Duitschland aanvaardt
de oorlogsverklaring
Van Jii&êenttop
Aspirik
Oorlogssfeer ten westen van den Rijn.
programma
WOENSDAG 25 OCTOBER 1939
H'AAEEEM'S DXGBEAD'
5
„Chamberlain heeft de Duitsche vredeshand definitief afgewezen en daarmede
opnieuw bewezen dat Engeland dezen oorlog wil. Duitschland neemt de Britsche
oorlogsverklaring aan. Het Duitsche Rijk is thans vastbesloten den opgedrongen
oorlog te voeren en de wapens niet neer te leggen, alvorens de veiligheid van het
Rijk in Europa gewaarborgd is en de garantie bestaat dat een dergelijke aanval
voor altijd uitgesloten is."
Aldus de Duitsche minister van buitenlandsche
zaken Von Ribbentrop in de rede. die hij Dins
dagavond te Dantzig hield ter gelegenheid van
den „Dag der oud-strijders" en waarin hij zich
zeer fel keerde tegen de politiek van Chamber
lain, welke hij verantwoordelijk achtte voor het
Uitbreken van den oorlog.
Von Ribbentrop begon zijn rede met het doen
van talrijke medcdeelingen over de diplomatieke
voorgeschiedenis yan den oorlog.
Na te hebben geconstateerd dat Dantzig nooit
weer van het Rijk gescheiden zou worden, sprak
Von Ribbentrop over de pogingen Dantzig en
het Duitsche Rijk verantwoordelijk te stellen
voor den oorlog. Hij zeide dat de oorlog Duitsch
land in den volsten zin des woords opgedrongen
is.
Joachim von Ribbentrop.
Sinds d>e Plihrer in 1934 aldus vervolgde hij
met Pilsoedski maatregelen trof voor een
heroriënteering der Duitsch-Poolsche betrek
kingen heeft Duitschland bij Polen nooit twijfel
laten bestaan aangaande de omstandigheid, dat
vroeger of later de kwestie-Dantzig en het Corri
dor-vraagstuk zouden moeten worden opgelost
Precies een jaar geleden, op 24 October 1938 liet
ik in opdracht van den Fiibrer den toenmaligen
Poolschen ambassadeur, Lipski, naar. Berchtes-
gaden komen Op dien dag legde ik hem het be
kende voorstel der politieke hereeniging met het
Duitsche Rijik voor, waarbij Dantzig in econo
misch opzicht bij Polen zou blijven.
Tusschen het Duitsche en het Poolsche terri
torium zouden wederkeerig exterritoriale auto-
en spoorwegverbindingen aangelegd worden. De
wederzijdsche grenzen zouden definitief erkend
worden en het niet-aanvalsverdrag van 1934 zou
tot 25 jaar verlengd worden. Dit voorstel is op
5 Januari 1939 door den Führer persoonlijk in
mijn tegenwoordigheid en in die van de ambas
sadeurs Moltke en Lipski te Berchbesgaden tegen
over den Poolschen minister van buitenlandsche
zaken, Beek. herhaald. De Führer merkte daarbij
op, dat het niemand behalve hem mogelijk zou
zijn op deze wijze kenbaar- te maken, dat bij
van den Corridor afzag. Den volgenden dag
werd het voorstel te München en op 26 Januari
bij mijn bezoek aan Warschau nogmaals uitvoerig
door Beek en mij besproken. Bij deze gelegen
heden werd het aanbod geenszins door de Pool
sche vertegenwoordigers afgewezen doch met
verwijzing naar moeilijkheden van binnen-
landsch-politieken aard antwoordde men, dat
het aanbod grondig moest worden bestudeerd en
dat men ook van Poolsche zijde streefde naar
verbetering der Duitsch-Poolsche betrekkingen.
