Haarlem's Dagblad
300 millioen
moet worden opgebracht
Mannerheimlinie
houdt krachtig stand.
Anders staat gedwongen leening te wachten
Over een Stadhuis.
Suiker op bon 13.
Trapcursus.
Drie arbeiders gedood.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17375
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
'dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 9 FeKruari 1940
Abonnementen per week 0.25, per maand 1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel»
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35 Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
HET door de regeering aangekondigde leeningsontwerp is bij de
Staten-Generaal ingediend. De regeering is, blijkens dit ont
werp, voornemens zeer binnenkort een leening aan te gaan van
300 millioen tegen een koers van 100 procent en een rente van
4 De looptijd is 40 jaar.
Indien de inschrijvingen het bedrag van 300 millioen niet zullen
halen, zal het Rijk een gedwo ngen leening uitschrijven tegen
3 's jaars.
Hierop zullen alle binnen het Rijk wonende NATUURLIJKE PERSONEN moe
ten inschrijven wier vermogen, volgens den aanslag in de Vermogensbelasting,
grooter is dan ƒ30.000; MAATSCHAPPIJEN, FONDSEN EN INSTELLINGEN, die
regelmatig gelden rentegevend uitzetten, op termijnen langer dan één jaar,
tot een bedrag, dat gelijk staat met twee procent van de gezamenlijke
waarde hunner bezittingen volgens de laatstetijk vóór 1 Januari 1940 vastge
stelde balans NAAMLOOZE VENNOOTSCHAPPEN enz., tot een bedrag, gelijk
staande met de helft van de over een boekjaar geëindigd in het tijdvak van
1 Mei 1938, tot en met 30 April 1939 gedane uitdeelingen, welke vallen onder
de dividend- en tantièmebelasting.
De inschrijvers ontvangen voor het bedrag van hun storting voorloopig
recepissen aan toonder, benevens een gelijk aantal „bewijzen van storting".
Storting op de gedwongen leening kan geschieden door inlevering van deze
„bewijzen van storting".
Voornaamste bijzonderheden van dit wetsontwerp
op pagina 3
De Amsterdamsche gemeenteraad is ook aan
een „Marathondebat" bezig. En die heeft op dit
gebied een veel vervaarlijker verleden dan de
Haarlemsche. Heeft de Haarlemsche Raad het
nooit verder dan tot zestien zittingen over de ge-
meentebegrooting gebracht het aantal is sinds
dien aanmerkelijk gedaald de hoofdstedelijke
heeft indertijd de vijftig overschreden. Maar nu
debatteert hij over den bouw van een nieuw Stad
huis en rekent in uren. De duur van de gedach-
tenwisseling is op twintig uur, een zitting of vijf
dus, gelimiteerd. En dat mag een heel tijdsbestek
heeten voor één enkel agendapunt. Maar eer dat
Stadhuis er eindelijk is zullen er nog wel heele
etmalen aan verpraat zijn. Zoo gaat het met vele
menschelijke vraagstukken. Bij hun ontstaan zijn
zij eenvoudig, in hun ontwikkeling „als vraagstuk"
compliceeren zij zich steeds meer.
Daarom kan ik mij zoo goed begrijpen dat pro
fessor Woltjer gisteren in den Amsterdamschen
Raad zei, dat men de moeilijkheden niet moest
overdrijven en niet opzien tegen de verantwoor
delijkheid van een besluit. Uitstel brengt ook ver
antwoordelijkheid mee, merkte de professor op en
iedereen zou hem bijgevallen zijn als de mensche
lijke natuur niet met de neiging behept was, de
verantwoordelijkheid van uitstel minder zwaar te
voelen dan die van een snel besluit.
Ik heb hier boven gezet „Over een Stadhuis"
maar niet om te gaan uitweiden over den langen
en moeilijken weg dien het Amsterdamsche stad
huisplan volgt, maar alleen om het een en ander
naar voren te halen uit het frissche betoog, dat
de professor over dat onderwerp hield.
Hij zei verscheidene gedurfde dingen. Hij zag
niet in dat het nemen van een besluit nu meer ver
antwoordelijkheid op den Raad zou leggen nu het
een stadhuis gold dan als het een politiebureau of
een tunnel betx-of. Daar hield hij natuur
lijk rekening met de paar jaar voorbereiding die
al verloopen zijn.
