Ons volk paraat
Een laatste groet.
zijn onafhankelijkheid te verdedigen
NIEUWS IN 'T KORT.
WINTERSPORT-FLIRT
ITERDAG 13 JANUARI 1940
H A A R E E M'S DAGBCAD
Het is een oud Weensch gebruik vrienden en
goede bekenden, als het eenigszins kan, mondeling
nieuwjaar te gaan wenschen. En als men dan nog
zegt: „A langs Leben und a guats Jahr", dan heeft
men alles gedaan, wat men als Weener kan doen
aan Nieuwjaarsbeleefdheid en -hartelijkheid. En
daar men, Weener gebleven in hart en ziel, hier in
Holland heel veel en heel goede vrienden en ken
nissen heeft, bracht de jaarswisseling tochten langs
vele wegen. Zij leidden naar Santpoort, waar het
nu wemeld van recruten op vurige rossen en naar
Heemstede met zijn grimmig bewaakt Groenen-
daal, naar de eenzaamheid van het stoïcijnsch stille
Aerdenhout met zijn van de wereld afzijdige villa's
en naar het ook in den winter vriendelijke Bloe-
mendaal, Voor den eersten keer leerde ik de lusten
en listen van de fiets bij winter kennen, en reed
nog tamelijk onzeker op de met ijs bedekte paden,
volg zorg ook. daar het overgevoelige, arglistige
roode achterlicht steeds weer den dienst weigerde.
Zoo had ik mjj, al nieuwjaar-wenschend, aan
menigen gezelligen haard rondom Haarlem ge
warmd en ondervonden, hoe versterkend na een
ijzigen rit zoo'n kopje sterke thee kan zijn. Ik had
ook met warme bewondering gekeken naar al die
bloemen, die het daar overal „in wintertijd" zoo
prachtig doen: Ik zal nooit meer de wintemarcissen
vergeten, die in ondiepe schalen op hun lange,
groene stelen uit de witte kiezel opschieten en zich
bovenaan wit ontplooien, als vroege lenteboden,
terwijl de ijsbloemen van den strengen winter op
alle ruiten glinsteren.
Nu nog naar Zandvoort.
Het is heerlijk rijden door de lanen om Kraantje
lek, al zijn ze nu ook in ijs verstard en grauw. Het
is stil en alleen zoo nu en dan krassen de raven
en krijschen de meeuwen. Of er komt plotseling
juichend een wilde troep jongens uit het donker
van een door elzen overschaduwd, prachtig bevro
ren boschvijvertje te voorschijn. Nog steeds treurt
men om de edele, oude boomen van de Laan, die
vooral bij '„Duinlust" een idylle geschapen hadden.
Nu maakt dit stuk weg den indruk van een straat
door een steppenlandschap. Tot de duinen steeds
hooger worden en de prikkelende, zilte zeewind
merkbaar wordt.
In deze maanden is Zandvoort een vriendelijk
dorp. Ook de uitzichttoren met zijn groen reclame-
licht kan geen mondaine illusies wekken. Hier
wonen nu visschers en zeevaarders als in ouden
tijd. Dan wordt het uitzicht ruimer. En telkens,
hoe dikwijls men de zee ook ziet, is zij weer een
openbaring.
Dus rijd ik den Zuid-boulevard af en ga dan er
gens, waar een mooi uitzicht is, zitten om deze
indrukken te verwerken. Dit is nu dus slagveld
no. 1. Maar de zee is als altijd, golvend en einde
loos wijd. Alleen dat er gings bij IJmuiden geen
schepen voorbijgaan, dat de vuurtorens niet lich
ten en er geen rookpluim achter den horizon ver
dwijntEn dat er hier en daar een soldaat
loopt. Maar het zand en de golven, de hemel en de
sterren zijn eeuwig dezelfde.
Eigenlijk is dit ook een nieuwjaarsbezoek, een
deftige visite bij Neptunus en ook een bezoek bij
ons zelf, bij het beste in ons zelf: een bezoek bij
de wijde verten, bij de vrijheid waarin men ruimer
adem haalt.
Het wordt donker, de lichten gaan aan, de zee
wordt somber, de sterren helderder.
Er is nog één bezoek af te leggen op den terug
weg.
Het vriendelijke huisje is bekend, er is daar me
nig vertrouwelijk gesprek gevoerd. Nu al sinds
lang niet meer. Waarom eigenlijk niet? Den éénen
keer was men zelf op reis. een anderen keer was
het huisje gesloten en waren de gordijnen dicht;
dan weer had men geen tijd, was misschien laat en
vermoeid van het zwemmen teruggekeerd, in een
vreemde auto voorbij geflitst. Eigenlijk was het
in het voorjaar de laatste maal geweest, in het
stille huis, bij de dame met het grijze haar en de
heldere oogen. Maar nu: ,.A langs Leben
De fiets wordt tegen een boom gezet, ik bel aan.
