Haarlem's Dagblad
Duitschland beschouwt
als „afgedaan"
De Oude Heilige.
Poolexpeditie.
Engelsch tankbootje
Goede Diensten-aanbod
Van het front.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17305
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37 Postgiro-
dienst 38810 Drukkerij: Zuidei Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082 Hoofdred 15054, Redactie
106CO, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 16 NovemKer 1939
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
pei 3 maanden 3 25. franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex Advertentlën 1-5 regels
ƒ1.75. elke regel meer ƒ0.35 Reclames f 0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15 Groentjes zie rubriek.
Binnen drie weken zal het feest van St. Nico-
laas weer aan de orde zijn. Nederland heeft zich
daar meestal op voorbereid in een vroolijker sfeer
dan nu in de wereld heerscht. Maar niet altijd.
Wij hebben al eerder Sinterklazen in Europee-
schen oorlogstijd meegemaakt, vier achtereen
zelfs in de jaren 1914 tot en met 1917. En zij zijn
toch in verreweg de meeste gezinnen gevierd. De
kindervreugde was ook niet minder omdat er,
vooral in '16 en '17, voedselbeperkingen waren
die hun invloed deden gelden. Zulke beperkingen
zijn nu niet of nauwelijks te verwachten. Minister
Steenberghe heeft al voor extra-suiker voor de
banketbakkers gezorgd. Bovendien kunnen de
ouderen thans aan de voorbereiding van het feest
beginnen zonder zich, zooals een kwarteeuw ge
leden, gedrukt te voelen door een menschen-
slachting op groote schaal. De oorlog, die ditmaal
geen wereldoorlog is en zich nog steeds beperkt
tot drie Europeesche staten, is nog steeds niet in
volle kracht losgebarsten en de hoop blijft zelfs
bestaan dat hij het nimmer doen zal. dat er
vóórdien een oplossing zal worden gevonden.
Schijnt het al te blijmoedig, die uitkomst te
opperen op den dag zelf, waarop Hitier het aan
bod van goede diensten van onze Koningin en
den Koning der Belgen beantwoord heeft met de
mededeeling, dat hij na de Engelsche en Fran-
sche antwoorden de zaak als „afgedaan" be
schouwt? Terwijl het geen behagelijken indruk
kan maken dat het Duitsche staatshoofd deze
mededeeling niet gericht heeft tot Hunne Majes
teiten, die zich persoonlijk tot hem gewend haa-
den, maar tot hun gezanten te Berlijn?
Ik ben toch maar liever blijmoedig in het voor
uitzicht van een vriendelijk jaarlijksch feest, dat
onzen kinderen en onszelf zoo dierbaar is. Dat
geen onmiddellijk succes van het aanbod van goe
de diensten te wachten was wisten wij immers
allemaal wel. Minister-president de Geer heeft er
Maandag in zijn radio-rede nog op voorbereid
toen hij zei: „als het nu faalt zal het later op
nieuw gedaan worden". Het heeft zijn zaad uit
gestrooid in de heele wereld, het heeft zijn onbe
twistbaar nut gehad, het zal zijn goede gevolgen
hebben al kunnen die nog een poos op zich laten
wachten. En de kortheid van het Duitsche ant
woord behoeft ons niet te alarmeeren als wij den
ken aan zoovele onderhandelingen ovqt minder
belangrijke zaken tusschen minder belangrijke
menschen, waarbij een aer partijen, en soms bei
de, afmarcheeren met de verzekering dat de zaak
is afgedaan en later toch toestemmen in een ver
gelijk, dat eigenlijk steeds beoogd is. Het ver
maarde voorbeeld van de twee boeren en den
verkoop van de koe doet altijd weer zijn nuttigen
dienst als het „prototype" van alle menschelijke
onderhandelingen.
