Haarlem's Dagblad
0.98
1.85
Volgende Phase.
Bont.
PALMBEACH
Twee démarches te
Moskou.
De ontvluchting
uit het Huis
van Bewaring
Patrouilles slaags
r
Chamberlain
antiaomdt 9iittec
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17276
Uitgave Lonrenfl Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algera. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplcin 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 13 October 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex»
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel»
Regel abonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek»
De rede van Chamberlain in het Lagerhuis
schijnt in Berlijn een slechter indruk ge
maakt te hebben dan het betoog dat Daladier
Dinsdagavond per radio uitsprak. Niettemin
waren de verklaringen van de Fransche en
Britsche premiers in hun slotsommen feitelijk
aan elkaar gelijk, hetgeen ook niet anders te
verwachten was. Beiden eischten garanties
alvorens tot vrede te kunnen komen, aange
zien beiden, na hun vroegere ervaringen, op
het woord alleen van de Duitsche regeering
zeiden niet meer te kunnen vertrouwen. Het
verschil der twee redevoeringen zou dus in
toon en bewoordingen moeten zitten. Inder
daad was Daladier, zooals altijd, soberder dan
Chamberlain en in sommige passages ook
minder scherp. Toch is men geneigd zich af
te vragen wat Berlijn van de rede van den
Britschen premier had verwacht nadat Da
ladier de hoofdzaken van het geallieerde
standpunt al zoo duidelijk had uiteengezet en
zich sindsdien geen nieuwe feiten hadden
voorgedaan. Althans geen zichtbare.
Vanmorgen kwam het Alg. Hbld. in zijn
tweede editie met een mededeeling van zijn
Berlijnschen correspondent die een ander
licht op de zaak werpt. De correspondent
deelt mede dat de Duitsche perschef dr.
Dietrich in den laten nacht mededeelingien
heeft gedaan omtrent de stemming in de
omgeving van Hitier, nadat de rijkskanselier
zijn voornaamste medewerkers had ontvan
gen. Die mededeelirugen vatte hij samen in
de volgende vijf punten1
„le. Het gesprek Berlijn-Londen is ten
einde.
2e. Een oorlog van ongehoorde afmetin
gen is nog slechts te vermijden, als de neu
trale staten, onder leiding van de Ver. Sta
ten van Noord-Amerika, Engeland duide
lijk maken, dat het niet op hun steun re
kenen kan, maar dat zij wenschen, dat
Duitschland aan de eene, Engeland en
Frankrijk aan de andere zijde, nog tot toe
nadering en een verstandige oplossing ko
men.
3e. Duitschland is er van overtuigd, dat
Rusland ook in de huidige situatie alle aan
Duitschland gegeven toezeggingen houden
zal.
4e. Duitschland wenscht oök heden geen
oorlog en zal daarom ook onder de tegen
woordige omstandigheden Engeland en
Frankrijk niet den oorlog verklaren. Het zal
zich slechts met alle kracht verdedigen.
Deze verdediging kan den vorm van een
defensief-offensief aannemen.
5e. Duitschland zal echter nog voldoen
den tijd laten, om bovengenoemde moge
lijke actie van neutrale zijde een kans te
geven."
Het merkwaardige is dat het Deutsche
Nachrichten Büro dr. Dietrich's uiteenzetting
niet heeft uitgezonden. Zij is dus niet officiéél,
maar blijkbaar aan eenige journalisten ge
geven, want in een Reuterbericht heeft
Washington er vanmorgen al een antwoord
op gegeven. Dat is evenmin officiéél. Het luidt
aldus
„De Duitsohe suggestie, dat de Vereen. Staten
Gro.o.t Brittannië zouden aanraden Duitschland
op een conferentie te ontmoeten, heeft naar het
schijnt in Washington de overtuiging ontmoet,
dat dergelijke stappen diplomatiek onmo
gelijk zijn, tenzij en aleer uit net buitenland Lor-
meele verzoeken worden ontvangen.