De slaapkamer boven is verlicht, ze leest zeker.
Het licht boven de huisdeur gaat aan.
Wat is dat?
Op de deur staat een andere naam
Op de verbaasde vraag antwoordt het dienst
meisje, dat die dame al drie maanden geleden
verhuisd is. Naar de stad.
Ik wil graag het nieuwe adres weten. Het meisle
moet het gaan vragen.
Mevrouw laat zeggen, dat die dame twee dagen
geleden gestorven en juist vandaag begraven is.
Ze woonde het laatst
Ik hoor het adres niet meer. Ik weet, waar ze
nu woont. Ik sta beschaamd met mijn nieuwjaars-
wenschen. Beschaamd ook, dat ik zoo lang niet
hier geweest ben. In het voorjaar hadden we nog
achter in den tuin gezeten en had zij mij vol trots
haar crocussen laten zien.
Jaren geleden, tientallen jaren zijn het nu al,
toen ik als student in Holland was, woonde ze nog
in Bloemendaal, in een klein, maar feestelijk huis.
met haar dochters en de jongens om zich heen, de
tuin vol rozen en de salon vol muziek.
We speelden veel samen. Tschaikowsky, de Pa-
rhétique belachelijk, om dat vierhandig ook
maar oppervlakkig tot uitarukking te willen bren
gen; toch. als men de muziek door en door kent,
als een herinneringWe werden warm onder
het spelen. En al de symphonieën van Schubert,
waar het Oostenrijksche hart in klopt, de eerste
met haar „göttliche Langen", de „Tragische" met
haar verborgen demonie. Als we begonnen was
het nog licht en als we de klep sloten stonden de
sterren aan den hemel. Toch waren het toen lange
zomersche dagen.
Nu stond wel de zwarte vleugel in het kleine
huis. Ik had hem gezien en gegroet, en we wilden
ook weer spelen. Het ging anders. Ook met mijn
24ede wenschen ben ik te laat gekomen. Maar ik
geeft het niet op en zet ze om in andere. Tijdlooze.
H. St
Gretchen„Zou ik Giovanni kwijt raken nu ik met Iwan meefla
ToeslapTniuls voor het T and- en
Tuinbouw fonds in Noord-Holland.
In overleg met de plaatselijke commissies van het
Toeslagfonds heeft de Bedriifsraad bepaald, dat
binnenkort een eerste uitkeering over het contract-
jaar 19391940 zal worden gehouden.
Voor uitkeering kunnen in aanmerking komen zij,
die in 1939.tenminste 7 weken in dienst waren van
?en of meerdere aangesloten werkgevers. Uitkee-
-ing wordt toegekend voor elk eigen kind beneden
15 jaar, met dien verstande dat een dezer kinderen
buiten beschouwing blijft en voor elk valide inwo
nend kind boven 18 jaar een kind beneden 15 jaar
minder wordt berekend. Voor de berekening van
het aantal kinderen zal de datum van 1 December
1939 worden aangehouden.
Om voor uitkeering in aanmerking te komen ge
lieven rechthebbenden voor 31 Januari a.s. bij de
plaatselijke commissie (waarvan het adres is aan
gegeven op de verklaringen) een verklaring van
hun werkgever(s) in te leveren waaruit blijkt, hoe
lang zij in het kalenderjaar 1939 werkzaam waren.
Bij de inlevering daarvan moet tevens hun trouw
boekje, eventueel ook contributieboekje van hun
vakbond worden getoond.
De hen toekomende uitkeering zal daarna worden
vastgesteld en spoedig worden uitbetaald.
Opgemerkt zij nog. dat aan de aangesloten pa
troons de noodige formulieren zijn verstrekt, zoodat
alle arbeiders zich tijdig om een verklaring bij hun
werkgever(s) kunnen vervoegen. Zij. die om be
paalde reden nog geen uitkeering over 1938/1939
ontvingen, kunnen ook ten behoeve daarvan als1 og
de noodige verklaringen bij de plaatselijke commis
sie inleveren.
