Haarlem's Dagblad De „Spaarndam" in vlammen ten onder gegaan. Qescheaken Geef'n VULPEN van DANTUMA Het Gymnasium. Jlamp eischte ui$ daoden Beursbengels. Q.'&.darilunüa Verloven in het district Leningrad ingetrokken KE IP Het Belangrijkste 57e Jaargang No. 17315 Uitgave lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 10300, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825 Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- Dïrectie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM en Feestdagen Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM SinsHag 28 NovemEer 1939 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarleven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15. Groentjes zie rubriek. Ons stedelijk Gymnasium bestaat 550 jaar en zulke venerabele levensduur, door zeer weinig instellingen geëvenaard, geeft op zichzelf al een brevet van onmisbaarheid. Die heb ik ook op die per motieven en als een belang voor heden en toekomst gevoeld en daarom Zaterdag een para graaf in het Journaal van de Week, aan dit jubi leum gewijd, besloten met de woorden: Dat het leve! Meer dan ooit heeft het velen te leeren. Natuurlijk rees daarop de gedachte het voor zichzelf te laten spreken en zou het welspreken der kunnen zijn dan bij monde van zijn rector? Neen. De geestdrift van den man die met volle overtuiging en met eerbied een groote zaak dient welt niet alleen uit de woorden maar ook uit gebaar en blik en houding als ik dr. C. Spoel der vraag de taak van het klassieke onderwijs te schetsen. En als hij al begint met zelf die over tuiging te uiten, dat het Gymnasion meer dan ooit velen te leeren heeft. Allerminst ziet hij dat als „leeren" in den dro' gen ouderwetsch-schoolmeesterigen zin des woords: als volproppen van kinderhoofden met een maximum-geleerdheid en feitenkennis, met het maatschappelijk nu eenmaal gevergde crite rium van het eindexamen als doel. Hij stelt een veel hooger, veel menschelijker en veel waarde voller doel op den voorgrond, in het besef dat het gymnasium daaraan beantwoordt. Al is hij een veel te levendig en modern mensch om met het bestaan tevreden te zijn. Sinds jaren behoort hij tot degenen in de vakkringen van het onder wijs die het sterkst streven naar beperking van het aantal verplichte vakken en van de leerstof, omdat hij meent dat daarmee de geestelijke en karaktervormende waarden van de school ge diend zullen zijn. Daarin is hij dus verwant aan den huidigen minister van Onderwijs. En hij ci teert diens pas gehouden rede over de noodzaak van onderwijshervorming in die richting dan ook met volle instemming. „Het zal moeilijk zijn, het besnoeien. Maar we móeten dien kant uit". Hetgeen niet wil zeggen dat het den rector mangelt aan geloof aan hetgeen het Gymnasium nu bereikt. .Hij spreekt er met stijgende geest drift van. Hij erkent in den klassieken grondslag van het onderwijs in Latijn en Grieksch den groei van een geestelijke discipline bij de leerlingen, die eenigermate te vergelijken is met die van de wiskundige vakken, ofschoon die weer anders ge oriënteerd zijn. De geestelijke discipline die Latijn en Grieksch ontwikkelen, veel meer dan de mo derne talen dat kunnen doen, ziet hij niet alleen in de grootere moeilijkheid van gramma tica en constructie, maai' vooral in het feit dat den leerling voortdurend vraagstukjes worden voorgelegd die hij moet en kan oplossen, die hem dwingen zijn geesteswerking aan een zekere orde te onderwerpen. Dat leert hem werken. En dat is van groote vormende waarde voor den geest. Een tweede groote factor is de aesthetische, geldt de litteraire waarde van de klassieken. En een derde betreft de karaktervorming die uit de behandeling van de geschriften van de groote denkers der Oudheid, van een Homerus en een Plato, voortvloeit. Daar ligt in het zoeken en het formuleeren van de groote levensvragen, zooals een Plato dat deed, op een wijze die soms nog het tasten naar de juiste