Haarlem's Dagblad Sneeuw over het heele land Gevechten en felle koude in Finland. „Arendskerk" GETORPEDEERD OMDAT ZIJ NAAR Z. AFRIKA GING De Arendskerk. Alle verkeer heeft er ernstig onder te lijden. Aacd van de fading, was niet van éeCang Weer verloven voor het Engelsche expeditieleger Een kwaad geval. Schaatsenrijders, opgepast! Het Belangrijkste 57e Jaargang IVo. 17356 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groots Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825 Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Donderdag 18 Januari 1940 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, pei 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Groentjes zie rubriek. Officieren en verdere bemanning van het door een Duitsche duikboot in de Golf van Biscaje getorpedeerde Nederlandsehe motorschip „Arends kerk" zijn te Lissabon aan wal gebracht En zij hebben verklaard dat er volstrekt geen contra bande aan boord was en dat de Duitsche duik bootkapitein alleen tot torpedeeren overging, om dat de Arendskerk met zijn normale lading stuk goederen onderweg was naar Zuid-Afrika, dat voor den Duitscher een vijandelijk land is. In zooverre is er dus een verschil met de torpedee- ring van het tankschip „Sliedrecht" in November, dat onderweg was naar een Noorsche, dus neu trale haven. Maar het is duidelijk genoeg dat volgens het internationale recht geen motief om een schip te vernietigen bestaat als er niets anders is aan te voeren dan die duikbootkapitein deed. Handelden de Duitsche duikbootkapiteins als regel op deze wijze, dan zou men moeten gaan aannemen dat ieder neutraal schip dat onderweg was naar een haven in Engeland of Frankrijk, of In een van de Dominions of koloniën van die lan den, voortaan aan torpedeering zou blootstaan. Van een dergelijk consequent optreden is tot dusver niet gebleken Sinds het begin van den oorlog heeft de Nederlandsehe koopvaardijvloot elf schepen verloren, waaronder verscheidene groote, maar van die elf zijn alleen de Sliedrecht en de Arendskerk getorpedeerd, beide door Duit sche duikbooten. Evenmin als het duidelijk was waarom de Sliedrecht plotseling tot dit noodlot werd bestemd is nu de onverwachte ondergang van de Arendskerk te verklaren. Men zou zich kunnen afvragen of de beide betrokken U-boot kapiteins hun instructies overschreden hebben. Maar na het eerste geval lijkt dat in het tweede al onwaarschijnlijk. Bovendien blijkt uit de me- dedeelingen van de bemanning dat de eerste offi cier van de Arendskerk, die met een sloep naar de duikboot ging nadat het Nederlandsehe schip beschoten was en gestopt had, den Duitscher dui delijk had gemaakt dat er geen reden tot torpe deeren bestond. Hij pleitte buitendien nog voor zijn mooie nieuwe schip de Arendskerk, die 8000 ton mat, was pas anderhalf jaar in de vaart en een voorbeeld van een modernen vrachtvaarder maar dat baatte niets. Hij herinnerde eraan dat het schip op een Duitsche werf (te Dantzig) bouwd was. De duikbootkapitein zei alleen dat „oorlog is oorlog" en dat het hem speet zoo'n mooi schip te moeten laten zinken, maar dat hij zijn plicht moest doen. Dat wil dus zeggen: han delen volgens zijn orders. De bemanning is er ditmaal goed afgekomen. Dat is natuurlijk alleen een gevolg van het feit, dat de omstandigheden gelukkiger voor haar waren. Niemand kan het geval van de Sliedrecht (rergeten zijn. Dat gebeurde op den Atlantischen Oceaan, op aanmerkelijken afstand van de Ier- sche kust en op een ruwe zee. De bemanning kreeg een half uur tijd om