Haarlem's Dagblad De „Graf Spee" ten onder gegaan. Duitsche kruiser tot zinken gebracht Vorst bezorgt scheepvaart overlast. IJSBANEN T)oot eigen bemanning, tol zinken gebcacfit Vier opvarenden van de „Graf Spee" in arrest. 'v - 'tl ÉB r* PRIMA BELGISCHE ANTHRACIET FRANS PERQUIN, 162 Gr. Houtstr., Tel. 10212 IJselmeer zeer moeilijk te bevaren. Drie ijsslachtoffers. Een vorst-elijke daad. IJSBAAN in Groenendaal 57e Jaargang No. 17332 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825 Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Maandag 18 December 1939 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15. Groentjes zie rubriek. Het thans gezonken Duitsche oorlogsschip „Admiral Graf Spee". Het schip mat 10.000 ton. Het Duitsche vestzak-slagschip „Admiral Graf Spee" is Zondag avond eenige mijlen buiten de kust van Uruguay door de beman ning van het oorlogsschip tot zinken gebracht. Het D. N. B. meldt dat Hitier zelf den commandant van de „Graf Spee", kapitein ter zee Langsdorff, het bevel gegeven had, het schip in de lucht te laten vliegen, aangezien de regeering van Uruguay ge weigerd had den noodigen tijd toe te slaan om het schip zeewaardig te maken. Om 7.20 Amst. tijd maakte de „Graf Spee" zich in de haven van Montevideo gereed tot het ver- trek. Om 9.05 uur werd het anker gelicht. Voor dien waren zeven honderd léden der. be manning en het grootste deel der voorraden aan boord van het Duitsche stoomschip „Tacoma" ge bracht. Na zijn vertrek begaf het oorlogsschip zich met geringe snelheid in zuidelijke richting, gevolgd dooi de „Tacoma". De „Graf Spee" begaf zich in zuid-oostelijke richting. De Duitsche vlag hing aan den groot bramsteng en op het achterschip. Om elf uur 27 werd waargenomen dat het Schip in de golven verdween. Drie luide ont ploffingen hadden vernietigd wat van den mo dernen oorlog was overgebleven. Gedurende de paar minuten dat het slagschip drijvende bleef, bevonden zich de „Tacoma" en twee Argentijnsche oorlogsbodems in de buurt. Zwarte rookwolken hingen boven de plaats waar de Graf Spee in de diepte verdween met al het geschut aan boord. Reuter meldt dat een boot van een Argentijn- schen kruiser den commandant en officieren van de „Admiral Graf Spee" aan boord genomen heeft. De Brische gezant te Montevideo Drake, heeft verzocht de „Tacoma" in beslag te mogen nemen, op het oogenblik dat bekend was, dat een deel van de bemanning van de „Admiral Graf Spee" zich aan boord van dit schip had begeven. Voor hij antwoord had gekregen, was het schip evenwel zonder loods uitgevaren. Men veronderstelt dat het naar de haven terug zal kieren, aangezien het niet voldoende voedsel aan boord heeft, bovendien zal het schip worden buit gemaakt wanneer het op zee blijft. Thans weet men, dat de „Tacoma" de „Admiral Graf Spee" volgde om de rest van de bemanning aan boord te nemen. Bemanning op weg naar Buenos- Aires. Nu het uitgebrande wrak van het Duitsche vestzakslagschip op de voornaamste ankerplaats voor de reede van Montevideo ligt, zijn de commandant en de bemanning van het schip op weg naar Buenos Aires aan boord van sleepbooten en lichters. Slechts eenige honderden opvarenden waren aan boord van het schip gebleven, de overigen waren met de meeste voorraden overgegaan op de „Ta coma" welke in de haven lag. Bij bet verlaten van de haven, volgde de „Tacoma" den oorlogsbodem. Voor de drie ontploffingen het lot van het sehip bezegelden begaven de commandant met zijn staf en de overige leden van de bemanning zich in de booten. In het licht van de vlammen, welke op laaiden nadat de wegstroomende olie in brand was gevlogen, werden zij aan boord van de „Tacoma" genomen. Volgens dit bericht zou de „Tacoma" in te genstelling met het eerstvermelde telegram nog op de reede van Montevideo liggen en door twee Britsche oorlogsbodems bewaakt worden. Staande op het dak van zijn hotel te Montevideo heeft de correspondent van de „New York Times" gezien dat kapitein Langsdorff en andere officie ren van de „Graf Spee" staande het saluut brach ten toen hun schip in de golven verdween. De correspondent bericht verder, dat kapitein Langsdorff op een electrischen knop drukte toen de zon onder de horizon verdween en de lucht