In elk geval heeft ons feest van den Ouden
Heilige niet afgedaan. En als wij den weldoener
in Spanje met jonge kinderen bepraten behoe
ven we ditmaal niet te tobben over verklaringen,
hoe hij het nu in zijn eigen land heeft. Want
daar is inmiddels vrede gekomen en de tanks
zij'n er tot tractors voor den landbouw „omge
smeed", om het beeldrijk schoon ontechnisch uit
te drukken. Getemd is de leeuw die als schrik der
woestijnen zoo lang om zijn prooi heeft gebruld.
(Dat is niet van mij, het is uit een oud poeëm ge
naamd Abd-el-Kader). In Spanje althans is hij
getemd en het moet onder het welgevallig oog
van Sint geschied zijn.
Mochten uw kinderen zich bezorgd maken over
de reis die de stoomboot uit Spanje door mijnen
velden en temidden van duikbooten zal moeten
maken, dan is daar ook wel wat op te vinden.
Heeft uw kleine zoon technischen aanleg, vertel
hem dan van de „paravanen", die koopvaardij
schepen beschermen door de ankerkabels der mij
nen af te snijden. Of laat hem per vliegtuig ko
men: per K.L.M., met Zwarte Piet en paard en al.
Dat kon ook in 1914-1918 nog niet. Maar voor
het moderne vliegtuig is paardenvervoer een klei
nigheid.
Vier het feest van den Ouden Heiligen Man.
Met afstel is niets of niemand gebaat en de kin
deren zouden het niet begrijpen want zij zouden
denken: er is hier toch geen oorlog? Ook leven
wij maar kort en het aantal ware feestdagen
waartoe St. Nicolaas onloochenbaar behoort
vormt dan nog maar een heel klein percentage
van die levensdagen. Daar moeten we dus niets
van weggooien.
Het bedenken van surprises is voorts een bij
zonder opwekkend deel van de voorbereiding. Het
is niet alleen dankbaar en werkt veredelend,
maar bovendien moedigt het in dezen tijd vol
onaangename verrassingen het zelfvertrouwen
aan. Hoevele groote staatslieden, elk wereldver
maard op hun wijze, kunnen u niet benijden als
gij uw tijd wijdt aan prettige verrassingen, aan
feestelijke surprises die kleine en groote men
schen gelukkig zullen maken!
Ik wil niet te hoog opgeven van de rijmkunst,
die omtrent begin December haar hoogtij viert en
woorden als „dra" en „ras" hun zeldzame bruik
baarheid verschaft. Bij mijn weten worden ze
verder nooit gebezigd. Het Sinterklaasrijm speelt
in de Nederlandsche dichtkunst geen rol en leeft
maar één avond per jaar. Maar het baart ook
alweer vreugdevreugde in een kleinen kring.
Alleen in kleinen kring is het den mensch nog
geoorloofd, onbezorgd te genieten. Kan een zoek
geraakte versvoet, een dolend metrum hem daar
in belemmeren? Neen. Dat hij dus geniete en
vooral: zijn kinderen late genieten. Zij rekenen
erop.
St. Nicolaas biedt zijn goede diensten weer aan.
Moge niemand ze afwijzen.
R P.
Ministerraad bijeen.
's-GRAVENHAGE, 16 November. De Raad
van Ministers is hedenmorgen op het Departe
moot van Algemeene Zaken bijeen geweest.
(De vermaarde Amerikaansche
■poolreiziger Byrd is opnieuw
voor een langdurige expeditie
naar het Zuidpoolgebied ver
trokken.)
't Is koud natuurlijk, bitter koud,
Daar ginds aan de Zuidpool,
Een enkeling die ervan houdt,
Maar het maakt nergens school.
Geen enkele boom, geen struik of plant,
Slechts witte ijs en sneeuw,
Geen and're menschen in dat land,
Slechts zeehond en zeeleeuw.
Geen uurtje uit je pels vandaan,
Of zonder sneeuwbril op,
Geen uurtje zonder handschoen aan,
Of bontmuts op je kop.
Geen enkel huis, geen boerderij,
Geen hutje in het groen,
Eén wijde koude woestenij,
Zelfs in het mildst seizoen
Maar ook geen zorgen over geld,
Geen burennijd en haat,
Geen angstaanjagend krijgsgeweld
En geen nerveus gepraat.