Intusschen, aldus vervolgde Von Ribbentrop,
nam Polen tegenover de Duitsche minderheden
een houding aan, welker starheid steeds meer
In het oog viel. Vervolging der Volksduitschers,
aanvallen in de Poolsche pers en anti-Duitsche
betoogingen voor de ambassades te Warschau
dwongen den Duitschen minister van buitenland
sche zaken op 21 Maart 1939 den Poolschen am
bassadeur op deze ontwikkeling opmerkzaam
te maken. Daarbij herhaalde hij het Duitsche
aanbod en vulde hij het op eenige punten aan
ten voordeele van Poolsche belangen. Tegelijker
tijd werd Beek uitgenoodigd naar Berlijn te
komen om te beraadslagen en een definitieve
regeling voor alle vraagstukken te treffen. Op
26 Maart, aldus Von Ribbentrop, bracht Lipski
toij een schriftelijke mededeeling, die neerkwam
op een volledige afwijzing van het voorstel van
den Führer. Het is nauwelijks te gelooven, en
toch is het een feit, dat Lipski verklaarde, dat
elk verder streven naar tenuitvoerlegging der
Duitsche plannen voor de hereeniging van Dant
zig met het Rijk oorlog met Polen zou beteekenen.
Op mijn meer dan verwonderd antwoord, dat deze
mededeeling mij volkomen onbegrijpelijk was,
kon de ambassadeur geen verklaring afleggen.
Ook de uitnoodiging aan minister Beek om naar
Berlijn te komen, werd afgewezen. Terwijl ons
toen de Poolsche houding tegenover het edel
moedige aanbod van den Führer merkwaardig
voorkwam, kennen wij thans de oplossing van
het raadsel- Engeland school daarachter.
Zes maanden lang was een ongekend edel
moedig aanbod gehandhaafd en nog zes maan
den heeft Duitschland toegezien, hoe Polen de
minderheid terroriseerde. Dantzig bedreigde en
het Rijk provoceerde. Pas. toen Poolsche soldaten
Invallen op Duitsch gebied gingen doen, heeft
de Führer toegeslagen. Drie weken latei- was
de veldtocht ten einde en de Poolsche staat als
een kaartenhuis ineengestort.
Het Rijk zal er thans voor zorgen, dat er een
nieuwe indeeling, die met de ware verhoudingen
in overeenstemming is, en een ware pacificatie
komt. De handhaving van orde, rust en vrede
in Oost-Europa wordt thans voor alle tijden ge
garandeerd door Groot-Duitschland en Sovjet-
Rusland.
Von Ribbentrop vervolgde met te zeggen dat
de Führer steeds weer getracht heeft in een ver
standige betrekking tot Engeland en Frankrijk
te komen.
Zoo was men reeds in den zomer van 1933 tot
overeenstemming gekomen omtrent een samen
komst van den Führer en den Franschen minis
ter-president Daladier, bij welke de Duitscli-
Fransche betrekkingen geregeld zouden worden
en een overeenkomst aangaande de wapening
getroffen zou worden
Daladier zegde echter op het laatste oogenblik
de bijeenkomst af en eenige weken later was
hij geen premier meer. In Parijs tjilpten de mus-
sc'nen van de daken, dat Engeland verantwoor
delijk was voor den val van Daladier. Toen ik,
aldus de minister, verleden jaar Daladier te
München hieraan herinnerde en hem zeide, hoe
goed een bijeenkomst van dien aard voor de
toenadering tusschen beide landen geweest zou
zijn, antwoordde hij mij met een veelzeggend en
instemmend gebaar: „Tot wien zegt u dat?"
Von Ribbentrop verklaarde voorts dat hij
in opdracht van den Führer ook Engeland
steeds weer concrete voorstellen heeft ge
daan, zooals het vlootaccoord, de eeuwige
onschendbaarheid van Nederland, België en
Frankrijk, respecteering der Britsche be
langen in de wereld door Duitschland en
eerbiediging der Duitsche belangen in Oost-
Europa door Engeland, een verdrag tusschen
beide landen. Steeds heeft Engeland een af
wijzende houding aangenomen. De Führer
heeft zijn pogingen pas gestaakt, toen hij
moest inzien, dat Engeland niet wilde.
Op gelijke wijze heeft Duitschland toenadering
tot andere landen gezocht en hun vriendschap
gevonden. Tusschen Duitschland eenerzijds en
het Italiaansche imperium en Japan anderzijds
is een echte en oprechte vriendschap ontstaan,
en de vriendschappelijke samenwerking dezer
staten zal ook in dè toekomst een kostbare ga
rantie voor een meer rechtvaardige en ratio-
neele wereldorde blijken. Bij deze vrienden van
Duitschland heeft zich kortgeleden Sovjet-Rus
land gevoegd. Met het Duitsch-Russlsche niet-
aanvalsverdrag en het vriendschapspact is een
prineipieele heroriënteering der Duitsche buiten
landsche politiek tot stand gekomen. De traditi-
oneele vx-iendschappelijke verhouding is hersteld.