Maar ieder moet daarbij zijn volle plicht doen
ra4:orede van
of. de Savornin Lohman
ïof. jhr. mr. B. C. de Savornin Lohman, lid der
jte Kamer en lid van den Raad van Defensie,
Vrijdagavond voor de microfoon van de N.C.
een rede gehouden over het onderwerp „Ne
land paraat".
een tijd van verschrikking en verwarring als
beleven, worden de volken, ook die niet in den
og zïjn betrokken, in den smeltkroes beproefd,
zeide spr. Ook van ons volk zal moeten blij
of het werkelijk waard is als onafhankelijke
e te bestaan. Zijn wij op de hoogte van onze
Beseffen wij diep, wat van ons wordt ge
it. Is Nederland, in den volsten zin des woords,
jat?
a de goedgeslaagde mobilisatie is, aldus spr.,
tort tijdsbestek, wat de verdediging van Ne-
and betreft, naar het oordeel van bevoegde Ne-
andsche en buitenlandsche autoriteiten zooveel
frocht, dat, wat de inrichting van verdedigings-
en wat de geoefendheid van den troep be-
t. een belager onzer onafhankelijkheid er op
i rekenen, op feilen en hardnekkigen tegen-
ij te zullen stuiten. Van overrompeling op kor-
térmijn, van welke zijde ook, zal geen sprake
r kunnen zijn.
=der weet, dat de tegenwoordige oorlog een
enaamd totalitair karakter draagt, dat wil
dat ook de niet-strijder daarin onmid-
ijk is betrokken. Ook de defensie van een
raai land moet met dit nieuwe karakter van
oorlog rekening houden. Derhalve neemt een
van de burgerij ook thans reeds deel aan de
ogsvoorbereiding, door mede te werken aan het
stand brengen van terreinvei-sterkingen aan
istrieele maatregelen, aan de vorming van
iselvoorraden en aan zooveel meer. De proef
de som zou toch eerst worden genomen, als in
laad de oorlogsbrand naar ons land zou over
z
ij mogen hopen en moeten bidden, zoo ver-
;de spreker, dat, mede door een eerlijk en ver-
dig buitenlandsch beleid en door een krachtige
insie-voorbereiding, die ramp ons bespaard zal
ren. Maar, wij mogen ons geen oogkleppen aan-
en en wij moeten steeds met de mogelijkheid
ning houden, dat het ondanks alles anders loo-
Taak der burgers.
oorlogvoerenden betrekking heeft. Over het alge
meen houdt men zich al wel aan dien regel.
Een paraat volk moet tot offers bereid zijn. Het
zou diep beschamend zijn, als niet met opgewekt
heid allereerst door hen, die niet aan het front
staan, materieele offers zouden worden gebracht,
wanneer die straks door de overheid worden ge
vraagd. Offers in geld, offers in economische las
ten, offers in gebruiksbeperkingen, offers in het
afzien van op zichzelf, redelijke hervormingen en
lotsverbeteringen! Ook daarop zal, besloot spreker,
de natie, wil zij werkelijk paraat zijn, zich hebben
voor te bereiden
Spoorwegontvangsten in Nov. 1939
aanzienlijk hooger dan in
November 1938.
De ontvangsten van de Nederlandsche Spoor
wegen over de maand November 1939 bedroegen:
Rezigers en bagage f 4.799.558 (v.j. 4.022.390),
brief- en pakketpost f 341.489 (v.j. 205.000). goe
deren en levende dieren f 4.321.897 (v.j. 3.413.774'
diversen f 164.432 (v.j. f 318.824), totaal f 9.627.376
(v.j. 7.959.988)
Deur van kolenwagen opengeslagen.
Drie ruiten van personentrein vernield.
Op de spoorbrug over de Lek bij Culemborg
heeft zich Vrijdagavond een ongeval voorgedaan,
dat zeer goed is afgeloopen. Op de brug passeer
den elkaar een goederentrein en de electrische per
sonentrein, welke om 19.40 uit Utrecht was ver
trokken. Een deur van een leegen kolenwagen van
der goederentrein, die was losgeraakt slingerde
tegen den personentrein, waardoor drie ruiten wer
den verbrijzeld, o.a. één in een derde-klasserijtuig
Niettegenstaande het feit, dat de ruit en de spon
ning geheel vernield was en het glas door den
geheelen wagen verspreid werd, deden zich geen
persoonlijke ongelukken voor. Wel waren enkele
passagiers door den schrik bevangen, doch zij ble
ken weer spoedig gekalmeerd.
Verplichte verbouwbeperking van
sommige gewassen.
In verband met de voedselvoorziening.
Met het oog op de voedselvoorziening van ons
volk en op grond der Bodemproductiewet verbied*
minister Steenberghe het verbouwen van geel mos
terdzaad; die van blaumaan, bruin mos
terdzaad en zaaduien moet per boerderij worden
beperkt tot de gemiddelde oppervlakte van 1937
1939.
