ng. van Wienen gaat naar
nillioenen zoeken.
Aspirin
In de bij Vigo gezonken galjoenen
van een Spaansche zilvervloot.
Reiger" op weg naar
huis.
„Laërtes" op mijn geloopen
Inbrekers slaan goeden
slag in juwelierswinkel.
„Mamura" blijkt ernstig
beschadigd te zijn.
Syndicaat voor een
luchtverbinding
met Amerika.
Uit de Pers.
AANDAG 5 FEBRUARI 1940
HAARLEM'S DAGBLAD
3
)e N V. Hollandsch Engelsche Duik en Ber-
g Mij. (Anglo Dutch Diving and Savage
npanyi be Amsterdam heeft na langdurige
jngen van haar directeur, Ing. W. van Wie-
i, een concessie verworven voor het bergen
den inhoud van de wrakken van de zilver-
ot te Vigo. In Januari 1940 heeft de Spaan-
e regeering een concessie verleend, waarover
ronder eenige nadere mededeelingen volgen,
n 1702 kwam voor het eerst na vier jaren weer
zilvervloot uit Amerika naar Spanje. Drie
r lang was dit niet mogelijk geweest wegens
oorlog met Engeland, in het vierde jaar
igde men den overtocht met een lading, die
licht viermaal zoo groot en zoo kostbaar was
in gewone jaren.
>e vloot stevende naar Cadiz, waar ze volgens
aan deze haven verleende charter behoorde
lossen. Het bleek echter, dat de Engelschen
icht hadden gekregen over de aankomst van
zilvervloot en nu voor de haven van Cadiz
isten om de buit op te wachten. Daarom kreeg
vloot bevel tot nader order naar Vigo te gaan.
Vigo, in dè baai van San Simon, gingen de
;ansche schepen benevens een eskader van
met de Spanjaarden verbonden Franschen
r anker. Van de lading werd niets gelost. Los-
mocht riJ. alleen plaats hebben met toe-
oming van de autoriteiten van Cadiz, die
deze toestemming heel niet scheutig waren,
vrees, dat ze de belangrijke havenrechten
den missen. Buitendien was lossing bij Vigo
om een andere reden ongewenshct. Wegen
vervoermiddelen waren in dat deel van
,nje nog zeer gebrekkig, vervoer over land
buitengewoon moeilijk en kostbaar geweest
Aldus gaf men er de voorkeur aan te wach-
tot vervoer over zee weer mogelijk zou zijn.
;t Engelsche eskader, dat bij Cadiz kruiste,
eg er echter lucht van, dat de zilvervloot in
baai van Vigo was binnengeloopen en ste
de daar onmiddellijk op af. In de buurt van
d ontmoette ze een Hollandsch smaldeel en
tmen ging men tot den aanval oxver.
Er haartcht waar griap! Dut
waabxaamhaid it gabo-
dan! Bij da aartta griapvar-
tchijmalcn direct ASPIRIN
naman. Zorg ASPIRIN bij
da hand te haibban.
dooit Ul duuS!
(Adv. Ingez. Med.)
[et K. L. M.-toestel „Reiger" heeft den terug-
ht van Zuid-Afrika naar Europa aanvaard,
lerdag hebben bemanning en passagiers na een
blijf van zestien dagen afscheid genomen van
iannesburg en legde het toestel de eerste, korte
ppe naar Bulawayo af.
iondag werd de reis van Bulawayo via M'pika
Dodoma naar Nairobi voortgezet, waar de
ehine in de middaguren geland is. Heden zou
Ir Khartoem gevlogen worden.
rof. dr. J. H. Gunning gehuldigd.
Tot Commandeur In de Orde van
Oranje Nassau benoemd.
MSTERDAM, 3 Februari Zaterdagmiddag is
jf. dr. J. H. Gunning Wzn. gehuldigd.
