond,
Waarop haar adem gaat.
(Deze aardige foto werd door Prins Bernhard genomen.)
BINNENLAND.
Suikerdistributic begint Maandag 1 ei
De Parijsche trein is bij Dubbeldam op een
auto gereden
Op Zondag voorloopig nog geen auto's
Zakenvcrloven zullen waarschijnlijk spoedig
worden verleend
Het nieuwe Amstelstation tc Amsterdam
BUITENLAND.
Doet Italië voorstellen voor een internatio
nale conferentie?
Dagen van spanning in Finland
Het Engelsche leger in Frankrijk omvat
thans 158.00 man
Engeland en Rusland sluiten een ruilover
eenkomst
Scandinavië en België protesteeren te Ber
lijn tegen het torpedeeren van handels
schepen
Het stoomschip „Iroquois", dat met torpe
deering zou zijn bedreigd, is te New-York
aangekomen
Russische troepen bezetten volgende week
de bases in Estland
Deze weck conferentie van Duitschland,
Italië en Rusland
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Moderne Volksverhuizing
Van onzen Parijschen correspondent: Gene
raal Gamelin, krijgsman en diplomaat
Mr. E. Eiias: Strijd om Amerika's neutrali
teitspolitiek
K. de Jong: Eerste concert der Haarlemsche
Baehvereeniging
Onder de Seinpalen
J. B. Schuil over: De Ernst van Ernst
Voor de Vrouw
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
