toon daden!
Vcedeshand
Woorden zijn niet voldoende,
„De deur wordt
opengelaten."
„De Duitsche
geweigerd".
VRIJDAG '13 OCTOBER 1939
HA'AEEEM'S DAGBEAD
3
Cham&extam tot 9iitlec
Zondec hentel uan het uetiteuuien
geen tespiehingen mogelijk, aldus
de !B%itsche umtistecpuesident
De banken van het Lagerhuis waren
alle bezet toen de Britsche minister-ipre-
sident Neville Chamberlain Donderdag
middag 't woord nam om het Engelsche
stand punt tegenover de voorstelen van
Hitler uiteen te zetten
Chamberlain zeide:
„De vorige week, toen ik sprak van de aan
kondiging van het Russisch-Duitsche pact,
bemerkte ik, dat het het denkbeeld bevatte,
dat waarschijnlijk eenige vredesvoorstel en ge
daan zouden worden. Ik zeide, dat indien.zulks
het geval zou blijken te zijn, wij deze dienden
te onderzoeken in overleg met de regeering
der Dominions en van de Fransche republiek
en in het licht van zekere terzake dienende
overwegingen. Sedertdien heeft de Duitsche
Rijkskanselier zijn rede gehouden en hebben
de beraadslagingen, waarop ik doelde, plaats
gehad. Thans moet ik de positie van de
Engelsche regeering uiteenzetten. Alvorens
ik evenwel het Huis op de hoogte stel van de
resultaten van ons onderzoek van de rede
voering, moet ik de leden verzoeken eenige
oogenblikken zich den achtergrond te herin
neren waartegen zijn voorstellen verschij
nen.
Wat vooraf ging.
Sinds Augustus was de Britsche regeering
druk bezig met een briefwisseling met de
Duitsche regeering betreffende Polen. Het
was duidelijk dat de toestand gevaarlijk was,
maar wij geloofden dat het mogelijk zou zijn
een vreedzame oplossing te bereiken, indien
de hartstochten niet opzettelijk werden aan
gewakkerd en wij achtten het volkomen
zeker, dat de Duitsche regeering, indien zij
wilde, haar vrienden in Dantzig zoodanig zou
kunnen beïnvloeden dat een verlichting in
de spanning zou ontstaan en gunstige om
standigheden geschapen zouden worden voor
rustige nuchtere onderhandelingen. Men zal
zich herinneren, dat de Duitsche Rijkskanse
lier tijdens deze briefwisseling zijn wensch te
kennen gaf, naar verbeterde betrekkingen
tusschen onze beide landen, zoodra de Pool-
sche kwestie geregeld zou zijn. Hierop ant
woordde de Britsche regeering, dezen wensch
volkomen te deelien, doch dat alles afhing
van den aard en de methode der regeling
met Polen. Wij wezen er op dat een oplos
sing met geweld onvermijdelijk ertoe zou
lelden, dat wij onze verplichtingen jegens
Polen zouden gaan nakomen en wij verzoch
ten den Duitschen Rijkskanselier in directe
onderhandelingen te treden met de Poolsche
regeering, waartoe deze zich reeds bereid ver
klaard had deel te nemen.
iZooals elkeen weet, waren deze po
gingen van de Engelsche regeering om
een oorlog en wapengeweld te vermijden,
vruchteloos. In Augustus j.l. heeft de
president der Vereenigde Staten een be
roep gedaan op Hitier, zijn geschillen met
Polen langs vreedzamen weg te regelen,
teneinde te vermijden dat in Europa een
oorlog zou uitbreken. Ongeveer te zelf-
der tijd hebben de Koning der Belgen,
de Koningin der Nederlanden, Z.H. de
Paus en Mussolini allen hun goede dien
sten aangeboden, maar eveneens vruchte
loos.