Ie Vereeniging tot bevordering van de studie
iPaedagogiek heeft prof. Gunning, die dezen
ler zijn 80sten verjaardag vierde, bereid ge
iden een bundel uit zijn werken samen te stel-
terwijl de heer P. L. van Eek daarbij een uit-
rige bibliographie gaf. Het eerste exemplaar
I dezen bundel werd thans aan prof. Gunning
[geboden als blijk van hoogachting aan zijn
Eoon en erkentelijkheid voor alles wat hij voor
i opvoedkundig leven heeft gedaan in een
Ir dan 40-jarigen arbeid. Deze gedachte heeft
Voorzitter der vereeniging, prof. R. Casimir, in
uitvoerige rede nader toegelicht. Prof. Gun-
j wordt geacht om zijn fiere, onafhankelijke,
izame persoonlijkheid, zijn warme liefde voor
en onderwijs. Hij wordt bewonderd om zijn
kkracht en jeugdig vuur. Erkentelijk is men
voor alles wat hij voor het paedagogisch le-
in Nederland heeft gedaan, als hoogleeraar,
rijver, redacteur, spreker en bestuurder van
misaties en inrichtingen,
ireker uitte den wensch dat deze bundel aan
nageslacht zal toonen, wat de paedagogiek in
erland geweest is. Maar tevens moge het er
wijsheid in vinden, die van alle eeuwen is.
>reker verzocht aan prof.' dr. G. A. van Poelje,
directeur-generaal van onderwijs, die den
ïinderden minister van Onderwijs vertegen-
rdigde, prof. Gunning het boek te willen over-
digen.
rof. dr. van Poelje deelde mede, dat het H.M.
Koningin heeft behaagd, professor Gunning
lenoemen tot commandeur in de orde van
Qje Nassau.
et een hartelijken gelukwensch, die door luid
!aus werd onderstreept, bood spr. den tachtig-
ge een fraaie uitgave aan van den ter gele
heid van dit jubileum verzorgden keurbundel
zijn werken.
p zeer bewogen toon dankte de gehuldigde
ralle goedheid en vriendelijkheid, die hem de-
middag waren geboden. Zijn dank ging uiter-
d allereerst uit naar H.M. de Koningin voor
hem v-^-nde hooge onderscheiding.
Toen de Spanjaarden bespeurden, dat een
aanval dreigde, hebben ze nog op het laatste
oogenblik getracht, tenminste een deel van de
lading in veiligheid te brengen, Eén dag hebben
ze daar tijd voor gehad, maar in één dag kon
men met de geringe hulpmiddelen van dien tijd
niet zoo heel veel uit de schepen lossen, te min
der, omdat ze in de baai van San Simon voor
anker lagen, waar geen kade en geen lichters
aanwezig waren en de lossing met de eigen sloe
pen moest gebeuren. Wat er gelost werd, werd
naar het dorp Redondela gebracht in afwachting
van transportmiddelen, die het verder 'n binnen
land in zouden brengen. Daar is nooit iets van
gekomen, want den volgenden dag hebben de
landingstroepen van de vereenigde Hollandsche
en Engelsche vloten het ingepikt.*
Dien volgenden dag ging men tot den gTooten
aanval over. De ketting, waarmede de Spanjaar
den den ingang van de baai van San Simon had
den afgesloten, werd stukgezeild en niettegen
staande hun dappere verdediging moesten de
Spanjaarden en de Franschen het afleggen. De
Hollanders en de Engelschen slaagden er in
enkele van de galjoenen in handen te krijgen.
de overige, een vijftiental, werden door de
Spanjaarden in brand gestoken omdat ze de buit
niet in handen van den vijand wilden laten val
len. Dit zijn de schepen, waarvan men de waar
devolle lading alsnog hoopt te bergen.
Behalve goud hebben de schepen ook nog een
lading zilver aan boord gehad, dat met het
oogop de zwaarte gewoonlijk gestuwd werd bij
de ballast, dus onder de andere lading, zoodat
het niet gemakkelijk gelost kan zijn.
Historici hebben de verschillende gegeven na
geplozen en zijn daarbij tot de conclusie geko
men, dat er nog heel wat in de wrakken aan
wezig moet zijn. Houdt men zich aan bedragen,
die niet fantastisch zijn, dan moet daar
nog in die galjoenen onder de modder een waarde
van ministens veertig en waarschijnlijk meer
dan twee honderd millioen gulden liggen.
Meerdere malen is geprobeerd deze schatten te
lichten, maar zooals bij al dergelijke gevallen
heeft men geen kans gezien door de modder heen
te dringen.