Een eenzaamheid met niets te zien,
Een maandenlange nacht
En toch het is van Byrd misschien
Nog niet zoo gek bedacht.
P. GASUS.
na ontploffing gezonken.
Negen van de dertien
opvarenden verdronken
Blijkens een Reuterbericht uit Londen is het
794 ton metende kustvaartuig „Woodtown" na
een ontploffing gezonken. Van de uit dertien
personen bestaande bemanning zijn er negen
verdronken. De „Woodtown", een kleine tank
boot, werd opgeblazen en zonk binnen een
minuut, slechts een rookwolk achterlatende.
Ook een Grieksch schip gezonken.
Naar Reuter verder meldt is het Grieksche
stoomschip „Georgios" gisteren aan de Noord-Oost
kust van Engeland gezonken. De uit 22 koppen
bestaande bemanning is gered. Geen hunner werd
gewond. Het schip is in de duisternis in aanva
ring gekomen met een gedeeltelijk onder water
zittend wrak.
De „Georgios" had een inhoud van 2.216 ton en
was geregistreerd in den Piraeus, de haven van
Athene. De bemanning werd opgepikt door een
reddingboot van de Engelsche kustboot, welke
twaalf uur lang in zee is geweest om de mannen
te redden. Toen de boot bij de „Georgios" kwam,
was de bemanning al van het schip af. Een aan
zienlijken tijd heeft de reddingboot het water af
gezocht, alvorens zij een sloep van de „Georgios"
vond, waarin de bemanning had plaats genomen.
Volgens United Press bestaat over het lot van
het Britsche s.s. „Newtonbeach", 4651 ton meten
de, ongerustheid, daar in drie weken niets meer
van het schip vernomen is. De bemanning van de
Newtonbeach bestaat uit 40 personen.
Britten maken Duitsch schip buit.
Een Duitsch stoomschip van 909 ton, dat naar
men meent „Leanöer" heet, is als „prijs" een haven
van West-Engeland binnengebracht. Men denkt,
dat het schip de haven van Vigo binnengeloopen
was, toen de oorlog uitbrak en dat de bemanning
besloten heeft te trachten Duitschland te bereiken,
toen zij geen levensmiddelen meer kon krijgen.
Twee Finsche schepen aangehouden
Twee Finsche schepen de .Verna" van 1.450 ton
en de „Flora" van 2.025 ton, zijn door de Duit-
schers in de Oostzee aangehouden en naar Swine-
münde opgebracht.
De „Verna" was met een lading cellulose op weg
naar Engeland.
De „Flora" had een lading hout aan boord, be
stemd voor Nederland.
Litausch schip tot zinken gebracht.
Het 1900 ton groote Litausche s.s. „Nida" is bij
de Estïandsche kust tot zinken gebracht.
Duitsch vliegtuig op zee gedaald.
Drie leden der bemanning gered, de
bestuurders verdronken.
RIJSSEL, 16 November (Havas). Een Duitsch
vliegtuig, dat op 11 November boven Duinkerken
heeft gevlogen, heeft daarbij ernstige beschadi
gingen opgeloopen als gevolg van de actie van de
luchtdoelartillerie. Volgens de „Grand Echo du
Nord" is dit vliegtuig op zee neergekomen. De
eerste bestuurder is verdronken, terwijl de andere
inzittenden van het toestel door een vrachtboot
zouden zijn opgepikt.
Van (RMentiop doet
mededeeting aan
de gezanten-
De Regeerlngspersdienst meldt
Woensdagavond omstreeks half zeven hebben de gezanten van Nederland en
België zich op uitnoodiging van minister Von Ribbentrop naar de Wilhelm-
strasse begeven, waar de minister hun namens den Rijkskanselier mededeelde,
dat, na de bruuske weigering van het aanbod van goede diensten van
H.H.M.M. de Koningin en den Koning der Belgen door de Britsche en Fransche
regeeringen, ook de Duitsche regeering het aanbod daarmede als afgedaan
beschouwt.