Het is thans duidelijk dat Hitier besloten
was met Polen oorlog te voeren en hoe op
recht zijn wensch misschien geweest is om
met Groot-Brittannië tot een accoord te
komen, deze wensch was niet sterk genoeg om
hem ervan af te houden een aanval te on
dernemen op zijn buurman. Op 1 September
heeft Hitier de Poolsche grens geschonden
en is hij Polen binnengevallen, waarbij hij
met geweld van wapenen en machines, den
weerstand van het Poolsche volk en het Pool
sche leger brak. Zooals neutrale waarnemers
hebben getuigd, werden de Poolsche steden
en dorpen gebombardeerd en in puin gescho
ten en werden de burgers op groote schaal
omgebracht, met schending van alle verplich
tingen, waarover Hitier thans met trots
spreekt alsof hij ze had nagekomen. Thans
na deze moedwilige agressie, welke zoovele
Poolsche en Duitsche levens heeft gekost, die
zijn opgeofferd om te voldoen aan zijn eigen
aandrang voor het gebruik van geweld, doet
de Rijkskanselier zijn voorstellen.
Hitler's jongste voorstellen.
Indien men zou verwachten, dat in
deze voorstellen eenige poging zich zou
bevinden om voldoening te geven voor
dezen misdaad jegens de mienschheid,
welke zoo spoedig gevolgd is op de schen
ding der rechten van het Tsjecho-Slo-
waaksche volk, wordt men hierin teleur
gesteld.
De Poolsche staat en zijn leiders worden
met scheldwoorden beladen. Wat het lot zal
zijn van dat deel van Polen, hetwelk Hitier
beschreven heeft als het Duitsche belangen-
gebied, blijkt niet duidelijk uit zijn rede
voering, maar niet duidelijk, dat hij deze
kwestie alleen door Duitschland wil laten
regelen in overeenstemming met de Duitsche
belangen. De uiteindelijke vorm, welke dit
gebied zal krijgen en de kwestie van het her
stel van een Poolschen staat zijn naar de
meening van Hitier vraagstukken, welke niet
geregeld kunnen worden door een oorlog in
het Westpn, maar uitsluitend door Rusland
aan de efene zijde en Duitschland aan de an
dere zijde. Wij moeten daarom aannemen,
dat de voorstellen, welke de Duitsche Rijks
kanselier doet. voor de vestiging van wat hij
noemt „de zekerheid der Europeesche veilig
heid" gebaseerd moeten worden op de er
kenning van zijn veroveringen en op zijn
recht om met het veroverde gebied te doen
wat hij wil.
Het zou onmogelijk zijn voor Groot-
Brittannië zulk een grondslag te aan
vaarden zonder zijn eer te verbeuren en
zijn eisch prijs te geven, dat internatio
nale geschillen dienen te worden opge
lost door overleg en niet door geweld.
De passages in de redevoering, welke be
stemd zijn nieuwe verzekeringen te geven aan
de nabuurlanden van Hitler, ga ik voorbij,
aangezien deze landen zullen weten welke
waarde daaraan gehecht kan worden, be
denkende dezelfde verzekeringen welke hij
vroeger gegeven heeft.
Het is niet moeilijk zinnen aan te halen uit
zijn redevoeringen van 1935, 1936 en 1938
waarin hij in definitieve bewoordingen zijn
besluit te kennen geeft Oostenrijk niet te an-
nexeeren, den „Anschluss" niet te verwezen
lijken, geen aanval te ondernemen op Tsjecho-
Slowakijk en geen verdere territoriale eischen
in Europa te stellen, nadat de Sudeten-
kwestie in September 1938 was geregeld. Wij
mogen niet voorbijzien hoe Hitier radicaal zijn
lang verkondigde beginselen heeft laten va
ren zooals wordt aangetoond door het feit,
dat vele millioenen Polen en Tsjechen in het
Duitsche Rijk zijn opgenomen, ondanks zijn
herhaalde beweringen van het tegendeel, en
door het pact met de Sovjet-Unie, dat hij ge
sloten heeft na herhaaldelijk zijn afkeer van
het Bolsjewisme te hebben betuigd.
Deze herhaalde miskenning van zijn
gegeven woord en deze plotselinge omme-
keer in zijn politiek vormen voor mij de
fundamenteele moeilijkheid, mij bezig te
houden met de voorstellen, welke de
Duitsche rijkskanselier in zijn redevoe
ring gedaan heeft. De simpele waarheid
is, dat na onze ervaring in het verleden
het niet langer mogelijk is te vertrouwen
op het ijdele woord van de huidige Duit
sche regeering. (Luide en langdurige toe
juichingen).
