jmland
M'
Roomboter
parapluies
Adverteert in dit blad
STOK's Radio-Af d.
Het land der
coöperaties en
industrieën
HUIZE PARKZICHT
DE GLOBE
Opruiming tot 31 Januari
Dirk Bakker
VRIJDAG 26 JANUARI 1940
HAAELE M'S DAGBEAÖ
Electriciteitswerken te Outokumpuu.
EN moet het werkelijk zien om het te
kunnen gelooven. Finland, het kleine
land van 21 lentes, heeft zich in dien
korten tijd omhooggewerkt, zooals geen
ander land dat makkelijk na zou kunnen doen.
Ten eerste zijn er de coöperaties. Hier is een
coöperatie een vereeniging van winkeliers of een
vereeniging van verbruikers, die goedkoop aan
producten willen komen. Daar is het in opzet het
zelfde, maar werkt heel anders.
De S.O.K., om maar direct met de grootste te
beginnen, is een firma, waar men alles kan koo-
pen.via de winkels. Het is de Finsche Winkel-
Vereeniging, die in alle plaatsen haar eigen naam
op den winkel heeft, zooals H.O.K. voor Helsing-
fors, V.O.K. voor Wiborg, enz. De winkels zijn
meestal verdeeld in afdeelingen voor verschillende
goederen. Zoo heeft men een afdeeling brood, melk
en eieren, met daarbij taartjes en dergelijke, ter
wijl er naast den ingang is voor de afdeeling krui
denierswaren, waar dan ook nog fruit te koop is en
sigaretten. Hier en daar hebben ze ook nog weer
heel aparte winkels voor heeren_ of damesmode
en af en toe, waar de plaats groot genoeg is, een
schoenenwinkel. Maar ze verkoopen ook schrijfma
chines, en garen en band.
De chocolade-afdeeling heeft een groote fabriek
bij Jyvaskyla, ongeveer in centraal Finland, waar
een Hollander aan het hoofd staat. Verder zijn er
meelfabrieken en gewone verpakkingszaken. Alles
wordt in cartons verkocht, waar de eigen naam op
staat en men kan er zeker van zijn goede waar
voor zijn geld te krijgen.
Een andere coöperatie is die der zuivelindustrie.
De Valiofabriek fabriceert melk, die door de groo
te afstanden nooit eerder dan 36 uur na het mel
ken de fabriek bereikt Deze firma maakt ook
kaas, al weer met een Hollander als hoofdinspec
teur, en kan bij den besten wil ter wereld geen
jonge of oude kaas maken, maar moet werken met
de melk, die toevallig er voor aanwezig is. De ex
port gaat naar Engeland en andere landen, maar
het leeuwendeel gaat naar Rusland. Hetzelfde Rus
land, dat nu den Finnen het leven zoo moeilijk
maakt. De firma is schatrijk, maar inplaats van
haar eigen zaak te vernieuwen krijgen de aandeel
houders geld uitgekeerd, dat op huizen verdiend is.
Groote flatgebouwen, niet voor eigen employés maar
voor algemeene exploitatie, hebben deze men-
schen in alle deelen van de hoofdstad en ook in de
kleinere steden op het land.
Toch is men er niet slecht af. Koopt men in de
winkels geregeld, dan kan men aan het einde van
het jaar zijn bons inleveren en er 2 pet. in goe
deren op terug krijgen. Natuurlijk is dit wel een
beetje zand-in-de-oogen-strooierij, want men kon
net zoo goed goedkooper verkoopen. Maar de
mensch merkt zulke kleinigheden meestal niet op
en het coöperatieve leven in Finland werkt ge
moedelijk op deze richtlijnen door.
Behalve de genoemde ziet men ook het woord
„Elanto" overal aangeschreven, ook een coöpera
tie, evenals de H.M. en andere het zijn.
Industrieën
DE industrie is al bijna evenzeer een coöperatie.
De groote fabrieken hebben zich aaneengeslo
ten om 'n combinatie te vormen waar men niet voor
bij komt met zaken doen. De Finsche Papier Ex
port Mij. is een typisch voorbeeld van wat in dat
opzicht is bereikt. Een groote groep papier, cellu
lose en sulfite fabrieken heeft zich aaneengesloten
en vormt een trust, waar rekening mee gehouden
wordt over de geheele wereld. En hoe die zaken
er uitzien, Is voor een nuchteren Hollander bijna
niet te begrijpen, indien hij het niet gezien heeft.
Stelt u voor een emplacement van reusachtige
afmetingen, waarop een twintig spoorlijnen elkaar
kruisen, parallel loopen, enz., dan weet u hoe bijv.