Hij gaf voorts het advies, niet te vervallen in
romantiek. Het is te doen om een stadhuis. Het
romantische van onze voorouders hoeven wij niet
te hebben. De representatieve beteekenis is op den
achtergrond gedrongen; het besturen van de stad
staat voorop en een burgerzaal heeft nu een heel
andere beteekenis dan in de zeventiende eeuw.
Dit laatste is zeker waar, al schrikt men toch
wel bij de uiting, dat de representatieve beteeke
nis van een stadhuis tegenwoordig op den achter
grond is gedrongen. Als daar iets van waar is,
moet men het dan aanvaarden? Ook voor de toe
komst? Dat lijkt zeer aanvechtbaar. Maar men
voelt weer voor den overheerschenden gedachten-
gang van den professor als hij zegt: Wij moeten
doorwerken. Niet uitstellen. Zoo snel mogelijk
doorwerken als de tijdsomstandigheden veroor
loven. Want het bestaande is een slechte toestand.
Daarna kwam prof. Woltjer op de ondeskundig
heid Van den Raad en verklaarde, die erkennen
de,. dat de Raad daarom toch wel kan besturen.
Hij moet zich deskundig laten voorlichten maar
besturen dient hij zelf te doen. Bestuurskwaliteit
is iéts anders dan deskundigheid.
Ziehier nu een onderwerp, waarover verschrik
kelijk veel misverstand bestaat en dat al heel
wat vei-warring teweeg gebracht heeft. Bestuurs
kwaliteit is iets anders dan deskundigheid zegt
deze spreker, die in zijn eigen vak als een bij
zonder deskundige moet gelden, want hij is er
professor in. En met deze uitlating erkent hij,
dat er beroepen en ai'beidstaken bestaan die
niet gebonden zijn aan studies met omschreven
programma's en de daarbij behoorende examens
en eventueele titels, maar die, behalve op een
bijzonderen aanleg, berusten op maatschappelijk
inzicht, menschenkennis en ervaring.
Dat is eigenlijk heel eenvoudig. Het staat vast
en de voorbeelden liggen voor het grijpen ook
waar het de bestuurstaak betreft. Maai- velen kun
nen dat maar niet aanvaarden, omdat wij in dit
land zoo aan leerprogramma's, examens en titels
verslingerd zijn dat men meent dat een stads-,
pi'ovincie- of landsbestuurder ook in den examen
zin persé een „deskundige" behoort te zijn. Ik heb
al eens vroeger gevraagd: hoe zou men dan een
minister van Binnenlandsche Zaken of een mi-
nister-president moeten opleiden? En ik heb nooit
het antwoord gekregen. Men onderschat de in de
practijk tot ontwikkeling gebrachte gaven van
den tot besturen geborene, van den „regent" in
den goeden zin des woords, omdat-ie er geen exa
men in gedaan en geen doctoraat in gehaald
heeft.
En men vergeet bovendien dat een „deskundig
bestuurscollege", vanwege de vereischte ontstel
lende veelzijdigheid niet te vox-men is en dat des
kundigen bovendien als regel wel geschikt zijin
om zoo'n college voor te lichten maar allerminst
om het onderling eens te worden en zelfc te be
sturen. Want besturen is hun vak niet; als zij
er zich nooit in verdiept hebben en er den aan
leg voor missen zijn zij er onbekwaam toe. Hun
taak in de maatschappij is een anidiere.
Nu wil ik niet beweren dat de Amsterdamsche
Raad een ideaal bestuurscollege zou zijn en dat
geen beter in de hoofdstad denkbaar ware. Dat
niet. Maar er zitten knappe menschen in, tot be
sturen geroepen en met veel ervaring toegerust.
En bovendien: het is de taak van een Raad. Hij
staat ervoor. Het is zijn plicht. Hij is ertoe geroe
pen. En daarom moet hij, na voorlichting gehad
te hebben, de knoop durven doorhakken.
Ik geloof dat de professor daar glad gelijk in
heeft. En het geldt ook voor andere zaken dan
Amsterdamsche stadhuizen.
R. P.
Weer geen Horkov en Korfbal.
Alle voor a-s. Zondag vastgestelde wedstrijden
van den Kon. Ned. Hockey- en Kon. Ned. Korf-
balbond zijn afgelast.
De Noord-Oostelijke
wind
die De Bilt voor morgen verwacht,
vooi-spelt weinig goeds. De vorst zal toe
nemen en de hemel zal weinig blauw
vertooncnwant er is kans op neerslag.