Onze politiek is er niet op gericht de juiste
plaats in Europa te ontnemen aan een
Duitschland, dat in vriendschap en vertrou
wen met andere landen wil leven. Integen
deel, wij gelooven, dat geen doeltreffend ge
neesmiddel voor de kwalen der wereld gevon
den kan worden, indien geen rekening ge
houden wordt met de rechtvaardige eischen
en nooden van alle landen. Wanneer de tijd
mocht aanbreken, dat de lijnen getrokken
moeten worden voor 'n nieuwe vredesregeling
zou de Britsche regeering inzien dat er voor
de toekomst weinig hoop zou bestaan, indien
niet een zoodanige regeling bereikt wordt
door de methoden van onderhandeling en
overeenstemming.
Daarom gingen wij niet met wraakgierige
voornemens den oorlog in, maar eenvoudig ter
verdediging van de vrijheid. (Toejuichingen)
Niet slechts de vrijheid van de kleine landen
staat op het spel, het gaat ook om het vreed
zame bestaan van Groot-Brittannië, van de
Dominions, van Indië en de rest van het
Britsche rijk, van Frankrijk en van alle vrij
heidslievende landen.
Wat ook de uitslag zal zijn van den huidi-
gen strijd en op welke wijze het einde ook
bereikt wordt, de wereld zal niet gelijk zijn
aan die, welke wij voorheen gekend heb
ben. De toekomst inkijkende kunnen wij zien
dat onvermijdelijk groote wijzigingen zullen
komen in de gedachten en de daden der
menschheid en indien de menschheid de nieu
we krachten goed zal leiden, zullen alle vol
ken hun deel krijgen. De Engelsche regee-
Lloyd George:
Voor dat Chamberlain zijn verklaringen in
het Lagerhuis aflegde, heeft Iioyd George in
een vergadering van den „Raad van Actie voor
Vrede en Wederopbouw" gesproken. Hij zeide
te hopen, dat de deur zou worden opengelaten.
Er kunnen zich aldus Lloyd George
nieuwe kwesties voordoen en wij wenschen
niet tot haastige besluiten te komen. De toe
stand is daarvoor te ernstig. Millioenen mem
schenlevens kunnen verloren gaan, groote
ellende en verschrikkingen, gevolgen, welke
men niet onder oogen durft te zien, kunnen
daaruit voortkomen.
Hij verklaarde over zijn vorige rede in het
Lagerhuis met niemand overleg te hebben
gepleegd en daarvoor dus alleen de verant
woordelijkheid le dragen. Hij had vele brieven
ontvangen, doch deed geen mededeeling over
den toon dezer brieven.
ring weet maar al te goed, dat in een moder
nen oorlog tusschen groote mogendheden de
overwinnaar en de overwonnene beide wreede
verliezen moeten lijden, maar zich overge
ven aan verkeerd handelen zou alle hoop
wegnemen en alle levenswaarden vernietigen,
welke door de eeuwen heen het kenmerk en
de bezieling geweest zijn van de mensche-
lijken vooruitgang (Toejuichingen).
Wij zoeken geen materieel voordeel voor
ons zelf (geroep: bravo). Wij wenschen
niets van het Duitsche volk. dat zijn
zelfrespect zou kwetsen (bravo), wij zijn
niet slechts uit op de overwinning, doch
kijken veeleer verder, nl. naar het leggen
van een grondslag voor een beter in
ternationaal stelsel, waarbij oorlog niet
het onvermijdelijk, lot van elk opeenvol
gend geslacht behoeft te zijn (luide toe
juichingen)
Ik ben er z^ker van, dat alle Europeesche
volken, het Duitsche volk incluis, vrede wen
schen, een vrede, welke hen in staat zal stel
len zonder vrees te leven en hun krachten te
wenden aan de ontwikkeling van hun be
schaving, het volgen van hun idealen en de
verbetering van hun materieele welvaart. De
vrede welke wij besloten zijn te verkrijgen,
moet echter eer. werkelijk gevestigde vrede
zijr, niet een lastige wapenstilstand, welke
door voortdurend herhaalde bedreigingen
onderbroken wordt. (Toejuichingen.)
Londen en Parijs één van opvatting.