hierdoor gloeiend rood gekleurd was. Het geheele sohouwspel scheen onwerkelijk, drie minuten la ter zonk het schip. De electrische knop was "mét een draad ver bonden aan een groote electrische mijn in het munitiemagazijn. De werking was doeltref fend, binnen tien minuten sloegen de vlammen over de geheele lengte uit het schip, terwijl voortdurend ontploffingen in de ruimen wer den gehoord. Het schip brandde 80 minuten. De gehuwde leden van de bemanning waren voor het vertrek uit de haven aan boord van de „Tacoma" gegaan. Volgens een Reuterbericht uit Buenos Aires zou de commandant van de „Admiral Graf Spee" al vorens te vertrekken telefonisch om laatste instruc ties hebben gevraagd aan Hitier. Deze zou hebben gezegd: „U bent commandant van het schip en u moet het definitieve besluit nemen". Hierop zou kapitein Langsdorff hebben ge zegd: „Heel goed, eerder dan mij over te geven zal ik het schip in de lucht laten vliegen". Voor het schip werd vernield, vlogen vijf Brit sche vliegtuigen er boven. Er steekt niet veel van het wrak van de „Graf Spee" boven water uit. Het wrak zal een ernstige belemmering vormen voor het havenverkeer. In sommige kringen ver wacht men dat Uruguay in verband daarmede stap pen zal doen bij Duitschland. De stookolie uit het wrak van de „Graf Spee" heeft vlamgevat als ge volg, waarvan het wrak in vlammen werd gehuld. Aan de kust stond een zeer groote menigte naar het brandende wrak te kijken. Te Montevideo geeft men algemeen uitdrukking aan verontwaardiging over het feit, dat de plaats welke was uitgezocht om de „Graf Spee" in de lucht te laten vliegen, de voornaamste ankerplaats was. Het wrak vormt een ernstige hinderpaal voor het havenverkeer en waarschijnlijk kan het alleen met behulp van dynamiet worden opgeruimd. Men is van meening, dat de regeering van Uru guay het slagschip een kiësche behandeling heeft doen deelachtig worden. Nader wordt nog gemeld, dat zich voortdurend ontploffingen bij het wrak hebben voorgedaan, daar de olie, welke ook onder water brandde, de granaten heeft bereikt. Men gelooft dat de gezag voerder de laatste man was, die de „Graf Spee" heeft verlaten. Aanvankelijk was gemeld dat hij bij den ondergang van zijn bodem met verschillende officieren om het leven is gekomen. De Duitsche legatie zou zelfs Zondagavond nog verklaard heb ben: „Een Duitsch gezagvoerder blijft op zijn schip". Voor het vertrek van de „Graf Spee" uit de haven van Montevideo had de commandant, een langen brief gezonden aan den Duitschen gezant waarin hij op bitteren toon protesteerde tegen de weigering der regeering' van Uruguay meer tijd toe te staan aan herstellingen aan het schip. In dezen brief ver klaart hij dat het onmogelijk was herstellingen uit te voeren binnen 72 uren, niet alleen voor gevechts doeleinden doch ook om het hoofd te bieden aan de normale gevaren van scheepvaart en zee. Met het oog op de houding der autoriteiten van Uruguay en zijn verantwoordelijkheid voor de levens van duizend man was de eenige weg, welke hem overbleef, de redding voor te berei den van de bemanning en als protest het schip op te blazen in de buurt van de haven van Montevideo. HYDEPARK 18 December (Havas). Presiden: Roosevelt is gisteren den geheelen middag thuis gebleven teneinde steeds bereikbaar te zijn voor het ministerie van buitenlandsche zaken en om zoo mogelijk per radio iets op te vangen van de „Grai Spee". Hij weigerde iets te zeggen toen hij vernam, dat het schip door de bemanning tot zinken was gebracht. Havas constateert dat thans een einde is gekomen aan de bezorgdheid in Amerikaansche diplomatieke kringen, dat een nieuwe zeeslag zou worden gele verd binnen de veiligheidszone, welke is vastge steld op de conferentie van Panama. Het vraagstuk van een overtreding van de bepa lingen van deze conferentie is evenwel nog niet geregeld. Dat moet het onderwerp vormen van diplomatieke besprekingen tusschen de staten van het Amerikaansche werelddeel. Wel merkt men op, dat het niet in de bedoeling ligt een vloot te zenden om deze veiligheidszone te doen eerbiedigen. Naar te Santiago de Chili vernomen werd heeft Brazilië de leiding genomen in een nieuwe actie om de Amerikaansche landen te vereenigen achter