Haarlem's Dagblad 1940 Dag en nacht duurt de strijd op de Karelische Landengte is veel erger! Kapitein van duikboot zag scheepspapieren zelfs niet eens in Moderne Heerenhuizen Ook voor LAKENS en SLOOPEN v IVSOORSEL De Torpedeering van de Burgerdijk. Sovjets niet in de Mannerheimlinie doorgedrongen? Stokken. Men êetoepe zich niet meet op 1890 Twee personen in garage om het leven gekomen. 57e Jaargang No. 17379 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- 'dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buit6n Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Woensdag 14 Februari 1940 Abonnementen per week ƒ0.25. per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Groentjes zie rubriek. Voor de derde maal in dezen oorlog heeft een j Duitsche duikboot een Nederlandsch koopvaardij- schip getorpedeerd. Het eerste was de tanker Slie- j drecht, bestemd voor een Noorsche haven. De be manning werd bevolen in de booten te gaan op den Oceaan, in slecht weeren het was een wonder dat één boot, met vijf man aan boord, er na dagenlang zwoegen nog in slaagde de Schotsche kust te bereiken. Van de overige dertig opvarenden van de Sliedrecht en van hun boot werd nooit meer iets vernomen. Zij moeten ellen- dig omgekomen zijn na een verschrikkelijk lijden ln hun open boot. Het tweede geval was dat van de Arendskerk. j Het is nog maar enkele weken geleden. Dit schip was met stukgoederen onderweg naar Zuid- I Afrika. Het had geen contrabande aan boord, maar werd blijkbaar getorpedeerd omdat de Unie van Zuid-Afrika, een Engelseh Dominion, den oorlog aan Duitschland heeft verklaard. Vertoo- gen van den eersten officier, die smeekte zijn mooie schip te sparen, baatten niet. De duikboot kapitein zei dat hij zijn orders moest opvolgen en een van de modernste schepen van onze handels vloot werd vernietigd. In dit geval, dat zich in de Golf van Biscaye voordeed, was het gelukkiger- wijze goed weer en de bemanning werd na uren- I lang ronddrijven in de reddingbooten door een ïtaliaansch schip opgepikt. De derde torpedeering, die van de Burgerdijk van de Holland-Amerika Lijn, weer een groot schip (6835 ton) geldt een der vele Nederlandsche schepen die in dezen tijd met een lading „regee- I ringsgraan" uit Amerika naar ons eigen land va ren. Was bij de beide vorige torpedeeringen al geen sprake van toepassing van oorlogsrecht en werd met wreedheid opgetreden tegen de bemanning van de Sliedrecht, die vergeefs vroeg, aan boord van de duikboot te worden opgenomen om het veege lijf te kunnen reddenhet geval-Bur- gerdijk is nog erger. Niet wat de bemanning en de passagiers aangaat, want het is goed met hen afgeloopen. Nadat zij veertien uur in de booten hadden doorgebracht heeft de Edam alle veertig schipbreukelingen gered. Maar dat een schip, bestemd voor een onzer eigen havens, met een lading, uit een ander neutraal land afkomstig, die geconsigneerd is aan onze eigen regeering, getor pedeerd wordt is wel de meest flagrante schen ding van de rechten van neutrale zeevaarders die men zich kan voorstellen. De gezagvoerder van het s.s. Burgerdijk, kapi- tein Scriwanek, heeft blijkens verklaring van de i directie van de Holland-Amerika Lijn medege- j deeld, dat de kapitein van de duikboot weigerde inzage van zijn scheepspapieren te nemen en tot de vérnietiging van het schip overging onder de bewering, dat de lading voor een Engelsche ha ven bestemd was. Dat is onzin. Het schip ver- I keerde in de noodzaak door een der smalle vaar geulen langs de mijnenvelden de Downs te pas- j seeren, waar het wellicht door de Engelschen zou zijn aangehouden om te worden