De levensruimten der beide mogendheden gren
zen aan elkander, doch vallen niet over elkander
heen. Een territoriale wrijving tusschen beide
staten is voor altijd uitgesloten. De economische
behoeften vullen elkander op ideale wijze aan.
Op grond van uitgebreide overeenkomsten is de
ruil van grondstoffen en industrieele producten
reeds in vollen gang, hij zal van jaar tot jaar
toenemen. Het vroegere record zal binnenkort
bereikt worden.
De ontwikkeling heeft, bewezen, dat. het natio-
naal-socialistisohe Duitschland en Sovjet-Rus-
lanFd, zoolang zij wederkeerig de wereldbeschou
wingen respecteeren, waartoe zij vastbesloten
zijn, zeer goed in vriendschap naast elkander
kunnen leven.
De minister sprak ook uitvoerig over het vraag
stuk van de schuld aan den oorlog. Het is boven
allen twijfel verheven, aldus zeide hij, dat het
Fransche volk dezen oorlog niet gewild heeft;
dat deze oorlog Frankrijk veeleer is opgedrongen
door Engeland en zijn handlangers te Parijs en
in de Fransche ï-egeering. Von Ribbentrop zeide
het onomstootelijke bewijs te kunnen leveren, dat
de oorlog tegen Duitschland door de Engelsche
regeering sedert jaren in het geheim en stelsel
matig voorbereid is.
Chamberlain is in 1938 niet naar München ge
komen om den oorlog te verhinderen, maar om
den krijg, waartoe de Britsche regeering besloten
had. slechts uit te stellen. Het Engelsche volk,
dat in den grond in vriendschap met het Duitsche
volk zou willen leven, is door alle propaganda
middelen in een stemming van paniek en haat
tegen Duitschland gebracht. De oorlog tegen
Duitschland moest op het gunstigste oogenblik
ontketend worden. Dit moest zoo gebeuren, dat
de regeering niet meer terug zou kunnen. Deze
positie heeft Chamberlain tot stand gebracht met
de garantie aan Polen.
De Engelsche regeering heeft haar ware ge
zicht en haar verlangen tot vernietiging van het
Duitsche volk getoond, toen zij het edelmoedige
vredesaanbod, dat de Führer op 6 October in den
Rijksdag aan Engeland deed, afwees en door
Chamberlain heeft laten beantwoorden met
scheldwoorden, die bij het geheele Duitsche volk
de grootste verontwaardiging hebben teweegge
bracht
„De Duitsche grenzen definitief."
Von Ribbentrop vervolgde:
Het proces der consolidatie van het Duitsche
rijk in Europa is voltooid. Duitschland heeft door
de nieuwe regeling in het Oosten gedurende ge
neraties ruimte voor koloniseering en streeft er
op het oogenblik naar de verspreide groepen
Duitschers die van woonplaats kunnen verande
ren, in dit gebied bijeen te brengen. Daarmede
ruimt het de mogelijkheid voor conflicten uit
den weg.
De grenzen van het Duitsche rijk in het
Noorden, het Oosten, het Zuiden en het Wes
ten zijn thans definitief. Duitschland heeft
tegenover Frankrijk en Engeland geen
eischen te stellen, met uitzondering van de
restitutie van het vroegere koloniale bezit,
d.w.z. van de natuurlijke koloniale werkzaam
heid, zooals die een groote mogendheid toe
komt.
In Europa zijn stabiele verhoudingen gescha
pen. Dat is alleen de verdienste van den Führer.
Doch juist bij het tot stand brengen van dezen
toestand, die alle voorwaarden voor een blijven-
den Europeeschen vrede inhoudt, ontketent de
Britsche regeering tusschen het Duitsche en En
gelsche volk een strijd op leven en dood.
Als de Britsche regeering met deze politiek
voortgaat, zal zij eens in de geschiedenis te boek
staan als de doodgraver van het Britsche Impe
rium. Chamberlain heeft gezegd, dat Duitschland
en zijn Führer hun woord gebroken hebben, doch
indien van woordbreuk gesproken kan worden, dan
is het de eensgezinde opvatting van het Duitsche
volk. dat de groote woordbreuk van alle tijden bij
den wapenstilstand van 1918 tegenover het Duit
sche volk gepleegd is. Aanstichter tot deze woord
breuk was Engeland. De minister gaf vervolgens
verschillende voorbeelden, waaromT naar hij zei
de, een Engelsch staatsman het woord „woord
breuk" behoort te vermijden.