het schip in de sloepen te verlaten; de duikbootkapitein zei dat hij de mannen niet aan boord kon nemen. Een achttal bereikte, na een verschrikkelijken roeitocht die dagen duurde, in uitgeputten staat de Schotsche kust. Van de zesentwintig anderen werd nooit ineer iets vernomen; zij moeten ellendig zijn om gekomen. De vijfenzestig opvarenden van de Arendskerk kregen ook een half uur om het schip te verlaten waren natuurlijkerwijze eveneens verplicht dat te doen met achterlating van al hun persoonlijke bezittingen. Zij troffen beter weer en een drukker bevaren route dan de Sliedrecht. Toch dobberden zij ook nog uren rond voor het Italiaansche schip Fedora in zicht kwam en hen oppikte. Aan boord Tan dat schip wist men niets van den ondergang van de Arendskerk. Het gaf later de schipbreuke lingen over aan het Nederlandsehe schip „Poelau Bras", omdat dit bestemming had naar Lissabon. i dat bracht hen veilig aan wal. Wij kunnen ons afvragen wat dit incidenteel torpedeeren van Nederlandsehe schepen voor be doeling heeft, maar kunnen er het antwoord niet op vinden. Het is natuurlijk ondenkbaar dat de Duitschers zouden meenen, door de torpedeering van de Arendskerk het Britsche dominion Zuid- Afrika eenig noemenswaard nadeel toe te bren gen. Het geval van de Sliedrecht is al evenmin ïerklaarbaar. De Nederlandsehe regeering zond toen een protest-nota naar Berlijn. Van eenig antwoord daarop of van antwoord op verschei dene andere dergelijke nota's hebben wij nooit iets vernomen. Wellicht zal de torpedeering van de Arendskerk weer tot een protest-nota leiden? Blijkbaar wacht de regeering eerst het rapport Tan den Nederlandschen gezant in Lissabon af. Er is nu wel een nota-wisseling over een Ne- ierlandsch vliegtuig dat volgens Berlijn ergens Nordhorn boven Duitsch gebied zou hebben gevlogen. De Nederlandsehe regeering verklaart cat onomstootelijk vast staat dat geen Neder- andsch vliegtuig de Duitsche grens is gepasseerd. Maar Berlijn houdt vol op grond van een verkla ring van de luchtwacht te Nordhorn. Is deze Inchtwacht onfeilbaar? Wel hebben sinds het be gin van den oorlog verscheidene Duitsche toestel len boven Nederland gevlogen en één werd neer geschoten door onze militairen toen het boven Roermond cirkelde. R. P. BEMANNING VAN VASTGELOOPEN ITALIAANSCH SCHIP IN VEILIGHEID. Na een uiterst moeilijken tocht over de Goodwin- ©onden zijn de reddingsbooten van Walmer en Margate er in geslaagd, de geheele uit dertig kop pen bestaande bemanning van het Italiaansche s.s. hPremuda", dat in den nacht van Dinsdag op Woensdag op genoemde gronden vastliep, in vei ligheid te brengen. STADSSCHOUWBURG. Wegens ziekte van mevrouw Elsa Mauhs gaat de voorstelling van ,.De Schaduw" in den Stadsschouw burg hedenavond niet door. Deze voorstelling is nu Uitgesteld tot Zaterdag 27 Januari. r EN hevige sneeuwval, zooals we die maar betrekkelijk zelden in ons land meemaken, is gisteren begonnen en heeft ook heden voortgeduurd, zoodat elk verkeer er de lasten van heeft ondervonden. Zoowel de spoor als de tram heeft stagnatie en automobilisten en fietsers moeten elk oogen- blik bedacht zijn op slippen. Op vele plaatsen in ons land zijn door den storm ware sneeuwbarrières gevormd, zoodat elk verkeer lam werd gelegd. Door de fijne jachtsneeuw zijn vele treinwissels dichtgeloopen en ondanks een leger van beambten, bijgestaan door militairen, is het bijna niet mogelijk de wissels te laten functionneeren, zoodat de treinenloop op sommige plaat sen bijna ontwricht dreigt te worden. (Voor uitvoerige