Haarlem's Dagblad
Oorlogsgevolgen:
7lieuive tasten
Mannerheimlinie
onder zwaren druk.
WOLLEN
DEKENS
vIVSOORSEL
Benzine wordt
duurder
Burgerdijk"
getorpedeerd
IJS DOET VELEN IN VREES LEVEN
Winterlectuur.
De initiatieven van
de Ver. Staten
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17377
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082 Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 12 Februari 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarleven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
Heffingen
ten bate van
het leeningfonds
TEN behoeve van het leeningfonds 1940 is bij de Tweede Kamer een
wetsontwerp ingediend, dat de volgende heffingen inhoudt
1. De opcenten op de SUCCESSIEBELASTING worden met 15 verhoogd. Ge
schatte opbrengst over een jaar5.5 millioen.
2. De BENZINEPRIJS wordt met 1.368 cent per liter verhoogd. De pompprijs
stijgt daardoor tot 18J4 cent per liter. Geschatte opbrengst over een
jaar 7.6 millioen.
3. De KOFFIE wordt belast met een heffing van 20.per 100 K.G., het
geen neerkomt op 24.per 100 K.G. hier te lande gebrande koffie.
Geschatte opbrengst over een jaar 8 millioen
4. De SUIKERACCIJNS wordt met 10 opcenten extra belast. Geschatte op
brengst over een jaar 5.5 millioen
Deze nieuwe heffingen zijn, met uitzondering van de extra-opcenten op
de Successie-belasting en de verhooging van de Suikeraccijns met ingang van
Zondag 11 Februari van kracht geworden. De nieuwe belastingen zullen ten
minste 15 jaar en vermoedelijk nog langer geheven moeten worden.
(Voor verdere bijzonderheden zie men pag. 3.)
Deze taaie wintertijd,
Die geen krimp wil geven,
Wekt al heel wat knorrigheid,
't Wordt wat overdreven.
Hier en daar werd het benard,
Waar het ijs ging kruien,
En de mensch verlangt al hard
Naar warmwaterbuien.
En nu lees ik in de krant
Van het kille heden.
Over winters in ons lanidi,
In een ver verleden.
Er wondt dan in dezen geest
Meestentijds geschreven:
't Is veel erger nog geweest,
Dan wij 't nu beleven.
Men draagt anecdotes aan,
Vol van ijslijfcheden,
Die nog ijskoud alles slaan
Van de kou van heden
Waarom, heb 'k me afgevraagd,
Moeten wij dit lezen,
Is er iemand, wien 't behaagt,
Als 't al waar mag wezen?
Waarom schrijft de krant nu niet
Over verre landen,
Het gebenedijd gebied,
Waar de zon kan branden?
In zoo'n wereld wil ik mij
Droomende verplaatsen,
Even van de kilte vrij,
Ver van ijs en schaatsen
Op een gloeiend tropisch strand
Lig ik in gedachten,
Waarom mag ik van de krant,
Niet zoo'n droom venvachten?
'k Zeg het zonder voorbehoud:
Al die oude jaren.
Laten mij nog eens zoo koud,
Als zij zelf al waren.
P. GASUS.
Fok voor
NAAR
GROOTE HOUTSTR. 31 BIJ ANEGANG
(Adv Ingez. Med.)
Verhooging met
V/2 cent per liter
«s-GRAVENHAGE, 12 Februari. Men meldt
ons: Als noodzakelijk gevolg van de verhoo
ging van de benzinebelasting, welke de re-
geering reeds gisteren heeft doen ingaan,
hebben de benzincmaatschappijen Shell,
Standard. Texaco en Sinfina den benzine
prijs met ingang van heden met VA cent per
liter verhoogd.
weekbericht
Coöperatie Vooruitgang U.A., Haarlem.
Slaolie per flesch 55 ct.
Gehakt per 1/1 blik 58 ct.
Volle melk met suikerper blikje 30 ct.
Nog voorradig3 en 4 cents Sigaren
Java Thee per ons 26 ct.