De leiding der werkzaamheden, welke nu zullen
worden uitgevoerd, zal berusten bij den Direc
teur der Anglo Dutch, Ing. W. van Wienen en
de uitvoering zal geschieden volgens zijn plan
nen en met toepassing van Van Wienen's slib
en zandduikinrichting, waarmede, zooals men
zich zal herinneren, het herstelwerk aan den
gaszinker in den bodem van het Noordzeekanaal
bij Velsen met veel succes werd verricht. Deze
duikinxichting is inmiddels ook door de Spaan
sche nationale regeering gepatenteerd.
De onderhandelingen met de Spaansche regee
ring, die natuurlijk een belangrijk deel van de te
bergen goederen opeischt en met de Galvigo
hebben er toe geleid, dat de positie nu aldus is,
dat de Anglo Dutch iets minder dan een kwart
van het geborgene zal krijgen en dit in vrije
deviezen zal mogen uitvoeren. Het deel, dat de
Anglo Dutch zal krijgen is iets grooter, ingeval
weinig geborgen zal worden en iets kleiner, als
veel wordt geborgen.
De heer Van Wienen is in Vigo geweest en
heeft daar verschillende gunstige omstandig
heden geconstateerd. Om te beginnen is de baai
van San Simon omringd door bergen, ligt dus
zeer beschut, omstreeks 25 Kilometer land
inwaarts. Verder bleken in Vigo zelf behoorlijke
werven te zijn, zoodat aldaar een groot deel van
het benoodigde materiaal te krijgen is. De ge
middelde waterdiepte in de baai van San Simon
is omstreeks vijf meter, de meeste wrakken lig-
enkele meters onder het slib, en zijn gezonken
tot ze op den rotsbodem stuitten. De meeste lig
gen dus niet op groote diepte. De heer Van
Wienen laat een duiktoren maken, waarmede tot
een maximum diepte van 25 meter kan worden
gedoken.
Spaarndam gedeeltelijk zonder
leidingwater.
Inwoners kunnen tweemaal per dag water
halen.
Door de aanhoudende vorst is de hoofdleiding
van de waterleiding welke naar den Spaarndam-
merdijk leidt ter hoogte van de Woerdersluis be
vroren. Hierdoor is dit deel geheel zonder water
geraakt.
Door het waterbedrijf is thans een standpijp
geplaatst, waar 2 maal per dag gelegenheid wordt
geboden water af te halen.
Met de gladde wegen is dit zeer moeilijk en ver
schillende menschen komen dan ook vaak met hun
vrachtje te vallen en loopen daarbij nog een nat
pak op.
Zou het geen uitkomst zijn wanneer van gemeen
tewege eens met een tank elke woning per dag van
water voorzag?
Deze onaangename situatie heeft zich ook in 1929
vorgedaan, ook toen was ter zelfder plaatse de
hoofdleiding bevroren.
Hoewel men meende, dat toen maatregelen wa
ren getroffen, die een dergelijk euvel zouden voor
komen, is dit toch niet het geval.
Beschadigd maar niet gezonken.
Bemanning ongedeerd gebleven.
Het Nederlandsche stoomschip „Laërtes" is
Zaterdagnacht om half twaalf in het Kanaal
vier mijl beoosten het lichtschip „Royal
Sovereign", dat bij Zuid-Voorland niet ver van
Dover ligt, op een mijn geloopen en ernstig be
schadigd. Het schip is echter niet gezonken en
de bemanning is ongedeerd gebleven. Na de
mijnontploffing heeft het een oogenblik erg
gespannen, want er ontstond brand aan boord
Tegen 2 uur was deze evenwel gebluscht en
waren ook de machines weer zoover op gang,
dat men langzaam kon opstoomen naar Londen,
waar men 134 mijl van verwijderd was. Het
Noorsche tankschip „Buccaneer" was op de
noodsignalen „full speed" naderbij gekomen
en was gereed om als het mis mocht gaan, de
bemanning van de „Laërtes" over te nemen.
Het telegram, dat de kapitein van het schip, de
heer C. Koningstein uit Haai-lem, aan zijn reederij
zond, luidde:
„Door een mijn getroffen. Ruim zes vol water.
Probeeren Londen te bereiken".