terminologie verraadt, het Groote Begin, zooals het kind zelf dat ook is. Het zou niet mogelijk zijn met kinderen de ge dachten en de leeringen van een Schopenhauer, een Kant, een Bergson te behandelen. Die ver tegenwoordigen een veel later stadium, uitvloeisel al van eeuwenlangen wijsgeerigen arbeid, toege spitst en verfijnd, te moeilijk vaak om er de een voudige hoofdvragen uit te ontwarren en ze be antwoord te vinden zooals een kind ze bij zich voelt opkomen en beantwoord wil zien. Hier is geestelijke leiding. Hier is ook, vooral in de hoo- gere klassen, de ontdekking van het bestaan van verschillende inzichten der groote denkers en het besef van Hoogere Macht. Dien karaktervormen den, geestelijken invloed van het Gymnasium drukt dr. Spoelder uit als Christelijk-humanis- tisch. Vooral ziet hij den invloed en de waarde van het gymnasiale onderwijs als Christelijk- humanistisch. „Er zijn menschen die dat niet be grijpen, die er zich niet veel anders van voorstel len dan „mensa, mensa, mensae, mensae en ik zou je in détail kunnen vertellen hoe ik er bij gelegenheid overtuigd heb van de waarheid door hen eenvoudig een paar lesuurtjes te doen bij wonen". Het zijn niet alleen de classici die de gym nasiale sfeer vormen die er hun arbeid van hebben doen doordringen en dr. Spoelder spreekt met wanne bewondering van het werk ook van andere leeraren van zijn school, waarvan ik er wel een ook vanwege zijn bijzondere positie mag noemen: den conrector en leeraar in het Duitsch dr. Ras. „Wij zijn hier gelukkig met ons leerarencorps", „Ik geloof dat hiet Gymnasium een groote taak heeft, ik gieloof in de gieestelijike en karakter- vormerude taak van de school, ik ben ervan over tuigd dat aan dien arbeid in dezen tijd meer dan ooit behoefte bestaat, dat wij hem moeten handhaven en doorzetten omdat hij onmisbaar is. Meer dan ooit, omdat er ook menschen be staan die hem loochenen" Zoo spreekt de rector, die de waarde van het gymnasiale onderwijs geenszins beperkt tot de genen die het door universitaire studie doen volgen en evenmin onderscheid maakt in de beteekenis die het voor jongens en meisjes heeft. En die met gerechten trots den groei van zijn school even aanroert. Mag ik daar bijvoegen dat ik hem heb aange hoord in het bewustzijn dat hij inderdaad voor een groote zaak opkomtniet alleen voor een onderwijsinrichting maar voor geestelijke en ka raktervormende waarden? Eigenlijk heb ik die overtuiging al eerder, in dien korten paragraaf, aangeduid. Zij moge hier herhaling vinden en zich aansluiten bij een hartelijken gelukwensch. Wij hebben in Haarlem alle reden, trotsch te sdjn op ons Gymnasium. R. P.. (niet leden dei bemanning en de eenige passagieie.) Bij de scheepsramp van het s.s.. „Spaarndam" blijken vijf menschen om het leven te zijn gekomen, n.l. vier leden der bemanning en de eenige vrou welijke passagier- De slachtoffers zijn Dirk Hendrik de Boer, steward, geboren 23 Mei 1917, Willem van der Vis, steward, geboren 24 Januari 1920, mevr. SteffenGöbel, passagiere, Johan Cornelis Mikkelsen, matroos, geboren 30 Augustus 1921, Lubertus Luchtenborg, chef-hofmeester, geboren 15 Juli 1877. Bij de HollandAmerika Lijn is in den laten mididag van haar agent uit Londen bericht ont vangen, dat. de geredden in goede conditie aan land zijn gebracht. Maatregelen zijn getroffen om hen zoo spoedig mogelijk naar Londen te laten vertrekken. Drie der slachtoffers zijn verdronken, n.l. de hofmeesters D. H. de Boer en W. van der Vis en mevrouw SteffenGöbel. De matroos Nikkeien schijnt reeds aan boord van de „Spaarndam" te zijn gedood. Slechts het stoffelijk overschot van den chef hofmeester L. Luchtenborg, die aan boord van het reddingsvaartuig aan zijn verwondingen be zweken is, is aan wal gebracht. De veertig leden van de bemanning van de „Spaarndam" zijn, volgens United Press, gister avond in Londen aangekomen. De meesten van hen hebben al hun bezittingen verloren. De of ficieren vertelden, dat nadat de mijn was ont ploft, geen paniek was ontstaan onder de op varenden, doch dat allen zich ordelijk en voor zien van hun zwemvesten op het dek verzamel den. Een van de reddingbooten liep vol water toen zij werd uitgezet en vier van de inzittenden, onder wie mevrouw Steffen, spoelden in de onstuimige zee overboord. Bij de ontploffing van de mijn werd de boeg van het schip tot aan het bovendek openge scheurd. De luiken in de nabijheid werden weg geslagen en enkele redidingibooten werden ver nield. Terstond daarna werden S.O.S.