Haarlems Dagblad
Moderne Heerenhuizen
Een Concert.
Ontspoorde goederenwagen
raakt sneltrein.
Britsche en Fransche
vrijwilligers naarfinland?
Noorsche zeelieden
zwalkten vijf dagen
op zee rond.
Winterrecords.
De strenge winter
De matige vorst
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17364
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groota
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Hoofdred. 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 1223a
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 27 Januari 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertebtlën: 1-5 regelt
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regeiabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Gisteravond heb ik de H.O.V. in eerste uitvoe
ring Paul Hindemith's Trauermusik, pas vier jaar
geleden gecomponeerd, hooren uitvoeren. En
daarna begeleidde het orkest Mozart's derde
vioolconcert. Jaap Emner was de solist. Het werk
is anderhalve eeuw oud. Na de pauze kwam de
vijfde symphonie van Dvorak, „Aus der Neuen
Welt" (1894) en toen ik genoten had,van dit ge-
heele programma, dat weer eens deed beseffen
hoe alle tijden hun groote toondichters kennen,
beving mij de neiging weer eens te pleiten voor
het symphonie-orkest. Want het kan toch zoove-
len van ons zooveel geven, juist en vooral in deze
benarde tijden. En het doet het zoo graag en met
zooveel toewijding.
Dit concert, een gewoon ledènconcert, was goed
bezocht door het gestegen ledental waarop de
H. O. V. kan bogen. De H. O, V. blijft zich in haar
artistieke prestaties uitstekend handhaven, nu
onder de leiding van twee dirigenten, Verhey en
Adam, die verschillend van aard zijn maar beiden
echte, enthousiaste muzikanten. Van hetgeen zij
beiden tot stand weten te brengen getuigen tel
kens de beoordeelingen van onze muziekcritici.
En niet alleen die beoordeelingen van vakmen-
schen. Daar is echte warmte en dankbaarheid in
de hulde die het publiek aan dirigenten en or
kest brengt. En dat was ook gisterenavond weer
zoo toen Verhey met een nobele vertolking van
de symphonie Uit de Nieuwe Wereld, dat merk
waardig frissche, levende werk van den Tsjechi-
schen componist, zijn concert besloten had.
Et hadden toch nog meer menschen kunnen
zijn. Ook menschen. die naar zulke orkestwerken
soms bij de radio luisteren min of meer ge
stoord en afgeleid door huiselijk verkeer en con
versatie maar die niet of zelden meer in de
concertzaal komen. Zij hebben ongelijk. Zij mis
sen veel in den orkestklank, dien de radio toch
nog maar zeer onvolkomen kan weergeven, in
dat geheimzinnige contact met de uitvoerenden,
da/t alleen kan bestaan als men hen ziet, in hun
tegenwoordigheid is, en ook in het ontbreken
van de concertsfeer. Die laatste is ook heel be
langrijk. Alle menschen die trouwe concertbezoe
kers zijn en die verschillen dus bij ervaring ken
nen, weten het. Men kan zulke verschillen niet
precies aanduiden in nuchtere verstandelijke ar
gumenten, maar zij bestaan er niet minder om.
Er zijn zooveel dingen die de menschelijke rede
niet kan verklaren en zelfs de grootste dingen des
levens behooren daartoe.
Het is niet juist te meenen dat die versdhillen
!n muzikale beleving alleen voor de bijzonder-
muzilcaal--begaafden bestaan. Daar behoor ik ook
niet toe. Maar niettemin voel ik ze. En ik zou
vooral in dezen tijd niet graag de concerten mis
sen, Het zou een leelijk gemis zijn.