Wat staat zulk een vrede in den weg? Het
is de Duitsche regeering en de Duitsche regee
ring alleen, want zij is het, die door herhaal
de daden van agressie aan geheel Europa de
rust ontnomen heeft en in de harten van al
haar nabuurlanden het steeds aanwezige
gevoel van onveiligheid en vrees heeft ge
plant.
Het doet mij genoegen te bedenken dat er
volledige overeenstemming bestaat tusschen
de gezichtspunten van de Engelsche regee
ring en van de Fransche regeering.
De leden zullen de redevoering gelezen
hebben, welke Daladier j.l. Dinsdag voor de
radio gehouden heeft. Wij hebben, zoo zeide
hij, de wapenen opgenomen tegen de agressie.
Wij zullen ze niet neerleggen totdat wij ze
kere waarborgen van veiligheid bezitten, een
veiligheid, welke niet elke zes maanden op het
spel mag worden gezet. (Toejuichingen).
Wij hebben ook gebruik gemaakt van de
aanwezigheid van den Poolschen minister
van buitenlandsche zaken, dien wij gaarne
in dit land hebben verwelkomd (toejuichin
gen) om met de Poolsche regeering overleg
te plegen en ik ben blij te kunnen zeggen dat
er volledige overeenstemming in onze ge
zichtspunten bestaat. De houding van de En
gelsche regeering zou ik als volgt willen ken
schetsen:
Hitier verwierp alle vredesvoorstellen
totdat hij Polen overweldigd had, zooals
hij vroeger Tsjecho-Slowakije neerwierp,
Vredesvoorwaarden kunnen niet aan
vaard worden wanneer zij beginnen met
een agressie goed te praten. De voor
stellen in de redevoering van den Rijks
kanselier zijn vaag en onzeker en bevat
ten geen denkbeeld om het onrecht goed
te maken jegens Tsjecho-Slowakije en
Polen. Zelfs indien de voorstellen van
Hitier nauwkeuriger zouden zijn aangege
ven en denkbeelden aan de hand deden om
dit onrecht goed te maken, zou het nog
noodzakelijk zijn te vragen met welke
practische middelen de Duitsche regee
ring voornemens is de wereld te overtui
gen, dat de agressie zal ophouden en dat
beloften zullen gehouden worden (Toejui
chingen). De ervaring in het verleden
heeft aangetoond, dat geen vertrouwen
gesteld kan worden in de beloften van
de huidige Duitsche regeering. Dien
overeenkomstig moeten er daden, en niet
alleen woorden komen alvorens wij het
Britsche volk en Frankrijk, onze dappe
re en oprechte bondgenoot, gerechtigd
zouden zijn op te houden met inspan
ning van al onze krachten oorlog te
voeren.
Slechts wanneer het vertrouwen der wereld
hersteld is, zal het mogelijk zijn met de hulp
van allen, die van goeden wil zijn, de oplos-
sino- te vinden voor de kwesties welke de we
reld verontrusten en de ontwapening in den
weg staan, het herstel van den handel vertra
gen en een verbetering van de welvaart der
volken verhinderen. Er moet dus aan een
primaire voorwaarde voldaan worden. Alleen
de Duitsche regeering kan aan deze voor
waarde voldoen. Indien zij het niet wil kan
er voorloopig nog geen nieuwe of betere we
reldorde ontstaan van het soort waarnaar alle
landen verlangend uitzien.
De zaak is dus duidelijk: Ofwel de
Duitsche regeering moet een overtuigend
bewijs geven voor de oprechtheid van
haar verlangen naar vrede door defini
tieve daden en door het verschaffen van
doeltreffende waarborgen van haar voor
nemen om haar verplichtingen na te
komen, ofwel wij moeten in onze taak tot
het einde volharden. Duitschland moet
zijn keuze doen.
Tevoren had Chamberlain medegedeeld, dat
hii de volgende week Woensdag een nieuwe
verklaring over den internationalen toestand
zal afleggen.
Labour en Liberalen achter de
regeering.