een krachtiger en meer doeltreffende neutraliteits politiek. De minister van Buitenlandsche Zaken van Bra zilië, Aranha, heeft reeds nota's gewisseld met zijn ambtgenoot van Chili, Ortega, waarin de wensch der beide landen wordt uitgesproken een herha ling te vermijden van de gevechtshandelingen zoo als in de wateren van Uruguay is geschied door Britsche kruisers en het Duitsche vestzakslagschip „Admiral Graf Spee". Duitsch protest. De Duitsche gezant te Montevideo heeft in op dracht van de rijksregeering bij de regeering van Uruguay geprotesteerd, omdat zij aldus het Duitsche Nieuwsbureau aan het beschadigde oorlogsschip „Admiral Graf Spee" onder de meest flagrante schending van het internationale recht en gebruik, de overeenkomstig de omstandigheden vanzelfsprekende termijn tot herstel der zeewaar digheid geweigerd heeft. United Press verneemt uit Montevideo dat vier leden van de bemaning van de „Graf Spee" aan boord van het Duitsche vrachtschip „Tacoma' door de havenpolitie der stad in arrest zijn geno men. De beschuldiging tegen hen luidt dat zij de „Graf Spee" in de lucht hebben laten vliegen, het geen geschiedde op last van commandant Langs dorff. Zij zullen tot het èinde van het onderzoek vastgehouden worden. Het verluidt dat ook kapitein Langsdorff gedu rende korten tijd in arrest is geweest. Hij zou ech ter op last van het ministerie van buitenlandsche zaken van Uruguay vrijgelaten zijn. De correspondent te Montevideo van de „New York Times" meldt, dat ook de kapitein van het Duitsche schip „Tacoma" in hechtenis is geno men, omdat hij zonder verlof met zijn schip is uitgevaren. De manschappen van de „Graf Spee" aan boord van de „Tacoma" zouden volgens hem zijn geinterneerd. Rapport van Engelsche duikboot. LONDEN, 18 December (Reuter.) De admiraliteit heeft het volgende commu niqué uitgegeven „De secretaris der admiraliteit deelt mede, dat ZM.'s duikboot „Ursula" rapporteert, dat zij Don derdag 14 December j.l. een Duit schen kruiser van de Keulen-klasse aan de monding van de Elbe tot zinken heeft gebracht. De kruiser werd beschermd door zes Duitsche torpedojagers." Van gezaghebbende Engelsche zijde wordt ver nomen. dat de torpedeering van een Duitschen kruiser door de Britsche duikboot „Ursula" geen verband houdt met de mededeeling der admirali teit van vier dagen geleden, dat de duikboot welke de „Bremen" had waargenomen, een onderzeeër tot zinken had gebracht en een vijandelijken kruiser had getorpedeerd. Liz Vermoedelijk wordt in bovenstaand bericht bedoeld de „Köln", een der drie kruisers, die de „Königsberg-klasse" vormen en van welk type wij hierboven een afbeelding geven. Tot deze klasse behooren n.l. de „Königsberg", gebouwd in 1927, de „Karlsruhe", gebouwd in '927 en de „Köln", gebouwd in 1928. Deze kruisers verplaatsen 6000 ton en hebben een bemanning van ongeveer 550 koppen. Hun lengte bedraagt 554 voet. Zij voeren elk 9 kanonnen van 15 c.M. en 4 van 8 c.M., ter wijl zij bovendien over 18 machinegeweren en 12 torpedoUnceerbu&en beschikken. Afm. 30/50 2.30 20/30 2.50 16/20 2.15 per H.L. franco bergplaats. ALLE SOORTEN UIT VOORRAAD LA MINUTE TE LEVEREN I In verband met de komende 3 Zondagen wordt U beleefd verzocht vooral deze week tijdig Uw brandstoffen te bestellen. (Adv Ingez. Med.) De vorst, welke nog maar zeer kort geleden is begonnen en ook nog niet erg fel is geweest, legt aan de binnenvaart reeds groote moeilijkheden in den weg. De zeilscheepvaart op het IJselmeer is onmogelijk geworden, maar ook motorbooten ondervinden reeds zeer veel hinder van het grondijs, dat zich in uitgestrekte velden begint vast te zetten. Het ijs heeft helaas reeds slachtoffers gekost In Zaandam is een negen tienjarige jongen door het ijs gezakt en verdronken en in Friesland zijn twee kinderen uit één gezin om het leven gekomen. De haven van Enkhuizen ligt opgehoopt met schepen, die daar een veilig toevluchtsoord heb ben gezocht. Een kraan van de N.V. Neptunus, die van Hoek van Holland buitenom naar IJmui- den was gebracht en verder binnendoor naar Delfzijl zou gaan, heeft men met behulp van vier sleepbooten nog de Enkhuizensche haven weten binnen te sleepen. De haven van Monnikendam was Zondag ge heel toegevroren, zoodat