onderzocht. Maar een dergelijk onderzoek had nimmer kunnen lei— j den tot confiscatie van de lading door de Engel- schen. Van een „bestemming" van die lading voor een Engelsche haven kon dus op geenerlei wijze sprake zijn. Wat deze duikbootkapitein heeft ge- I daan is grof machtsmisbruik, is geweldpleging tegenover een neutraal land dat evenals de an- I dere neutralen met de grootste zorg de verplich- I tingen van zijn positie nakomt. En dat zijn be volking moet voeden o.a. door een invoer van bui- I tenlandsch graan, uit de neutrale Vereenigde Sta- I ten, waarop het volstrekte rechten heeft. Nu schijnt men in Duitschland met wat nieuws voor den dag te komen. Want de Deutsche Allge- I meine Zeitung zegt dat Duitschland geen verant woordelijkheid voor rampen op zich kan nemen I indien neutrale, schepen: le een vijandige hou- I ding aannemen tegen Duitsche oorlogsbodems of I zich verdacht gedragen; 2e zich aansluiten bij een Engelseh convooi; 3e zich bevinden in de Engelsche kustwateren, die het onmiddellijk strijdtooneel vormen en waar zij alle gevaren van den oorlog mee riskeeren. De eerste twee punten bevatten niets nieuws. Maar het derde wel. De Deutsche Allgemeine Zeitung stelt zich maar gemoedereerd op het standpunt „dat de handelsbelangen van neutrale schepen in over eenstemming moeten zijn met de eischen van den modernen zee-oorlog. Wijzigt zich de tactiek van den zee-oorlog, dan verandert daarmee ook de i rechtspositie van het neutrale schip. De Britsche admiraliteit heeft de gevaren in het gevechtsge- bied vergroot door de neutrale schepen te dwingen j de gebruikelijke scheepvaartroutes te verlaten en zich door nauwe vaargeulen naar Engelsche con- l trólehavens te begeven. Daarmee komen zij on der beschutting van Engelsche kustbatterijen, patrouillevaartuigen en vliegtuigen. En op die wijze is het voor de Duitsche strijdkrachten on mogelijk geworden, bona fide koopvaarders te on derscheiden van duikbootvallen en van bewapen de koopvaarders, die de Britten onder neutrale vlag laten varen". Zoo zegt de D. A. Z. het, die dus een nieuwe rechtsopvatting op eigen gelegenheid vaststelt. Maar die zelfs op grond van haar nieuwe rede neering niet zal kunnen verklaren waarom de duikbootkapitein, die de Burgerdijk torpedeerde, weigerde inzage te nemen van de scheepspapieren. Deze man heeft het Nederlandsche schip doen stoppen en daarna is een sloep met een Neder- landschen officier aan boord naar hem toe ge gaan. Hij heeft alle gelegenheid gehad vast te stellen dat het hier geen „duikbootval", geen be wapenden Engelschen koopvaarder onder neutra le vlag gold, maar wel degelijk een „bona fide neutraal schip", zooals de Deutsche Allgemeine Zeitung dat noemt. Niettemin heeft hij het ver nietigd, zoodat dit nog veel verder gaat dan de nieuwe theorie van het Duitsche blad. STEEDS NIEUWE RUSSISCHE VERSTERKINGEN NAAR HET FRONT VAN SUMMA Het Russische opperbevel aldus meldt Havas uit Helsinki heeft alle reserves bij Summa in het vuur gebracht. Voortdurend zendt het nieuwe troepen en nieuwe tanks naar voren. Verscheidene honderden vliegtui gen vliegen over de Finsche stellingen en het aantal projectielen, dat op één enkelen dag in dezen sector is terecht gekomen, wordt op 300.000 geschat. Volgens een schatting van den Finschen staf zijn in deze zóne sedert den aanvang van het offensief reeds 40.000 Russen gesneuveld. De laatste twee dagen hebben de Finnen 200 gevecchtswagens vernietigd. Zij vechten dag en nacht door. Het heeft er den schijn van, dat de Russen naar een beslissing te hunnen gunste juist in dezen sector streven. Zij hebben hier hun beste troepen bijeengebracht, ter sterkte van vijf tot zes divisies. Volgens de Finnen kunnen de gevechten hier vergeleken worden met den strijd aan- de Somme en bij Yperen in den vorigen oorlog. De Finsche weerstand is echter intact gebleven. De Russen hebben de beste troepen van het Roode Leger in NAAR GROOTE HOUTSTR. 