Geheime zitting van de Fransche
Kamer.
PARIJS 9 Februari (Havas). Volgens in de
wandelgangen van de Kamer ontvangen aanwijzin
gen zou het Huis van Afgevaardigden zich met 262
tegen 227 stemmen hebben uitgesproken ten gunste
van het houden van een geheime vergadering.
Gedurende het tijdvak van Vrijdag 9
Februari tot en met Donderdag 29 Februari
a.s. zal bon 13 der Rijksdistributiekaart
recht geven op het koopen van één K.G.
suiker.
Ondanks de groote opoffering van menschen
en materiaal door de Russen, houdt de Man-
nerheim-linie nog steeds krachtig stand. De
Russische verliezen aan de verschillende fron
ten worden hier alleen reeds over de laatste
twee dagen geschat op 3000 tot 4.000 man, zoo
meldt Reuter uit Stockholm.
Het is mogelijk dat zich nog een andere Russi
sche divisie aan het centrale noordelijke front in
moeilijkheden bevindt. Ruim een week lang reeds
hebben de na de overwinningen van Suomussalmi
en het Kiantameer afgeloste Finsche troepen ge
tracht deze divisie ten noorden van Kuhmo te om
singelen. De aankomst van buitenlandsche vlieg
tuigen schijnt een afschrikkende werking op de
Russen te hebben gehad, want de laatste dagen
hebben zij slechts een paar bombardementen uit
gevoerd.
Volgens een bericht uit Helsinki hebben de
Russen Woensdag op een gegeven oogenblik
zich werkelijk een weg gebaand tot in de
IVIannerheim-linie. Er werd hier man tegen
man gevochten, maar na enkele minuten dre
ven de Finnen de Russen weer uit de linie.
De Russisehe reserves aan menschen en mate
riaal schijnen bijna onuitputtelijk, te oordeelen
naar de roekeloosheid, waarmee zij worden ver
spild. Volgens een Donderdag gepubliceerde schat-
(In New York is in een school
een cursus in het trappenloopen
ingesteld voor kinderen, die in
huizen iconen, waar alleen maar
lij ten zijn.)
Een cursus in het trappenloopen
Voor kindren die dit niet verstaan.
Omdat ze steeds in liften kropen,
Die maklij ker en sneller gaan
't Is moeilijk zich dit voor te stellen
Voor onze jeugd die, op en neer
Ook weieens in een lift mag snellen,
Maar dan toch slechts een enkle keer.
Men mag die kindren niet verguizen
Om luiheid of om snelheidsdrift.
Er is zoo vaak in New York's huizen
Niet anders dan een snelle lift.
Ik wed dat, als ze konden kiezen.
De lift het van de trap voortaan,
In alle standen zou verliezen,
Althans voor 't naar beneden gaan.
Een lift is maar een kabinetje,
Waarin je staat opeengepakt,
En nooit eens kans hebt op een pretje,
Terwijl je naar beneden zakt.
Een trap, daar kun je fijn op rijden,
Al bonzende van trêe op trêe,
Je kunt zelfs langs de leuning glijden,
Sneller dan liften naar benêe.
Een trap, daar kun je op probeeren,
Met twee, drie treden tegelijk.
De cursus trappen loopen leeren,
Gaf daarvan stellig spoedig blijk....
Die kindren kunnen nu ervaren,
Dat alles niet vanzelf maar lukt,
Dat heel het leven, als het ware
Niet glijdt, als j' op een knopje drukt.
Geen levenswijsheid is te ki-ijgen
Per lift, die snel gaat en gedwee,
Daarvoor moet je een trap bestijgen,
Met krachtsinspanning, trêe na trêe.
P. GASUS.
Niet zoo maar een bril!
Een van K E IP
de beste
GR. HOUTSTRAAT naasi Luxor
'Adv. Ingez Med.)
ting hebben de Russen sedert den aanvang van
den oorlog 308 vliegtuigen verloren. 600 tanks, drie
kleine oorlogsschepen, een duikboot. 203 zware ka
nonnen, 1.924 machinegeweren, 552 motorvoertui
gen, 1.560 paarden en twee versperringsballons.