Dat het trouwe publiek van de H.O.V. in den
loop der jaren wel degelijk steeds grooter is ge
worden bewijst, dat het verkeerd is te meenen dat
maar een kleine groep menschen tot deze muziek -
genietingen is voorbestemd. De jeugdconcerten
en de volksconcerten hebben het tegendeel nog
zooveel meer bevestigd. Er moeten nog veel meer
menschen zijn, die geregeld van het symphonie-
orkest zouden kunnen genieten, als zij maar eens
begonnen met deze vervulling in hun leven te
zoeken. En zich dan 'niet bepaalden tot een enkel
concert, maar er verscheidene achtereen bezoch
ten. Het zou voor velen een openbaring zijn, zoo
als ik al zoo vaak van anderen voor hen gehoord
heb, dat het een openbaring voor hen geworden
was. En dat gold ook wel menschen die niet eens
„de ernstige muziek" van de radio hadden aan
gehoord en die maar gemeend hadden, „dat dit
siet voor hen was weggelegd".
Er is voor velen onzer blijkbaar meer goeds
weggelegd dan zij zelf jarenlang gedacht hebben.
En het is schoon, in dagen als wij beleven, alles
te vergeten over bommen en granaten, macht bo
ven recht, bedreigingen en rare geruchten, ach
terdocht en militaire voorzorgsmaatregelen
door de schoonheid van klanken die de gedachten
naar andere regionen voert en doet beseffen dat
het leven, ondanks alles, toch schoon is
R. P.
Engelsclie matrozen kunnen
officier worden.
LONDEN, 27 Januari. (Havas.) De Admiraliteit
heeft bepaald, dat jongelieden, die als matroos onder
de wapenen geroepen zijn, na drie maanden dienst
op zee te hebben gedaan voor den duur van den
oorlog tot officier kunnen worden bevorderd, in
dien zij een goede opleiding hebben genoten. Deze
buitengewone maatregel is noodig in verband met
de uitbreiding van de vlootoperaties en de steeds
dringender wordende behoefte aan officieren. Sedert
het uitbreken van den oorlog zijn bijna 1000 man tij
delijk tot officier bevorderd.
Japansche regeering besluit tot
deflatiepolitiek.
TOKIO, 27 Januari (Domei) In zijn
bijeenkomst van gisteren heeft het Japan
sche kabinet besloten tot een politiek van
lage prijzen en deflatie.
De koudegolf over de Ver. Staten.
Reeds 380 slachtoffers.
WASHINGTON, 27 Januari (Havas) De
koude in de Vereenigde Staten heeft tot
dusverre 380 menschen het leven gekost.
De president van de Worker's Alliance, David
Lasser, heeft telegrafisch aan Roosevelt verzocht
de werkverschaffingsbepalingen gedurende de
koudegolf te verzachten, zoo meldt United Press
Hij verklaarde dat in Alabama in twintigduizend
tot vijftigduizend gevallen van het aantal steun-
verleeningen uitbreiding van deze hulp noodig is.
Een zware brand woedde Vrijdagmorgen in het bekende kasteel „Hooge Vuursche", waardoor
groote schade werd aangericht.
Ongeluk loopt goed af.
Op den spoorweg tusschen Meppel en Hooge-
veen, is Vrijdagavond een ongeval gebeurd, dat
hoogst ernstige gevolgen had kunnen hebben,
doch op het nippertje goed is afgeloopen.
Van den goederentrein van Groningen naar
Meppel, welke om om 22.08 van het rangeerter
rein Onnen nabij de Groningsche hoofdstad
vertrekt, ontspoorde omstreeks kwart voor
twaalf, ten ge\olge van het breken van een
wielas tusschen Koekange en Meppel een goe
derenwagen. Deze kwam links buiten de rails te
staan.
Op hetzelfde oo-genblik passeerde trein 135, die
de laatste verbinding tusschen Amsterdam en
Groningen onderhoudt en uit Zwolle 27 minuten
over tijd was vertrokken, dit punt.
De ontspoorde goederenwagen stond juist bin
nen het profiel van het opgaand spoor, zoodat
hij den sneltrein licht raakte. De rijtuigen van
den sneltrein een stoomtrein werden door
deze aanraking beschadigd en verscheidene
ruiten moesten het ontgelden. Reizigers werden
evenwel niet gewond. Met groote vertraging
kwam de trein te Groningen aan.