Koffie per Vz pond 12% ct
Vet per pond 42 ct.
Zalm per blikje 18 ct.
Griesmeel per pond 15 ct.
Lucifers per pak 5?4 ct.
Poederchocolade per pondspak 24 ct.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
De Amerikaansche minister van buitenlandsche
zaken, Cordell Huil, heeft in een persconferentie
een nadere uiteenzetting gegeven over de Ameri
kaansche besprekingen met de andere neutrale
landen en over de Eui;opeesche reis van Sumner
Welles.
Huil zeide: De doeleinden zijn de vrede en een
gezond economisch leven in het tijdperk na den
oorlog. Sinds eenigen tijd stellen de Vereenigde
Staten alles in het werk om de gronddenkbeelden
van het programma voor een gezonde en stabiele
periode in de internationale betrekkingen na den
oorlog levendig te houden. De hoeksteenen van
deze politiek zijn:
1. Stopzetting en beperking van de bewapening.
2. Aanvaarding door alle landen van een ge
zonde vrijhandelspolitiek.
Deze doeleinden moet de wereld nastreven, wil
er in het tijdvak na den oorlog een gezond econo
misch leven zijn en geen autarkie en totalitaire
stelsels. Wanneer de vrede komt, zullen er, naar
wij hopen, zeer definitieve begrippen en zelfs
verplichtingen bestaan inzake de grondbeginselen
welke van vitaal belang zijn voor een wereld in
vrede.
Sedert de verklaringen van Hull over de komst
van Sumner Welles naar Europa en het contact
met de neutralen omtrent den opbouw van het
Europa na den oorlog, hebben zich aldus Havas
twee feiten voorgedaan, die eens te meer on
derstreepten, hoe scherp de partijen tegenover
elkander staan:
Een redevoering van den Duitschen minister,
Frick, die betoogde, dat de komende vrede slechts
een Duitsche vrede kan zijn.
De met algemeene stemmen aangenomen motie,
waarmede de geheime zitting van de Fransche
Kamer haar vertrouwen in Daladier uitsprak.
De correspondent van Havas te Washington
meent dan ook te hebben opgemerkt, dat zich in
de Vereenigde Staten een evolutie voltrokken
heeft in de opvattingen omtrent de jongste actie
van Amerika. Een realistischer kijk schijnt de
overhand te krijgen, aldus het Havas-telegram en
duidelijker dan ooit beseft men, dat de oorlogvoe
renden geenszins bereid zijn de wapenen neer te
leggen. In de omgeving van het Witte Huis geeft
men trouwens te verstaan, dat Roosevelt zich te
dien aanzien nimmer illusies heeft gemaakt.
Havas verneemt, dat een hooggeplaatste
diplomatieke persoonlijkheid, die voortdurend
contact houdt met den president, Zaterdag
aan den ambassadeur van een der geallieer
den heeft laten doorschemeren, dat de reis
van Sumner Welles in geen geval bij de geal
lieerden eenige ongerustheid of wantrouwen
behoefde te wekken.
In dit verband merken welingelichte waarne
mers op, zoo gaat Havas voort, dat het werkelijke
doel der missie van Sumner Welles zou zijn een
bezoek te brengen aan Berlijn. Het standpunt der
geallieerden schijnt inderdaad te goed bekend om
een reis van den voornaamsten medewerker van
Cordell Huil te rechtvaardigen. Juist is echter,
dat de inlichtingen ten aanzien van den toestand
in Duitschland tegenstrijdig zijn.
Wat de „besprekingen tusschen de neutralen"
betreft wordt bevestigd, aldus Havas, dat zij een
voudig ten doel hebben de Europeesche neutralen
te polsen ten einde van te voren hun aansluiting
te verzekeren bij de economische principes, die
herhaaldelijk door Huil uiteengezet zijn en die,
volgens den minister, eventueel door de geheele
wereld moeten worden aanvaard, wanneer men
een duurzamen oorlog wil vestigen.
