Haarlem's Dagblad
Russische luchtmacht doet aanvallen
Herleving der Opera?
Ijsvermaak.
Duikboot torpedeert
Zweedsch schip.
IJsslachtoffers.
Twee Russische divisies
met omsingeling
bedreigd
Na een maand oorlog
in Finland.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17344
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant.
Uitgaven en Atg«m. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
Wenst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 4 Januari 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Enkele dagen geleden h§eft het Nederlandsch
Opera Ensemble hier een uitvoering gegeven van
Beethovens eenige opera, Fidelio, die eigenlijk
een heel bijzondere muzikale gebeurtenis was,
Want Haarlem had alweer in jaren geen opera
gehad. Het weerzien was blij bovendien. De diri
gent Karei Mengelberg, een familielid van den
grooten Willem, bleek uitstekende solisten en een
goed koor meegebracht te hebben, de H.O.V. ver
vulde de orkestrale taak op waardige wijze en
dus kon de critiek zich in lofspraak uiten. Daarbij
werden Nederlandsche zangers en zangeressen
geprezen die met uitzondering alleen van
Liesbeth PoolmanMeissner onzen criticus
tevoren totaal onbekend waren. En dit met in
begrip van den naam van die zangeres, herinnert
levendig aan den vorigen oorlog in Europa. Toen
herleefde immers de Nederlandsche Opera ook.
Vele artisten die, door hun Nederlanderschap, in
het buitenland hun emplooi waren kwijtgeraakt,
keerden naar het vaderland terug en met ver
bazing ontdekte dit hoeveel uitstekende opera
krachten het had voortgebracht. Er had toen
al wel eens een verhaal de ronde gedaan over de
uitvoering van een opera te Bordeaux, waarbij
men „velerlei" sterren met velerlei uitheemsche
namen had geëngageerd, en toen zij bijeen kwa
men ontdekten zij dat zij allemaal Hollanders
waren. Maar nou jadat maakte alleen den
snel-vervliegenden indruk van een goed ver
haaltje. De oorlogstijd 19141918, waarin Koop-
man's Nederlandsche Opera triomfen vierde, be
wees pas de werkelijkheid. En tot de zangeres
sen die Nederland toen ontdekte behoorde ook
Liesbeth PoolmanMeissner.
Maar in dien vorigen oorlogstijd stond de Opera
er overigens heel wat minder slecht voor in ons
land als nu het geval is. Velen zullen zich nog „de
Italianen" uit dien tijd herinneren, met hun
schilderachtigen, be-bakkebaarden Hollandschen
directeur, Cavalier© de Hondt. En die groote
vertolkster van het Italiaansche bel canto, de
sopraan Cesaretti, die helaas was het niet in
1915? rampzalig omkwam toen het Engelsche
stoomschip Sussex in het Kanaal getorpedeerd
werd. Velen zullen zich ook de Fransche Opera
in Den Haag herinneren, onder directie van Leo
pold Roosen die zelf haar eerste bariton was
en de sopraan Emma Luart en anderen. De muzi-
kaal-dramatische kunst leefde toen nog sterk in
ons land.
Het is er nu al sinds vele jaren droevig mee
gesteld. Weer schijnt een oorlog haar de kans
op herleving te zullen geven. Het is een kwade
wind die niemand iets goeds toeblaast, zegt een
Engelsch kernwoord en hier vindt het een van
zijn bewijzen. Ons vaderlandsche muziekleven zal
er zeer mee gebaat zijn als de opera herleeft.
Onlangs heeft de Wagner Vereeniging aan haar
leden laten weten dat zij, door den oorlog in de
onmogelijkheid verkeerend om haar gebruikelijke
verzameling buitenlanders voor haar twee of drie
opvoeringen bijeen te brengen, het met het Ne
derlandsche Opera Ensemble zou gaan wagen.
Natuurlijk beteekenen die paar Amsterdamsche
uitvoeringen geen herstel van de Nederlandsche
muzikaal-dramatische kunst, maar zij geven haar
een soort van opperste sanctie in het eerste va
derlandsche bedevaartoord van de Muze. Als de
Wagner Vereeniging en de met haar samenwer
kende groote organisaties deze drieste daad door
staan, deze waaghalzerij om het met landgenoo-
ten aan te durven, krijgt de opera een nieuwe
kans in Nederland en zal zij ook een groot publiek
kunnen bereiken. Hetgeen van des te grooter be
lang is omdat deze kunstvorm altijd sterk tot de
massa heeft gesproken en zich allerminst moet
bepalen tot eenige „selecte" opvoeringen voor
een uitverkoren publiekdat overigens als
regel heel wat snobistischer is ten aanzien van
de nationaliteit der kunstenaars dan de een
voudige muziekliefhebber. Die vraagt meer be
paaldelijk of het mooi is en hem ontroert en als
de zanger dan Van den Berg inplaats van
Del Monte, DUmont of Berger heet, verheugt
hem dat omdat het een landgenoot is, inplaats
van dat hij hem er minder om vindt.