Beide sporen waren door dit ongeval versperd.
Langs den overhangenden wagen heeft men
geen treinen meer geleid.
Om kwart voor twee vertrok uit Zwille een
ongevallenwagen naar de plaats van de ont
sporing teneinde de baan zoo spoedig mogelijk
vrij te maken.
Verkeer hervat.
Vanmorgen vroeg waren de werkzaamheden
zoover gevorderd dat het verkeer langs het op
gaande spoor, van Zwolle naar Groningen, kon
worden hervat. Het is duidelijk, dat de treinen
van en naar Groningen vertraging hebben, doch
van groote beteekenïs mocht dit niet worden ge
noemd. De goederenwagen, die ontspoord was
en binnen het profiel van de baan naar Gro
ningen was gekomen, kon op de rails worden
gezet, zoodat het verkeer langs één lijn kon
worden geleid.
„Prachtige redevoering van
minister Van Klef fens".
Zweedsch commentaar.
STOCKHOLM 26 Januari. (Zweedsch Tel. Ag.)
In een hoofdartikel schrijft Aftonbladet o.m.:
De redevoering van minister van Kleffens was
prachtig. Zij had een Europeesche waarde en vorm
de een positieve, onbevreesde verklaring uit naam
van de neutrale staten, waarbij zij tegelijkertijd
de grondslagen schetste van een rechtvaardigen,
gemeenschappelijken vrede. Het was een gerust
stellende rede, die de Europeesche staatslieden aan
het nadenken moet brengen. In een tijdperk, dat
het stempel draagt van bitterheid en chaos, heeft
de Nederlandsche minister van buitenlandsche za
ken een opvatting uiteengezet, die gekenmerkt
wordt door kalmte en redelijkheid. Zijn houding
vormt een voorbeeld voor de ministers van buiten
landsche zaken van alle kleine, neutralè landen.
Tegen het voorjaar zouden zij
de Finsche gelederen versterken.
LONDEN, 26 Januari. Ofschoon Britsche
autoriteiten weigeren zich hieromtrent uit
te laten, wordt verondersteld dat Britsche
vrijwilligers waarschijnlijk tegen de lente aan
de zijde der Finsche troepen zuilen vechten.
Bovendien veronderstelt men dat in de ko
mende weken ook Fransche vrijwilligers voor
Finland onder de wapenen zullen komen.
Het feit dat het klimaat in het hooge Noorden
voor de uitrusting van de Engelsche en Fransche
soldaten andere eischen stelt dan zulks in Frank
rijk het geval is. is van invloed op het vertrek
van genoemde vrijwilligers
Ondertusschen ontkennen de Britsche autori
teiten de berichten dat Engelsche of Fransche
militaire missies naar Finland zijn vertrokken om
zich op de hoogte te stellen van de eischen, die
een oorlog in Finland stelt. Het is bekend dat de
Finsche gezant Gripenberg kort na den Russi-
schen inval in Finland aan het ministerie van
buitenlandsche zaken alhier een lijst heeft over
handigd met de Finsche behoeften en natuurlijk
is deze kwestie nog steeds actueel.
Buitenlandsche diplomaten zeggen dat het uit
zenden van Engelsche en Fransche vrijwilligers
naar Fmland waarschijnlijk met zich zou brengen
dat er voor het doorreizen met Noorwegen en
Zweden regelingen getroffen zouden moeten wor
den. (United Press).
Weer een groote brand in Japan.
Meer dan 150 slachtoffers.
TOKIO, 27 Januari. (Domei). Meei
dan 150 menschen hebben het leven verlo
ren bij een brand, die te Ninomija bij
Oiso in de prefectuur Kanawaga heeft ge
woed. Geheele wijken zijn door het vuur
rerwoest. Het station, de openbare gebou
wen en de scholen zijn bespaard gebleven
De volledige omvang van de schade is nog
niet bekend.
Hun schip door
duikboot getorpedeerd.