De zeesleepboot „Zwarte Zee", van L. Smit's
Internationalen Sleepdienst, die was uitgevaren om
zoo mogelijk redding te bieden, keerde op dit radio
telegram terug, want in scheepvaartkringen nam
men toen algemeen ana, dat de „Laërtes" Londen
zou bereiken.
Het telegram werd afgezonden van de plaats
waar de ramp plaats had. Het was toen drie uur in
den nacht van Zaterdag op Zondag.
De „Laërtes" heeft 52 man aan boord. Het schip
kwam uit Batavia met een belangrijke lading
regeeringsgoederen en een flinke partij Deli-tabak
en was, na een betrekkelijk kort oponthoud in een
der Engelsche controlehavens, op weg naar Am
sterdam.
De „Laërtes" meet 5825 bruto en 3613 netto reg.
ton. Het schip is in 1919 gebouwd bij The Taikoo
Dockyard and Engineering Comp. of Hongkong te
Hongkong. Het behoort aan de Nederlandsche
Stoomvaart Maatschappij „Oceaan" te Amsterdam.
Lid van reddingsploeg bezweken.
De redding van de zes op het ijs der Groninger
Wadden verdwaalde Groningers heeft indirect
een slachtoffer geëischt. De 51-jarige M. Fenenga
uit Schiermonnikoog, die Vrijdagavond medeging
met de reddingsploeg, voelde zich aan het einde
van den dijk onwel worden. Hij keerde terug,
doch is onderweg ineengezegen. Een jongetje
vond hem, toen hij reeds gestorven was.
Fenenga was schipper van de reddingboot der
Noord- en Zuidhollandsche Reddingmaatschap
pij.
Omtrent den toestand van de zes wandelaars
kunnen wij nog melden, dat vijf van hen den avon
tuurlijken tocht zonder ernstige gevolgen hebben
doorgemaakt. Een der heeren echter heeft een
ernstig bevroren been.
KRIJGSRADEN TE 's GRAVENHAGE EN
UTRECHT.
Bij Koninklijk Besluit van 3 Februari 1940 zijn
benoemd voor den tijd, dat de tegenwoordige alge-
meene mobilisatie voortduurt en Nederland niet in
een oorlog wordt betrokken, bij den krijgsraad voor
de landmacht te 's Gravenhage:
tot president: mr. B. G. A. Smeets, kantonrech-
ter-plaatsvervanger, advocaat en procureur te
Nijmegen; tot auditeur-militair: mr. D. J. Vee-
gens, kantonrechter-plaatsvervanger, advocaat en
procureur te 's Gravenhage.
te Utrecht: tot president: mr. J. W. U. Doornbos,
kantonrechter-plaatsvervanger, advocaat en procu
reur te Arnhem; tot auditeur-militair: mr. P. Kap-
teijn, kantonrechter-plaatsvervanger, advocaat en
procureur te Zwolle.
Voor ruim een halve ton
buitgemaakt.
In den nacht van Zaterdag op Zondag is
een brutale inbraak gepleegd in de puwe-
lierszaak van de firma A. Siebel Jr., ge
vestigd aan den Binnenweg 6 te Rotter
dam.
Toen in den vroegen ochtend de chef dei-
firma naar de centrale verwarming in het pand
zou gaan kijken, ontwaarde hij tot zijn verba
zing dat het slot van het rolluik geforceerd
was en dat inbrekers zich op deze wijze toe
gang tot den winkel hadden weten te ver
schaffen.
Reeds bij den eersten aanblik ontwaarde hij,
dat vrijwel alles wat zich in den winkel aan
waarden bevond tot goeden prijs was verklaard.
Bij onderzoek bleken te zijn vermist 675
gouden verlovingsringen, 150 gouden hor
loges, 250 ringen met brillanten, 250 gouden
polshorloges, 1200 gouden zegelringen, 100
gouden horlogekettingen, 150 a 200 gouden
armbanden en 100 gouden colliers.
Naar ruwe schatting bedraagt de waarde
van het gestolene tusschen de vijftig en
zestigduizend gulden.