Het feit, dat het Duitsche denkbeeld gister
avond werd uitgesproken door Otto Dietrich, den
perschef der nationaal-socialisten, in plaats van
door de vroegere indirecte methode van commen
taar in de gecontroleerde pers, heeft maar wei
nig indruk gemaakt in officieele kringen te
Washington.
Er is reden te gelooven, dat zelfs indien
Duitschland dergelijke voorstellen langs for-
meele diplomatieke kanalen zou voordragen, aan
vullende stappen noodig zouden zijn aleer de
Vereenigde Staten een bemiddeling op zich zou
den nemen.
Vermoed wordt, dat de Vereenigde Staten eerst
de Britsche en Fransche regeering op eigen ge
legenheid zouden polsen aleer zij de rol van vre-
desstichter zouden aanvaarden."
Uit Dietrich's uitlatingen, die hij zeker niet
gedaan zal hebben zonder daartoe gemachtigd
te zijn, kan men afleiden dat nu een nieuwe
phase intreedt. Het debat der staatslieden is
voorloopig ten einde; de veelbesproken deur
blijft evenwel op de veelbesproken kier en
Duitschland suggereert neutrale bemiddeling.
Het antwoord uit Washington, overigens af
komstig van een Engelsch persbureau, duidt
aan dat men daar in Amerika voorshands niet
voor voelt. De verklaring van die aarzeling
zou kunnen schijnen, dat een neutrale staat
geen lust heeft te bemiddelen als hij de voor
stellen van een der beide partijen onvoldoen
de en kansloos acht om iets te bereiken, daar
bij overwegend dat hij het op die manier alleen
bij de andere partij verbruien zou. Maar van
deze laatste overweging behoeven de machtige
Vereenigde Staten zich niet veel aan te
trekken.
Men zou dus moeten aannemen dat in
Washington verondersteld wordt, dat met
eenig wachten een gunstiger kans op bemid
deling zal ontstaan. Tenminste: als het Reu
terbericht de stemming in Washington juist
weergeeft. De Hemel geve dat men van neu
trale en vooral Amerikaansche zijde niet na
laat elke poging te doen die kans biedt. Het
bericht dat de nieuwe Italiaansche ambassa
deur te Londen, Bastianini, naar zijn stand
plaats vertrokken is met een „aide-mémoire"
bij zich, weergevend het Italiaansche stand
punt, geeft hoop dat ook van die zijde nog
een poging te wachten is,
R. P.
Nu geldt weer, en niet zonder grond,
De interesse voor het bont.
Bij mode-trouwe dames;
Het wordt vertoond aan allen kant
En er verschijnen in de krant,
In bonte rij reclames.
Daarvoor moest ook, als ieder jaar,
Weer menig dier met huid en haar,
Het bonte leven geven;
Het is tot menschelijk plezier,
Sindsdien van een volledig dier,
Tot jasfragment verheven.
De welbekende bonte hond
Loopt-echter ongebonden rond,
Hem blijft de vrouw negeeren;
Wanneer zij door hem werd omhuld,
Gesteld al, dat zij zooiets duldt,
Zou dat haar niet flatteeren.
Voor vrouwen is weer bont aan bod,
Een pracht, een knal, een droom, een dot,
Is er voor alle smaken.
Hoe prachtig zij haar keus ook vond,
Zij kunnen 't echter nooit zoo bont,
Als deze tijden maken.
P. GASUS.
HET SPECIAAL HUIS
VOOR KOUSEN
BARTELJORISSTR. 7
ONZE BEKENDE
LINKS GEWEVEN
EN CHIFFON ZIJ
DEN KOUSEN, IN
DE NIEUWSTE
HERFSTTINTEN
NOG STEEDS
WASCHZIJDEN
ONDERJURKEN
KANTGARN
(Adv ingez. Med.)
De „Indra" geheel boven water.
Twee lijken van opvarenden aangetroffen.