Ik geloof dat de opera een belangrijke kunst
vorm is en dat wordt dan ook door haar meer
dan drie eeuwen oude geschiedenis en door het
feit, dat de meeste groote componisten zich ook
aan haar gewijd hebben, wel bewezen. Mozart,
Wagner, Verdi, Gounod, Bizet, Richard Strauss,
Moussorgsky, Tschaikowskyik zal ze niet alle
gaan opnoemen. Ik geloof dus dat ons muziek
leven leelijk verarmd is door het vrijwel verdwij
nen van de opera uit Nederland het korte drie-
maandsche seizoen van de Italianen is nu ook al
opgeheven en dat zoowel onze jonge musici als
alle werkelijke muziekliefhebbers daar veel mee
missen.
De sprookjessfeer als ik haar zoo algemeen
aanduiden mag, is niet de sterkste scheppings
vorm van onzen volksaard, maar wij kuhnen haar
slecht missen, vooral in een tijd van groote zor
gen en ontwrichting. Misschien ligt hierin ook wel
een verklaring van de herleving van de opera in
oorlogstijd. En laten degenen, die minachting
voelen voor een kunstvorm die sterk tot de een
voudige maar diepe roerselen van het menschen-
hart spreekt, dat dan maar blijven doen. Zij alleen
hebben ongelijk, want zij alleen zijn er armer
door. En zoowel een Carmen als een Boris Godou-
nov, niet minder een Aïda zouden hun de waar
heid kunnen doen ontdekken van een ander
Engelsch kernwoord: „Er is weinig dat de rede
met zooveel zekerheid en gemak kan ontdekken
als haar eigen ontoereikendheid". Waarbij Jeremy
Collier, die dit opschreef, nog niet eens aan
snobisme dacht, dat troüwens niet onder het
hoofdstuk Rede gerekend mag worden.
't Is voor de Bilt weer lastig
In dezen wintertijd,
Het weer is weer standvastig
Van onstandvastigheid.
't Kan dooien en 't kan vriezen,
Als je voorspellen moet,
Moet je den moed verliezen,
Je hebt het zelden goed.
Ze heeft nu niet te klagen,
De ijsbeluste jeugd,
Het zijn vacantiedagen
Vol schaatsenrijdersvreugd.
En moeder laat ze schieten.
Het is een fijne sport,
Waarvan ze zoo genieten
En waar je flink van wordt.
Maar dat kan niet verhindren.
Dat j' op ze letten moet,
Past. ouders, op uw kindren
Niet alle ijs is goed.
Twintig opvarenden vermist
Het Zweedsche stoomschip ,J3varton",
metende 2475 ton, is Woensdag door een
Duitsche duikboot getorpedeerd buiten de
Noordkust van Schotland. Het schip zonk in
anderhalve minuut. Twintig leden der be
manning worden vermist, elf overlevenden
begaven zich op een vlot en werden gered
door een reddingboot.
Voorts wcrdt uit New York gemeld dat Mackay
Radio een S.O.S.-bericht opgevangen heeft van
het Zweedsche schip „Kiruna" (5.400 ton), dat
mededeelde, langzaam te zinken, tengevolge van
een aanval door een Duitsche duikboot op 500
mijl ten Noorden van de Azoren.
De reeders te Stockholm hebben bericht ent-
vangen, dat de „Kiruna" niet het stoomschip kan
zijn, dat bij de Azoren noodseinen heeft uitge
zonden.
De „Kiruna" bevindt zich elders.
Twee jongens te Sint Jacobi-
parochie verdronken.
Woensdagmiddag zijn twee jongens, de 18-jarige
H. Bouma en de 16-jarige W. de Jong, beiden uit
Sint Jacobiparochie, bij het schaatsenrijden op de
Blikvaart aldaar door het ijs gezakt en verdron
ken. Er waren nog meer schaatsenrijders op de
Blikvaart toen het ongeluk gebeurde, doch deze
bevonden zich op verren afstand van de plaats
waar de jongens door het ijs zakten. Hun aandacht
werd plotseling getrokken door de drenkelingen,
die luidkeels schreeuwden. De plek van het onge
luk was evenwel moeilijk te bereiken en zoo duur
de het eenigen tijd alvorens men daadwerkelijke
hulp kon verleenen. Nadat men de jongens op het
droge had gebracht, paste een inmiddels ontboden
geneesheer kunstmatige ademhaling toe, doch deze
mocht geen baat meer vinden.