Zoo heeft Chamberlain op 30 September 1938
met den Führer een overeenkomst gesloten, waar
in de wil van het Duitsche en het Éngelsche volk.
nooit meer oorlog met elkander te voeren, tot
uitdrukking werd gebracht. Deze overeenkomst
heeft Chamberlain gebroken.
Ernstiger is, zoo zeide Von Ribbentrop, dat elk
woord, dat Chamberlain op 12 October heeft ge
sproken, bewijst, dat een afgrond gaapt tusschen
de edelmoedige en traditioneele opvatting van den
Führer en de materialistische koppigheid van
Chamberlain. De vrede van Chamberlain betee-
kent: terug naar Versailles, vernietiging van het
nationaal-socialisme. Dit is een Don Quichotte
waardig. Chamberlain heeft het historische vre
desaanbod van den Führer niet alleen niet be
grepen, doch ook de fout gemaakt, waarvoor de
Führer uitdrukkelijk gewaarschuwd heeft: hij
heeft het aanbod van den Führer uitgelegd als
een teeken van Duitsche zwakheid.
Hij heeft de Duitsche vredeshand defini
tief afgewezen en daarmede opnieuw bewe
zen, dat Engeland dezen oorlog wil voeren,
wat Duitschland ook doen zou. Duitschland
neemt de Britsche oorlogsverklaring aan. Het
Duitsche volk is thans vastbesloten, den op
gedrongen oorlog te voeren en de wapens
niet neer te leggen, alvorens de veiligheid
van het rijk in Europa gewaarborgd is en de
garantie bestaat, dat een dergelijke aanval
op het Duitsche volk voor altijd uitgesloten is.
Chamberlain proclameert de verwijdering der
Duitsche regeering. Von Ribbentrop zeide, ervan
af te zien, de opruiming der Britsche ï'egeering
en haar handlangers af te kondigen. Hij verklaar
de ervan overtuigd te zijn, dat in het verdere ver
loop der gebeurtenissen het Engelsche volk daar
voor zelf zou zorgen.
In het volledige bewustzijn, dat het recht aan
onze zijde is. en dat Duitschland tot het laaste
oogenblik alles gedaan heeft, om dezen volkomen
zinneloozen en opgedrongen oorlog te vermijden,
zal het den strijd met het enorme gewicht van
zijn geheele volkskracht tot het einde toe voeren,
aldus besloot Von Ribbentrop. Dat dit einde
slechts een groote Duitsche zege zal zijn, daar
voor staan ons borg onze eigen kracht en ons
geloof in den man, die voor ons het hoogste op
aarde beteekent: den Führer.
Duitsche vliegers floor Britscli
schip opgepikt.
Bemanning van neergeschoten bommenwerper.
Drie Duitsche vliegers zijn Dinsdag aan de
oostkunst van Engeland aan land gebracht door
een Engelsch vaartuig, dat hen redde uit een
verongelukten bommenwerper. Zij waren onge
deerd. Het vierde lid der bemanning van den
bommenwerper was echter overleden, toen het
schip ter plaatse van het ongeluk aankwam. Een
der drie mannen verklaarde dat hij een voor
den dienst opgeroepen Sudeten Duitscher was.
Naar verluid was de bommen wei-per door een
Engelsch oorlogsschip neergeschoten.
RADIOREDE VAN ROOSEVELT.
Officieel wordt uit Washington medegedeeld,
dat president Roosevelt, hedenavond een radio
rede zal houden.
lAUfTIEN (BAYERJ
(Adv. ingez. MecL)
Debatten over de Amerikaansche
neutraliteitswet bekort.
Beperking van den spreektijd in den
Senaat.
De Amerikaansche Senaat heeft den spreek
tijd voor de debatten over de neutraliteitswet
eenstemmig beperkt tot 45 minuten voor
iederen spreker. Ook over amendementen op
het ontwerp zal ieder slechts 45 minuten mo
gen spreken.
Men wil door dezen maatregel de debatten
verkorten en voorkomen, dat de isolationisten
de eindstemimng op de lange baan schuiven.
Men verwacht, dat het ontwerp deze week
afgehandeld zal kunnen worden.