Kapitein weigerde verklaring te
onderteekenen.
Reuter meldt uit Londen: Het Noorsche
schip „Songa" is op den Atlantischen Oceaan
getorpedeerd, omdat de gezagvoerder wei
gerde in te gaan op den eisch van een duik-
bootcomimandant dat hij papieren zou onder
teekenen, waarin gezegd werd, dat zijn
schiip contrabande naar Engeland vervoer
de. De bemanning moest maar zien hoe zij
het beste land zcu bereiken.
Vijf dagen en nachten dreven de manner,
rond in twee reddingbooten Zij leden zware ont
beringen. Een der booten, waarin de kapitein
en 11 leden der bemanning zich bevonden is
Vrijdag op de Iersche kust aan land gedreven
De dertien andere opvarenden van de „Songa''
zijn opgepikt door een trawler uit Swansea en
eveneens aan de Iersche kust aan land gezet.
De ,Bonga" was op weg van New York naar
Rotterdam met een algemeene lading. De eerste
officier, Ericksen, een der dertien man. die
door den trawler aan land gebracht zijn, ver
klaarde. dat zij in de booten waren gegaan, toer.
de duikbootcommandant hen had gewaar
schuwd. Zij moesten al hun bezittingen achter
laten en spoedig vuurde de duikboot een torpedo
af, waardoor de „Songa" in tweeën brak.
Johann Sohansen. de tweede machinist vertel
de: „Twee granaten werden over het voorschi}
gevuurd en twee over het achterschip. In enkele
minuten zaten wij allen in de reddingbooten'
We tellen tegenwoordig druk in graden
En gaan bij de geschiedenis te rade.
Omtrent den stand der winterstatistiek;
Wij hebben de herinnering niet verloren
Hoe het in vroeger winters heeft gevroren,
Vermeld: als streng in menige kroniek.
En daarbij kon het tot een mode raken,
Om nu een vergelijking te gaan maken,
Met al dat lang weer weggedooide ijs:
Zal d'oude vorst nu nog zijn kroon behouden,
Of krijgt dit jaar op 't strenge punt der koude,
Recht voor de toekomst op den hoogsten
prijs?
Wij schijnen er voorshands nog niet te wezen,
Wanneer ik het althans goedi heb gelezen,
De winter komt nog altijd wat te kort;
Maar als hij doorzet, dan hij het wel winnen
En velen zetten daarop nu hun zinnen,
Als soort van bij-den-haardsche wintersport.
Hier komt een koude record dus ter sprake,
Een ding, waarvoor ik me niet warm kan maken
Mijn standpunt is voor mij niet meer een
vraag;
Ik acht dit tijdperk eerst voorwaar gezegend.
Wanneer het nu met spoed warm water regent,
Zoo'n ouden winter gun 'k zijn glorie graag
P. GASUS.
TE KOOP
nog enkele prachtige HEERENHUIZEN, voor
zien van modern comfort, gelegen aan de Lod.
van Deyssellaan, vlak bij station Bloemendaal.
Ook aldaar nog eenige
TE HUUR
met centr. verw., ad 630.per jaar. Te bevr.:
S. VELDKAMP, Van Dortstraat 90. Telef 16373
(Adv. ingez Med.)
Na het incident met de
Maroe".
.Asama
Leden der weermacht van oorlogvoerende
landen mogen niet meer met Japansche schepen
vervoerd worden.
Het Japansche persbureau Domei meldt:
Teneinde incidenten als met de „Asama Maroe"
te voorkomen heeft het ministerie voor het ver
keerswezen, na overleg met de ministeries van
Buitenlandsche Zaken en Marine besloten dat de
scheepvaartmaatschappijen in de toekomst aan
onderdanen van oorlogvoerende landen slechte on
der de volgende voorwaarden mogen vervoeren:
Ten eerste: Aan onderdanen van oorlogvoe
rende landen mogen slechts plaatsbewijzen
worden verkocht, wanneer zij het bewijs over
leggen dat zij geen deel uitmaken van de weer
macht.