Naar aanleiding van dit antwoord
van den Duitschen Rijkskanselier ver
nemen wij, dat onze regeering thans
de situatie overweegt en zich daar
over met de Belgische regeering in
verbinding zal stellen.
Volgens een United Press-telegram uit Berlijn,
heeft Duitschlands afwijzing van het aanbod
van koningin Wilhelmina en koning Leopold,
in Berlijnsche diplomatieke kringen geen verba
zing gewekt. Zij hadden een dergelijke reactie na
de Engelsche en Fransche antwoorden voorzien.
Niettemin had men verwacht, dat de weige
ring in minder positieve termen zou zijn vervat.
Wilhelmstrasse bevestigt, dat von Ribben-
trop's mededeeling, welke op het departement
van buitenlandsche zaken plaats vond. monde
ling geschiedde en niet gevolgd zal worden door
directe schriftelijke mededeelingen naar Den
Haag en Brussel, zooals oorspronkelijk werd
aangenomen.
Dat deze mededeeling als Duitschlands laatste
woord in deze aangelegenheid wordt beschouwd,
neemt men aan. omdat von Ribbentrop de ver
klaring aflegde „in naam van den Führer".
Nu deze laatste vredespoging is mislukt, ver
wacht men in Berlijnsche diplomatieke kringen,
dat de waarschijnlijkheid van een Duitsch of
fensief in de lucht zoowel als met onderzeeërs
grooter is geworden.
In officieele kringen te Brussel heeft het Duit
sche antwoord, volgens United Press ook geen
verbazing gewekt Nadat de antwoorden van
Engeland en Frankrijk waren ontvangen, was
men te Brussel algemeen van meening dat
Duitschland vredesonderhandelingen onmogelijk
zou achten omdat deze van te voren waren ge
torpedeerd door de geallieerden.
Hoewel in bepaalde officieuse kringen er de
nadruk op wordt gelegd, dat von Ribbentrop's
verklaring categorisch was, is men in diezelfde
kringen geneigd, te meenen, dat de oorlogvoe
rende partijen haar tegenstanders geen houding
willen toonen, die als zwakheid zou kunnen
worden uitgelegd.
Er wordt, naar United Press meldt, op gewezen,
dat het aanbod in elk geval de vorige week de
toenemende spanning heeft verbroken en dat
het. zoo het al niet onmiddellijk is geslaagd, toch
wellicht nog diplomatieke onderhandelingen in
de toekomst met zich zal brengen.
Havas meldt, dat men te Parijs er de aandacht
De „Times" over den oorlog.
Geruchten over verplaatsing van het
strijdtooneel.
LONDEN 16 November (Reuter). De diploma
tieke correspondent van de Times schrijft: Sedert
de bezorgdheid over de lage landen is gaan luwen,
zijn berichten in omloop gekomen over de bedoe
ling der Duitsche regeering den oorlog te ver
plaatsen naar Zuid-Oost Europa. Noch het doel,
noch het voorwendsel is duidelijk en volgens den
correspondent bestaat er op het oogenblik geen
enkel bewijs inzake een Öelangrijke militaire con
centratie in het zuiden of oosten van het rijk.
Intusschen zijn er aanwijzingen dat een ver
hoogde actie tegen de Britsche en Fransche koop
vaardijschepen door mijnlegging verwacht kan
wordeh. Den laatsten tijd vooral is de Fransche
marine bijzonder succesrijk geweest bij het op
sporen van contrabande waarvan zij deze maand
40.000 ton heeft in beslag genomen.
Het is de tijd van het jaar. - Geen vastgevroren scheppen, maar de
omgeving van een in vol bedrijf zijnde aardappelmeelfabriek in
Groningen
op vestigt, dat de Nederlandsche en Belgische
Souvereinen persoonlijk telegrammen aan de
Fransche, Engelsche en Duitsche staatshoofden
hadden gericht en dat de Fransche en Engelsche
staatshoofden persoonlijk antwoordden.
Wat rijkskanselier Hitier echter betreft, deze
liet mondeling antwoorden door zijn minister van
buitenlandsche zaken.