Volgens Havas is dit besluit voor het grootste
deel veroorzaakt door de emotie, welke is gewekt
in parlementskringen door het in beslag nemen
van de „City of Flint". Maandag nog had de senaat
geweigerd een tijdslimiet voor de redevoeringen
aan te nemen. Parlementarie kringen zijn van mee-
nmg, dat het in beslag nemen van 't Amerikaan
sche stoomschip, de noodzakelijkheid bewijst zoo
spoedig mogelijk de debatten ten einde te voeren,
teneinde een herhaling te voorkomen van derge
lijke incidenten, die zoo zegt men, voor de Ver-
eenigde Staten ernstige internationale complicaties
met zich zouden kunnen meebrengen.
Twee Britsche schepen in den
grond gehoord.
Van de „Meninridge" 22 opvarenden
omgekomen.
De maritieme commissie van de Vereemgde
Staten heeft medegedeeld dat het Amerikaan
sche schip „Crown City" de geheele beman
ning van het Britsche vrachtschip „Ledbury"
en vijf opvarenden van de „Meninridge" aan
boord heeft genomen. Beide schepen zijn in
den noordelijken Atlantischen Oceaan tot
zinken gebracht. 22 Opvarenden van de „Me
ninridge" zijn omgekomen.
De „Ledbury" mat 3500 ton en de „Menin
ridge" 2500 ton.
DE REDE VAN KONING LEOPOLD.
Uit Brussel wordt vernomen dat de boodschap
welke de Koning der Belgen zal richten tot de
Vereenigde Staten van Amerika in den nacht van
Woensdag op Donderdag om kwart over twee
(Belg. tijd) zal worden uitgezonden. Dit komt over
een met kwart over acht 's avonds Amerikaan-
schen tijd. Het uitspreken van de boodschap zal
ongeveer zes minuten duren.
Soldaten tot in het kleinste dorp.-
AKEN NIET ONTRUIMD.
West Duitschland, October.
(Van onzen specialen verslaggever).
Onafgebroken valt een dichte regen over de
oude Duitsche kroningsstad Aken. Er hangt een
nevel, die het uitzicht belemmert. Geen mensch.
die niet buiten moet zijn. waagt zich buiten zijn
deur en in de straten dezer stad. die in den zomer
een touristencentrum is, prachtige oude bouw
werken bezit en een welverdiende reputatie ge
niet als badplaats, hangt een ongewone stilte
Wat doet men bij zulk hondenweer?
Men loopt een bioscoop binnen. Kijkt nog eens
naar de journaals, die het laatste nieuws over
den veldtocht in Polen brengen. En kijkt een
beetje verwonderd op, als op het witte doek eens
klaps met koeienletters te lezen staat: Geef
geen oud brood aan de eenden en de zwanen!
Men ziet dan een moeder met haar kinderen
brood aan de eendjes geven. Doe dat niet!
zegt het filmpje. Dan verschijnt er een oude
vrouw, die een paar verdroogde sneden brood in
den vuilnisbak werpt. Werp geen oud brood
wel suggereert de film touschouwers. En dan
verschijnt er een vriendelijke jongedame op het
witte doek en brengt den bioscoopbezoekers aan
hun verstand, welke heerlijkheden er van oud
brood te maken zijn. Broodsoep, gebakken brood-
ballen, wentelteefjes, een soort van eigenge
maakte beschuiten. Na drie minuten is iedereen
ervan overtuigd dat niets ter wereld lekkerder
smaakt dan wat men van oud brood bereidt. En
ieder neemt zich heilig voor, de door de jonge
dame van het witte doek gegeven wenken op te
volgen, want zij heeft zeer nadrukkelijk verzekerd
dat de Duitsche graanreserves onaangetast moe
ten blijven. Het licht gaat aan. Ik zie de Duit
schers elkaar eens aankijken. Hier en daar
glimlacht er een.
En buiten valt de regen in hetzelfde trage,
alles doorweekende tempo uit den egaal grijzen
hemel.
En dan herinnert men zich eensklaps, dat hier
in Aken Karei de Groote begraven ligt, in den
eeuwenouden Romaanschen dom. En omdat er
buiten toch niets te beleven valt, besluit men
tot een kleine bedevaart naar het graf van dezen
legendarïschen vorst, aan wien ook ons land in
overoude tijden veel te danken heeft gehad en
dien wij, Nederlanders in zeker opzicht toch nog
altijd wel een zekere genegenheid toedragen.