51 Bil ANEGANG (Adv. Ingez. Med.) Verwacht mag worden dat onze regeering scherp zal protesteeren in Berlijn. Zij zal daarbij de in stemming hebben niet alleen van ons volk maar ook van de tallooze andere neutrale mogendhe den, die anders dan in 1914-1918 thans een zeer groote meerderheid vormen. Er zijn tenslotte maar weinig landen in- den oorlog betrokken. Het is goed zich dat te herinneren. EJvenals wij ons zeer bewust zijn van het feit dat wij niets uit staande gehad hebben met het uitbreken van den oorlog van 1914, met het verdrag van Versailles, met al de ellende die eruit voortgevloeid is en met het uitbreken van dezen oorlog. Wij hebben steeds, evenals zoovele andere neutralen, den vrede gewild door overleg en buiten al die ram pen gestaan. En ons volk heeft het recht op zijn bestaan evenals alle andere neutrale volken. Het heeft recht op zijn eigen voedselvoorziening door eigen kracht. R. P. den strijd geworpen. Er werden gevechten van man tegen man geleverd, waarbij de Finnen met messen streden. Een telegram uit Haparanda meldt dat de 11de Februari de bloedigste dag van den Finsch-Russi- schen oorlog geweest is. De versterkte Sovjet troepen vielen langs het geheele front op de Ka relische landengte aan. Zij trachtten tusschen Summa en het Vuoksimeer een wig in de Man nerheimlinie te drijven en tegelijkertijd de verde digers op het ijs van de Finsche Golf ten westen van het Ladogameer, te overmeesteren. Bij het vallen van den avond waren de Russen in den sector Summa, waar zij sedert 13 dagen zonder ophouden hadden aangevallen, in de Fin sche versterkte stellingen binnendrongen. Bovendien waren zij op verscheidene punten tusschen het Muclameer en Vuoksi binnen de stel lingen gekomen. De pogingen tot omtrekking der Finsche vleugels mislukten. Gedurende den nacht gingen de Finnen bij ont zettende koude aldus dit bericht uit Haparanda tot den tegenaanval over, maar zij konden de Russen niet uit alle bezette stellingen verjagen. In den ochtend van den 12den duurde de strijd voort De toestand was toen nog onzeker. Te Helsinki wordt positief ontkend dat de Russen tijdelijk zekere versterkte stellingen in hun bezit hebben gekregen. Er is evenmin sprake van dat de Russen de Mannerheim linie waren binnengedrongen, zoo zegt men hier. Een Zweedsch waarnemer, die te Stockholm is teruggekeerd van het front van Summa, heeft gis teravond deze laatste verklaring bevestigd. Op sommige punten der Mannerheimlinie wordt vol gens hem thans gevochten op de stapels lijken der Russische troepen, welke half bedolven liggen on der de versch gevallen sneeuw. Borgo in vlammen. Gisteren heeft de Russische artillerie den ge- heelen dag Wiborg gebombardeerd, doch veel schade is er niet aangericht. Het stadje Borgo staat in vlammen. De Russen hebben in een kwar tier tijds naar schatting 250 zware bommen op deze plaats geworpen. Borgo ligt op 50 K.M. ten oosten van Helsinki. Het biedt geen militair doel. Het telt ongeveer 6 tot 7000 inwoners en heeft een aantal geëvacueer- den opgenomen. De correspondent van United Press te Helsinki bericht: Er bevinden zich in Borgo slechts een of twee fabrieken, deze worden niet voor de oorlogs industrie gebruikt. De vliegtuigen bevonden zich op twee a drieduizend meter hoogte en waren daarom voor de machinegeweren