Haarlem's Dagblad
So v j et-offensief
Moderne Heerenhuizen
Verzoek om onmiddellijke militaire
hulp door Zweden afgewezen
duurt onverminderd voort.
Ook voor
ZIJDEN
STOFFEN
v MOORSEL
De Interviewer.
Rookhol-land.
De „Alkmaar" op een
rots geloopen
Cheerio - Everybody
Hef Belangrijkste
57e Jaargang No. 17382
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V. Bureaux: Groota
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
diensl 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 17 Februari 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regelt
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarleven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
Eigenlijk heeft die meneer Sumner Welles, die
door Roosevelt naar Europa is gezonden om in
lichtingen te vragen bij de oorlogvoerenden
blijkbaar ook bij sommige neutrale regeeringen,
precies zoo'n opdracht meegekregen als journa
listen herhaaldelijk van hun hoofdredacteur ont
vangen. „Meneer Interviewer, er is zooals u weet
een geschil ontstaan tusschen werkgevers er
werknemers in de kleedingindustrieof tus
schen de gemeente en het Rijk.of tusschen
Nederland en België, in vroeger jarenU kent
de feiten nauwkeurig? Goed, gaat u dan eens naar
Amsterdam (of den Haag, of Brussel en Den
Haagen belicht u de zaak eens voor ons van bei
de zijden". Waarop de journalist vertrekt, partijen
aanhoort en eventueele commentaar op zijn rap
port later zal volgen.
De vergelijking gaat werkelijk treffend op. Al
leen in zooverre heeft Sumner Welles, als inter
viewer door zijn hoofdredacteur uitgezonden, het
gemakkelijker dan de journalist, dat zijn verslag
niet in de krant komt. Hij zal het alleen aan hem
en aan den chef der afdeeling Buitenland, Cor-
dell Huil, vertrouwelijk verstrekken. Op die wijze
worden journalistieke interviews ook wel eens ge
houden, maar dan is de taak heel wat eenvoudi
ger, want de interviewer is bevrijd van het eeuwi
ge en netelige probleem, wat hij in het algemeen
belang schrijven moet en wat hij in dat algemeen
belang beter verzwijgen kan. Alsook van de be
langrijke overweging der nuance. Het komt er
erg op aan hóe het geschreven wordt. Gaat hij
alleen om zijn hoofdredacteur persoonlijk voor te
lichten, dan heeft-ie met „de reactie van de open
bare meening" niet meer te maken en het dus
heel wat makkelijker.
Dit voordeel geniet de interviewer Sumner
Welles thans. Aan den anderen kant ondervindt
hij weer nadeelen waarmee de journalistieke in
terviewer niet te kampen heeft. Het komt er zoo
verschrikkelijk veel meer op aan wat hij waar
neemt, niet alleen in de woorden van zijn zegs
lieden maar ook in hun houding, in de „sfeer" in
het algemeen. En dan is er de golf van wantrou
wen, die hem via den radio-ontvanger al uit de
Europeesche oorlogvoerende landen tegemoet rolt
terwijl zijn schip nog tegen de golven van den
Atlantischen Oceaan optornt.
Die golf moet leerrijk en belangwekkend voor
hem zijn. Ik kan mij voorstellen hoe Roosevelt's
verslaggever in zijn „state cabin" aan boord zit,
in een behagelijken fauteuil met een cigaret
scheef in z'n mond, en met een halven glimlach
de persuittreksels uit Londen, Berlijn en Parijs
leest, ze daarna doorgevend aan Taylor, die met
hem meereist en als persoonlijk ambassadeur bij
den Paus zal optreden. Ik kan mij voorstellen
dat hij zijn wenkbrauwen lichtelijk gefronst heeft
toen hij las „dat sceptici in Berlijn eraan herin
neren, dat een dergelijke reis van Colonel House,
namens president Wilson tijdens den wereldoorlog
ondernomen, een paar maanden later werd ge
volgd door Amerika's deelneming aan den oorlog
aan de zijde der gcalliëerden". Er is geen enkel
teeken dat op zulke Amerikaansche plannen
duidt, en toen Colonel House zijn reis maakte was
dat heel anders.