Twee soldaten betreden gelijk met mij de
eerbiedwaardige kerk. Gezamenlijk wandelen
wij over het stille voorplein, dat bijna nog zijn
middeleeuwsch karakter heeft behouden. En ge
zamenlijk vragen wij den gids, die met het
rondleiden is belast, naar het graf van den Ger-
manenvorst.
De gids neemt ons mee naar een soort crypte.
De kist met het gebeente van Karei den
Groote kan ik u helaas niet laten zien, zegt hij
dan. Die bevindt zich rechts van den Rijn,
met het oog op het oorlogsgevaar.
Hier stond de kist vroeger, wijst hij aan
en vertelt dan verder dat niet alleen het ge
beente van Karei de Groote voor het eerst
in de geschiedenis! naar andere oorden is
overgebracht, maar dat ook de voornaamste
kunstwerken uit den dom in veiligheid zijn ge
bracht. De crypte is thans gevuld met andere
kunstschatten, die vermoedelijk weliswaar niet
minder kostbaar, maar zeer zeker minder uniek
zijn.
In de kerk zelf zijn de prachtige beelden, die
men niet van hun plaats kon nemen, omhuld
met- houten stellages en .zandzakken. Nog steeds
wordt er druk getimmerd om de oude cultuur
schatten voor beschadiging te behoeden. De
Dom van Aken is in oorlogscostuum gestoken.
Trouwens: dit is geschied met alle andere
beroemde kerken in Duitschland ten Westen van
den Rijn, ook met den Dom van Keulen. Het is
begrijpelijk en het levert den bezoeker van deze
streek het bewijs dat men zich hier in bedreigd
gebied bevindt, in de defensiezóne van het
berde Rijk.
Bewijzen daarvoor zijn trouwens talrijk. Ter
wijl men rechts van den Rijn den indruk krijgt
dat de autoriteiten hun uiterste best doen de
bevolking zoo weinig mogelijk van den oorlog te
laten bespeuren, hangt links van den Rijn een
grimmige oorlogssfer.
Ten Zuiden van Wezel begint de Westwall.
het geweldige 50 K.M. diepe vestingwerk en tot
aan Karlsruhe toe strekt deze defensiegordel
zich over den linker Rijnoever uit.
En waar men ook komt, overal ziet men dat
men zich in bezet gebied bevindt. Lx de kleinste
dorpen liggen nog afdeelingen soldaten. Overal
ziet men over de wegen militaire colonnes. Van
den trein uit wordt plotseling soms de aandacht
getrokken door lange treinen, die in kalm tempo
voorbij rijden. Op de goederenwagens staan
pantserauto's, kanonnen, keukenwagens, Roode
Kruisauto's, alles volledig bemand. De wagens
zijn met groene takken gecamoufleerd, waardoor
men tracht het uit de lucht onmogelijk te ma
ken na te gaan, wat deze treinen vervoeren. Tus
schen de goederenwagens in andere, gedeeltelijk
overdekte goederenwagens, vol soldaten, die zich
op stroo hebben uitgestrekt
Al deze treinen rollen naar het Zuiden, naar
het gebied tusschen Moezel en Saar. Waar zij
hun reizigers uitladen, is onbekend, maar men
behoeft slechts een autotocht door dit gebied te
maken om te zien hoe sterk de bezetting is. In
huizengroepen, die nauwelijks den naanx ..vlek"
verdienen, staat men onverwacht tegenover flink*»
autoparken. In de straten heerscht een onge
kende bedrijvigheid, een bedrijvigheid echter,
die zelfs aan deze onbeteekenende gehuchten
een militair en grimmig karakter geeft.
Langs de wegen ziet men de defensiewerken:
vallen voor pantserauto's, bunkers, prikkeldraad
versperringen. Op kruispunten van wegen staan
z.g. Spaansche ruiters gereed, die in een oog
wenk den weg kunnen afsluiten.
Goed gecamoufleerd zijn al deze defensiewer
ken. Men ziet ze meestal pas op het laatste
oogenblik. En als men er het minst op verdacht
is. Boeren werken in de onmiddellijke nabijheid
ervan, het vee loopt rustig te grazen op de plaat
sen. waar zich onder den grond de uitgebreide
kazernes bevinden voor de bezetting van deze
breede vestinggordel.