-seinen uitge zonden, welke door nabij zijnde schepen werden opgevangen en daarna verlieten allen het zwaar gehavende schip, omdat langer verblijf daarop te gevaarlijk scheen. In het hotel, waar de mannen werden onder gebracht, ontmoetten de schipbreukelingen nog een aantal overlevenden van de „Simon Bolivar". Zij werden verwelkomd door vertegenwoordigers der reederij en der Nederlandsche kolonie in Londen, die hen gelukwenschten met hun red ding. De 53-jarige matroos P. Penning vertelde, hoe de mijn vlak onder het voorschip tót exlo- sie was gekomen en het voorste deel van het schip geheel vernield had. Penning was een van de personen, die in zee vielen, toen de redding boot volliep. Hij wist echter naar het schip terug te zwem men en langs een touwladder aan boord te klim men. Hij vond toen weer een plaats in een tweede reddingboot, die neergelaten werd. De stoker Oudenaarden, een man van middel baren leeftijd, vertelde, dat hij in de stookruimte stond, toen de mijn ontplofte. „Er ontstond een verschrikkelijk gekraak en alles leek op mij neer te komen. Toen ik aan dek kwam, zag ik een jongen, die verschrikkelijke hoofdwonden had gekregen. Hij was klaarblijkelijk dood. Ik ging in 'n reddingboot en wij zwalkten twee uur rond op het wilde water voor wij opgepikt werden". De radiotelegrafist G. H. van den Berg ver telde: Ik lag te rusten in mijn hut toen de ont ploffing kwam en ik werd ongeveer een meter omhooggeslingerd. De telefoonverbinding met de brug was verbroken en de voornaamste antenne sloeg neer. De noodantenne, die van een der masten afloopt, bleef echter intact. Ik kon dus S.O.S.-signalen geven en mededeelen, dat wij op een mijn waren geloopen. Ik kreeg onze positie van den stuurman en seinde die uit. Toen kreeg 'ik bevel in de reddingboot te gaan. De stuurman inspecteerde de voorste ruimen en wij konden het water hooren binnenstroomen. Het schip liep langzaam vol en zonk Het was koud en er stond een snerpende wind. Wij hadden het schip in ongeveer tien minuten verlaten en waren niet langer dan een half uur in de booten ge weest, toen wij gered werden door een loods- kotter. De bemanning van den loodskotter stond er verbaasd over, dat er zoo velen gered waren. Zij vertelden den schipbreukelingen, dat zij, ofschoon zij met hun kotter op twee mijl afstand lagen van de „Spaarndam", toen de ontploffing zich voordeed, zij den schok gevoeld hadden. Mevr. Steffen bevond zich in den salon, toen de explosie plaats had. Zij liep heen en weer en riep, dat zij haar bezittingen bijeen wilde pakken waarop zij weer op het dek verscheen en met 7 of 8 anderen in een van de reddingbooten werd geplaatst. Echter toen deze te water gelaten werd, spoelde een groote golf drie pei-sonen uit de boot o.w. mevr. Steffen. De 18-jarige steward De Boer heeft nog ge tracht haar te redden, toen zij door een zware zee uit de reddingboot was weggespoeld. De Boer vertelde daaromtrent: „mevrouw Steffen was nog geen twee meter ver weg en riep om hulp, ik pakte haar en trachtte haar hoofd boven water te houden, Zij worstelde en tenslotte werd zij door den zeegang weggetrokken. Het eenige wat ik kon doen, was terug naar de boot te zwemmen". Men houdt ook rekening met de mogelijkheid, dat mevi'. Steffen ten gevolge van hartzwakte is overleden. Zij was de eenige van de passagiers, die in de weken van het contrabande-onderzoek aan boord was gebleven en