AMSTERDAM, 13 October. Vanochtend is
het Finsche houtschip „Indra", dat Maandag
middag bij West-Terschelling op een mijn is ge-
loopen en sinds gisterenavond in het Hendrik
dok van de Amsterdamsche Droogdok Mij. hier
ter stede ligt, geheel boven water gebracht.
Het schip bood een desolaten aanblik. Het
gat aan stuurboord is tenminste drie meter
hoog en breed, de scheur loopt van de kiel tot
bijna aan het dek. De kajuit van den kapitein
en het kombuis zijn totaal versplinterd.
Nadat de machinekamer geheel was uitge-
hoosd kon men ook hier eindelijk een onderzoek
instellen naar de drie vermiste leden van de
bemanning. In den bunker vond men het lijk
van den donkeyman. Tusschen de machine hin
gen de vermorzelde lichaamdeelen van een man.
Dit is zeer waarschijnlijk het stoffelijk over
schot van den machinist.
Het lijk van den derden vermiste, de stoker,
ontbreekt nog. Vermoedelijk is ook deze man
in het ruim ergens tusschen geslingerd, doch
door de geweldige ravage is het nog niet mo
gelijk onder de brokstukken van het vernielde
schip binnen zoo korten tijd geheel opruiming
te houden.
COMPROMIS OP HET JAPANSCHE
MINISTERIE VAN BUITENLANDSCHE
ZAKEN MOGELIJK.
TOKIO, 13 October (Domei). De minister
van Buitenlandsche Zaken heeft de ontslagaan
vrage van zijn ambtenaren nog niet aanvaard.
Zij verrichten nog hun taak als gewoonlijk. De
mogelijkheid is aanwezig, dat weldra een com
promis gevonden wordt met betrekking tot de
oprichting van een ministerie van handel.
BERICHTEN INZAKE DRIEMOGENDHEDEN-
CONFERENTIE TEGENGESPROKEN.
Reuter meldt dat de berichten, welke, naar
men.zegt, uit Berlijn afkomstig zijn en vol
gens welke binnenkort overleg tusschen
Duitschland, Rusland en Italië zou wordien
gepleegd, te Rome geen geloof vinden. In
gezaghebbende kringen zegt men dat er tus
schen Rusland en Italië geen verdrag be
staat, dat in overleg voorziet, naar het voor
beeld van de verdragen tusschen Italië en
Duitschland en tusschen Rusland en Duitsch
land. Een gedachten wisseling met de Sovjet-
Unie zou waarschijnlijk langs den gewonen
diplomatieken weg worden gevoerd.
Van Amerika en de Scandinavische
landen.
Naar van gezaghebbende zijde te Washing
ton wordt vernomen, heeft de regeering
der Vereenigde Staten gisteren stappen ge
daan om tegenover de Sovjet-regeering
uiting te geven aan de „ernstige verwach
ting", dat er niets zal geschieden, dat „een
nadecligen invloed" op de vreedzame be
trekkingen tusschen Rusland en Finland
zou kunnen hebben.
Men verklaart, dat de Amerikaansche
stap geheel los staat van het op denzelfden
dag genomen initiatief der Scandinavische
landen. De instructies in kwestie waren den
Amerikaanschen ambassadeur te Moskou,
Steinhardt, toegezonden. De laatste bracht
Donderdag even voor het begin der Rus-
sisch-Finsche besprekingen een bezoek aan
het Kremlin, waar hij een conferentie met
Molotof had.
Het Deensche ministerie van Buitenland
sche Zaken deelt mede dat de gezanten
van Denemarken, Noorwegen en Zweden
te Moskou, elk afzonderlijk, de regeering
der Sovjet Unie gisteren een verklaring
hebben doen toekomen, waarin gezegd
wordt, dat alle Noorsche regeeringen de
onderhandelingen, welke tusschen de Sovjet
Unie, en Finland zijn begonnen, aandach
tig gadeslaan en wenscben, dat deze on
derhandelingen de vriendschappelijke be
trekkingen tusschen de Sovjet Unie en
Finland mogen bevestigen.
