Haarlem's Dagblad De Downs Het Staatsprestige. Electrische gloeilamp. Twee Duitsche duikbooten tot zinken gebracht? De Finnen optimistisch. Van het Westelijk Front. KEÏP Het Belangrijkste 5 J I 'u tx Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM 57e Jaargang No. 17285 Ullgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant. Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groots Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- 'dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. Soendaplein 12230. Dit is een netelige zaak. In dezen tijd is zij neteliger dan ooit. Immers, wij zijn in een tot dusver ter wereld ongekenden toestand beland. Bij een nieuwen toestand passen nieuwe opvat tingen. Helaas zit men met den ouden vorm van staatsprestige opgescheept en met alle antieke wanbegrippen die eraan kleven. Met het gevolg dat men nu al wekenlang op het doode punt staat. Wie de stoere redevoeringen en dagblad artikelen van de beide grootmachten, alle met propaganda en zorg-voor-prestige geladen, uit zijn gedachten bant en alleen den feitelijken toe stand bekijkt moet wel tot de gedachte komen, dar, men aan weerszijden evenmin vooruit als achteruit kan. Er heeft zich een aantal wapenfeiten voorge daan. voornamelijk ter zee, maar het heeft in de krachtsverhouding der strijdende partijen geen belangrijke wijziging gebracht. Te land staan zij feitelijk op 24 October nog precies zoo tegenover elkaar als op 3 September, toen de oorlogstoe stand intrad. In de lucht heeft men elkaar van een aantal vliegtuigen ontdaan, dat zeer gering moet zijn in verhouding tot de sterkte van de luchtvloten en vooral van den nieuwen aanbouw. Er zijn ongetwijfeld in die zeven weken in Duitschland, Frankrijk en Engeland meer nieuwe oorlogsvliegtuigen en wellicht ook meer nieuwe piloten in dienst gesteld dan er verloren zijn gegaan. Ter zee heeft Duitschland een aantal duikbooten verloren maar er kennelijk nog veel overgehouden. De beide aantallen zijn niet met zekerheid bekend. Anderzijds heeft Engeland twee groote oorlogsschepen moeten prijsgeven, de Cou rageous en de Royal Oak en daarbij de ervaring opgedaan, dat de moderne Duitsche torpedo's door de pantsering van zijn slagschepen dringen. Er staat weer tegenover dat de blokkade groote uitwerking heeft gehad en dat de overmacht ter zee, die de Engelschen met hun tallooze oorlogs schepen van kleiner type toch al bezitten, niet is aangetast. Van aanvallen op de burgerbevolking is wederzijds nog geen sprake geweest. Twee weken geleden schreef ik op deze plaats over de Derde Mogelijkheid, de kans besprekend dat men, althans tot het einde van den winter, noch tot den oorlog-met-volle-kracht, noch tot wapenstilstand en vredesonderhandelingen zou overgaan, maar den huidigen „beperkten oorlog" voortzetten. Sindsdien heeft de Derde Mogelijk heid zich bewaarheid en hebben alleen op diplo matiek terrein zich werkelijk ingrijpende gebeur tenissen voorgedaan. Maar de gevolgen van die gebeurtenissen de onrustbarende vergrooting van Ruslands machtspositie en het Engelsch- Fransch-Turksche verdrag, dat oorlog in Zuid- Oost-Europa uitschakelt en Italië's neutraliteit vrijwel zeker maakt schijnen te zijn dat de oorlogstoestand nog meer is vastgeloopen. De ge legenheid tot neutrale bemiddeling schijnt dus schoon. Maar de neutralen schijnen uit de hou ding der beide partijen weinig hoop te kunnen putten, dat zij met eenig voorstel kans op succes zouden hebben. Het staatsprestige doet zich daarbij aan weers zijden zwaar gelden. Het houdt in dat als een van beide partijen ook maar een schijn van toenade ring, van bereidheid tot overleg zou toonen, dit onmiddellijk uitgelegd zou worden als een bewijs van zwakte. Want het prestige van een staat be treft niet zijn bereidheid om het goede te doen, maar alleen en uitsluitend zijn kracht