De verbouw van karwij-, suikerbieten- en voer-
bietenzaad blijft dit jaar nog vrij, maar in 1941 zal
niet meer worden verbouwd dan het gemiddelde
van 1938—1940.
De aan te vragen oppervlakte vlas zal waar
schijnlijk worden toegewezen, doch wanneer de
toewijzing kleiner is dan de aanvraag, zal de boer
worden verplicht, de toegewezen oppervlakte te
verbouwen. De prijs zal nog worden vastgesteld.
De teelt van zilveruien blijft vrij.
De gemiddelde beteelde oppervlakte van karwij -
zaad belraagt 4000 ha., blauwmaan 2000 ha., vlas
25.000 ha., uien 6000 ha., suikerbietenzaad 1000 ha.,
geel mosterd 500 a 1000 ha., bruin mosterd 100 ha.
Mogen Nederlanders zich in
vreemden krijgsdienst begeven?
Het Tweede Kamerlid Van der Goes van
Naters heeft aan den Minister van Algemeene
Zaken. Voorzitter van den Raad van Ministers
de volgende vraag gesteld
is de regeering bereid, te bevorderen, dat
desgevraagd aan Nederlandsche vrijwilligers
verlof wordt verleend, zich in Finschen krijgs
dienst te begeven?.
De Rotterdamsche rechtbank heeft een
35-jarigen schilder en een 32-jarigen koopmar.
wegens opzettelijken brandstichting en mede
plichtigheid hieraan, veroordeeld tot onder
scheidenlijk vijf en twee jaar gevangenisstraf
Vrijdagmiddag is op den Verhuellwee
(Scheveningsche Boschjes) te 's-Gravenhage
een auto, bestuurd door den gep. luit.-generaai
H. A. Seyffardt, geslipt en tegen een boom ge
reden. De heer Seyffardt kreeg daardoor een
beenbreuk, terwijl zijn mede-inzittende dochter
niet ernstig aan het voorhoofd en aan de rech
terknie werd gewond,
Tegen een secretarie-ambtenaar uit Gieten
die zich aan verduistering van een bedrag van
700 zou hebben schuldig gemaakt, is een jaar
gevangenisstraf geëischt.
Bij het uitwijken voor een auto der P.T.T.
te Groesbeek, op den Rijksweg GroesbeekNij
megen, is tengevolge van de gladheid van den
weg de heer G. zóó ernstig komen te vallen, dat
hij een uur later aan de opgeloopen hersen
schudding is overleden.
Distributiebeschikking voor
peulvruchten.
Erwten en linzen uitgezonderd.
De minister van Economische Zaken heeft
de „Peulvruchtendistributiebeschikking 1940
vastgesteld.
Onder „peulvruchten" verstaat de beschik
king: alle soorten droge peulvruchten, tenzij
vaststaat, dat deze niet bestemd zijn voor men-
schelijke consumptie, en met uitzondering van
groene erwten, spliterwten en linzen.
Peulvruchten worden als distributiegoed in
den zin van artikel 4 van de distributie wet 1939
aangewezen.
Peulvruchten mogen niet worden gekocht,
afgeleverd of vervoerd dan met inachtneming
van de distributieregeling, doch dit verbod geldt
niet voor het koopen van peulvruchten door of
namens de Akkerbouwcentrale en voor het af
leveren en vervoer van de door of namens deze
centrale gekocht peulvruchten.
De beschikking bevat verder zeer uitvoerige
voorschriften over de regeling der distributie. Ze
is opgenomen in Stct. no. 9.
Kosten van het levensonderhoud
stijgen.
Het indexcijfer der kosten van het levens
onderhoud voor arbeidersgezinnen, berekend op
de basis van het peil der prijzen in 19111913
is 100, bedraagt volgens berekening van het
bureau van statistiek der gemeente Amsterdam
in December voor de totale kosten van het
levensonderhoud 146.0 tegen 144.3 in Nov. en
135.5 in Augustus 1939. de maand vóór het in
treden van den oorlogstoestand in Europa.
Voor de voeding afzonderlijk is het index
cijfer 137.3 in December tegen 136.2 in Novem
ber en 124.4 in Augustus.
Voor het totale budget is er derhalve sedert
November een toeneming met 1.2 procent en
sedert de maand voor den oorlog een toeneming
met 6.9 procent. Voor de voeding alleen is er een
stijging met 0.8 procent sedert November en een
stijging met 10.3 procent sedert Augustus 1939.