United Press zegt dat, hoewel beide démarches
afzonderlijk van elkaar geschied zijn er toch
eenig overleg gepleegd is tusschen de Ver. Sta
ten en de Scandinavische landen. Dinsdag en
Woensdag zijn er nl. conferenties geweest tus
schen Roosevelt en minister Hull met de Scan
dinavische diplomaten.
Het Noorsche telegraafagentschap deelt ten
aanzien van de door de Scandinavische landen
in Moskou ondernomen stappen het volgende
mede:
De regeeringen van Noorwegen, Denemarken
en Zweden hebben een démarche gedaan bij de
regeering der Sovjet Unie waarbij zij de groote
belangstelling deden uitkomen waarmede de
Noordsche landen de onderhandelingen tusschen
Finland en Rusland volgen. Deze landen ho
pen, dat de onderhandelingen tusschen Finland
en Rusland geen resultaat -zullen ople
veren, dat wijziging zou brengen in de politiek
van onafhankelijke neutraliteit, die Finland
verklaard heeft te willen volgen tezamen met
de andere landen in het Noorden. Zij hopen ook,
dat de onderhandelingen tot resultaat zullen
hebben een versterking der vriendschappelijke
betrekkingen der beide landen.
De Duitsche handel op Zuid-
Amerika.
SANTIAGO, 13 October. Naar verluidt heeft
de Duitsche gezant baron Von Schön eenige
dagen geleden een memorandum doen toe
komen aan den minister van buitenlandsche
zaken Ortega, dat betrekking heeft op de
voortzetting van den Duitsch-Chileenschen
handel op grond der bestaande verdragen.
De Duitsche exporteurs zullen goederen ver
schepen naar verschillende havens, waar de
Chileensche importeurs dan de verantwoor
ding op zich zullen nemen teneinde op die
wijze de blokkade der geallieerden te vermij
den. In het memorandum wordt evenwel de
nadruk gelegd op het feit dat de neutrale
landen de Panama-verklaring dienen te er
kennen, De suggestie wordt daarbij uitgespro
ken dat de neutrale landen gezamenlijk een
actie zullen beginnen om hun economische be
langen te beschermen. Vernomen wordt dat
Chili naar aanleiding van dit memorandum
geen verklaring zal afleggen, omdat het de
triktste neutraliteit wil handhaven.
(United Press).
Er zijn nog duistere
punten
Naar wij vernemen zou bij het verhoor van
de drie ontvluchte en later weer gesnapte
Duitschers gebleken zijn, dat de overval wèl
is geschied in de cel waar de vier vluchtelin
gen opgesloten waren. Nadat bewaker Blauw-
broek overmand is geworden heeft men toen
den vijfden Duitscher C. S., die zooals men
weet, apart was opgesloten, bevrijd. Ook is he.t
zeer waarschijnlijk, dat de vluchtelingen ver
volgens de spijlen van het getraliede venster
van het kolenhok hebben verbogen en zoo uit
het Huis van Bewaring zijn ontsnapt.
Eigenaardig is het echter, dat toen bewaker
Blauwbroek gebonden in een cel lag, de andere
bewaker, die in een slaapvertrek was opge
sloten geen alarm heeft gemaakt. Deze bewa
ker had namelijk slechts op een knopje be
hoeven te drukken en de geheele alarminrich
ting van het Huis van Bewaring was in wer
king gesteld. Normaal had hij om 2 uur gewekt
moeten worden. Hij is echter vermoedelijk
eenigen tijd later wakker geworden en heeft
toen natuurlijk geconstateerd dat hij opge
sloten was. Waarom hij dus niet op de alarm
bel heeft gedrukt blijft een raadsel: Bovendien
had hij zijn deur gebarricadeerd met zijn ma
tras, zoodat hij er wel degelijk van overtuigd
is geweest, dat er iets niet in orde was.