in de stad onbe reikbaar. O.a. werden een hotel en de bioscoop getroffen. Men kon niet veel anders doen dan te probeeren verdere uitbreiding van de branden te voorkomen. Aan blusschen van het vuur viel niet te denken. Wat armzalige bezittingen waren op de trottoirs opgestapeld, welke door het bluschwater met een laag ijs waren bedekt. (Men zie ook de beschrijving van Borgo door onzen bijzonderen medewerker "in Finland elders in dit nummer). De correspondent van Havas meldt dat 20 tot 30 Russische vliegtuigen het bombardement vol trokken. Op twintig plaatsen brak brand uit. Tot dusverre weet men nog niet of er slachtoffers zijn gevallen. De brandweer van Helsinki bestreed de branden. Ook de stad Lahti is gebombardeerd. Minstens drie burgers werden hierbij gedood. Ook Heinela is gebombardeerd. Deze stad wordt alleen door geëvacueerden bewoond. Hoe hoog het water staal in het land van Maas en Waal. De stammen der vruchtboomen staan tot aan de takken in het water, terwijl de ingang van het huis geheel versperd is, zoodat toegang slechts mogelijk is via het dak. Het woord is aan Thorbecke-. Mijn macht bestaat enkel in mijn overtuiging, in de redenen die daarvoor ■pleiten, in den indrukdien die redenen kunnen maken, in de volharding bij het geen ik voor waarheid en recht heb er kend. lk heb geen andere middelen en voor zoover ik weet heb ik nooit naar andere middelen getracht. (Parlementaire Redevoeringen, III) De Staat gaat weer vele millioenen leenen, En stelt het aanbod onverhoopt teleur. Dan steekt dat hem geen stok tusschen de beenen, Dan heeft hij nog een stok achter de deur. Er wordt heel druk over dien stok geschreven. De kranten staan er overal van vol, Geen wonder, want de stok speelt in ons leven In dezen tijd een vooraanstaande rol. 'k Bedoel hiermede niet dien stok natuurlijk, Waarmee wij over gladde straten gaan, De stok waaraan ik denk is meer figuurlijk, Zooals die stok achter die deur te staan. Hoe gek de wereld zich ook mag vertoonen, 't Kwam nauwlijks voor in de geschiedenis, Dat daar waar menschenbroeders samenwonen Zoo alle gekheid op een stokje is. De landen die in vrede moesten bouwen Hebben het met elkander aan den stok, Door een gemis aan wederzijdsch vertrouwen, Gevoed door feilen nijd en diepen wrok. Men steekt elkaar een stok tusschen de wielen Waar men het ook maar even lappen kan, En velen die reeds van hun stokje vielen Zijn er het, zelf onschuldig, offer van. De adem stokt als je wilt concludeeren, Waar op den duur de wereld heen moet gaan, Wanneer men alle rede blijft negeeren Door stokstijf op z'n stuk te blijven staan. Die stok achter de deur mag oris al spijten, Wel zeker is, dat het zich zwaarder wreekt, En dat wij allen op een stokje bijten, Als men niet gauw daarvoor een stokje steekt. P. GASUS TOT voor zeer kc%t heeft degene, die den winter van 1890 heeft medegemaakt, zich op die periode kunnen beroepen als er gesproken werd over een echten ijswinter. Nu behoeft men dat niet meer te doen. Duidelijker gezegd: men kan het beter nalaten, want de winter, welken wij nu beleven, is erger dan die van 1890. Nu voelen we aan den lijve wat een tijdperk van strenge vorst be- teekent. 