Ik kan mij indenken dat Sumner Welles op
nieuw gefronst moet hebben toen hij las dat men
in Engeland en Frankrijk van meening is, dat
Roosevelt met het oog op de aanstaande presi
dentsverkiezing zijn tegenstanders het argument
uit de hand wil slaan, dat hij een oorlogszuchtige
rol speelt, zoodat de heele zending dus eigenlijk
in hoofdzaak een Amerikaansche verkiezingsma
noeuvre zou zijn.
Maar aangezien zijn eigen landgenooten op het
oogenblik niet schijnen te kunnen gelooven, dat
president Roosevelt op den kruiser Tuscaloosa in
de Golf van Mexico ronddobbert met geen ander
doel dan een beetje vacantie te houden, zal de
Europeesche achterdocht Sumner Welles en
Taylor niet als iets nieuws voorkomen. Er moet
nu eenmaal achter alles altijd wat anders gezocht
worden en zei de Italiaansche staatsman Cavour
in de vorige eeuw niet: „Mijn diplomatie is een
voudig, steeds de waarheid te zeggennie
mand gelooft dat ik dat meen"?
Het schijnt belangwekkend en overigens ook
hoffelijk jegens een met ons land inderdaad be
vriend staatshoofd als president Roosevelt aan
te nemen dat hij Sumner Welles inderdaad heeft
uitgezonden met de bedoeling die hij heeft aan
gekondigd: den toestand te peilen met het oog
op toekomstige vredeskansen. Waarom zou dat
nou eigenlijk niet waar wezen? De Vereenigde
Staten toonen geen neiging om aan den oorlog
mee te gaan doen, al is hun sympathie onmis
kenbaar aan Engelsch-Fransche zijde omdat zij
óók een democratisch land zijn. En dat Roose
velt na acht jaar presidium persoonlijk zoo erg
gebrand op een derden termijn zou zijn is nauwe
lijks aan te nemen.
Bovendien: is het doel dat hik voor Sumner
Welles' reis heeft opgegeven niet volkomen be
grijpelijk en aanvaardbaar. Grdoter ambitie dan
den vrede na te streven kan een neutraal staats
hoofd in dezen tijd niet koesteren. Als hij dat doel
bereikt zal de heele wereld hem dankbaar zijn.
Millioenen zullen hem benijden dat hij er ten
minste iets aan kan doen, dat hij gewicht in de
schaal kan werpen, dat hij directen invloed kan
uitoefenen.
Maar de achterdocht is een leelijk ding.
Ik wensch Sumner Welles sterkte en hoop dat
hij iets van den geboren journalist in zich heeft.
Want die eigenschappen zal hij toch zeker van
nooae hebben. R, P.
DE OOSTENWIND
is spelbreker geworden en het kwik is
dus wer gedaald. Voor morgen verwacht
De Bilt matige tot lichte vorst
(Het verbruik van rookwaren
toonde in 1939 in ons land weder
een sterke toeneming.)
Pijp. sigaar en sigaretje,
't Wordt van jaar tot jaar maar meer.
Als een pretje of verzetje,
Als een troost ook menig keer.
Er is veel in deze bange
Tijden van het menschbestaan,
Dat, eens vurig aangevangen,
Weer in rook is opgegaan,
Maar als wij een wolk bemerken
Boven ons klein vaderland,
Moge die zich dan beperken,
Tot tabak, tot rook verbrand.
Sigaret, pijp en sigaren
Zijn (rook) spek voor onzen bek,
En zij komen door de jaren,
Altijd nog maar meer „in trek".
Als wij als een schoorsteen rooken,
Hopen wij er vurig van.
Dat, in andren zin gesproken,
Onze schoorsteen rooken kan.
P. GASUS.
A.s. ZONDAG Cocktail Rh. Club-Jubileum
Thé Dansant: La Gaité, 3 u. Entr. 0.50 pl.r.
Soirée: De Leeuwerik, 8.15 uur. Entr. ƒ0.40 pl. r.
INTERNATIONAAL PROGRAMMA.
(Adv. Ingez. Med.)