bijzonderheden omtrent den sneeuwval zie men pag. 2.) De „Arendskerk" is tot zinken gebracht, omdat zij goederen naar Zuid-Afrika vervoerde. De duikboot-kapitein meende om die reden de lading als contrabande te moeten beschouwen en niet vanwege den aard der goederen. Deze verklaring heeft kapitein Wijker van de „Arendskerk" in een interview met Reuter afgelegd. De gezagvoerder vertelde voorts, dat het schip op weg was naar Kaapstad en Durban met een lading stukgoederen. Men was om 1 uur 's middags Heisant gepasseerd, toen men ver voor uit iets aan den ge zichtseinder zag, dat naar de meening der scheepsofficieren een mijnenveger was. Plotseling daalde een kogelregen in de buurt van het schip neer. Toen wij dichterbij kwamen, aldus kapitein Wijker, zagen wij een duikboot, die voortdurend dichterbij kwam, bleef vuren en mij bevel gaf te stoppen. Hoe wel mijn schip volkomen stil kwam te liggen, bleef de duikboot vuren. Gehoor gevende aan het bevel der Duitschers heb ik mijn eersten officier met de scheepspapieren naar de duikboot gezonden." Na de papieren te hebben onderzocht, zeide de commandant van de onderzeeboot dat het hem speet, doch dat hij het schip moest tot zin ken brengen, daar de lading uit contrabande bestond. Omdat zij bestemd was voor Zuid- Afrika, beschouwde hij de lading als contrabande, niet wegens haar aard. „Mijn schip", aldus de heer Wijker, „vervoerde slechts stukgoederen en daar was geen contra bande bij. De eerste officier was zeer onder den indruk van de vriendelijkheid van den Duitschen com mandant, die zeide, dat het hem zeer speet zoo'n goed schip tot zinken te moeten brengen, doch dat hij zijn plicht moest doen. Ik moet hieraan toevoegen, dat mijn schip pas een jaar oud was en beschouwd werd als een der beste vrachtschepen ter wereld. De duikboot zelf sleepte de boot terug en gaf de bemanning een half uur haar te ver laten. Dat hebben wij in drie booten gedaan. Toen wij ver genoeg waren, zagen wij dat het geheele dek, de mast en de lading van ons schip waren opgeblazen. Het schip brak in stukken uiteen en zonk. Wij zagen duidelijk de uitwerking der ont ploffing. Lourens Coster in de sneeuw. Twee uur in de reddingbooten. Wij zijn twee uur in de reddingsbooten ge weest en werden toen opgepikt door het Italiaan sche stoomschip Fedora". De Italiaansche be manning was buitengewoon aardig voor ons. Dinsdagochtend passeerde de Poelau Bras (van de Stoomvaartmaatschappij Nederland) en daar dit schip op weg was naar Lissabon en het Ita liaansche schip niet, gingen wij over Wij waren met ons zestigen, met twee passa giers, den heer en mevrouw Brouwer. Allemaal waren ze zeer kordaat. Ik moet zeggen, dat me vrouw Brouwer wonderlijk kalm en beheerschi is geweest. Wij hebben al wat wij aan boord had den verloren en hadden slechts onze kleeren daar ons slechts een half uur was gelaten om In de booten te gaan vóór de ontploffing werd veroorzaakt". De eerste officier van de Arendskerk, de heer Oosterhuis, die zich aan boord van de duikboot heeft begeven, zeide, dat de Duit sche commandant zeer vriendelijk was ge weest, doch niet kon worden overtuigd het schip door te laten gaan. Ook wilde hij er niet van hooren dat de lading van algemee- nen aard was en geen contrabande, noch wilde hij er over praten, dat het een neu traal schip betrof. Per eerste gelegenheid naar Nederland terug. De bemanning van de „Arendskerk" zal met het eerste Nederlandsehe schip, dat naar het vaderland vertrekt, de reis maken. De heer Wijker zal waarschijnlijk met den