en bereid heid om een tegenstander neer te slaan. Ook hier uit blijkt hoezeer de staat van den mensch ver schilt, ofschoon velen dat maar niet willen inzien en over „Frankrijk", „Engeland", „Duitschland" praten en oordeelen alsof het menschen zijn met min en meer nobele karaktertrekken. Als u of ik een geschil met iemand hebben, een ernstig en diepgaand geschil, en u of ik doen den eersten stap ter overbrugging van de kloof, dan schaadt dat uw of mijn prestige geenszins. Integendeel: het verhoogt het, in onze eigen zoowel als m anderer oogen. Met staten is het precies anders om. Daarom ziet de Duitsche regeering geen kans tot het doen van verdere stappen nadat Hitier zijn vaag-omlijnde vredesvoorstellen deed en daarbij verklaarde dat zij zijn laatste aanbod waren. Daarom kreeg ook Lloyd George de volle laag van een verontwaardigde meerderheid in het Lagerhuis te slikken, toen hij inderdaad de oude opvatting van staatsprestige negeerend alleen maar voorstelde te gaan onderhandelen, zonder dat hij ook maar een duimbreed van het tr.gelsche standpunt afweek. In een nieuwen toestand passen nieuwe opvat tingen. Er is een oorlogstoestand zooals er nog nimmer een bestaan heeft, er zijn drie groote volken in betrokken die alle drie niets liever zouden wen- scher. aan ervan verlost te raken en die zelfs geen haat jegens elkaar koesteren en uiten.... maar het ouwe staatsprestige belet hun regeerders, te overleggen en verhindert de neutrale regeeringen, daar de mogelijkheden van te zien. Het is zeer waarschijnlijk dat als de in den strijd betrokken regeeringen thans bereidheid tot een conferentie toonden, dit het prestige van de betrokken staten volstrekt niet schaden zou. De eerste staatsman die het deed zou zelfs zijn prestige niet schaden. Want zijn volk zou hem toe juichen en als zijn poging mislukte hem toch na geven dat hij alles beproefd had. Het volk wil Immers van den oorlog verlost zijn! Waarom zien regeeringen, parlementen en diplomaten dat dan niet in? Omdat zij, de diplomaten vooral, in de oude begrippen van staatsprestige vast zitten en dezen vreemden oorlog, zonder 'het geringste spoor van volksgeestdrift ingezet, naar mijn mee ning beschouwen zonder te beseffen, dat een nieuwe tijd is ingetreden met nieuwe mogelijk heden. Natuurlijk is dat niet alleen bij regeeringen en diplomaten het geval, maar bij zeer vele men- «chen, (lie invloed kunnen doen gelden. Helaas (21 October was hei 60 jaar ge leden dat de Amerikaansche uit vinder Edison er voor het eerst in slaagde, een practisch bruik bare electrische gloeilamp te doen branden.) Zestig jaar is het geleden. Dat de gloeilamp 't leven zag. Dit, dat voelen wij wel heden. Was een waarlijk grootsche dag. Wat heeft, voor ons aller oogen, 't Wonder electriciteit In den tijd, sindsdien vervlogen, Niet een zee 'van licht verspreid. Zestig jaar gelêe een wonder. Meer dan wat op aard ook waard, Nu al lang niet meer bijzonder. Maar als doodgewoon aanvaard. Eens de glorie van den vinder En van jaren werk de vrucht. Nu aanvaardt geen mensch het minder, Haast tot in het kleinst gehucht. Edison moest ook verdwijnen, Toen zijn leven was volbracht, Maar zijn licht zal blijven schijnen, Tot in 't verre nageslacht. En het zal met trots getuigen, Zij het ook alleen in schijn. Van een man, die niet wou buigen, Voor het doel bereikt zou zijn. Waarlijk, 't is niet overdreven, In een zoo verlichten tijd, Dat aan deze vinding even Weer eens aandacht wordt gewijd. Als 't alarm beveelt: verduister. Voelt men met hernieuwde kracht, Welk profijt ons, in haar luister Deze vinding heeft gebracht, P. GASUS. ook bij een aantal journalisten zelfs in de neu trale landen, die gereed staan om ieder blijk van bereidheid tot onderhandelen als een teeken van zwakte van den betrokken staat voor te stellen en dat dan ook al meermalen gedaan