Waar men ook komt. overal ziet men dat hier
de militaire zóne is, het gebied, waar Duitsch
land gereed staat om met volle kracht aanvallen
af te slaan.
Er hebben ook de laatste weken weer bij her
haling geruchten de ronde gedaan over ontrui
ming van Aken en andere steden op den linker
Rijnoever.
Deze geruchten zijn onjuist. Aken is niet ont
ruimd en evenmin zijn andere steden ln dit
defensiegebied door de bevolking verlaten,
i In het begin van den oorlog, toen men rekende
op felle luchtaanvallen, die ook voor de burger
bevolking groot gevaar zouden hebben mede
gebracht, zijn uit Aken wel ouden van dagen,
zieken, moeders met zuigelingen e.d. geevacueerd.
Nu de luchtaanvallen zijn uitgebleven, zijn' dé
meesten al weer teruggekeerd. Men telt het ge
vaar niet meer zoo zwaar en velen laten liever
gezin en woning niet in den steek.
Aken biedt dan ook een normalen aanblik. De
Nederlandsche grens Is hier ln de onmiddellijke
nabijheid van de stad. En als men des avonds de
verduisterde stad met een tram verlaat en zich
naar de scheidingslijn tusschen Nederland en
Duitschland begeeft, treft hier een merkwaardig
contrast.
Ga daar eens naar kijken! luidde de raad,
die mij door een Duitscher werd gegeven. Ik heb
dien raad opgevolgd en inderdaad: terwijl op
Duitsch gebied de zwartste duisternis heerscht,
een duisternis, die op trieste regenavonden wer
kelijk ondoordringbaar is, brandt overal langs den
grooten weg, die hier naar de Zuid-Limburgsche
centra leid*, het licht in volle glorie. Het lijkt
wel een feestelijke illuminatie.
In een stad als Aken konden jullie toch ook
de lichten wel laten branden. Dan denken de
Engelsche vliegeirs, als ze mochten komen dat ze
nog boven Nederland zijn! zei ik tegen een paar
Duitschers.
Ze grinnikten eens.
Die vliegers vliegen blind en ze weten ook
in donker wel, waar Duitschland begint en waar
Nederland eindigt, merkten ze laconiek op.
En daarom houdt Duitschland zich aan zijn
ondoordringbare duisternis.
Thans weer een Grieksch schip tot
zinken gebracht.
Drie leden der bemanning en de loods
vermist.
Maandag is op de Noordzee het Grieksche
schip „Konstantinos Hadjipateras" tot zin
ken gebracht Vijftien leden van de beman
ning hebben met een reddingboot de kust we
ten te bereiken. Kapitein Halkias verklaarde
te gelooven dat het schip is gezonken ten
gevolge van een vijandelijke actie. Hij voegde
hieraan toe, dat 3 leden van de bemanning
en de Britsche loods vermist werden.
De „Konstantinos Hadjipateras" meet 4684
ton en hoort thuis te Chios.
Volgens een nader Reuterbericht heeft kapitein
Halkias nog medegedeeld dat acht opvarenden van
zijn schip door een ander schip aan boord zijn ge
nomen Toen het vaartuig zonk, gingen sommigen
in de reddingboot, anderen sprongen over boord.
Korten tijd later wei-den de overlevenden door
een Britsch schip aan boord genomen. Van hen,
die over boord zijn gesprongen, worden eenigen
vermist.
In de Britsche havens werden de overlevenden
opgewacht dOor ziekenauto's, die hen naar het Zee
manshuis brachten, dat juist door de bemanning
van het Noorsche tankschip „Deodata", dat Zater
dag op de Noordzee is gezonken, was verlaten
.XTnIa,
DONDERDAG 26 OCTOBER.
HILVERSUM I 1875 en 414.4 M.
8.00—9.15 KItO. 10.00 NCRV. 11.00
KRO 2.00—12.00 NCRV.