Havas merkt verder nog op: Het Duitsche ant
woord is een nieuw voorbeeld van de gewone
manoeuvre, welke hierin bestaat, dat de verant
woordelijkheid voor dén Duitschen oorlog gelegd
wordt op Frankrijk en Groot-Brittannië.
Men heeft niet vergeten, dat reeds de eerste
ontvangst, te Berlijn bereid aan het edelmoedig
aanbod van Den Haag, rechtaf ongunstig was.
Men liet het verwijt hooren, dat het te laat
kwam.
Vannacht viel niets te melden.
Het Fransche legerbericht van hedenmorgen
meldt dat in den loop van den afgeloopen nacht
niets van het front te melden viel. Het legerbe
richt van Woensdagavond maakte melding van
contact tusschen patrouilles en plaatselijke actie
van de artillerie.
De president der Fransche republiek heeft
Woensdag, vergezeld van generaal Hering, den
militairen gouverneur van Parijs een commando
post der luchtdoelformaties aan het front bezocht.
Luchtalarm in Noord-
Frankrijk.
RIJSSEL, 15 November. Havas-A.N.P.) Van
ochtend om 11 uur 50 werd in het gebied van Rijs-
sel luchtalarm gemaakt. Een half uur later was
alles weer veilig.
Er heeft zich geen enkel incident voorgedaan.
Het Duitsche legerbericht.
BERLIJN, 16 November. (D.N.B.) Het opperbe
vel der weermacht maakt bekend: „Gisteren geen
bijzondere gebeurtenissen".
Het woord is aan
Willem de Zwijger:
Het is niet noodig te hopen om te
ondernemen en evenmin noodig te
slagen om te volharden.
(Oorspronkelijke tekstN'est besoin
d'espérer pour entreprendre, ni de
rèussir pour persévérer.)
„Territoriale ambities" van
Engeland en Frankrijk.
Een artikel van de Berliner Börsenzeitung.
BERLIJN. 16 November D.N.B.) Onder
het opschrift ..Restauratiepolitiek tegen Europa"
schrijft de diplomatieke medewerker van de
..Berliner Borsen Zeitung''. dat Engeland wel
is waar nog dezer dagen verklaard heeft in dezen
oorlog geen territoriale ambities te hebben, doch
dat deze bewering even onwaar is als die dat
Engeland in opdracht van Europa voor een be
tere ordening vecht. De afscheiding van Oos
tenrijk. de restauratie ten gunste van Tsjecho-
Slowakije en Polen dienen, zooals duidelijk is de
territoriale ambities van Engeland en Frankrijk.
Zij beteekenen slechts een anderen vorm van
bevrediging dezer ambities. Aangezien er geen
Duitsche koloniën' zijn, waaraan men zich kan
verrijken, bevredigt men zijn territoriale wen-
schen. doordat men uitgaat op de vernietiging
der Duitsche eenheid en de eigen vrienden als
vijanden van Duitschland met Duitschen bodem
begiftigt. Wanneer Duitschland nog geen oor
logsdoel zou hebben gehad, waarvoor het zich
met goed en bloed en 't geheele fanatisme van
het Duitsche wezen heeft ingezet, dan zou alleen
reeds het woord Oostenrijk voldoende zijn ge
weest om het te doen opschrikken op iedere goed-
geloovigheid en naar de wapenen te doen grij
pen. Wij zullen deze „Metternichs van de 20ste
eeuw" die in een 20-jarig knoeiwerk den vrede
van Europa hebben geruïneerd en die nu geloo-
ven zich met geestloos geweld te kunnen ver
zetten tegen het vernieuwingsproces van Europa
niet toestaan zich voor den tweeden keer te
bezondigen aan het jonge leven van Duitsch
land en Europa.
Steun aan trawlervloot verlengd.
Tot 1 Januari 1940.