Ten tweede: Onderdanen van oorlogvoeren
de landen, die deel uitmaken van de actieve
weermacht, mogen niet met Japansche sche
pen worden vervoerd.
Ten derde: In geval van verdenking inzake
de bovengenoemde punten moeten nadere in
structies worden gevraagd.
De Noorsche koopvaardijvloot.
In het afgeloopen jaar 24 schepen door den
oorlog verloren.
Volgens een publicatie van 'het Noorsche
scheepvaartbureau is de Noorsche koopvaardij
vloot in 1939 met 83 schepen met een gezamen-
lijken inhoud van 89.275 bruto registerton ver
groot. Hierbij zijn niet inbegrepen de stoom- en
motorschepen tot en met 25 bruto ton en zeil
schepen tot en met 50 bruto ton. Deze stijging
was minder dan in 1938. toen de koopvaardij
vloot werd uitgebreid met 127 schepen met een
gezamenlijken inhoud van 212.387 bruto register
ton.
De vloot verloor 161 schepen met een inhoud
van 275.576 bruto registerton. waaronder 24
schepen met een inhoud van 62.068 bruto regis
terton als gevolg van den oorlog. 19 schepen met
een inhoud van 9744 brutoton door afbraak
en 49 schepen met een inhoud van 169.49!
bruto registerton door verkoop aan het buiten
land.- Daartegenover stond een toeneming van
244 schepen met een inhoud van 364.851 bruto
ton. De Noorsche koopvaardijvloot bestond einde
1939 uit 4391 schepen met een inhoud van
4.845.655 bruo registerton tegen 4308 schepen met
een inhoud van 4.756.380 bruto registerton einde
1938
Passagiersschip zinkende.
Opvarenden in veiligheid.
Het passagiersschip „President Quezon", vroe
ger „President Madison" geheeten, groot 14.187
ton, dat zijn eerste reis maakte onder Philippijn-
sche vlag. heeft gistertavond draadloos assisten
tie gevraagd .aangezien het bij het eiland Bonin
aan den grond was geloopen en de machinekamer
snel volliep. Het gaf als positie op 30 graden 1
minuut Noorderbreedte en 130 graden 16 minu
ten Oosterlengte. Het Japansche schip
..Oekisjima Maroe" begeeft zich derwaarts om
bijstand te bieden.
Een bericht uit San Pedro, (Californië) meldt
dat de „President Quezon", zinkende is. Alle op
varenden zijn in veiligheid.
128 opvarenden
TOKIO, 27 Januari (Domei) De 14 passagiers
en de 114 koppen tellende bemanning van de
„President. Quezon" zijn gered door de Japansche
schepen „Tosei Maroe" en „Tokiwa Maroe" en
twee andere schepen, die op de noodseinen te
hulp waren gesneld. De „President Quezon" meet
14.187 ton.
De opvarenden van het Noorsche schip
„Foeyuang". dat gisteren schipbreuk heeft gele
den, zijn door twee Japansche schepen aan boord
genomen. Het verlaten schip drijft thans in Oost-
Zuidoostelijke richting af.
Het woord is aan
Vosmaer:
Er behoort veel beschaving toe om het
eenvoudige te begrijpen.
De derde in de rij!
Over ons land bleef de Oostelijke lucht-
strooming aanhouden en de dooi (die De Bilt een
storing noemt ofschoon menigeen van een op
luchting zal gesproken hebben) neemt haar
weg Zuid-Oostwaarts, op de Adriatische Zee
aan.
Dat beteekent dat de voorwaarden voor het
aanhouden van de vorst gunstig zijn en dat we
ons dus in de naaste toekomst nog niet met de
hoop mogen vleien, dat het winterweer zal
wijken.
Volgens de classificatie van Professor van
Everdingen moet thans aan dezen winter de
derde plaats worden toegekend in de rij van
strenge winters sinds 1849. Alleen de winters
van 1854—'55 en 1890—'91 zijn nog strenger ge
weest.