Na Chamberlain nam de arbeidersafge
vaardigde Attlee het woord. Hij zeide: „In de
eerste plaats zijn de vredesvoorstellen gedaan
door een man, wiens woord volkomen waar
deloos is (bijval), die slechts vage beloften
voor de toekomst doet. In de tweede plaats
berusten zij op een brutale niet uitgelokte
agressie en op de aanvaarding van de resulta
ten dier agressie als voldongen feit. In de
derde plaats kan men er niet het voornemen
tot verandering van hart of geest, waarop de
hoop voor de toekomst gebouwd kon worden
in ontdekken. Men verzoekt ons een misdaad
door de vingers te zien en den misdadiger te
vertrouwen. Geen Britsche regeering zou uit
het oogpunt van beginsel of beleid een ander
antwoord kunnen geven dan de minister pre
sident gedaan heeft (bijval).
Het volk van dit land zal dat antwoord
steunen en andere landen zullen het goedkeu
ren. Het is mijn meening, dat het Duitsche
volk behoort te weten, dat het op elk oogen-
blik vrede kan krijgen, doch dat het de
methode van geweld en agressie moet laten
varen. Ret volk van Duitschland moet besef
fen, dat het leiders heeft, die elke aanspraak
op vertrouwen verbeurd hebben. Het opgeven
der agressie is niet een bepaling van een
vredesregeling: Het is een onmisbare voor
waarde".
Sinclair, leider der liberale oppositie, bracht
hulde aan de verklaringen van Chamberlain
en zeide vervolgens: „indien de gedachte van
verovering deel uitmaakt van de politiek en
het stelsel van Hitier, dan volgt daaruit het
Hitlerisme vernietigd moet worden. Slechts
één man zou het tegendeel kunnen bewijzen.
Hitier zelf. Laat hem zijn troepen terugtrek
ken uit alle landen, die hij in de laatste twee
jaar door geweld verkregen heeft. Laat hem
toestemmen in herstel van de vrijheid van
Polen en Tsjecho-Slowakije, laat hem er in
toestemmen, dat het Oostenrijkse he volk bij
volksstemming zijn eigen lot bepaalt. Alleen
dan zal het mogelijk zijn vredesonderhande
lingen met Hitier te overwegen. Indien de
regeering het daarmede eens is, zou ik er op
willen aandringen, dat zij al het mogelijke
zal doen om Duitschland en de wereld duide
lijk te maken, dat, indien de oorlog wordt
voortgezet, dit niet geschiedt, omdat wij
territoriale eischen tegen Duitschland hebben,
maar omdat wij wenschen, dat het zich bij
ons aansluit bij den opbouw van Europa".
Toen Chamberlain zijn rede hield, waren in
het Lagerhuis aanwezig de Ambassadeurs van
Argentinië, België, Brazilië, China, Egypte,
Frankrijk, Polen, de Sovjet Unie en Spanje,
de gezanten van Nederland, Noorwegen, Zwe
den, Denemarken, Zwitserland, Bulgarije, Iran,
Joego-Slavië, Finland, Letland, Roemenië,
Liberia en Nepal en de hooge commissarissen
van Zuid-Afrika, Australië, Canada en Eire.
De Poolsche minister van buitenlandsche za
ken, Zaleski, had een plaats in de voor pro
minente vreemdelingen gereserveerde ruimte.
Russische belangstelling voor
Bessarabië.
Roemenië versterkt dit gebied.
Het schijnt, zoo meldt Havas uit Moskou, dat
de Sovjet-Unie voornemens is, wanneer
kwesties met Finland geregeld zijn, zich met
Bessarabië bezig te houden. Ter gelegenheid
van de viering van den vijftienden verjaardag
van de autonome republiek Moldavië, afhan
kelijk van de Oekraïne, spreekt de pers over
de bevrijding van de rasgenooten van Wit Rus
land en stelt zij de welvaart van de bevolking
van Moldavië aan Russische zijde van de Dnjepr
tegenover het „lijden van hen. die aan de over
zijde van de rivier leven", d.w.z. de bevolking
van Bessarabië.
Reuter verneemt uit Boekarest, dat Roemeen-
sche troepen, die krachtens de overeenkomst
met Boedapest van de Hongaarsche grens wor
den teruggetrokken, naar Bessarabië worden
overgebracht.
Anderzijds verneemt Havas dat uit Wisnice,
aan de nieuwe Roemeensch-Russische grens
wordt gemeld, dat het gebied in deze omgeving
geheel ontruimd is door de geregelde Roemeen-
sche troepen, die er verscheidene weken hebben
gelegen. De grenswachten zijn echter in dit ge
bied versterkt.