trein via Spanje en Frankrijk reizen. De Ne derlandsehe legatie te Lissabon heeft zich in verbinding gesteld met de Poelau Bras Reuters correspondent bij het Britsche hulp leger in Frankrijk meldde Woensdag, dat met ingang van gisteravond de verloven naar En geland. die Zondag opgeschort waren, weer zijr verleend. Het algemeen hoofdkwartier heen medegedeeld: „Beperkte verloven worden weer toegestaan" Van verschillende plaatsen zijr gisteravond treinen met verlofgangers vertrok ken. Deze feiten zijn een aanwijzing, aldus de correspondent van Reuter, dat de spanning van het weekeinde, indien zij niet geheel geweken is in ieder geval aanzienlijk verminderd is. Het Britsche ministerie van oorlog bevestigde later dat de „beperkte verloven" voor het Brit sche expeditieleger hervat waren. De Fransche legerberichten. Woensdagavond: „Over het algemeen een kalme dag. Bedrijvig heid van onze patrouilles". Donderdagmorgen „Een kalme nacht aan het geheele front. Ta melijk levendig artillerievuur in het gebied ten westen van de Saar." (In een onzer steden is een 16-ja rige jongen gesnapt, die bij een apotheker door inbraak ongeveer 30 gulden had gestolen. Het bezit van drop waarvan hij de her komst niet kon verklaren, ver ried hem.) Dit is wel een heel triest geval. Hier ging een jonge knaap uit stelen, Die nog met knikkers of een bal Met vrindjes op de sti-aat moest spelen. Hij maakte 'n deel aan dropjes op. Dat feit bracht hem, naai' gauw zou blijken. Slechts van den regen in den drop. Hij kon ontdekking niet ontwijken Nu kan hij van zijn misse daad, De consequenties niet meer keeren. Men hoopt, dat hij als resultaat. Voor 't verder leven veel zal leeren Er mag dan in een apotheek Genezing zijn voor vele kwalen, 't Is al een ongepaste streek. Er ongevraagd iets uit te halen. Maar bovendien is 't nooit de plek. Waar je, zelfs openlijk, moet wezen, Om ooit de kwaal van geldgebrek. Hoe pijnlijk soms ook, te genezen. Voor ons is een merkwaardigheid Uit dit klein drama te onthouden Door dit wel onverwachte feit: Drop maakte dezen knaap verkouden. P. GASUS. Het woord is aan Joseph Haydn: Dikivijls fluisterde een geheim gevoel mij toe: er zijn hier beneden zoo weinig blijde en tevreden menschen, overal ver volgen hen de kommer et: de zorgmis schien kan jouw arbeid wel eens een bron zijn waaruit de zorgenvolle of onder za ken gebogen man voor eenige wijlen zijn rust en zijn verkwikking drinkt. Gevaarlijk ijs! Vooral nu er zooveel sneeuw gevallen is waar schuwen wij nog eens met nadruk, zich niet op het ijs op open water te begeven, omdat de zwakke plekken nu onzichtbaar zijn geworden. Alleen op het ijs op ondergeloopen land en in de tennisparken kan men nu veilig rijden. DE WITTE WERELD zal morgen niet verdwenen zijn, want het weerbericht kondigt strenge tot matige vorst aan en de lucht zal betrokken tot half bewolkt zün. En bovendien zal de Zuidelijke tot Zuid-Oostelijke wind nog wel ecnige nieuwe sneeuwbuien aanvoe ren Reuter meldt uit Helsinki: De gevechten in 1 Finland worden geleverd in een koude van een hevigheid als Finland de laatste 35 jaren niet heeft gekend. De Russen hebben drie nieuwe aanvallen in westelijke richting naar de Bothni- sche Golf ingezet. Er woedt nog steeds een hevige slag. Twee van deze aanvallen zijn tot staan gebracht. De Finnen doen op hun beurt een tegenaanval van het westen in de richting van Salla. Ten zuidwesten van Salla hebben de Finnen Kursu heroverd. De Russen hebben slechts succes gehad in het zuiden, waar de Finnen zich in goede orde