TE KOOP
nog enkele prachtige EIEERENHUIZENvoor
zien van modern comfort, gelegen aan de Lod.
van Deyssellaan, vlak bij station Bloemendaal
Ook aldaar nog eenige
TE HUUR
met centr. verw., ad f 630.— per jaar. Te bevr.:
VELDKAMP, Van Dortstraat 90, Telef 16373
(Adv. Ingez. Med.)
Thans een verzoek van Finland
tot Engeland en Frankrijk?
De Zweedsche minister-president heeft
gisteren medegedeeld dat Zweden een ver
zoek van Finland om directe militaire
hulp heeft afgewezen.
In een Vrijdagmiddag gepubliceerd communi
qué wordt gezegd:
De Zweedsche regeering heeft bij verschillen
de gelegenheden verzoeken van de Finsche re
geering om levering van benoodigdheden ont
vangen. In het algemeen zijn deze verzoeken
ingewilligd. Het vraagstuk van de verzorging van
gewonden en invaliden uit Finland in Zweden en
van het overbrengen van burgerarbeiders van
Zweden naar Finland heeft geleid tot zekere
maatregelen, die reeds zijn genomen. Gedu
rende hun bezoeken aan Stockholm hebben le
den van de Finsche regeering het vraagstuk van
hulpverleening door het beschikbaar stellen van
manschappen opgeworpen.
Het laatst gebeurde dat op 13 Febr., toen
de Finsche minister van buitenlandsche za
ken over dit onderwerp een bespreking had
met den Zweedschen minister-president,
minister van buitenlandsshe zaken en van
defensie. Bij die gelegenheid sneed Tanner
de kwestie van het zenden van Zweedsche
troepen naar Finland aan.
Het communiqué vervolgt dan met de me-
dedeeling dat Zweden het verzoek om di
recte militaire hulp heeft afgewezen.
Er worde verder aan herinnerd dat de Finsche
minister van buitenlandsche zaken van Zweed
sche zijde werd herinnerd aan de richtsnoeren
voor de Zweedsche hulp aan Finland, zooals die
zijn uiteengezet in een rede van den eersten mi
nister in den Rijksdag op 17 Januari en daar
algemeen werden goedgekeurd. In dit standpunt,
aldus 't communiqué is geen verandering geko
men.
ys&tekeis aan een eeum teiug
Bovenstaande prent door H. W. Hoogkamer naar
J. H. Koekoek stelt een echt oud-Hollandsch win-
tertafereeltje voor in het jaar 1830. Voor koopvaar
dijschepen van verschillend type word een vaar
geul in het ijs gemaakt om hun reis te kunnen
voortzetten. De tijd, dat ijsbrekers door een meter
dik ijs met volle kracht heenvaren was nog verre.
Wel had men reeds ijsbrekers, die met kloppers het
ijs voor den boeg stuk sloegen, doch op deze voor
stelling wordt met handenarbeid getracht het
vaarwater voor de schepen vrij te maken. Mannen
met groote bijlen gewapend, beginnen groeven in
het ijs Ie hakken, waarna door anderen met ijs-
zagen de groeven werden doorgezaagd. De losge
maakte seliotsën worden aan weerszijden onder het
ijs geschoven, wat blijkbaar met het oog op de
groote dikte niet zoo gemakkelijk gaat. Vlak langs
dc vaargeul staan rijen menschen, die de schepen
vooruit trekken. Het voorste scheepje is een klein
sterk gebouwd binnenscheepje, waarmee al schom
melende geholpen kan worden het ijs los te maken.
Havas meldde hedenmorgen uit Helsinki: Op
de Karelische landengte is de toestand ernstig.
De Russische troepen zijn er in geslaagd zich
in de eerste linie te nestelen en wel in het
westelijk gedeelte van den sector Summa en op
twee punten tusschen Muolaajarvi en Vuoksen.
Tegelijkertijd hebben zij nieuwe aanvallen op
het front tusschen Hatjalandenjarvi en Vuoksen
ondernomen. In den Taipalesector werd uiterst
hevig gestreden. Het Russische offensief wordt
onverminderd voortgezet, zoodat de Finsche
soldaten dag en nacht tegen een overweldigen
de overmacht moeten vechten.