Parijs gereserveerd
De Franschen blijven zich zeer gereserveerd too-
nen. Hun opvattingen vat Havas samen in de vol
gende drie punten:
1. Er zijn geen vredesonderhandelingen mogelijk
aleer Duitschland zich goedschiks of kwaadschiks
verzoend heeft met het herstel van een onafhan
kelijk Oostenrijk, Cecho-Slowakije en Polen er
zich bereid verklaard heeft tot vergoeding van de
schade, die door Duitschland aan deze drie is toe
gebracht:
2. Er is geen vrede mogelijk, die Frankrijk
Engeland niet de materieele waarborgen verschaft
dat nieuwe Duitsche agressies zullen uitblijven;
3. Er zullen geen economisch herstel in de we
reld en geen algemeene ontwapening mogelijk zijn
zonder de gezamenlijke en solidaire waarborgen
van alle naties, die geroepen zijn er met gelijke
rechten en plichten aan deel te nemen.
Vooreerst geen verklaring te Berlijn
Van semi-officieele zijde wordt te Berlijn ge
meld: Met betrekking tot de reis naar Europa
van den Amerikaanschen onderstaatssecretaris
Sumner Welles wordt in Berlijnsche politieke
kringen op verzoek medegedeeld dat ten aanzien
van deze reis vooreerst nog geen verklaringen af
gelegd kunnen worden.
f/
„(dam" heeft aSle
opvwtenden aan hoetd
De „Burgerdijk" van de Holland
Amerika Lijn is Zaterdagmiddag te
18.35 uur 15 mijl ten Zuiden van
Bishop Rock door een Duitschen onder
zeeër aangehouden en getorpedeerd.
De directie van de HollandAmerika Lün
heeft dit bericht van den kapitein van het
schip ontvangen en van het gebeurde mede-
deeling gedaan aan het ministerie van Buiten-
tenlandsche Zaken te 's-Gravenhage. De re
den van het torpedeeren van de „Burgerdijk"
is niet bekend.
Het radiostation Mackay had Zaterdag nood
seinen opgevangen van het Nederlandsche
vrachtschip, waarbij sprake was van een bot
sing.
Zondagochtend is langs radiotelegrafischen
weg van het Nederlandsche schip „Edam"
eveneens van de Holland Amerika Lijn, bericht
ontvangen dat bemanning en passagiers van de
„Burgerdijk" allen gered waren en alles wel
was.
De „Burgerdijk" vertrok 30 Januari j.L van New
York naar Rotterdam en naderde nu de Engelsche
kust. Bishop Rock is een rotseiland van de Scilly-
eilanden.
De „Burgerdijk" meet 6835 bruto reg. ton. Het
schip is in 1921 bij C. van der Giessen en Zonen
te Krimpen aan den IJsel gebouwd.
Summa, het Finsche
Verdun.
Havas meldt uit Helsinki: Op de Karelische
Landengte in de sectoren van Summa en
Taipale, was het vuur der Russische artillerie
Zondag buitengewoon hevig. De gebetonneer-
de fortificaties ondergingen een zeer zwaar
granaatvuur doch de weerstand kon niet
worden gebroken. Niet verheeld mag echter
worden dat de schade, die door de Russische
artillerie was aangericht vrij belangrijk is.
Vier malen wierpen de Russische troepen
in opeenvolgende golven hun infanterie naar
voren. Zij werd met ernstige verliezen terug
geslagen.
Aan het Noordoostelijke front van het Ladoga-
meer hebben zich geen gevechten van belang
voorgedaan. De Russen hebben een enkel offensief
pogen te ondernemen in de streek van Aittojoki,
maar dit offensief mislukte. Bij het Ladogameer
hebben de Russische troepen gepoogd eenige de
tachementen over het ijs te sturen maar de aan
vallen werden gestuit 'door de Finnen, die ver
schanst lagen op de eilandjes die overal in het
meer liggen.