niet met een andere gelegenheid haar reis naar het vasteland had voortgezet; zij was 74 jaar oud. Gezagvoerder van het verongelukte schip was de heer V. H. Dobbenga. In de zaal, waar de geredden den avondanaal- tijd gebruikten, had men de portretten opge hangen van Koningin Wilhelmina, Prinses Julia na, Prins Bernhard en wijlen Koningin Emma. Alle overlevenden prezen de rust en kalmte, waarmede de gezagvoerder en officieren hun bevelen gaven. Schip in vlammen. Kort voor middernacht is in het schip brand uitgebroken, welke, naar United Press ons meldt, zoo snel om zich heen greep, dat het vaartuig binnen enkele oogenblikken in lichterlaaie stond. Een reddingboot en de bemanning van drie motorbooten wilde nog pogingen in het werk stellen om het vuur te blusschen, maar men moest tot de overtuiging komen, dat er geen redding aan was. Bij het aanbreken van den dag was de „Spaarndam" nog steeds drijvende. Het schip brandde van voor tot achtersteven. Adv ingez Mea onderhouden de vriendschap. Sint Nicolaasgeschen- ken bestendigen een traditie, die vreugde brengt aan jong en oud. AAN HET WESTELIJK FRONT. Een lichte Fransche gevechtswagen in de bosschcn voor de Maginot-linie door de explosie van een Duitsche landmijn verrast en vernield. (De „Beursbengels", een gezel schap van 39 da?jie$ en heeren van de Effectenbeurs, voeren ge regeld op Zaterdagavond in kleine provincieplaatsen een soldaten- revue op voor de gemobiliseer den.) Dat 's een vreemde levenswandel, Vreemd tweesoortig, wat vindt u, Heel de week effectenhandel. Zaterdags in de revue. Heel de week met geld te maken, Op de Amsterdamsche Beurs, Zaterdags, bevrijd van zaken, Op 't tooneel als amateurs. Vroolijk spelen voor soldaten Tusschen lange auto-tours, Dat 's na 't bieden en het laten, Wel opeens een andre koers Maar zij brengen ten tooneele, Naast zichzelf, een mooi idee, Velen die zich veel vervelen, Doen z' er groot genoegen mee. Lieve dames, stoere heeren, 'k Wensch u graag weer veel succes, Als gij straks gaat prolongeeren Op het volgende adres. U begrijpt, dat den soldaten Dat niet onverschillig is, En dat zij wat gaarne laten, Waar zóó 't bieden willig is. Gij haalt velen uit de nesten, Als g' uw kunst verdisconteert, Van het oosten tot het westen, Wordt uw aandeel gewaardeerd. Van het noorden tot het zuiden, Hebt g' al dankbaarheid gewekt, Laat de Beursbengels lang luiden, Met zoo sympathiek effect. Verscherpte contrabande-controle gaat 4 December in. Het Fransche decreet gepubliceerd. PARIJS, 28 November (Havas). In het vanochtend uitgegeven staatsblad wordt de tekst gepubliceerd van een decreet inzake een embargo op den Duitschen uitvoer. Er worden de motieven in uiteengezet, welke Frankrijk er toe hebben gebracht de wapenen op te nemen ter verdediging van het essentieele recht dei- naties op een vrij en vreedzaam bestaan. Tegenover de gekarakteriseerde schendingen van het menschenrecht en de onmenschelijkheid der door Duitschland gebezigde methoden met duikbooten en mijnen in een zee-oorlog, waar onder de neutralen evenzeer lijden, is de re geering der republiek vastbesloten, in volledige overeenstemming met haar bondgenooten, re presailles toe te passen, zoo wordt gezegd. Met ingang van vier December zullen alle met Duitsche goederen geladen schepen daarom dooi de geallieerde vloten kunnen worden aange houden. In het decreet wordt verder o.a. gezegd: Bij de toepassing dezer onvermijdelijk gewor den maatregelen, zal overigens rekening worden gehouden met de wettige belangen der neutralen, welke de Fransche regeering onder alle omstan digheden wenscht te waarborgen. De bondgenooten van Frankrijk sluiten zioh vol komen aan bij de aldus bepaalde gedragslijn. Het eerste artikel van het decreet bepaalt dat de bevoegde autoriteiten de lossing zullen kunnen eischen in een Fransche of geallieerde haven van in een op vijandelijk grondgebied gelegen haven geladen goederen, mits het schip de vijandelijke