In Sovjet-Galicië worden, zoo deelt dit zelfde
bericht mede, de voorbereidingen voortgezet met
het oog op de gemeenteraadsverkiezingen op 22
October.
De verkiezingspropaganda van den Sovjet
steunt op een program van het aan den staat
trekken der groote landgoederen en groote in-
dustrieele en commerciële ondernemingen. Dit
plan is reeds gedeeltelijk verwezenlijkt door de
andering van verschillende particuliere onderne
mingen in coöperatieve ondernemingen De
Sovjet-autoriteiten zetten hun enquêtes betref
fende de bewoners voort en doen huiszoekingen,
teneinde over te gaan tot een herverdeeling van
goederen, met name van levensmiddelen en
kleeding.
Ieder, die vier kleedingstukken bezit is ver
plicht er twee van aan de gemeente te geven, die
ze dan weer verdeelt onder de armen. Alleen zij
echter, die verklaren communist te zijn, hebben
recht op deze uitdeeling van kleeding en levens
middelen.
PROGRAMMA
ZATERDAG 14 OCTOBER 1939.
HILVERSUM I, 1875 en 414,4 M.
KRO-Uitzending.
8.00 Berichten A. N. P. 8.05—9.15 en 10.00
Gramofoonplaten. 11.30 Godsdienstig halfuur
tje. 12.00 Berichten. 12.15 KRO-orkest (12.45—
I.10 Berichten A. N. P., gramofoonplaten). 2.00
Voor de rijpere jeugd. 2.30 Gramofoonplaten.
2.45 Kinderuurtje. 4.00 Gramofoonplaten. 4.15
KRO-orkest. 5.00 Gramofoonplaten. 5.15 Film-
praatje. 5.30 Gramofoonplaten. 5.45 KRO-
Nachtegaaltjes. 6.15 Gramofoonplaten. 6.20
Journalistiek weekoverzicht. 6.45 Gramofoon
platen. 7.00 Berichten. 7.15 Causerie „Ouders
en kinderen de opvoeding". 7.35 Actueele
aetherflitsen. 8.00 Berichten A. N. P., mede-
deelingen. 8.15 Meditatie met muzikale om
lijsting. 8.35 Gramofoonplaten. 8.45 Gevarieerd
programma. 10.30 Berichten A. N. P. 10.40 Cau
serie „Het onvergankelijke rijk" (met muzi
kale omlijsting). 11.1012.00 Gramofoonmuz.
HILVERSUM II. 301 M.
VARA-Uitzending. 10.0010.20 v.m. en
7.30—8.00 VPRO.
8.00 Eventueel berichten A. N. P., hierna:
Gramofoonplaten. 10.00 Morgenwijding 10.20
Voor arbeiders in de continubedrijven. 12.00
Gramofoonplaten. (Om 12.45 Berichten A. N.
P.). 2.00 Filmpraatje. 2.15 Orgelspel en zang.
3.00 Reportage. 3.30 De Ramblers. 4.00 Gramo
foonplaten. 4.30 Esperanto-uitzending. 4.50
Gramofoonplaten. 5.30 Filmland. 5.50 Orgelspel.
6.15 Uit de roode jeugdbeweging. 6.45 Kinder-
leesclub. 7.00 VARA-Kalender. 7.05 Felicitaties.
7.10 Politiek radiojournaal. 7.30 Cyclus: „Hoe
werkt de kerk?" (I). 8.00 Herhaling SOS-Be-
richten. 8.05 Berichten A. N. P., en VARA-
Varia. 8.15 Vraag en antwoord. 8.30 Het Sou
venir-orkest en solist. 9.00 Toespraak. 9.05 Ra-
diotooneel. 9.30 „Les Amies des Chansons". 9.40
Vragenbus. 10.00 En nu.... Oké! 11.00 Berich
ten A. N. P. 11.10 Radiotooneel. 11.3012.00
De Ramblers.
ENGELAND, 391 en 449 M.
Geen opgave ontvangen.
RADIO PARIJS, 1648 M.
Geen opgave ontvangen.
KEULEN, 456 M.