Naar wij van officieele zijde vernemen, heeft
de minister van Economische Zaken aan de or
ganisaties in het Visscherijbedrijf medege
deeld, dat de regeling betreffende het uitvaren
van de visschersvloot. behoudens enkele wijzigin
gen, tot 1 Januari 1940 is verlengd. Gelijk be
kend, hield deze regeling o.m. in. dat tegemoetko
mingen zouden worden verleend in de hoogere
bedrijfslasten, zooals bijv. de premie van de
casco-molestverzekering en de aanvullende uit-
keeringen bij zee-ongevallen. De beperking van
het aantal uit te varen schepen is in de nieuwe
regeling vervallen.
Lagunillas geheel verwoest.
Aantal slachtoffers wordt op
duizend geschat.
MARACAIBO 16 November. Het Identl-
ficeeren van de talrijke slachtoffers te Lagu
nillas is uiterst moeilijk, evenals het vaststellen
van het aantal dooden, omdat de verkoolde
lichamen vermengd zijn met het puin van de
verbrande woningen. Het nieuwsblad „Pano
rama" noemt deze ramp de grootste tragedie,
die sinds de aardbeving van tien jaar geleden
heeft plaats gevonden.
Het is mogelijk dat zich nog verdere ongelukken
voordoen. Men schat het aantal slachtoffers, om
gekomen bij den brand en het verdrinken, op
ongeveer duizend. Nog steeds zoekt men het meer
van Maracaibo af naar slachtoffers. Van de stad
is alleen maar een enorme hoeveelheid houtskool
overgebleven. Tweeduizend inwoners wisten te
ontsnappen, voordat het vlammende meer de brug,
die de oeververbinding vormt, had aangetast. Tot
nu toe is niet bekend dat buitenlanders onder de
slachtoffers zijn.
De schade is zeer aanzienlijk. Door 't geheele land
twee-en-half millioen. Door het geheele land
heeft men inschrijvingen geopend om de over
levenden, die al hun bezittingen hebben verloren, te
ondersteunen. (United Press).
Geen Nederlanders onder
de slachtoffers.
•s-GRAVENHAGE, 16 November. Naar ons
medegedeeld wordt zijn bij den brand op het pe-
troleumterrein Lagunillas aan het Maracaibomeer
in Venezuela geen Nederlanders gedood of ge
wond.
Engelsche slagschepen in het
Westelijk deel van den Atlantischcn
'Oceaan.
NEW YORK. Van onofficieele zijde wordt
medegedeeld dat Engelsche slagschepen zooals de
„Hood", de„Repulse" en de „Renown" nu en dan in
het westelijk deel van den Atlantischen Oceaan,
tot aan de Canadeesche kust opereeien.
Men gelooft dat zij mogelijk de Duitsche vestzak-
slagschepen „Deutschland" en „Admiraal Scheer"
zoeken of mogelijk dienst doen bij het convoyeeren.
(United Press).
Burgemeester en zijn lijfwacht
vermoord.
Wraak van een politie-agent.
De burgemeester van Long Beach, Edwards, en
zijn officieele lijfwacht, zijn Woensdag, naar het
D.N.B. verneemt, in zijn particuliere woning door
een politie-agent in den rug doodgeschoten. Het
zou een daad van wraak betreffen.
Een groote menigte trachtte den moordenaar, die
zich vrijwillig bij de politie aanmeldde, te lyn
chen
HEDEN: 12 PAGINA'S.
BINNENLAND
In October zijn de omzetten van de tabaks-
artikelen sterk gestegen. 3
Een lange rij sprekers behandelt in de Tweede
Kamer de economische politiek. 3
BUITENLAND
Duitschland beschouwt het „Goede Diensten
aanbod als afgedaan. 1
Aan het front was het in den afgeloopen nacht
rustig. 1
Lagunilas is geheel verwoest. 1
De Finnen zeggen aan een langdurige crisis
het hoofd te kunnen bieden. 5
De Japanners hebben een Chineesch eiland
bezet. 5
Met Engeland is weer een beperkt telefoon
verkeer mogelijk. 5
ARTIKELEN, enz.
t
R. P.: De oude Heilige. f
L. B.: AI Capone vrij. 5
Voor de Vrouw, 9
.1. B. Schuil rtver: „Toen wij trouwden". 2
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op