„Camouflage van Duitsche
goederen."
Reuter verneemt in welingelichte kringen te
Londen dat steeds mer bewijzen voorhanden zijn
..dat sommige firma's in neutrale landen zich
leen en tot pogingen om goederen van Duitsche
herkomst als neutrale goederen te camoufleeren"
De noodige stappen worden genomen om vervoer
van dergelijke goederen te stuiten.
Havensteden aan de Bothnische Golf
gebombardeerd.
Havas meldt uit Helsinki:
De Russische luchtmacht heeft vandaag
aanvallen op Abo en Kemi aan de Bothni
sche Golf gedaan.
Bijzonderheden zijn niet bekend. Perso
nen die van deze steden kwamen, hebben
verteld, dat de bevolking als gewoonlijk
blijk gaf van de grootste kalmte en dat de
Russische luchtmacht, onder het voorwendsel
de havens te bombardeeren, voortdurend de
burgerbevolking onder vuur neemt.
Volgens inlichtingen uit bevoegde krin
gen is het door de Finnen op de Russen
buitgemaakte oorlogsmateriaal vrijwel on
bruikbaar.
De tanks verkeeren in slechten staat en
zijn voor het grootste deel niet te herstellen.
De vliegtuigen zijn onbruikbaar, doch soms
heeft men iets aan de onderdeelen.
Het Finsche legerbericht van Woensdag luidt:
„Te land: de gewone bedrijvigheid der Rus
sische artillerie op de Karelische landengte. Bij
de rivier de Paipale is het Russische geschut
vuur in den loop van den ochtend heviger ge
worden, als voorbereiding van een aanval duurde
het tot 13 uur voort. De aanval der infanterie
was zeer heftig en werd met zware verliezen voor
de aanvallers afgeslagen, onder het vuur van
Finsche artillerie en infanterie.
In den avond is ook een aanval ondernomen
ten noorden van Hatjalathenjarvi: deze werd
eveneens afgeslagen. Ten noorden van het La-
dogameer werd den geheelen dag gevochten om-
een militair steunpunt. Bovendien werd groote
acaviteii van geschut en patrouilles gemeld. Bij
Aittojoki hebben de Finsche troepen een met
machinegeweren versterkte Russische compag
nie vernietigd. De Russische tegenaanvallen
werden afgeslagen. Bij Raate in de buurt van
Suomussalmi hebben de Finsche troepen vijf
tanks en twee gevechtswagens vernield. In den
sector Juntasrata hebben zij den linkeroever van
het Kokojarvi-meer bereikt. Overigens geen
nieuws van het front.
Ter zee: aan de kust van het Ladogameer heb
ben zich kleine gevechten voorgedaan. Wegens
den storm en den sneeuwval waren de militaire
operaties van vrijwel geen beteekenis. ij
In de lucht: Ten aanzien van de algemeene
activiteit niets van belang te melden. Op 2 Ja
nuari zijn volgens vaststaande berichten drie
Russische vliegtuigen neergeschoten".
Volgens het Italiaansche persbureau Ste-
fani is het Finsche'leger in den noordelijken
sector er in geslaagd opnieuw een front te
vormen van jeniskoski aan de Noorsche grens
tot de Tondras en moeraswouden aan de
oostgrens. Andere, zeer belangrijke Finsche
eenheden hebben geheel den grooten weg
van Rovaniemi naar Petsamo bezet.
In het laatste legefbericht van het hoofd
kwartier van het militaire district Leningrad
wordt medegedeeld, „dat zich op 3 Januari aan
het front niets belangrijks heeft voorgedaan".
Russische troepentrein verongelukt?
De Finsche kranten publiceeren een bericht
uit Riga, volgens hetwelk op den spoorweg naar
Moermansk een Russische troepentrein ver
ongelukt is. Een groot aantal soldaten zou daar
bij om het leven gekomen zijn. In Leningrad
gelooft men, aldus het bericht, dat het ongeluk
is veroorzaakt door sabotage of door het opbre
ken van de rails door Finsche skipatrouilles.
Te weinig rust en slaap.