Intusschen behoeft de bezetting der voorpos
ten door de Russen niet als een ramp voor de
Finnen te worden beschouwd omdat deze stel
lingen aan beide flanken onder het Finsche
vuur liggen en de Russen daartegen geen vol
doende bescherming hebben.
In Finsche militaire kringen is men van meening
dat de Russen bij de krijgsverrichtingen in Finland
twintig procent van de geheele hoeveelheid be
schikbare tanks hebben verloren.
De indruk, welken men aan de Finsch-Zweedsche
grens krijgt na de laatste twee weken van strijd
dat de Russen, niettegenstaande hun verwoede
pogingen, er niet in zijn geslaagd het Finsche front
dat m de diept» is georganiseerd, te doorbreken en
zij hebben zich slechts kunnen nestelen in enkele
punten van de eerste verdedigingslinie. Zij scnijnei
zich thans erop toe te leggen een voor een de steun
punten van de Finnen, welke voor hen het meest
lastig zjjn, te nemen.
De Finsche jachtvliegtuigen zoo zegt men hier
worden steeds lastiger voor de Russen. In twee
dagen zijn 34 Russische vliegtuigen omlaag ge
haald. Dit wordt vooral verklaard door het gebruik
van de jachtvliegtuigen, welke Finland uit het
buitenland heeft ontvangen, doch de Russen behou
den nog een groote superioriteit in de lucht. Wiborg
is heftig gebombardeerd en in de stad, welke reeds
door vorige bombardementen is geteisterd, woeden
vele branden.
Russische spoorlijn gebombardeerd.
Uit Helsinki wordt voorts gemeld dat Finsche
vliegtuigen den spoorweg, die Leningrad ver
bindt met de Karelische landengte hebben ge
bombardeerd. Men zegt, dat verscheidene
stations in brand staan.
In de hoofdstad zijn nieuwe plakkaten aangeplakt
waarin de mannen, die in 1896 geboren zijn, wor
den opgeroepen zich 23 Februari bij de recrutee-
rmgscentra te vervoegen.
Verder heeft de regeering een commissie in het
leven geroepen, welke het vraagstuk van de
industrieele behoeften van het land moet bestu-
deeren.
De commissie moet zich bezig houden met de be
schikbare hoeveelheid werklieden en de mogelijk-
leid werklieden uit het buitenland te verkrijgen.
1ie eventueel over de industrie dei landsverdedi
ging moeten worden verdeeld.
(Voor de legerberichten zie men elders in dit
nummer).
Om twee divisies gevraagd.
Naar het Zweedsche „Aftonbladet" meldt heb
ben de Finnen medegedeeld, dat zij niet meer
zeer lang alleen stand zullen kunnen houden.
Of zij moeten vragen om een vrede op voorwaar
den, die de belangen van Zweden evenzeer als
de hunnen zullen benadeelen, óf zij moeten de
beschikking hebben over hulp van Zweedsche
vrijwilligers tot een sterkte van twee operatie'
eenheden, d.w.z. twee divisies.
Het alternatief is, dat de Finnen zich om hulp
tot de westelijke mogendheden wenden. De
Zweedsche regeering, aldus .Aftonbladet", heeft
de kwesctie vier dagen in overweging gehad:
Tanner werd Dinsdag van de definitieve Zweed
sche weigering in kennis gesteld. Gemeld wordt
dat het Zweedsche kabinet ten deze eensgezind
was.
Een woordvoerder van het Zweedsche
ministerie van buitenlandsche zaken
heeft tegenover den United Press
correspondent de categorische verklaring
afgelegd, dat Zweden geen toestemming kan
verleenen aan vreemde troepen om door
Zweden te trekken om Finland te berei
ken.
Op de vraag wat Zweden zou doen indien
de geallieerden ertoe zouden besluiten
militaire hulp aan Finland te zenden, ant
woordde genoemde woordvoedrer dat geen
vreemde troepen van de Westerschen mo
gendheden ooit toestemming van Zweden
zouden krijgen om hun troepen door Zweden
te laten trekken.