laadhaven na 4 December 1939 zal hebben verla ten. Zij zullen ook voor zoover het betreft goede ren oorspronkelijk afkomstig uit of in bezit van 't vijandelijke land, die geladen zijn in een andere dan vijandelijke haven op een schip, dat deze ha ven na vier December heeft verlaten, aldus kun nen optreden. De daarop volgende artikelen bepalen de pro- Het woord is aan Een vader: (n een brief aaaa zijn zoon) Je kunt niemand verbeteren door hem te verbitteren. (Deze brief werd zeventig jaar geleden geschreven. Maar de raad is geenszins verouderd. Er zijn trouwens ook vaders en grootvaders waaronder zeer hooggeplaats- ten in deze wereld, die er hun voordeel mee zouden kunnen doen.) Elke pen kan na St. Nicolaas geruild worden. Haarlem's grootste Vulpenspecialist. ZIJLSTRAAT 90 TELEF. 11161 (Adv. Ingez. Med.) cedure, welke volgens internationale conventies ten aanzien van prijzen zal worden gevolgd. Er is in uitzonderingen voorzien voor het geval de goe deren neutraal eigendom zullen zijn geworden voor dit decreet is verschenen. De minister voor de blokkade zou dan kunnen besluiten tot een vrijlating der goederen of betaling harer tegenwaarde. Gebied, voorloopig door den vijand bezet, zal als vijandelijk worden beschouwd en goederen, behoo- rende aan personen, die zich op dat gebied bevin den, zullen voor vijandelijk worden gehouden. Een ander decreet van het ministerie van Handel stelt het contingent linnen van vreemden oor sprong, dat tot Juni 1940 kan worden ingevoerd, vast op 45.000 ton. PRINSES JULIANA HERBENOEMD TOT VOOR ZITSTER VAN HET NEDERLANDSCHE ROODE KRUIS. Bij K. B. van 25 November 1939, is met ingang van 1 December 1939 opnieuw benoemd tot voor zitster van het hoofdbestuur der vereeniging „Het Nederlandsche Roode Kruis" Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana der Nederlanden. Officieren en manschappen moeten zich binnen 24 uur melden HELSINKI 28 November (Reuter). Generaal Meretschoff, de commandant van het district Leningrad, heeft alle verloven inge trokken en aan alle officieren en manschappen bevel gegeven, zich binnen 24 uur in hun depots te melden. Een overeenkomstig bevel werd onlangs uit gegeven voor de Russische Oostzeevloot door ha.ar gevelhebber, admiraal Trubitsch. Ook wordt gemeld, dat in de buurt van Leningrad manoeuvres van de luchtmacht op groote schaal worden gehouden, waaraan zware bommen werpers en jachtvliegtuigen deelnemen. ons he! recept van Uw OOGARTS Wij maken Uw BRIL zóó, dat hij en U tevreden is. GR. HOUTSTRAAT naast Luxoi (Adv. Ingez. Med.) HEDEN: 14 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING Pag. De werkloosheid te Haarlem blijft nog dalen, hoewel anders in November steeds een sterke stijging geconstateerd wordt. 4 Wat de vverkloozen- en armenzorg aan de ge meente Haarlem kost. 4 Dc Zandvoortsche begrooting voor 1940 toonde een tekort van f 56.659, dat gedekt moet wor den door extra rijksbijdragen. 11 BINNENLAND Bij het vergaan van de „Spaarndam" zijn vijf menschen om het leven gekomen. 1 Periodiek verlof voor de militairen. 2 Naar de vermisten van de Sliedrecht wordt niet meer gezocht. 6 BUITENLAND De verloven in het district Leningrad zijn inge trokken. 1 Finland is bereid zijn troepen aan de grens te rug te trekken als Rusland hetzelfde doet. 5 Het Fransche parlement is tegen 30 November bijeengeroepen. 5 Dc Engelsche hulpkruiscr „Rawalpindi" werd door dc „Deutschland" tot zinken gebracht. 5 E'en Engelsch en een Duitsch schip resp. getor pedeerd en op een mijn geloopen. 5 ARTIKELEN, enz. P.: Het Gymnasium. i Langs den weg: J. J. P.: Dc Zwoeger. 3 Van een specialen verslaggever: O. en O. voor den soldaat. 3 Van onzen Londenschen correspondent: Het mij nengevaar aan de Engelsche kust. 5 J. B. Schuil: Racine. 6 Van een bijzonderen correspondent: Gebrek aan levensmiddelen in Wecncn. g De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op ij,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1