De militaire correspondent van de „Times"
in Finland schrijft, dat de Finnen op acht
fronten tegenstand bieden aan de invallers.
De Finnen zijn evenwel meer bevreesd voor
de gevolgen van gebrek aan rust en slaap
voor hun troepen, dan voor de aanvallers.
Een moeilijk vraagstuk voor de Finnen is ook
de munitievoorziening. In sommige sectoren is
bevel gegeven de munitie te sparen en eerst te
schieten, wanneer de Russen zoo dicht genaderd
zijn, dat het bijna niet meer mogelijk is mis te
schieten.
De Finnen zeggen verder, dat hun legerberich-
ten steeds aan den voorzichtigen kant worden
gehouden en niet overdrijven.
Afgesneden van hun
ravitailleeringsbases
Finsch bombardement op Oesel?
STOCKHOLM, 4 Januari (Havas). De cor
respondent van de „Social Deinokraten" in
Finland bericht dat twee Sovjet Russische
divisies bij Aglajarvi op het punt staan om
singeld te worden De toestand van de Rus
sen in dit moerassige gebied is zeer ernstig,
aangezien zij van hun ravitailleeringsbases
zijn afgesneden. De Russische verliezen aan
het geheele front zijn enorm groot in verge
lijking met de Finsche verliezen. Bij Suomos-
salmi zijn slechts 100 Finnen gesneuveld te
gen duizenden Russen.
Ook de Finsche luchtmacht is actief. Het is zeker
dat de luchtmacht heeft geholpen bij het vernie
len van den spoorweg naar Moermansk. Op een
brug, welke door de Finnen werd vernield, is een
geheele trein met tanks in een rivier gevallen.
Bovendien hebben Finsche vliegtuigen millioenen
pamfletten uitgeworpen.
Volgens niet bevestigde geruchten zouden
de Finnen de Russische bases op het Estland-
sche eiland Oesel hebben gebombardeerd.
Dit laatste wordt ook gemeld door het Zweedsche
blad „Svenska Dagbladet". De bases zouden ge
heel verwoest zijn.
Webb Miller, de correspondent van United Press
bij de Finsche troepen, zegt dat indien deze be
richten juist zijn, de bombardementen voor
Woensdag moeten hebben plaats gehad, aange
zien elke luchtactie bij Oesel de beide laatste da
gen onmogelijk is geweest tengevolge van de
sneeuwstormen.
Voedseltekort te Leningrad en
Moskou?
De zender te Rome verspreidde een bericht uit
Tallin waarin melding wordt gemaakt van ern
stige ongeregeldheden te Leningrad, die veroor
zaakt zijn door een voedseltekort, na de ver
zending van voorraden naar de Russische troe
pen bij de Finsche grens.
De omroeper deelde verder mede dat ook uit
Moskou berichten zijn ontvangen over soortge
lijke ongeregeldheden.
Fransclie jachtvliegtuigen schieten
twee Duitsche toestellen neer.
Woensdagavond deelde het Fansche leger
bericht mede:
„In den loop van den dag hebben onze pa
trouille- en verkennings-afdeelingen op ver
schillende punten van het front haar taak
met succes volbracht. Laat in den ochtend
hebben onze jagers twee vijandelijke vlieg
tuigen neergeschoten".
Vanmorgen werd medegedeeld dat ge
durende den nacht niets te melden viel.
Het woord is aan
Paul Brulaf:
Men moet volharden. Dezelfde weg,
trouw gevolgd, leidt altijd tot iets.
„Alle Russische offensieven
mislukt".
Na een maand van verwoede gevechten
kan men zeggen, dat de Finsche troepen op
de Landengte van Karellë zich overal ge
handhaafd hebben op de linies, die van de
rivier Vuoksi uitgaan en door verscheidene
meren in het midden en westen van de Land
engte van Karelië loopen. zoo meldt Havas
uit Helsinki. Men schat, dat alleen in dezen
sector van de Karelische Landengte de Rus
sen ongeveer duizend tanks in het veld heb
ben gebracht. Het Sovjet opperbevel heeft
verscheidene malen versche troepen in den
strijd geworpen, doch de aanvallers werden
steeds met groote verliezen teruggeworpen.
In het bijzonder in den strijd tegen de gemoto
riseerde en gepantserde strijdkrachten is de
Finsche taktiek uitstekend gebleken. Tot dusver
zijn op de verschillende fronten meer dan 400
tanks door de Finnen vernield of buitgemaakt,
het meerendeel hiervan op de Landengte van
Karelië. De Finnen achten het dan ook hoogst
waarschijnlijk, dat zij in de toekomst met succes
tegenstand zullen kunnen blijven bieden, zelfs
als de vijand zonder ophouden aanvalt en zelfs
als de Russen door een hevig artillerievuur wor
den gesteund.