De eerste klap die bewaker Blauwbroek ont
ving is waarschijnlijk gegeven door den 31-
jarigen Duitscher E.. die hem ook den sleutel
bos zou hebben ontrukt.
De politie verstrekt echter nog steeds geen
inlichtingen over het verhoor van de drie
Duitschers. Er zou echter gebleken zijn, dat de
lezing die bewaker Blauwbroek van den over
val gegeven heeft, juist, is geweest.
aan hef Westelijk front.
Geweervuur aan beide zijden)
Over den toestand aan het Westelijk Front
meldt Havas:
Na drie dagen van groote Duitsche bedrij
vigheid, was Donderdag het woord aan de
Franse hen.
Op hun beurt wierpen de Franschen voor
uitgeschoven elementen patrouilles naar
voren. Den geheelen dag was het „niemands
land", dat op sommige plaatsen een breedte
van verscheidene kilometers heeft, het tooneel
van gevechten tusschen vijandelijke patrouil
les, die trachtten elkander in hinderlaag te
laten vallen,, die de heuvelachtige en be-
boschte aard van de meeste frontsectoren
begunstigt. Nu eens van Duitsche, dan weer
van Fransche zijde werd levendig geweervuur
geopend, wanneer patrouilles in aanraking
kwamen met de verdedigers der voorposten.
Deze activiteit was het duidelijkst, ten
minste van Fransche zijde, in de streek ten
Zuiden van Saarbriicken. Aan hun linkerzijde
zijn de Fransche troepen hier stevig gevestigd
in het bosch van Warndt. Voor hen ligt echter
een der meest solide en zware werken der
Siegfriedlinieeen fort, dat gebouwd is op
een 500 M. hoogen heuvel, den Winterberg,
en dat den toegang naar Saarbrücken, dat
op 4 K.M. van het front ligt, dekt.
De legerberichten.
PARIJS, 13 October (Havas). Het leger-
bericht van den ochtend van den dertienden
October luidt: „Een kalme nacht aan het ge
heele front. Li de streek van Warndt, werden
vijandelijke patrouilles afgeslagen"
Het Fransche legerbericht van Donderdag
avond luidde:
„Hier en daar werden hinderlagen gelegd en
patrouilles uitgezonden. Activiteit van onze
voorhoede elementen, vooral in het gebied ten
zuiden van Saarbrücken".
Franschen laten bruggen springen.
BERLIJN, 13 October (D.N.B.) Het opper
bevel van de weermacht maakt bekend:
In het Oosten staan de bewegingen op de
Duitsch-Russische belangengrens voor het
einde.
In het Westen optreden van de verkenners
en van de artillerie, evenals de vorige dagen.
De Franschen hebben gisteren de vaste
Rijnbruggen bij Wintersdorf, Breisach en
Neuenburg in de lucht laten springen.
Tegen een huis gevlogen.
Vliegtuigongeluk in Italië eischt vijf
dooden.
Bij de luchthaven Torli (Italië) is een drie-
motorige militair vliegtuig bij den start tegen
een huis, dat werd gebouwd, aangevlogen. Drie
inzittenden van het vliegtuig en twee bouw
vakarbeiders zijn om het leven gekomen.
(JLanaete avonden
JsCw Ivil tn otde
Brillenmakers KEIP
GR. HOUTSTRAAT naast Luxor 1
(Adv Ingez. Med.)
Rotterdam is met zijn anders zoo levendig
havenbedrijf evenals de andere handelssteden
door de huidige omstandigheden zwaar ge
troffen, in rijen liggen de graanelevators
in de Maashaven opgelegd.
Het woord is aan
Vespasianus:
Voor hen die willen heer-
schen is er niets tusschen
top en afgrond.
In het Lagerhuis heeft Chamberlain
gisteren gezegd dat Engeland de vredes
voorstellen van Hitier niet als grondslag
kan aanvaarden, zonder te kort te doen
aan zijn eer en aan zijn eisch dat inter
nationale geschillen moeten worden ge
regeld door besprekingen en niet door
geweld.