de boot der Noord-Zuid- Hollandsche Tramweg Maatschappij, wel'ke hier onder normade omstandigheden binnenvaart, een anderen weg moest nemen.. Zij voer naar de Noordzijde van den Waterlandschen Zeedijk onder Volendam, om enkele passagiers af te zetten en keerde teen terug naar Marken. Het grondijs bezorgt op dit traject echter veel last. Daarom bleef de tramboot na dezen eenen tocht van Zondagochtend omstreeks elf uur in de haven van Marken liggen. In normale omstan digheden wordt deze dienst zevenmaal per dag onderhouden. Voor de met verlof naar huis keerende militairen beteekende dit, dat zij aan den vasten wal moesten blijven. Maandagochtend zullen de Markers zonder twijfel weer probeeren aan den dijk te meren Of zij hun doel zullen bereiken, is gezien het opkomende grondijs, zeer twijfelachtig. Het ijs langs den Zeedijk tusschen Monnikendam en Volendam was voor schaatsenrijders nog niet be rijdbaar. De haven van Durgerdam ligt reeds geheel dicht. Te Betterwird nabij Dokkum zijn Zon dagmorgen een achtjarig zoontje en een twaalfjarig dochtertje van den landbouwer Hoitsma door het ijs gezakt van een slootje in de nabijheid van de ouderlijke woning, alwaar zij aan het spelen waren. De ouders, die de kinderen na korten tijd misten, gingen zoeken. Zij zagen in het ijs een gat, waarin een mutsje vsui een der kinderen dreef. Men slaagde erin de kinderen door dit gat op te halen. Dr. Blanksma uit Dokkum die spoedig ter plaatse was kon slechts den dood bij beiden constateeren. De lijkjes zijn naar dc ouderlijke woning overgebracht. Zondagmiddag om half vier begaven zich de gebroeders Henk en Gerrikt Verbeek op de circa vijftien meter breede Gouw te Zaandam teneinde daar schaats te rijden. Zij hadden reeds een vrij groote afstand afgelegd, toen zij door het ijs zak ten. Op hun hulpgeroep kwamen menschen toesnellen, die den jongen van zestien jaar, spoedig op het droge had den gebracht. De oudste evenwel, die negentien jaar is, was reeds onder het ijs en in de modder geraakt. Met een red- dingshaak wist men hem na eenigen tijd eveneens op het droge te brengen, doch de levensgeesten bleken reeds te zijn ge weken. Het woord is aan Thoreau: Een mensch is rijk naar verhouding van hetgeen hij missen kan. Nog enkle dagen, dan begint er Ook alweer officieel de winter, Hij zal ons waarlijk niet verrassen, Reeds dekt het ijs de stille plassen, De winter heeft in steden, dorpen, Zijn schaduw al vooruit geworpen. Hoewel er velen zich verblijden, In het vermaak van schaatsenrijden. En dus de vorst verheugd begroeten, Te velen moeten 't ook weer boeten, In deze plotselinge koude. Als 't pogen om zich warm te houden, Op een illusie uit moet loopen, Daar zij geen brandstof kunnen koopen En rillen moeten bij gebreke Aan warme kleeding, wollen deken..,. Gij die u wèl goed kunt verwarmen, Vergeet nu niet de Stille Armen, Denkt, aan uw warmen haard gezeten Na uw verwarmend, sterkend eten Aan al wat zij moeten ontberen, Nu weer de vorst is gaan regeeren. Zendt uit uw menschelijk erbarmen Een gave voor de Stille Armen. Die, aan dit vriezend weer gemeten, Een vorst-elijke daad mag heeten. Verantwoording giften Stille Armen, pag. 2, 5de kolom. GEOPEND, OOK 's AVONDS. Inlichtingen: Telefoon 29012 en 28477 (Adv. Ingez. Med.) BREDERODE EN EINDENHOUT DOORLOOPEND GEOPEND Tarieven in de advertentiekolommen. Inl. SPORTHUIS HAARLEM, Telef. 12215 (Adv. Ingez. Med.) TELEGRAAFVERKEER MET DUITSCHLAND. Telegrammen met betaald antwoord bestemd voor Duitschland zijn tot nader order niet meer toegelaten. DE STRIJD VAN HET FINSCHE VOLK. In dit nummer (op pag. 3) geeft onze correspondent te Stockholm, Charles G. Behrens, een aangrijpende beschouwing over den strijd dien het Finsche volk voert tot behoud van zijn vrijheideen strijd waarin ook grijsaards, vrouwen en zelfs kindferen hun taak vervullen en waarin ieder stukje weg, ieder huis, ieder bruggetje dat ontruimd moet worden, eerst door de Finnen wordt vernietigd. Als de Russen Finland zouden veroveren, zal het een totaal verwoest Finland zijn. Rusland heeft zich misrekend in den tegenstand. Wij bevelen dit artikel in de belang stelling van den lezer aan.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1