Op de Landengte van Karelië zoekt de vijand
vooral zijn heil in een stellingsoorlog. Aan de
andere fronten daarentegen was het een bewe
gingsoorlog. In het begin beperkten de Finnen
er zich toe, den Russischen troepen moeilijkheden
en verliezen te berokkenen om hun opmarsch te
vertragen. De Finnen trokken terug en ver
schansten zich in tevoren gereed gemaakte stel
lingen. Van deze stellingen uit hebben zij met
succes tegenaanvallen ondernomen en zijn zij
erin geslaagd, een groot gedeelte van het ver
loren terrein te herwinnen. Alle Russische offen
sieven in de eerste maand van den oorlog zijn
volkomen mislukt.
Ter zee heeft de kustartillerie, die naar men
weet voor Finland van groote beteekenis is, de
Sovjet-marine op eerbiedigen afstand van de
kusten gehouden. In de Finsche Golf begint het
ijs zich thans vast te zetten en de Sovjet-marine
ziet zich derhalve in haar vrijheid van optreden
beperkt.
Wat de Finsche artillerie op de landengte van
Karelië betreft, deze heeft belangrijke voordeelen
boven de Sovjet-artillerie in verband met de
kennis van het terrein. Zij kan de punten op
sporen. waarvan verwacht kan worden, dat zij
zullen worden benut om het zware Russische ge
schut in stelling te brengen. Dit verklaart waar
om het Russische lange-afstandgeschut sedert
eenigen tijd heeft gezwegen.
Opzet der luchtaanvallen mislukt.
De Russische luchtstrijdkrachten hebben blijk
baar door het bombardeeren van steden en dor
pen in het achterland de Finsche bevolking wil
len demoraliseeren. Het is thans duidelijk dat
dit doel niet is bereikt. Telkens wanneer de
Sovjet-luchtmacht militaire objecten bombar
deerde, kon zij dit slechts van zeer groote hoogte
doen en richtte zij geen noemenswaardige schade
aan. De door het Finsche luchtafweergeschut be
haalde resultaten overtreffen alle verwachtingen.
Van haar kant heeft de Finsche luchtmacht,
hoewel het aantal en de snelheid der toestellen
bescheiden zijn, den Russen groote verliezen toe
gebracht.
Men schat, dat 150 Russische vliegtuigen,
hetzij door het luchtafweergeschut of door
de Finsche jagers zijn neergehaald, ongere
kend nog de toestellen, die in de wouden
terecht zijn gekomen en pas veel later ge
vonden zullen worden.
INSTALLATIE OUDERRAAD.
Donderdagavond 11 Januari a.s. heeft ten
Stadhuize te Haarlem de eerste vergadering, ter
installatie, van den Ouderraad plaats.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
In de Poolkoude, welke over Finland ligt, wordt, ondanks de lage temperatuur, de strijd tegen de Russische agressie onverminderd voortgezet. Het
Finsche leger maakt voor het transport ran materiaal veelvuldig gebruik van sleden, welke door paarden getrokken worden.
HAARLEM EN OMGEVING
Pag.
Deken Sondaal treedt af, pastoor Melchers
volgt hem op. 6
Ijsvermaak in Haarlem en omstreken 6
BINNENLAND
Miltvuur bedreigt onzen veestapel. 3
Ook de kleine grondgebruikers krijgen een
duurtctoeslag. 3
Minister de Man is van oordeel, dat in ons
land iets meer aan O. en O.-werk wordt ge
daan dan in België. 4
BUITENLAND
Twee Russische divisies zouden in Finland met
omsingeling worden bedreigd. 1
De Russische luchtmacht doet aanvallen op
Finsche havensteden. i
Roosevelt sprak in zijn rede voor het Con
gres over de vredestaak der Ver. Staten. 5
j De Iersche regeering krijgt volmachten ter
handhaving van de orde. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Herleving der Opera? 1
Mr. E. Elias: Ik ontdekt Amerika. 3
Mr. J. M. Fuchs: Lofliederen op Haarlem. 4
II. D. Vertelling: Peter Dame verliefd. 4
Van een bijzonderen correspondent te Parijs:
Europa in de toekomst. 5
Voor de Vrouw. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 7
LAATSTE BERICHTEN Qf