In welingelichte kringen te Helsinki is men
volgens de Crt. van oordeel, dat het Russische
offensief op de Karelische Landengte zijn hoogte
punt nog niet heeft bereikt en dat de Sovjet-
bevelhebbers nog groote reserves achter de linies
gereed houden om hen op het beslissende moment
in den strijd te werpen.
Uit Stockholm meldt Reuter: De moed en
volharding, die de Finnen in den strijd om
Summa aan den dag leggen, is van dien
aard, dat deze strijd, naar men hier meent,
in de geschiedenis geboekstaafd zal blijven
als het Finsche Verdun.
Het Front van Summa is ongeveer twaalf kilo
meter breed en in deze nauwe ruimte hebben
de Russen duizenden mannen en machines ge
worpen. Wanneer hun mannen weggemaaid zijn
en de overlevenden vermoeid raken, brengen de
Russen nieuwe troepen in het veld om hen te
vervangen. De Russen in dezen sector zijn goed
uitgeruste beroepssoldaten. Alle rust. die de Fin
nen krijgen, is een paar uur voor middernacht
voor de Russen bij het aanbreken van den dag
hun aanvallen hervatten. Dezelfde Finnen weer
staan iedere nieuwe aanvalsgolf der Russen.
Sedert het offensief op de landengte begon heb
ben de Russen naar schatting niet minder dan
9000 man en meer dan 100 tanks verloren. De
Finsche verliezen moeten thans ook verscheidene
duizenden bedragen.
Het Finsche legerbericht van Zondag deelt
mede:
„Op de landengte van Karelië heeft de vijand
in den loop van den dag zijn aanvallen voortge
zet. De felste aanvallen vonden plaats ten wes-
Hot nu toe atte aanvatten
dei Sxwiets afeestayen.
ten van Summa en aan de rivier te Taipale. Alle
Russische aanvallen werden afgeslagen. Het
schieten der artillerie was hevig. Vijf vijandelij
ke tanks werden vernield..
Ten Noord-oosten van het Ladogameer werd
op den archipel van Pitkaranta een uit zeven
tig paarden bestaande vijandelijke colonne
vernietigd. Te land was de vijandelijke artille
rie zeer actief, doch de Russische infanterie
heeft geen enkelen aanval ondernomen. Te
Aittojoki hebben de Finsche troepen een klein
aanvallend detachement tot de uitgangsstellingen
teruggedreven.
In den loop van den dag van Zaterdag hebben
de Finsche luchtstrijdkrachten verkennings- en
verdedigingsvluchten ondernomen en vijan
delijke concentraties gebombardeerd. De activi
teit der vijandelijke luchtmacht bleef beperkt
tot enkele operaties boven de frontlonie. Wiborg
werd gebombardeerd, waarbij verscheidene bur
gers om het leven kwamen.
Volgens gecontroleerde inlichtingen heeft de
vijand Zaterdag twee vliegtuigen verloren.
In het Finsche legerbericht van Zaterdag wordt
o.a. gezegd, dat de Russische kolonel Boriof van
de tweede divisie tijdens een gevecht gedood is.
SCHAATSENRIJDEN IN DEN HORTUS De leerlingen van het Gymnasium
maakten Zaterdagmorgen in de „vrije tien minuten" een zeldzame gebeurtenis
mee. Ze konden namelijk schaatsenrijden in den „Hortus" op het Prinsenhof.
Zelfs de baanveger ontbrak niet.
E situatie, welke op de groote rivieren tengevolge van het ijs is ont
staan, is er niet beter op geworden. Wel is het gevaar op de Waal bij
Nijmegen geweken, maar op andere plaatsen hebben de ijsschotsen zich
vastgezet en men vreest voor de gevolgen als het ijs zal gaan breken. Het ge
weld van de ijsschotsen heeft reeds zeer veel schade aangericht. Alles wat
hun in den weg staat, telefoonpalen, boomen, huizen, schepen, scheepswer
ven, fabrieken, aanlegsteigers wordt vernield en allen, die langs de rivieren
wonen, leven in vrees. Meedenkt aan het rampjaar 1926, toen de dijken het
hebben begeven, en men houdt voortdurend het oog gericht op de rivier,
waar het ijs nu eens stilligt en dan weer voortschuift, wrakstukken van sche
pen, steigers, werven met zich meevoerend: een enorme kracht, die alles ver
nielt wat in den weg komt.