In welingelichte Finsche kringen te Haparanda
wordt tegengesproken, dat de Russische troepen
Kajaani zouden hebben bereikt, zooals van bepaal
de buitenlandsche zijde werd beweerd. Men ver
haast zich er over dat een dergelijk gerucht heeft
kunnen onstaan, aangezien Kajaani meer dan 80
KM van Kumoniemi ligt, waar de Finnen de laat
ste weken vooruitgang hebben geboekt. Kajaani
ligt 100 K.M. van Suomussalmi, waar de Finnen
einde December de Russen een gevoelige neder
laag hebben toegebracht. Het is niet mogelijk dat
de Russen tusschen deze beide plaatsen zoo ver
het land konden binnen dringen, want de bodem
is hier bedekt met dichte wouden zonder wegen.
De eenige mogelijkheid is, dat men de berichten
over de bombardementen op Kajaani verkeerd
heeft overgebracht.
De grootste macht ontplooien de Russen op de
landengte van Karelië, doch de berichten over
vijf aanvallen op een dag worden in militaire krin
gen met wantrouwen gezien. In de eerste plaats
duurt het daglicht slechts vijf tot zes uur, terwijl
bovendien de Russen niet over voldoende trans
portmiddelen beschikken om de aanvallende troe
pen te doen aflossen.
STOCKHOLM, 9 Februari. Volgens berichten
van de grens zijn nog steeds verscheidene Russi
sche ski-patrouilles in actie. Zij opereeren ergens
in de omgeving van Kemi-vallei. Men gelooft dat
de Russen een drievoudig doel hebben: ten eerste
verspreide spionnen te krijgen, welke tevens pro
paganda achter de Finsche linies moeten voeren,
om het moreel te verzwakken; ten tweede eenhe
den, wier doel het is speciale verbindingen en mi
litaire punten op te blazen en vervolgens te trach
ten naar de eigen linies terug te skiën; ten derde
een nieuw element in den .zenmv-oorlog" in te
schakelen, hetgeen mogelijk juist in Noord-Fin-
land in het bijzonder effect zou kunnen hebben,
waar zoovele geïsoleerde plaatsen zijn, waar men
aanvallen van goedgewapende patrouilles vreest.
Dat de Finsche regeering ook belang aan deze
nieuwe wijze van oorlogvoering hecht blijkt uit het
feit dat niet alleen aan de pers het bericht werd
gegeven dat Maandag vele parachute-patrouilles
zijn neergelaten, maar tevens heeft men gisteren,
gelijk gemeld, door middel van radio en pers een
waarschuwing tot alle Finsche burgers gericht,
waarin er op gewezen wordt dat het noodzakelijk
is dat de burgerbevolking met de militaire autori
teiten samenwerkt ten einde het gevaar, dat der
gelijke patrouilles voor de toekomst zouden kun
nen opleveren te kunnen uitschakelen. Het Finsche
leger stuurt zoodra men parachutisten heeft zien
neerkomen onmiddellijk naar deze punten snelle
ski-patrouilles, die tot taak hebben, iederen man
onschadelijk te maken. Volgens onofficieele be
richten zijn de parachutepatrouilles voornamelijk
neergekomen in de omgeving van drie belangrijke
verbindingslijnen met de Finsche noordelijke en
noord-oostelijke fronten; ten eerste bij de Ounas-
joki-rivier en den spoorweg uit Kitela naar Enare
aan het westelijke eind van het meer Enare, ten
tweede bij de vallei van de Kitinen-rivier en den
spoorweg van Kangas naar Ivalo aan den ooste
lijken oever van het meer Enare; ten derde de
vallei van de Kemi-rivier en den spoorweg tus
schen Kemiljarvi en Rovaniemi.
(United Press).
(Verdere berichten over den toestand aan het
front vindt men op pag. 5.)
Het woord is aan
A. S. C. Wallis:
Velen vertellen gaarne van den berg
der opoffering, dien zij voor U zouden
willen beklimmen, maar vergeten de trap
op te gaan en de kleinigheid te halen,
die gij juist noodig hebt.
Tusschen tram en vracht
wagen bekneld geraakt
Toestand van vierden arbeider
zorgwekkend.
ROTTERDAM 9 Februari. Vanmorgen te
kwart voor acht is op den WestzeedUk alhier
een ernstig ongeluk voorgevallen, waarbü drie
dooden te betreuren zijn.
Een motorwagen der R. E. T. kwam in botsing
met een vrachtwagen, welke door eenige arbei
ders met steenen werd geladen. Vier mannen
werden gegrepen en raakten bekneld tusschen
de tram en den vrachtwagen. Twee werklieden
waren op slag dood, de twee anderen werden
ernstig gewond. Tijdens het vervoer naar het
ziekenhuis is een der gewonden bezweken. De
toestand van den vierden man is zorgwekkend.