1890 is helaas over troefd door 1940, en blijkens de ons op het K. N. M. I. in De Bilt gedane mededeelingen (men zie pagina 3) kan de heerschappij van Koning Thialf nog wel een poosje duren. En dan te moeten bedenken, dat Dinsdagavond de temperatuur op Groenland tien graden Celsius boven nul bedroeg I r-v E Directie van de Holland-Amerika Lijn deelt mede, dat uit de verkla- Ly ringen door den gezagvoerder van het s.s. „Burgerdijk" te Londen is gebleken, dat de kapitein van de onderzeeboot weigerde inzage van de pa pieren te nemen en slechts onder bewering, dat het schip en de lading voor een Engelsche haven bestemd waren, tot torpedeering is overgegaan, nadat de gezagvoerder, état-major, bemanning en passagiers van de „Burger dijk" in de gelegenheid waren gesteld in de reddingbooten te gaan. Kapitein, officieren en bemanning van de „Burgerdijk" zullen eerstdaags met het s.s. „Boskoop" van de K. N. S. M. naar Amsterdam vertrekken. De torpedeering van de „Burgerdijk" Velen hebben zich afgevraagd hoe het mogelijk is geweest, dat eerst gemeld is, dat de „Burger dijk" na aanvaring was gezonken. Later is de ver onderstelling geopperd, dat het S.O.S.-bericht ver keerd zou zijn uitgelegd, doch deze veronderstelling is vermoedelijk onjuist Thans wordt verondersteld, dat de kapitein van de „Burgerdijk" door den com mandant van den Duitschen onderzeeër gedwongen was een S.O.S.-bericht uit te zenden, waardoor de indruk werd verkregen, dat de „Burgerdijk" ten gevolge van een aanvaring in zinkenden toestand verkeerde. Het is duidelijk, dat de Duitsche onder zeeër door middel van dit „aanvaring S.O.S." zijn aanwezigheid heeft willen verbergen. De organisatie der evacuatie als voorzorg is gereed ge komen. Op pag. 2 vindt men daarover uitvoerig verteld. Te Tweede Exloërmond zijn Dinsdagochtend de u to verhuur der Prummel en zijn knecht Sanders ioor gasverstikking om het leven gekomen. Beide mannen waren tot laat in den nacht in de garage ian het werk geweest Zij zouden daar het verdere deel van den nacht doorbrengen, nadat zij ge werkt hadden aan dé reparatie van een auto, waar mee Dinsdagochtend vroeg een ernstige zieke naar Emmen zou worden vervoerd. De huisgenooten van Prummel vonden de beide nannen Dinsdagochtend echter ontzield achter de auto liggen. Uit het geneeskundig onderzoek bleek, dat zij door gassen uit de uitlaatpijp van de auto waren bedwelmd en kort daarna om het leven zijn gekomen. Prummel was vader van twee kinderen en San ders van drie kinderen. Van bevoegde Duitsche zijde wordt betoogd, dat het Nederlandsche vrachtschip Burgerdijk door een Duitsche duikboot werd getorpedeerd overeen komstig artikel 23 van de Duitsche prijzenveror- dening van September 1939. Volgens dit artikel moeten schepen, die contra bande aan boord hebben en zich naar de Duins begeven, worden beschouwd als schepen, welke een vijandelijke haven aandoen. Het feit, dat zij zich om welke reden ook naar een vijandelijke haven begeven, wordt beschouwd als een „dolus evenutali" (een daad, welke de mogelijkheid biedt een wederrechtelijke handeling te plegen), aange zien zulks het vermoeden doet opkomen, dat de goederen voor den vijand bestemd zijn. (Uit de hierboven gepubliceerde lezing van het gebeurde blijkt, dat de duikbootcommandant zich in het geheel niet er van overtuigd heeft, dat de lading bestond uit regeeringsgraan en stukgoederen welke lading naar een Nederlandsche haven zou worden overgebracht. Red.) TE KOOP nog enkele prachtige HEERENHUIZEN, voor zien van modern comfort, gelegen aan de Lod. van Deyssellaan, vlak bij station Bloemendaal. Ook aldaar nog eenige TE HUUR met centr. verw., ad 630.— per jaar. Te bevr.: S. VELDKAMP. Van Dortstraat 90, Telef 16373. (Adv. Ingez. Med.) Sneeuw, wind en vorst staan ons ook morgen te wachten. De wind zal uit diverse richtingen waaien, de lucht zal betrokken tot zwaar bewolkt zijn en het kwik blijft aan den verkeerden kant van het nulpunt.... veel moois is 't nog altijd niet.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1940 | | pagina 1