5.20 en 5.50 Gramofoonplaten. 6.30 Militair
orkest. 7.50 De „Drie Musikanten". 9.05 en 9.30
Gramofoonplaten. 10.0010.20 Kamermuziek.
II.20 Hans Busch en zijn orkest. 12.00 Omroep
koor en -orkest en solisten. 1.35 Gramofoonpla
ten. 2.20 Vroolijk programma. 5.20 Blaasmuziek.
7.40 Zie Deutsehlandsender.
BRUSSEL, 322 M.
12.20 en 1.30 Gramofoonplaten. 2.25 Gramo
foonplaten met toelichting. 3.25 en 4.505.20
Gramofoonplaten. 6.05 Omroeporkest, solist en
gramofoonplaten. 7.45 Gramofoonplaten. 8.20
Ontspannïngsprogramma voor soldaten. 8.50
Radiotooneel. 9:35 .Omroepsymphonie-orkest en
solist. 10.45 Omroepsymphonie-orkest. 11.05
12.20 Gramofoonplaten.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.40 Veldpostprogramma. 8.05 Het Berlijnsche
Omroeporkest. 9.20 Berichten. 9.40 Barnabas
von Géczy's orkest. (Om 10.00 Berichten). 11.20
Berichten. Hierna tot 12.20 Nachtconcert.
Commentaar
van Berlijn op Chamberlain's rede.
Van officieuze zijde wordt uit Berlijn
gemeld:
De indruk, dien de redevoering van
Chamberlain in de politieke kringen alhier
gewekt heeft, is ondubbelzinnig deze, dat
de Engelsche premier geweigerd heeft om
van de door den Führer in de laatste
Rijksdagrede geboden kans voor de defini
tieve pacificatie van Europa gebruik te
maken, en dat Engeland den oorlog een
voudig zocht, en opnieuw zoekt, geheel
onverschillig wat Duitschland zegt of
aanbiedt.
Chamberlain heeft zich, zoo zegt men hier, om
den Engelschen vernietigingswil jegens het
Duitsche volk niet nog openlijker te moeten
uitspreken, alleen maar weer bewogen in uit
drukkingen, die afgestemd zijn op een propa
gandistisch beïnvloeden van de wereldmeening.
Hij is echter iedere concrete en nauwkeurige
behandeling van de problemen, die een oplos
sing eischen, uit den weg gegaan. Hij heeft zich
daarmede opnieuw geuit in den vorm, die de
verklaringen der Engelsche staatslieden ten op
zichte van de Europeesche vredesproblemen
steeds placht te karakteriseeren.
Vooral is het kenmerkend, zoo zegt men hier
verder, dat Chamberlain de zeer duidelijke en
uitvoerbare programpunten van den Duitschen
Führer deels geheel gepasseerd heeft, deels be
handeld heeft met een oppervlakkigheid, die in
een waarlijk verbijsterende tegenstelling staat
tot de verantwoordelijkheid, die Engeland thans
draagt, tegenover het lot niet alleen van de
volken der oorlogvoerenden, maar ook van de
neutralen. Het feit, dat Duitschland iedere nood
zakelijke revisie allereerst heeft trachten te
bereiken langs den weg van onderhandelingen
en dat deze Duitsche voornemens uitsluitend
gestrand zijn op de weigering van de Westelijke
mogendheden om Duitschland op dezen weg te
volgen, heeft Chamberlain getracht terzijde te
schuiven met de oude verklaring, dat Engeland
geen afstand kan doen van den eisch tot oplos
sing van internationale conflicten door be
spreking.
Op hetzelfde niveau van het bewust heen-
loopen over de ware feiten, zoo zegt men hier
verder, ligt ook de agitatorische phrase van
Chamberlain _van het beweerde niet nakomen
van aangegane verplichtingen door Duitschland,
een phrase, waarbij de leider der Engelsche
regeering zich er volledig van bewust is, dat de
Eng. regeering alles heeft gedaan om 't vertrou
wen van Duitschland in de oprechtheid van de
Britsche politiek te ondermijnen.
Ook de constateering van Chamberlain, dat
Engeland vastbesloten is een werkelijken en
geregelden vrede tot stand te brengen, kan
slechts aanspraak maken op rhetorische betee-
kenis, daar Chamberlain achterwege gelaten
heeft een standpunt te bepalen, ten aanzien van
de door den Führer uitgesproken grondgedach
ten van een dergelijken vrede, zooals ontwape
ning, afschaffing van het wapengebruik tegen
de burgerbevolking, terugkeer tot ongehinderde
economische uitwisseling, oplossing van de
valutaproblemen enz.