Verkeerde wisselstand.
De oorzaak van het ongeval moet worden gewe
ten aan een verkeerden wisselstand.
Bij de Parksluizen liggen de tramrails in een lus,
zoodat wanneer een van de beide bruggen geopend
is, de trams over de andere brug, die ongeveer hon
derd meter verder ligt, kunnen rijden.
Toen vanmorgen een motorwagen van lijn tien
uit de richting van de binnenstad over den West
zeedijk de brug naderde was deze brug vrij. De be
stuurder van de tram reed derhalve met onvermin
derde vaart vei-der. Doordat echter de wissel daar
ter plaatse verkeerd stond zwenkte de tramwagen
plotseling naar rechts en reed den 's Gravendijk-
wal op.
In verband met de werkzaamheden aan de Maas-
tunnelwerken waren daar eenige arbeiders bezig
met het laden van steenen op een vrachtauto. Deze
stond midden op de tramrails, omdat de werklieden
verwachtten, dat er, zoolang de brug gesloten was,
toch geen tram over dat weggedeelte zou komen.
De tramwagen naderde plotseling met zoo'n
groote vaart, dat de arbeiders, die het voertuig niet
tijdig zagen aankomen, geen tijd meer hadden weg
te komen en dientengevolge tusschen wagen en
tram bekneld raakten.
De auto werd aan de achterzijde gegrepen en met
kracht vooruit geduwd. Zij schoot over een vlucht
heuvel, vernielde een verkeerszuiltje en kwam aan
den kant van den weg tot stilstand.
De omgekomen gemeentewerklieden zijn de 51-
jai-ige ondeibaas H. Broere, van den Mathenesser-
dijk, de 49-jarige D. van de Velde van het Weena-
plein en de 39-jarige metselaar J. P. Langerak uit
de Joost van Geelstraat.
Duitsche schepen in Zuid-
Amerikaansclie havens.
Een drietal op weg naar het vaderland.
RIO De JANEIRO, 9 Februari. Het officieele
persagentschap Agencia Nacional deelt mede
dat. het aantal Duit-sche schepen ln de haven van
Recife veel grooter is dan gewoonlijk. Meestal
liggen er drie, thans echter tien. Het Duitsche
vrachtschip „Uruguay" ligt onder stoom om te
vertrekken. In de havens langs de Braziliaansche
kust bevindt zich een dertiental Duitsche
schepen, waarvan inmiddels een drietal den
terugtocht heeft aanvaard, met name de
„Wolfsbrug", de „KÖnigsberg" en de „Coruna".
(United Press).
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
Pag.
Volgens B. en YV. van Haarlem dreigt er nog
geen woningtekort. 4
BINNENLAND
De regcering schrijft een lecning van f 300 mil
lioen uit. 1 en 3
Te Rotterdam zün drie arbeiders door een tram
gedood. 2
De Rjjn wast gevaarlijk. 2
Een Nederlandsch vaartuig redt de bemanning
van een Fransch schip, dat op een mijn liep. 5
Er zijn verbindend verklaringen van C. A. O.'s
te verwachten. 6
BUITENLAND
Chamberlain over de bijeenkomst van den Oor
logsraad. 5
De Finnen nemen patrouilles Sovjet-parachu
tisten gevangen. 5
SPORT.
Sport in 't Kort. 7
Schulte-Boegen hebben de Zesdaagsche te Ant
werpen gewonnen. 7
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Over een Stadhuis. 5
13. K.: Lichtpunten in het Zakenleven. 3
H. D. Vertelling: Twee heeren in de tram. 4
Dr. W. G. N. v. d. Sleen: Na drie jaar weer naar
Canada. g
Voor de Vrouw.
Voor de Jeugd. 12
Van een bijzonderen medewerker: In Finland. 13
Van onzen correspondent te Genève: Een be
wind van nationale eenheid in Zwitserland? 13
K. de Jong: Chaja Goldstein. 2
G. J. Kalt: Doopsgezinde zangkoren. 2
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g
LAATSTE BERICHTEN
KOSTBARE EADING IN VEILIGHEID.^In allerijl werden de schepen gelost,
die te Nijmegen door het kruiende ijs van de Waal gevaar Liepen.