De minister-president achtte de voor
stellen van den rijkskanselier vaag en on
zeker. Zij bevatten geen aanduidingen tot
het weder goedmaken van het kwaad, dat
Tsjecho-Slowakije en Polen is aangedaan.
Zelfs wanneer voorstellen daartoe zouden
zijn gedaan, dan is het nog noodig te vra
gen. door welke practische middelen de
Duitsche regeering de wereld wil overtui
gen, dat de aanval zal worden gestaakt en
dat zij haar beloften zal nakomen. Na
hetgeen is geschied kan geen vertrouwen
worden gehecht aan de verzekeringen van
de huidige Duitsche regeering.
Derhalve moeten er daden en niet alleen
woorden komen, alvorens het Britsche volk
en Frankrijk, gerechtigd zouden zijn op te
houden met oorlogvoeren.
Ofwel zoo zeide Chamberlain de
Duitsche regeering moet een overtuigend
bewijs geven van haar verlangen naar
vrede door definitieve daden en door het
verschaffen van doeltreffende waarborgen
ten opzichte van haar voornemen om haar
verplichtingen na te komen, ofwel wij
moeten in onze taak volharden tot het
einde.
Het is aan Duitschland om de keuze te
doen.
(Men zie voor het uitvoerige verslag en
de reactie in het buitenland pag. 5 en 6.)
Duitsche opvatting over de
verlangens der Sovjet-Unie in
Finland.
„Rusland kan wettelijk de grenzen
van 1914 opeischen.''
HELSINKI 12 October (Havas). Men
verneemt, dat de Duitsche regeering den Fin-
schen gezant te Berlijn een antwoord heeft
overhandigd, waarin wordt gezegd, dat de re
geering der Sovjet-Unie wettelijk de grenzen
van 19144 op kan eischen. Dis is hetzelfde ant
woord, dat aan de regeering van Estland werd
overhandigd, in verband met de Russische
eischen.
De bladen spreken thans niet meer over een
mogelijke hulp van Duitschland, doch zij be
perken zich tot de eventueele medewerking
van de Scandinavische landen en de sympa
thie van de Vereenigde Staten.
Himmler's besprekingen in Italië.
ROME, 13 October (Reuter). Het verluidt,
dat de kwestie der répatrieering van de Duit
sche minderheden uit de provincies Trentino,
Venetië en Giulia onderwerp is geweest van de
besprekingen tusschen Himmler, den leider der
Duitsche Gestapo, Bochini, het hoofd van de
Italiaansche politie en de prefecten van Bol
zano en Fiume.
De besprekingen zijn te Tremezzo aan het
Comomeer gehouden.
HEDEN14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Haarlem zal gas leveren aan Heemstede. 4
De Haarlemsche begrooting voor 1940 zal
weinig verandering ondergaan. 7
BINNENLAND.
Zondag rijden de spoorwegen weer normaal. 3
Voor de Groningsche rechtbank wordt een
proefproces over prijsopdrijving gevoerd. 3
De „Statendam" is met de bemanning van
de „Binnendijk" gearriveerd. 3
BUITENLAND.
Démarches te Moskou ten bate van Finland. 1
Chamberlain heeft in zijn Lagerhuisrede
doen uitkomen dat Engeland en Frankrijk
sterker waarborgen wenschen dan Hitier
heeft aangegeven, alvorens over vrede ge
sproken kan worden. 5
De evacuatie van Helsinki is geëindigd. 6
De pers over Chamberlain's rede. 6
Rusland richt zijn belangstelling op Bessa-
rabie 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Volgende Phase l
B. K.: Mobilisatie-perikelen. 3
H. D. Vertelling: De zilveren theelepeltjes. 4
Van onzen correspondent in Genève: Zwit
serland in mobilisatietijd. 6
J. B. Schuil: Charlotte Kohier draagt Filo-
meentje voor. 9
Sport in 't Kort. 9
Voor de Jeugd. 12
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op u