hebben, daarmee de kansen op succes bedervend en ondermijnend. Hetgeen ontstellend dom en kortzichtig is, te meer omdat een kind begrijpen kan dat met het vastloopen van den strijd en het uitblijven van onderhandelingen op den duur de positie van landen als Nederland, België en Zwitserland steeds gevaarlijker wordt. Want een al te lange duur van de „Derde Mogelijkheid" zou ertoe kun nen leiden dat men tenslotte uit overwegingen vanalweer staatsprestige tot daden overging, die men nu nog schuwt. Ook daarom is er zoo veel reden voor alle neutralen, om iedere be- middelings-kans aan te grijpen. R. P. De Amerikaansche Neutraliteitswet. Deze week aanvaarding door den Senaat? WASHINGTON, 23 October (Reuter). De leiders der Senaatsfracties hebben Roosevelt medegedeeld, dat het neutrali- teitsontwerp waarschijnlijk Vrijdag door den Senaat zal zijn aangenomen. Britsche vliegers traden op in de Noordzee en den Atlantischen Oceaan. Het Britsche ministerie van luchtvaart deelt mede dat vliegtuigen kort geleden twee aanvallen op Duitsche duikbooten heb ben gedaan, die, naar men gelooft, resul taat hebben gehad en wel een op de Noord zee en de ander op den Atlantischen Oceaan. Na beide aanvallen cirkelden de vliegers boven de plaats waar de onderzeeboot was verdwenen. Van deze schepen werd niets meer gezien. In een later door het ministerie van lucht vaart uitgegeven communiqué wordt verklaard dat een der aangevallen duikbooten werd waar genomen door een verkenningsvliegtuig, dat voor de periscoop een lading dieptebommen ïiet vallen. De duikboot zonk daarop steil naar beneden. De mitraillist verklaarde met stelligheid na de ont ploffing van de bommen nog een tweede ont ploffing onder water te hebben gehoord. Het vliegtuig liet, na teruggekeerd te zijn, nog een tweede lading bommen vallen. Na het eerste salvo werden olievlekken waargenomen en na het tweede salvo nog meer. Van de duikboot werd niets meer gezien. De tweede duikboot werd aangevallen door een vliegtuig, dat boven den Atlantischen Oceaan patrouilleerde en dat op het inmiddels onderge doken vaartuig verscheidene zware bommen liet vallen. De eerste was reeds naar men gelooft, een voltreffer. Na den aanval werden donkere voorwerpen in het water gezien, terwijl luchtbel len naar de oppervlakte stegen. Hoewel het vliegtuig nog eenigen tijd bleef rondcirkelen, werd van de duikboot niets meer gezien. Hoop op regeling met Moskou. De woordvoerder van het Finsche mi nisterie van buitenlandsche zaken heeft ver klaard dat de uit Moskou ontvangen berich ten aantoonen, dat de Russisch-Finsche onderhandelingen een normaal verloop bebben en de hoop rechtvaardigen, dat een regeling tot stand zal worden gebracht. Uit Moskou wordt gemeld, dat na een eerste bespreking op het Kremlin, die van 18 tot 20 uur duurde, te 22.30 uur een t\Veede conferentie is gehouden. Aan deze bespreking werd deelgenomen door Paasikivi, Tanner, Stalin en Molotof. Nieuwe Russische voorstellen. Naar United Press hedenmiddag uit Helsinki vernam is door de Russen en Finnen een ge- heelen nacht op het Kremlin geconfereerd. De Russen zouden Paasiviki schriftelijke voor stellen hebben voorgelegd, welke deze niet kon beantwoorden zonder overleg met zijn regeering te hebben gepleegd. Daarom zou de delegatie vanavond naar Helsinki vertrekken en Donderdag weer in Moskou terugkeeren. Het antwoord zou dan schriftelijk geformu leerd zijn. In Finsche kringen acht men den toestand niet van alarmeerenden aard. In ernstige dagen Daladier verlaat met zijn ministers het Elysée te Parijs, waar het Fransche kabinet vergaderde onder voorzitterschap van president Lebrun Grooter activiteit op komst? PARIJS 24 October (Havas). Het legerbericht \an den oohtend van den 24sten October luidt: „Er was in den loop van den nacht geen enkele opmerkelijke activiteit." Gisteravond luidde