terugtrekken op nieuwe stellingen bij Viitara. Het Finsche legerbericht van Woensdag luidt' „Te land: Op de landengte van Karelië wederzijd- sche afmattingsactie. Aan de oostgrens, ten noorden van het Ladogameer, gevechten tusschen verken ningselementen. Tijdens deze gevechten hebben de Finsche troepen een vijandelijke afdeeling ter sterkte van een compagnie teruggedreven en twee tanks vernield. De vijand liet 70 dooden en eer. honderdtal geweren op het terrein achter. In Lap land vechten de Finsche troepen met succes in den sector van Salla. Op andere punten van het front de gebruikelijke activiteit van patrouilles en van de artillerie. Ter zee: Niets te melden. In de lucht: De activiteit der Russische lucht macht was niet van veel beteekenis, behalve op de landengte van Karelië en in het gebied van Kajan: De Finsche luchtstrijdkrachten hebben in den loop van den dag bommen geworpen op vijandelijke colonnes en op Russische troepenconcentraties. Een vijandelijk vliegtuig werd neergehaald." Het Finsche telegraafagentschap spreekt het be richt tegen, volgens hetwelk drie Russische vlieg tuigen, na Zweedsch gebied gebombardeerd te heb ben, in Finland zouden zijn geland, tegen. De woordvoerder van Finland te Londen heeft gisteren vefklaard dat de laatste dagen dagelijks van 300 tot 400 Russische bommenwerpers over Finland hebben gevlogen, doch dat de Finsche luchtmacht, om de aanvallen af te weren, slechts beschikt over ongeveer 150 vliegtuigen, waaron der lestoestellen en de sedert het begin van den oorlog uit het buitenland ontvangen machines. Webb Miller meldt uit Helsinki aan United Press: Teneinde groote branden te veroorzaken hebben de Russische vliegtuigen gedurende de luchtraids van de laatste dagen duizenden kleine brandbom men op de houten huizen van de voorstedein laten vallen. Tot nu toe kon de Finsche brandweer er in sla gen de branden te beperken niettegenstaande in sommige gevallen er meer dan 10 branden in de steden van de kust op deze wijze werden veroor zaakt Overal heeft men met het oog hierop de brandweer uitgebreid. Niettegenstaande 5/6 deel van de bevolking van Helsinki geëvacueerd is, begint het normale leven hier wederom zijn beloop te nemen. De restaurants laten hun orkest 's avonds weer spelen, de bloe menwinkels zijn weer geopend en vrouwen en mannen zijn weer begonnen met het sneeuwrui men in de straten van de hoofdstad. De optimisti sche Finnen hebben zelfs het werk van twee groo te gebouwen, die hier neergezet worden, wederom opgenomen. De commandant van de luchtverdediging van Goreborg, Ernst Fontell, die zich te Aabo bevond tijdens net bombardement door de Sovjet-Russi sche luchtmacht, heeft in een interview met ver tegenwoordigers van de Scandinavische pers te Helsinki medegedeeld, dat de Finsche autoriteiten in Sovjet-Russische bombardementsvliegtuigen, welke bij Aabo omlaag zijn geschoten, twee kaar ten hebben gevonden, waarop de weg van Le ningrad naar Stockholm en Haparanda duidelijk was aangegeven. Ook werd een volledige hand leiding voor het gebruik van het kompas op deze route gevonden. Fontell voègde hieraan toe dat hieruit blijkt dat men op alles voorbereid moet zijn. De practische gevolgtrekking, welke gemaakt moet worden is, dat in Zweden overal schuilplaatsen moeten wor den aangelegd. Niettegenstaande de verwoesting, welke te Aabo is aangericht, moet men toch vaststellen, dat de bommen, welke de Russen gebruiken van zeer slechte kwaliteit zijn. De Russische vliegers trach ten dit goed te maken, door veel bommen