Onder deze omstandigheden is het volkomen
duidelijk, naar politieke kringen alhier verkla
ren, dat die passages van de rede van Chamber
lain, die naar buiten den indruk moesten wek
ken, alsof Engeland nog een kleine deurspleet
open liet, alleen beoordeeld moeten worden alt»
een behoefte om tijd te winnen.
Zeer kenmerkend vindt men hier voor het
standpunt der verantwoordelijke kringen in
Engeland ook het feit, dat de Engelsche omroep
de rede van Chamberlain, kennis dragende van
den toestand, reeds van tevoren in een bijzon
der negatieve redactie heeft doorgegeven.
Men trekt hier de conclusie, dat Engeland
dus de door den Führer aangeboden vre-
deshand geweigerd heeft.
De Deutsche Diplomatisch-Politische Korres-
pondenz schrijft:
„Chamberlain heeft den goeden wil, dien het
Duitsche volk bij monde van zijn Führer heeft
getoonid tegenover het Engelsch en het Fran
sche volk, als zwakheid uitgelegd. Nadat de
Führer uit waarachtig Europeesch verantwoor
delijkheidsbesef, na de zegevierende beëindi
ging van den Poolschen veldtocht steeds weer
met geduld de Duitsche bereidheid tot vrede
heeft uitgesproken, heeft de Engelsche minister
president zich aangematigd van zijn kant
Duitschland en de wereld een antwoord t.e ge
ven, dat zijn toppunt bereikt in sohaamtelooze
beleedigingen van het Duitsche volle evenals
van zijn leiding.
Dezelfde Engelsche politiek die het met de
garantie van Polen zoo ver gebracht had, dat
provocatie op provocatie geschiedde, en de
oorspronkelijk als coalitie-oorlog gedachte strijid
tegen het Duitsche volk eindelijk losbrak, heeft
zich thans aldus onthuld, dat zij niet wil afzien
van den ontketenden oorlog.
Om deze reden wordt al het voorbije vergeten
of verdraaid. Tsjecho-Slowakije en Polen, staats
vormen, welker doel was Duitschland te kwet
sen en nadeel toe te brengen, zijn voor Cham
berlain de slachtoffers van een agressie".
„Het Duitsche volk heeft eerlijk den wensch
gehad op goeden voet met Engeland te komen,
ja in vriendschap er mede te kunnen leven op
den grondslag dat ieder in zijn ressort onge
stoord door den ander kan arbeiden. Engeland
gunt het Duitsche volk geen behoorlijk lot. Vol
afgunst streeft het er naar het Duitsche rijk te
smaden en het dan te vernietigen. Het is nog
niet zoo lang geleden, dat het Duitsche volk
niet zou weten wien van zijn tegenstanders het
in het westen moet verwachten. Het heeft uit
deze ervaring geleerd en kent den weg, dien
het thans moet gaan om de doelstellingen van
zijn vijanden ten schande te maken".
Duitsche maatregelen tot
voortzetting van den
oorlog.
Volgens een bericht uit Berlijn aan het Zweed-
sche dagblad „Tidningen", heeft Hitier gecon
cludeerd, dat de redevoering van Chamberlain
een duidelijk en beslist „neen" vormt op zijn
vredesaanbod en heeft hij derhalve alle maat
regelen genomen om den oorlog voor te zetten.
Het bericht voegt hieraan toe, dat bevel
is gegeven van evacuatie van alle groote
steden in het Rijnland en dat dit besluit is
genomen na een langdurige conferentie in
de Rijkskanselarij, tijdens welke Hitler en
de nationaal-socialistische leiders Cham
berlain's redevoering zorgvuldig bestu
deerden
DUFF COOPER GAAT LEZINGEN nOUDEN
IN AMERIKA.
Donderdag is Duff Cooper naar de Ver
eenigde Staten van Noord-Amerika vertrok
ken, waar hij een reeks lezingen zal houden
over internationale vraagstukken.
Wanneer hij terug zal keeren is niet bekend.