het communiqué: „Activiteit van de voorhoedeelementen, vooral in het gebied ten Westen van de Saar". Havas zegt in zijn gisteravond verstrekte com^ mentaar over den toestand: De kalmte, die aan het gc-heele front sedert Vrijdag j.l. is ingetreden, schijnt deze week niet te zullen voortduren. Reeds in den loop van Zondag had men een toe genomen bedrijvigheid kunnen waarnemen van de patrouilles. Maandag was het niet meer het „niemandsland", waar enkele nachtelijke zwerf tochten gehouden, hinderlagen gelegd of geweer vuur gevechten geleverd werden. De tegenover elkander liggende troepen tastten elkander rechtstreeks aan, uit de eene stelling naar de andere, met geweer- en mitrailleurvuur Zooals steeds het geval is, was de militaire bedrij vigheid het meest intensief in den uiterst weste lijken sector tusschen de Saar en de Moezel. Hei gebied, dat door het communiqué van Maandag avond wordt aangeduid als „ten westen van de Saar" is de streek, die onmiddellijk volgt op het gebied, dat gedekt wordt door het thans zeer be kende ravijn van Apach, over een lengte van zes K.M. van den loop der Moezel af. Deze streek wordt gekenmerkt door niet zeer hooge, schaarsch beboschte bergkruinen, wier steile hellingen zuid waarts gekeerd liggen, terwijl naar het noorden, d.w.z. in de richting van de Duitsche stellingen de hellingen veel glooiender zijn. De Fransche stel lingen zijn daarvoor in een gunstige positie. Z:j hebben tevens de lange hellingen onder het vuur der automatische wapens en kunnen rechtstreeks de Duitsche stellingen bestrijden. Het Duitsche legerbericht „Geen krijgsverrichtingen van beteekenis." BERLIJN 24 October tD.N.B.i Het opper bevel van de weermacht maakt bekend „Aan het front geen krijgsverrichtingen van beteeke nis." Een formeele Duitsche oorlogs verklaring? Rijksdag zou midden volgende week bijeenkomen. Ernstig auto-ongeluk op de Oostvest. Het snelverkeer eischt een menschenleven. Dinsdag 24 October 1939 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35 Reclames ƒ0.60 per regel Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15 Groentjes zie rubriek Het woord is aan J. S. Williams: Dc geschiedenis heeft mij geleerd dat slecht regeer en doorgaans het gevolg is van te veel regeeren. Nog altijd een ernstige belemmering voor de Nederlandsche Scheepvaart AMSTERDAM, 24 October. Ondanks de Britsche verklaring inzake de behandeling van Nederlandsche scheper, bij de Britsche controle stations, waarin wordt te kennen gegeven dat men alles in het werk wil stellen om de scheep vaart der neutralen zoo noo weinig mogelijk be lemmering in den weg te leggen, blijft het pro bleem van het oponthoud onzer schepen in de Downs een blijkbaar moeilijk op te lossen zaak. Van gezaghebbende zijde in Amsterdamsche reederskringen verklaart men. dat nog steeds een groot aantal schepen is blootgesteld aan zeer langdurig oponthoud. Uit den aard der zaak is het hier moeilijk vast te stellen, welke de oor zaken zijn. maar zeker is dat het lange oponthoud niet alleen een nadeel is voor onze reederijen, maar ook en vooral voor de voorziening van ons land. omdat deze schepen zoo veel later ter beschikking komen voor de behartiging van de in- en uitvoerbelangen, die van vitale beteeke nis zijn voor onzen handel. Het aantal Nederlandsche schepen, dat op het oogenblik in de Downs iigt, varieert volgens mededeelingen van bevoegde zijde rondom de dertig. Of een spoedige wijziging in gunstigen zin zal intreden, zal in belangrijke mate afhangen van de zeker niet gemakkelijke onderhandelingen, welke op het oogenblik te Londen gevoerd worden over den invoer van voedingsmiddelen en grond stoffen voor Nederland en de daarmee samen hangende gecompliceerde kwesties, die onzen reeders nog uit de dagen van den wereldoorlog zoo duidelijk voor oogen staan. In reederskringen vertrouwt men echter, dat ook van Engelsche zijde begrepen zal worden dat zonder mogelijkheden voor de behartiging van zijn redelijke export- en landbouwbelangen de bestaansmogelijkheid van Nederland, evenals van de andere neutrale staten, zeer ernstig in gevaar dreigt te komen. Betere zijn er niet dan 'Ijrillen van X eip GR. HOUTSTRAAT naast Luxor (Adv inqez Med.) 3 pond KABELJAUW (moten) ƒ1.