Het Fransche Iegerbericht.
Het Fransche Iegerbericht luidde Vrijdagavond
en Zaterdagmorgen: „Niets te melden".
Mannerlieim decoreerde een
„Lotta".
Na bombardement op zijn hoofdkwartier.
ULEABORG, 27 Januari. Gedurende de paar
laatste dagen is het voorgekomen dat de Russen
een klein Finsch stadje in het binnenland bom-
Oardeerden zoo heeft de United Press-correspcmdent
vernomen. In dit stadje had maarschalk Manner-
heim tijdelijk zijn hoofdkwartier opgeslagen.
Gedurende de lunch werd luchtalarm gegeven
en slechts weinige oogenblikken daarna explodeer
den de eerste bommen. Iedereen begaf zich snel
naar de schuilplaatsen of naar den kelder behalve
de maarschalk. Toen zijn officieren er bij hem op
aandrongen zeide hii: „Indien Finland mij noodig
heeft zal, ik leven, indien niet, waarom naar de
schuilkelders gaan?" en hij zette zijn maaltijd
voort. Nieuwe explosies deden het gebouw op zijn
grondvesten trillen en sommige ruiten vielen aan
stukken.
Alle „Lotta's", die als diensters werkzaam wa
ren. waren eveneens naar de schuilkelders gegaan
met één uitzondering. Dit meisje stond er op den
veldmaarschalk te blijven bedienen. Toen de maal
tijd en ook het bombardement voorbij was riep
de maarschalk het meisje en spelde haar persoon
lijk de medaille voor moed op haar uniform.
Zij is het eerste Finsche meisje, dat in dezen
oorlog voor moed gedecoreerd wordt.
(United Press).
der laatste dagen zal ook morgen aan
houden. Onaangenamer is de krachtige
Oostelijke tot Noord-Oostelijken wind,
dien de Bilt verwacht en die met eenige
sneeuw uit de halfbewolkte lucht ge
paard zal gaan.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGÉVING
pag.
Voorloopig geen Jeugdbibliotheek te Haarlem
van gemeentewege t
De daling van het aantal jeugdige werkloozen
te Haarlem.
Het kostelooze gebruik van boeken en leermid
delen op de H. B. S-'en en het Gymnasium te
Haarlem. 9
Haarlem krijgt voor 1940 geen rijkssubsidie
voor M. O. 9
BINNENLAND
BÜ Koekange heeft hedennacht een ontspoorde
goederenwagen een sneltrein geraakt. t
Vrijdagmiddag zijn door mist en gladheid een
reeks ernstige verkeersongelukken gebeurd. 3
BUITENLAND
Britsche en Fransche vrijwilligers naar Finland 1
De Finnen behouden hun stellingen ten noorden
van het Ladogameer. 5
De Tsjechische minister van landbouw afgezet. 5
Een Fransch schip werd door een duikboot ge
torpedeerd. S
SPORT.
De schaatsenrijders kunnen weer tochten maken.
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Een concert. I
R. P.: Journaal van de week. 5
C. Sipkes: Een duinexcursie op ski's. 2
B. K.: Lichtpunten in het zakenleven. 3
A. J. D.: Jasminum Nudiflorum 4
Van onzen correspondent te Boedapest: Buiten
landsche journalisten te Boedapest. 5
C. J. E. Dinaux: Als de steencn spreken konden. 7
Mr. E. Elias: Cactus Jack gooit zijn hoed in de
arena. 7
J. H. de Bols: Litteraire Kantteekeningen. 7
Financieel Economisch Weekoverzicht: Dc her
waardeering van den goudvoorraad. g
H. D. Vertelling: Vertraagde voorstelling. 13
Filmschonw g
K. dc Jong: Ledenconcert der H. O. V. g
J. B. Schuil: Acrdenhout's Tooneel-Ensemble.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op jfl
LAATSTE F"P"-"TSN IQ