Twaalf jaren geleden is bij dezelfde firma
eveneens inbraak gepleegd. De firma Siebel is
tegen inbraak verzekerd
Onder groote belangstelling is Zaterdag op de begraafplaats Westerveld"
de asch ven wijlen Anthony Fokker bijgezet De urn wordt op het graf
geplaatst
Toezicht van huitenlandsclie
vertegenwoordigers.
Londensche reactie op voorstel der
Nederlandsche regeering.
In handelskringen te Londen is, volgens
United Press, het bericht dat de Hollandsche
regeering een wetsvoorstel heeft ingediend vol
gens hetwelk het aan Nederlandsche maat
schappijen verboden wordt de supervisie van
vertegenwoordigers van buitenlanasche regeerin
gen te aanvaarden, als een bom ingeslagen. De
eerste reactie is dat dit de Nederlandsch-
Engelschen pogingen om den doorvoer van Neder
landsche import naar neutrale landen uit te
voeren zou bemoeilijken, terwijl de tweede
reactie was dat het de vestiging in Nederland
van een „handelscommissie" onmogelijk zcai
maken. Dergelijke handelscommissies waren ge
durende den wereldoorlog in Nederland, Zwit
serland en Zweden gevestigd ten einde te ver
zekeren dat importen uit 't Britsche empire niet
naar den vijand doorgevoerd werden. Dergelijke
„handelscommissies" zijn voor dezen oorlog nog
niet voorgesteld, hoewel er in commercieele
kringen reeds particulieree besprekingen gevoerd
zijn in hoeverre er stappen gedaan moeten
worden om tot het opnieuw instellen van der
gelijke commissies te geraken. Volgens de
Engelschen waren deze commissies in den
wereldoorlog een groot succes. Onder anderen
werd er aan herinnerd dat zij de neutrale la-n-
schen de Vereenigde Staten en de neutrale lan
den anderzijds stimuleerden. Verondersteld werd
dat de Nederlandsche regeering aan druk toege
geven heeft en in handelskringen gelooft men
dat de Britsche regeering om uitlegging zal ver
zoeken.
Man onder 40 ton steenkool
bedolven.
Noodlottig ongeluk te Nijmegen.
Zaterdagmiddag is de 40-jarige Ariaans, em
ploye aan de gemeentelijke electriciteitswerken te
Nijmegen op noodlottige wijze om het leven
komen.
De man, die assisteerde bij het bunkeren van
steenkool, merkte, dat de inlaat van den koker ver
stopt was door een laag sneeuwijs. A. trachtte deze
l2ag door te steken en slaagde hierin ook, doch ver
loor daarbij het evenwicht en viel in den veertien
meter diepen koker.
Niemand had het ongeval opgemerkt en zoo kon
het gebeuren, dat de kraandrijver zijn grijper boven
de koker ledigde en bleef ledigen. Ariaans werd op
deze wijze onder veertig ton steenkolen bedolven.
Toen men hem miste ging men op onderzoek uit.
Ten slotte vond men het lijk van het slachtoffer in
den koker.
De man laat een vrouw met twee kinderen achter.
Een monument voor Fokker?
Naar wij vernemen is de bijzetting van de asch
van Fokker. Zaterdag op de begraafplaats Wes
terveld, slechts voorloopig geweest. Het ligt in de
bedoeling de asch op den duur over te brengen
naar een plaats op Westerveld waar dan ook de
vader van Fokker zal rusten, wiens stoffelijk over
schot thans rust in een familiegraf. Voorts be
staan er plannen, gelden te verzamelen voor een
op die plaats op te richten monument voor
Fokker.
Sneller dienst over den Oceaan.
Tusschenlanding der Pan American Airways
op de Azoren vervalt.
De dienst van de clippers der Pan American
Airways over den Atlantischen Oceaan is ver
sneld. Door het laten vervallen van de tusschen
landing op Horta (Azoren) duurt thans de
vlucht 24 uur in plaats van 27 of 30 uur.
In de 7 maanden welke de clipperdienst thans
heeft gefunctionneerd, zijn 1800 passagiers en
vele tonnen post vervoerd. In de afgeloopen
week is de honderdste overtocht volbracht.
Gedurende den winter zullen de vliegtuigen
van Miami vertrekken, aangezien de havens van
Washington en Baltimore niet ijsvrij zijn.
Te Pernis aangekomen.