te wer pen, zij werpen 10 brandbommen en tien explo sieve bommen tegelijk. Zij bombardeeren alles en schijnen zich vooral er op toe te leggen de huizen in de arbeiderswij ken te vernielen. Het Russische legerbericht. Het hoofdkwartier van het militaire district Le ningrad deelt mede: „Op 17 Januari in alle dis tricten bedrijvigheid van verkenners en in eenige sectoren een niet intensief vuur van geweren en artillerie. De Russische luchtmacht heeft verscheidene ver kenningsvluchten gemaakt en tal van spoorweg- knooppunten en militaire doelen gebombardeerd. Bij luchtgevechten zijn elf vijandelijke vliegtui gen omlaag geschoten". Voorts spreekt het hoofdkwartier van het mili taire district Leningrad het volgende tegen: 1. Het Engelsche dagblad Daily Herald meldt, dat onze luchtmacht ernstige verwoesting heeft aan gericht in een van de arbeiderswijken van Helsinki. Dit bericht is niet in overeenstemming met de fei ten. De luchtmacht van het Roode Leger heeft de stad Helsinki niet gebombardeerd en bombardeert deze niet en nog minder de arbeiderswijken van deze stad. 2. Het Duitsche persagentschap Transocean meldt dat het doodgevroren lichaam van den commandant van de 45ste Russische divisie Vinogradof, door Fin sche troepen in den sector van Suomussalmi zou zijn aangetroffen. Ook dit bericht is niet in overeenstemming met de l ei t en. Het Duitsche dagblad „Frankfurter Zeitung", waarvan een nummer uit December 1939 onlangs te Moskou werd ontvangen, heeft een artikel bevat over de geschiedenis van het district Petsamo in Finland, waarin wordt beweerd, dat de terugkeer van het gebied van Petsamo een der belangrijkste eischen was, door Molotof in zijn op 31 October gehouden redevoering aan Finland gesteld. Het telegraafagentschap der Sovjet Unie is ge machtigd te verklaren dat de Russische regeering nimmer den eisch heeft gesteld dat het gebied van Petsamo naar de Sovjet Unie zou moeten terug- keeren en dat Molotof niets van dien aard heeft ge zegd, noch in zijn redevoering van 31 October noch in andere toespraken. HEDEN: 12 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING Pag. Bijzonderheden omtrent den sneeuwval te Haar lem. 2 Ijsvermaak in Haarlem en Omstreken. 3 BINNENLAND De „Arendskerk" is alleen getorpedeerd omdat zij naar Zuid-Afrika ging. niet om den aard der lading. i Sneeuw over het heele land. 1 Elfstedentoeht gaat vermoedelijk deze weck niet door. 2 Hoe de bcnzinedistributic geregeld wordt. 2 De „Friesland" is op het IJselmecr gezonken; de twee andere booten zijn zwaar beschadigd. 3 Van Duitsche zijde wordt, tegen de Nederland sehe ontkenning in. volgehouden dat een Ne- derlandsch militair vliegtuig boven Duitsch grondgebied heeft gevlogen. 3 Te Huisduinen is wederom een mijn ontploft. 5 BUITENLAND De Russen pogen opnieuw naar de Bothnische Golf door te dringen. 1 Minister Cross heeft in het Lagerhuis een uit eenzetting gegeven van de economische oor logvoering. 5 In het leger van Tsjang Kai Sjck zou oneenig- heid uitgebroken zjjn. 5 In het Zwcedsehe parlement is de houding van Zweden tegenover Finland ter sprake ge komen. 5 ARTIKELEN, enz. R. P.: De Arendskerk. j H. D. Vertelling: Woonstad-idylle. 4 Mr. E. Elias: De droom, die geen werkelijkheid werd. 5 K. de Jong: Concert der H. O. V. n G. J. Kalt: Bond van Gemengde en Mannen- kwartetten 21 J. B. Schuil: Vrijdag, de dertiende. Voor de Vrouw. g De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op 5 LAATSTE BERICHTEN

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1940 | | pagina 1