(Men zie ook pag. 2J,
Russen melden succes.
MOSKOU, 12 Februari (Tass)Het leger
bericht van het militaire district Leningrad
luidt: ,.Op 11 Februari bedrijvigheid van ver
kenners en in eenige sectoren artillerievuur. Nog
steeds botsingen tusschen kleine infanterie-af-
deelingen ten Noorden van het Ladogameer. Op
de Karelische Langengte uitwisseling van artil
lerievuur en een treffen tusschen infanterie- af-
deelingen, niet het resultaat dat de vijand
werd teruggedreven en 16 verdedigingswerken,
waaronder acht geschutkazematten, door onze
troepen genomen werden. De Sovjet-Russische
luchtmacht heeft verkennings- en bombarde-
mentsvlucshten ondernomen.".
Volgens rapporten, welke te Stockholm zijn
ontvangen, zoo meldt United Press, hebben de
Russen Zaterdag tijdens een luchtaanval op
Hangö zes en twintig bommen laten vallen.
Verscheidene huizen zijn afgebrand, twee perso
nen werden gedood en velen gewond.
Ook een aantal Amerikaansche vrijwilligers be
vindt zich in Finland. Een der eerste was Wil
liam Sullivan uit Burlington ln den staat Ver
mont. Hij heeft een groote ervaring als vlieger.
Bij de kleine groep vrijwilligers, waarvan hij deel
uitmaakt, bevinden zich onderdanen van twaalf
verschillende landen. Er zijn ook eenige offi
cieren onder hen doch de opleiding van de troep
wordt uitsluitend verzorgd door Finsche officie
ren. De groep heeft den naam „Slsu" aangeno
men, een Finsch woord, dat „ontembare energie"
beteekent. De uitrusting en de geest der mannen
is uitstekend. Onder hen bevinden zich Duit-
schens, Engelschen, Polen, Scandinaviërs en
Bal ten.
Verscheidene Zweedsche artsen zijn als vrij
willigers in Finland aangekomen Zij zullen in de
landelijke gebieden de gemobiliseerde Finsche
artsen vervangen.
Het woord is aan
Thorbecke*.
Staatsman is niet, die redevoeringen
houdt, maar die proeven van staats
beleid gaj; hij wordt uit zijn doen ge-
kend.
Veranderlijk
weer lijkt niet uitgesloten. De Bilt voor
spelt n.l. een betrokken lucht met
sneeuwbuien. De vorst wordt wat minder
en een zwakke tot matigen wind wordt
voor de kuststrook aangekondigd.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
BINNENLAND
De „Burgerdijk" is getorpedeerd. 1
Er worden nieuwe lasten op 't dagelijksch leven
gelegd 1 en 3
Het ijs doet velen in vreeze leven. 1 en 2
Indië's economische toestand is beter dan in 1914 3
BUITENLAND
De Mannerheimlinie staat onder zwaren druk. 1
Duitsche vliegtuigen brachten twee Britsche
trawlers tot zinken. 5
e gouverneur-generaal van Canada, Lord
Tweedsmuir, is overleden. 5
Een Fransch „luidspreker-offensief" aan het front. 5
De Engelsche minister van luchtvaart hield een
rede over de bondgenootschappen Berlijn
Moskou en LondenParijs. 5
ARTIKELEN, enz.
Speciale correspondentie: De „Reiger" hartelijk
begroet in Johannesburg. 3
Van onzen bijzonderen medewerker: Finland
forceert zich in dezen afschuwelijken oorlog. 11
Van onzen bijzonderen medewerker: Onderhoud
met dr. Winckel. 21
de Jong: H. O. V.-concert. 4
J. B. Schuil: Droste's Tooneelverccniging. 4
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 9
LAATSTE BERICHTEN' O