— 3 pond SCHELVISCH 1.— 3 pond SCHOL of BOT ƒ1.— 4 pond SNOEKBAARS 1.- Fa. J. RIENSTRA, BLOEMEND.WEG 339 - Telef. 13897 (Adv Inqez. Med.j HEDEN' 12 PAGINA'S. BINNENLAND D° kosten van het levensonderhoud zijn voor arbeidersgezinnen in Amsterdam in Septem ber «iets gestegen. 3 ii i iMi'MI II I IM IMll i - PARIJS 24 October (Reuter). Volgens een bericht in de Parijsche editie van de „New York Herald Tribune" zal Hitier den Rijksdag tegen het midden van de volgende week bijeenroepen om voorlezing te doen van een formeele oorlogsver klaring aan de geallieerden Geëscorteerd door Amerikaansche oorlogsschepen volbracht het mailschip "oquois ongehinderd zijn tocht naar New York met 584 Amerikanen aan boord. Zooals men weet, was de Amerikaansche admiraliteit door de Duitsche gewaarschuwd, dat plannen bestonden, om het schip te torpedeeren Hedenmorgen ongeveer tien uui heeft ..p de Oostvest een verkeersongeval plaats gei.ad. uat helaas een menschenleven heeft gevorderd. Van den kant van de Amsterdamsche Poo.-I re den in dezelfde richting een groote tankauto van de N.V. Ned. Margarinerabrieic »n Vetsrr.e'.terij v.h. Gebr. van Dam te Zwammerr'.ini en een wiel rijder, ce 60-jarige heer J. M M wonet de uoots- straat alhier. Ter.hoogte van de PapentOienvest heeft de auto den wielrijder aangereden, met het gevolg, dat deze van zijn riets werd geslingerd on levensloos werd opgenomen. Bij onderzoek bleek, dat op het linkergedeelte van het balhoofd van de fiets dezelfde roode verf zat als waarmede de spatborden van de auto zijn beschilderd, terwijl het rechtervoorspatbord van de auto krassen vertoonde. Het vermoeden be staat daarom, dat de wielrijder, zonder het gevaar te vermoeden van de auto achter zich, linksaf heeft geslagen en daarbij door de auto is gegvepen De chauffeur reed aanvankelijk door, totdat hij op het ongeval opmerkzaam werd gemaakt <*n even voor het Huis van Bewaring stopte. Hij ver klaarde niets van het ongeluk bemerkt te hebben, doordat de regen hem het uitzicht bemoeilijkte. De politie verzoekt hen. die iets van het ge beurde hebben waargenomen, zich aan het politie bureau Smedestraat te melden. De auto is in be slag genomen. Natuurlijk was de fiets zwaar be schadigd. Het stoffelijk overschot van den heer M. is naar het St. Elisabethsgasthuis overgebracht door den ongevallendienst, die spoedig ter plaatse was. HAARLEM EN OMGEVING pag. Nieuwe olie en benzinetanks te Haarlem voor 1.100.000 Liter. 2 Zal ook Haarlem pompen slaan om in tijd van luchtgevaar een reserve te hebben voor de drinkwatervoorziening? 9 BUITENLAND Twee Duitsche duikbooten zouden tot zinken zijn gebracht. roote activiteit np het Westelijk front te wachten? Volgens d" Engelschen zijn in de afgeloopen week 16 Duitsche bombardementsvliegtuigen neergeschoten. haven van Memel zou weer aan Litauen toegewezen worden. Het Fransche parlement komt in de tweede helft van November biieen. SPORT. De competitic-indceling blijft gehandhaafd. Tin Dekers wint het weltergewicht bokskam- pioensehap van Nederland. ARTIKELEN, enz. R. P.: Het Staatsprestige. Onder de Seinpalen. H. D. Vertelling: Stand. Van onzen Londenschen correspondent: Na de evacuatie in Engeland. Edison herdacht. Schuil over: Toen wjj trouwden. J. H. de Bois: De onafhankelijken. Jhr. dr. J. C. Mol Ier us: Indië streeft naar een eigen vruchtcnconservcnindustrie. B. A.: De dichteres Hélène Swarth tachtig jaar Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1