Aan rand van mijnenveld
geankerd?
In den loop van Zondag is het Nederlandsche
motortankschip „Mamura" van de maatschappij Le
Corona, dat in de middag van Zaterdag 27 Januari
j.L in de Engelsche wateren in de nabijheid van
Duins door een explosie was beschadigd, aan de
kade van de Shell te Pernis gemeerd. Van eenigen
dei opvarenden hebben wij het relaas van de ont
ploffing gehoord.
Bij het ophalen van het anker heeft dit een
mijn geraakt, waardoor een geweldige ontploffing
naast het schip plaats had. De „Mamura" heeft
door deze ontploffing belangrijke schade opgeloo
pen, maar noodseinen zijn, in tegenspraak met in
dertijd verschenen berichten, niet gegeven. De
drinkwatertank in het voorschip was lek geslagen
en het water stroomde er met een snelheid van
vijftien ton per uur binnen, zoodat de tank, welke
honderdtwintig ton kan bevatten, spoedig vol ge
loopen was. Ook de drinkwatertank achter in het
schip werd lek geslagen, evenals de laadtank, waar
uit de ruwe olie langzaam wegvloeide.
In het voordek werden de spanten ontzet, doordat
een tweede watertank omhoog gedrukt werd Voorts
werden het echolool en het kompas onbruikbaar
In het volkslogies werd een geweldige ravage aan
gericht. De kooien van de matrozen werden in de
hoogte geworpen en het meubilair werd gekraakt.
Doordat de brandbluschapparaten vernield werden,
begonnen deze schuim te spuiten, waardoor de klee-
ren van de matrozen werden aangetast en ver
nield. De ankerspil werd op drie plaatsen gebro
ken en het anker verdween met vijftien vadem ket
ting in de diepte. In Duins hebben Britsche marine-
offiiceren de schade onderzocht. Zij kwamen tot de
slotsom, dat de ontploffing door een verankerde
mijn veroorzaakt moest zijn.
De „Mamura" zou dus geankerd hebben aan den
rand van een mijnenveld. Wanneer deze veronder
stelling juist is, dan is het schip ook na de explo
sie door het oog van een naald gekropen, toen het
het de reis voortzette om op te varen naar Duins.
(Adv. Ingez. Med.)
De StaatK. L. M., H. A. L'.
en Fokker-fabrieken nemen
eraan deel.
In het jaarverslag van de Holland Amerika
Lijn over 1939 wordt medegedeeld, dat de
directie van de Holland Amerika Lijn zich in
beginsel bereid heeft verklaard, deel te nemen
aan een syndicaat, dat een rechtstreekschen
vliegdienst naar de Vereenigde Staten langs de
Noord-Atlantische route ten doel heeft.
Voor dit syndicaat, waaraan in samenwer
king met de K.L.M., ook de Staat der Nederlan
den en de Nederlandsche Vliegtuigenfabriek
Fokker zullen deelnemen, zal de Holland
Amerika Lijn haar passagiersorganisaties in
Europa en Amerika ter beschikking stellen.
Verder wordt in het verslag medegedeeld,
dat de Nederlandsche regeering door haar ge
zant te Washington bij de regeer ing der Ver
eenigde Staten reeds een concesssie voor het
openen van een vliegdienst tusschen Nederland
en Amerikta heeft laten aanvragen.
BRAND IN ASFALTEERIXRICHTING VAX DE
HAAGSCHE GASFABRIEK
In de asfalteerinrichting van de Haagsche gasfa
briek aan den Trekweg is vannacht omstreeks kwart
over twee een brand uitgebroken, die zich aanvan
kelijk ernstig liet aanzien.
Om des ochtends dadelijk met het werk te kunnen
beginnen, wordt het asfalt des nachts warm gemaakt.
Vermoedelijk is daarbij vannacht het asfalt overge
kookt, oi vellicht bevond zich ergens een lekje, in
ieder geval is vloeibaar asfalt in brand geraakt en in
weinig tijd stond de heele inrichting in lichter laaie.
De materieele schade is niet onaanzienlijk. Vele
te asfalteeren voorwerpen zijn door het vuur ver
nield, terwijl de inrichting eveneens vrijwel geheel
verwoest is.