Voor het eerst vertoont het totale index
cijfer thans een grootere toeneming sedert de
voorafgegane maand dan het indexcijfer voor
de voeding afzonderlijk. Dit is te wijten aan het
merkwaardige verschijnsel dat de zgn. tweede
helft van het budget, d.i. het totaal der uit
gaven voor andere doeleinden dan voor voeding,
in welke tweede helft de prijsbewegingen ge
woonlijk langzamer en minder sterk tot uiting
komen ditmaal door een grootere bewegelijkheid
wordt gekenmerkt.
Indien, ter verbreeding van de basis van ver
gelijking, niet de maand doch het volle jaar
vóór den aanvang van den oorlog derhalve het
jaar September 1938Augustus 1939, als grond
slag wordt genomen, bedraagt de stijging voor
de totale uitgaven in December 6.3 procent.
Dat onze regcering een dergelijke politiek
bekwaamheid, inzicht en resoluutheid
is ook aan het buitenland zeer wel be-
al oefent men. uit doorzichtige politieke
soms in de buitenlandsche pers op
politiek een volstrekt ongezonde critiek. De
iitioneele onzijdigheidspolitiek heeft voorts
instemming van geheel de Nederlandsche
Ons volk zal zijn paraatheid ook hierin
toonen, dat het de regeering steunt in
streven, de neutraliteit te handhaven en
haar verzet tegen aandrang, van welke zijde
geoefend, om het met die neutraliteit niet
nauw te nemen
regeering heeft er recht op, ging spreker
dat men in Nederland zelfbedwang toont in
van alles, wat op den oorlog en de
oote villa te Kralingen door vuur
verwoest.
mdweer had met bijzondere moeilijkheden
te kampen.
ïren lang heeft Vrijdagmiddag en -avond
fantastische brand gewoed in een villa aan
Groene Wetering op Kralingen, toebehc-oren-
aan mr. H. C. Hintzen. firmant van de firma
Mees en Zoonen. De anwezigheid van een
tal slangenwagens en drie motorspuiten
ft niet kunnen verhinderen, dat de villa door
ir en water volkomen werd verwoest.
>e brandweer had een buitengewoon zware
t De tuinen rondom de villa waren tcch al
fl door de bevroren sneeuw, maar toen
trop nog stroomen water neerplasten, vorm
er zich ware meertjes met een gladden
ndergrond. Er werd daarom een groote
chtaut/O met zand gerequireerd en militairen
akten zich verdienstelijk door emmers zand
i te dragen, waardoor de pijpleiders midden
de meertjes een klein eilandje kregen,
irop zij zich eenigszins behoorlijk konden be
ien.
Sndelijk tegen kwart over acht kon men
gen. dat gevaar voor uitbreiding verdwenen
e. Wel was het rieten dak nog niet geheel vrij
i vlammen en moest speciaal op den linker-
ügel een straal worden gericht, om te voor
hen. dat een schoorsteen het begeven zou
ar het ergste was toch geleden,
kntrent de schade valt nog niets te zeggen
la en inboedel waren verzekerd voor een be-
van f 185.000
ellicht is het, aldus spreker, zooals onlangs
r den ministerpresident werd opgemerkt, nog
ilijker voor den non-combattant, dan voor den
even strijder. Maar het is een volstrekte nood-
ilijkheid.
ver onzen vasten wil, geweld met geweld te
ren, kan geen twijfel bestaan. Evenmin eenter
r de oprechtheid van de neutraliteitspolitiek
ir regeering. die ten doel heeft, allereerst in het
ng van het door haar vurig gewenschte herstel
den vrede, ons land burten den oorlog te hou-
et Nederlandsche leger zal zéker niet versagen,
ir Nederlands zonen, die zonder eenige aarze-
kalm en zonder bravour hun leven veil zullen
ben voor het vaderland, hebben er recht op,
ook de burger voor 100 pCt. zijn plicht zal doen.
i' alles zal ieder vaderlander zich als een sol-
t in burger stipt aan de voorschriften der over-
moeten houden,
oor sommigen zal dat beteekenen, dat zij gedul-
en kalm de ramp van een vreemde bezetting
en hebben te ondergaan, want in een land
de geografische gesteldheid van Nederland
de verdediging nu eenmaal niet zijn ingericht
iet duurzaam vasthouden van eiken vierkanten
er grond. Anderen zullen ordelijk op den tijd
ip de wijze, door de overheid bepaald, aan een
:uatiebevel moeten gehoorzamen. Weer ande-
zullen het gevaar moeten trotseeren, verbon-
aan het verblijf in streken, die tot het eigen-
gevechtsterrein behooren.
i dat alles zijn plicht te doen is niet gemakke-