Enso er uit ziet. 600.000 M3. hout is de kleinigheid,
die men noodig heeft öm een maand te werken.
Rekent u eens uit wat voor oppervlakte hout daar
voor gekapt moet worden, om zulk een bagatel bij
elkaar te krijgen!
Die groote industrieën hebben dan ook niet al
te kleine fabriekjes. Een dag is te weinig om Enso
te zien, twee dagen kan net als u er vlug doorheen
loopt. Maar de Finnen geven u zulk een hartelijke
ontvangst dat wij met de buitenlandsche pers er
een week voor noodig hadden om alle afdeelingen
in oogenschouw te nemen.
De regeering werkt ook mee om het den buiten
lander aangenaam te maken. Voor ons was een
heele slaapwagen gereserveerd, die wij ook als ho
tel gebruikten op de halteplaatsen in de nachten.
En de heer Toivola Jr., een zoon van den chef der
persafdeeling van buitenlandsche zaken, werd met
ons meegestuurd als tolk.
Voor de werklieden wordt alles gedaan, wat
menschelijk gesproken mogelijk is. Op die groote
fabrieken zijn ziekenhuizen met eigen chirurgen en
nurses aanwezig. Natuurlijk ontbreken sportvel
den niet en geeft men de beschikking over goed-
koope huizen. Enso, om bij dezelfde zaak te blij
ven, heeft een dorp gebouwd, een dorp wel te ver
staan, waar maar tienduizend menschen wonen!
Dat er een post en een politiepost is, met een sta
tion, een badhuis en al dergelijke zaken meer be
hoef ik wel niet te zeggen. Dat men er een clubge
bouw heeft, zooals men bij ons in Indië aantreft,
zal ik ook eigenlijk wel niet hoeven te vermelden.
Finland heeft in alle opzichten een moderne
sfeer geschapen en het kan dat doorzetten indien
het met rust gelaten wordt.
J. KIRCHNER.
F1LMNIEUWS.
Hebben dieren verstand?
Zondagmorgenvoorstelling in Rembrandt.
Aan verschillende universiteiten worden regel
matig proeven genomen teneinde na te gaan in hoe
verre er sprake mag zijn van „inzicht" in de dieren
wereld. Zulk een reeks, voor de proefdieren zeker
niet onaangename, experimenten worden nu a.s.
Zondagmorgen in het Rembrandt Theater vertoond,
een en ander ingeleid en toegelicht door den beken
den causeur De Josselin De Jong, die inderdaad in
kort bestek een interessante uiteenzetting weet te
geven van de verstandelijke vermogens in het die
renrijk, zoowel met zijn geniale (instinctive) han
delingen als met zijn begrenzing. Het materiaal dei-
examinandi bestaat uit: beren, bijen, apen, visschen,
enz., terwijl de films tevens een reportage geven van
de biologie der waterspin en kijkjes bieden uit het
modem diergaardebedrijf. Inderdaad een beziens
waardige reeks cultuur-éénaoters; immers, de vraag
„of en in hoever een dier beschikt over intelligen
tie?" is een vraag, die niet alleen elke dierenvriend
maar 'n ieder zich weieens gesteld heeft wanneer
de een of andere „slimme" gedachtengang van een
dier hem trof, hetzij dat dit een natuurwezen was,
dat bijv. een kunstig nest bouwde of een scherpzin
nige jachtmethode aan den dag legde, ofwel een
huisdier, welks orienteerings- of herinneringsver
mogen hem als den eigenaar opgevallen was.
JANSWEG 40, hoek Parklaan.
TEHUIS voor BEJAARDE DAMES en HEEREN.
MODERN COMFORT. - VERPLEEGSTER INWONEND.
VRAAGT PROSPECTUS AAN HET BESTUUR.
TELEFOON 16398.
Grootste sorteering
transparant
kunstzijden
laqué
opvouwbare
Wandelstokken
Groote Houtstraat 105
Ook UW ADRES voor LEDERWAREN!!
KEIZERSTRAAT 7
PRIMA
Zoolang voorraad strekt
een lekkere JONGE
EDAMMER 59 cent per
HEELE KAAS
Eén telefoontje of briefkaartje
en wij bezorgen O een der ALLERNIEUWSTE RADIO
TOESTELLEN ln de bekende merken
PHILIPS - ERRES -TELEFUNKEN-SIERA
GRATIS eenlge dogen op proef. Doet het nog heden.
Betaling desgewenscht ln 18 maanden. Ben pracht
toestel reeds voor
KAMPERVEST 1,
Amsterdam: ZES Zaken
Uw oude toestel ruilen wij
Uw Modehuist
De nieuwe en tie oude tijd weerspiegelen zich in de straten van Imatra.