Met de blussching en nablussching is geruime
tijd gemoeid geweest.
De kosten der defensie en het
economisch beleid.
Mr. J. Bierens de Haan schrijft in het orgaan
der Nederlandsche Maatschappij van Nijverheid
en Handel een artikel over bovengenoemd onder
werp Hij becijfert daarin dat, nu alleen de kos
ten der defensie 1.7 millioen per dag bedragen,
aangenomen kan worden dat de oorlogsuitgaven
voor Nederland een verdubbeling beteekenen van
de gewone uitgaven van den Staat, Per jaar dus
extra 800 millioen gulden.
Het stelsel om voor die extra uitgaven te lee-
nen is wat al te eenvoudig. Dan worden de moei
lijkheden verschoven naar latere jaren. En die
zullen reeds zeer zwai-e zorgen brengen daar aan
genomen moet worden dat na den oorlog een tijd
van verarming zal intreden.
„De beschikking over kapitaal zal dan hoog
noodig zijn om het hoofd te kunnen bieden aan
een economische crisis, die na den oorlog ver
wacht kan worden; om de gemobiliseerden werk
te verschaffen; om de mogelijkheden die zich dan
op het gebied van handel en productie zullen
voordoen, te kunnen benutten; om. kortom, in
een veranderde en verarmde wereld te kunnen
stand houden en weer op slag te komen. Naar
mate wij thans meer van ons kapitaal hebben
ingeteerd en nieuwe kapitaals-vorming minder
mogelijk hebben gemaakt, zullen wij meer onbe
schermd bloot staan aan de gevaren van het na-
oorlogsche tijdperk, die (afgezien van de directe
militaire dreiging), in economisch, sociaal cn po
litiek opzicht grooter zullen zijn dan de gevaren
van thans. Wij hebben dus thans meer dan ooit
voort t te zien en vooruit te zorgen. Een zorge-
looze politiek van kapitaal interen door leenen
moet zooveel maar eenigszins mogelijk Is ver
meden worden".
De schrijver betoogt verder dat de meest ge-
wenschte wijze om de extra uitgaven voor de
defensie te betalen is, thans maatregelen te ne
men om de overige consumptieve uitgaven zoo
veel mogelijk te beperken.
„Het duurder worden van allerlei goederen is
reeds een automatisch werkend middel dat tot be
perking dwingt: het is de automatische reactie op
een schaarscher worden der goederen. Het zou
een volkomen verkeerde, maar ook een onmoge
lijke politiek zijn, die zou willen trachten aan de
gevolgen van dit duurder worden tegemoet te
komen door duurtetoeslagen en loonsverhoo-
gingen, opdat de massa toch evenveel zou kunnen
blijven verbruiken van hetgeen in mindere mate
aanwezig is. Het zou zijn alsof men een vermin
dering van een beschikbare hoeveelheid pap zou
willen te niet doen door aan de pap-eters grootere
lepels te geven. Een dergelijke politiek zou alleen
een verdere prijsstijging tengevolge hebben f.n
niemand baten. Het zou de methode zijn om door
toenemende duurte het economisch leven steeds
verder te ontwrichten en de lasten te laten neer
komen op hen wier inkomens niet verhoogd kun
nen worden.
Het vraagstuk waarom het hier gaat is dat van
het verzekeren van het leven van ons volk als ge
heel; het is niet de vraag hoe aan individueele en
groepsbelangen tegemoet kan worden gekomen
ten koste van het geheel. Zullen wij niet ons ra
tionale vermogen, de basis van ons bestaan, op
teren, dan zullen wij tegenover de uitzetting on
zer consumptie eenerzijds, de vermindering daar
van aan de andere zijde, moeten stellen".
Naast vermindering der consumptie is het twee
de middel: verhooging der productie van kapi
taal-goederen.
De schrijver besluit:
„Een dergelijke politiek vereischt Inzicht en een
vooruitziend beleid. Zij vereischt bovendien in
hooge mate doortastendheid en regeerkracht, om
de offers en lasten die voor de handhaving van
ons volksbestaan noodzakelijk zijn, zoo spoedig
als dat mogelijk is en in alle zwaarte die nood
zakelijk is, aan alle groepen onzer bevolking op
te leggen"