8.00 Bericht/en ANP. 8.05—9.15 en 10.00 Gramo-
foonmuziek. 10.15 Morgendienst. 10.45 Gramo
foonmuziek. 11.30 Godsdienstig halfuur. 12.00
Berichten. 12.15 KRO-orkest (12.45—1.10 Berich
ten ANP en gramofoonmuziek). 2.00 Handwerk-
uurtje. 3 00 Pianovoordracht en gramofoonmu
ziek. 3.4ó3.55 Gramofoonmuziek. 4.00 Bijbel
lezing. 5.00 Gramofoonmuziek. 5.15 Handenar
beid "voor de jeugd. 5.45 Gramofoonmuziek. 6.00
Orgelconcert. 6.45 C.N.V -kwartiertje. 7.00 Be
richten. 7.15 Boekbespreking. 7.45 Causerie „Me
taalbewerking". 8.00 Berichten ANP, herhaling
SOS-berichten. 8.15 Orgelspel. 8.55 Declamatie.
9.10 NCRV-Harmonie-orkest 'opn.). (9.25—9.45
Declamatie). 10.00 Berichten ANP. actueel half
uur, 10.30 Zang met pianobegeleiding en gramo
foonmuziek. 11.00 Gramofoonmuziek. ca. 11.50—
12.00 Schriftlezing.
HILVERSUM II 301.5 M.
AVRO-uitzending.
8.00 Berichten ANP, Gramofoonmuziek. 830
Orgelspel. 8.50 Gramofoonmuziek. 10.00 Morgen
wijding. 10.15 Gewijde muziek (gr. pl.) 10.30 Voor
de vrouw. 10.35 Omroeporkest. 11.00 Voor de
Vrouw. 11.15 Omroeporkest en solist. 12.20 Puszta-
orkest 12.45 Berichten ANP, Dansmuziek (gr. pl.)
I.15 AVRO-Aeolianorkest. 2.00 Voor de vrouw.
2.30 Zang met pianobegeleiding. 3.00 Brei- en
borduurcursus. 3.45 Gramofoonmuziek. 4.00 Voor
zieken en thuiszittenden. 4.30 Viool en piano. 5.00
AVRO-Weekkaleidoscoop. 5.25 Gelukwenschen.
5.30 AVRO-Amusementsorkest en solist. 6.30
Sportpraatje. 7.00 Voor de Kinderen. 7.05 Vroolijk
programma voor militairen. 8.00 Berichten ANP,
medcdeelingen. eventueel Vraag en antwoord.
8.20 Concertgebouw-orkest en solist, (ca. 9.10 Le
zing ..Thomas More (Utopia) en wij"). 10.30 Gra
mofoonmuziek. 11.00 Berichten ANP. hierna:
Orgelspel 12.25—12.00 AVRO-Dansorkest.
ENGELAND 391 en 449 M.
9.359.50 Morgenwijding. 10.5010.20 Piano-
syncopations. 11.20 Berichten. 11.35 Lichte mu
ziek. 12.05 Optreden van een solist(e). 12.351.20
BBC Theaterorkest. 2.20 Orgelspel. 2.40 Orkest
concert. 3.20 Berichten. 3.35 Voor de vrouw. 3.50
Dansorkest. 4.20 Kinderhalfuur. 4.50 Orkestcon
cert. 5.20 Berichten. 5.35 Voor de boeren. 5.50
Variété. 6.20 Radiotooneel. 6.50 Mededeelingen.
7.20 Optreden van een solist(e). 7.35 Populair
concert. 8.20 Berichten. 8.35 Actueele causerie.
8.50 Orkestconcert. 9.20 Korte avondwijding. 9.40
Declamatie. 9.50 Variété 10.30 Dansmuziek. 11.20—
II.35 Berichten.
RADIO-PARIS 1648 M.
Geen opgave ontvangen.
KEULEN 456 M.
5.50 Leo Eysoldt's kleinorkest. 7.50 Gramofoon
muziek. 9.30 De „Drei Musikanten". 10.0010.20
Kamermuziek. 1150 Omroeporkest en soliste.
1 352.20 Populair concert. 3.35 Omroeporkest.
5 20 Otto Dobrindt's orkest. 7.3512.20 Zié
Deutschlandsender.
BRUSSEL 484 M.
11.35 Gramofoonmuziek. 11.50 en 12.30 Radio
orkest. 6.35 Gramofoonmuziek. 7.20 Uitzending
Fr. Brussel 12.20 Epgeland. 12.50 Parijs Radio,
mofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 ML
7.35 Omroeporkest. 8.20 Omroepkleinorkest en
solisten. 9.20 Berichten. 9.50 Blaasmuziek. 10.20
Concert. 11.20 Berichten. Hierna tot 12.20 NachU
concert, ~-t