De Zweedsche regeering heeft dit wellicht ln
haar verklaring niet aangehaald, omdat de
Zweedsche positie in zulk geval volkomen hel
der is. De Zweedsche neutraliteitspolitiek kan
op geen enkele wijze in verband staan met het
toestemming geven aan vreemde troepen om
door het land te trekken teneinde een ander
land aan te vallen en Zweden zal zich nooit
tegenover een andere mogendheid verbinden
om een dergelijke toestemming te verleenen.
Geen vervoer van vreemde troepen, wel
van vrijwilligers via Zweedsch gebied
toegestaan?
Goed ingelichte kringen te Londen zijn
echter van meening dat, alhoewel Zweden
niet zal toestaan dat vreemde troepen over
Zweedsch grondgebied trekken, de Zweed
sche regeering wel zal toestaan dat
vrijwilligers via Zweden naar Finland
reizen.
Heden sluiting van overeenkomst met de
Westelijke mogendheden?
STOCKHOLM, 17 Februari (D. N. B.)
Het sociaal-democratische „Folkets Dagblad",
dat gisteren het eerst de Zweedsche weige
ring tot het verleenen van mililtairen steun
aan Finland meldde, verneemt thans uit Hel
sinki dat Finland vandaag met de Weste
lijke mogendheden een overeenkomst be
treffende militairen bijstand zou teekenen.
(Dit laatste bericht, waarvan wij nog geen en
kele bevestiging hebben ontvangen, geven wij
onder het grootste voorbehoud weer. Red.)
VORMING VAN NEUTRALE
CONVOOIEN OVERWOGEN.
KOPENHAGEN. 17 Februari. Men hecht
hier groot belang aan de officieele aankon
diging dat de ministers van buitenlandsche
zaken van de Scandinavische landen aan
het einde van de volgende week in Kopen
hagen bijeen zullen komen ten einde de
gemeenschappelijke politiek te bespreken
in verband met de zware verliezen van de
Scandinavische scheepvaart.
Men gelooft dat zekere Scandinavische
landen samen zullen werken om hun essentieele
economische belangen, welke meer van dezen
oorlog te lijden hebben gehad dan alle bellige-
rente mogendheden tezamen, te verdedigen. Het
voornaamste onderwerp van de besprekingen,
waarbij Nederland waarschijnlijk later betrokken
zal worden, zal naar verluidt de vorming betref
fen van neutrale convooien over de Noordzee
voor Scandinavische schepen, welke voor den
directen handel tusschen neutrale havens ge
bruikt worden.
Naar verluidt zal tevens compensatie ge
vraagd worden voor alle verliezen, welke de
zuivere Scandinavische handel in de afgeloopen
maanden heeft geleden, door middel van ge
zamenlijk demarches in Berlijn.
(United Press).
Extra brandstoffentoeslag aan kleine
boeren en tuinders.
's GRAVENHAGE, 17 Febr. De Ministers van
sociale zaken en van economische zaken hebben
besloten den termijn, waarover de extra-brand
stoffentoeslag aan kleine boeren en tuinbouwers
mag worden uitgekeerd, nogmaals met één week
te verlengen.
De „Oranjepolder" redt de
opvarenden van Noorsch schip.
HOEK VAN HOLLAND. 17 Februari.
Het Nederlandsche Stoomschip „Oranje
polder" uit Rotterdam naar Londen, heeft
op een halve mijl ten Zuiden van Schouwen-
bahk de bemanning aan boord genomen
van het Noorsche s-s. „Koernaas", dat ver
noedelijk op een mijn is geloopen.
De geredden, van wie eenigen ïicht ge
wond, werden door de „Oranjepolder" te
Hoek van Holland aan land gebracht.
Het woord is aan
Milion:
De oorlog is in 't kort: het bruut ge
weld, dat 't Recht verworgt waar rede
faalt.
Geen gevaar voor de bemanning
AMSTERDAM. 17 Februari. De directie
van de K.N.S.M. deelt mede:
De gezagvoerder van het Nederlandse^ s.s.
.Alkmaar" metende 6982 ton, dat op 5 Fe
bruari van hier is vertrokken, op weg naar
La Plata om een lading graan voor de regee
ring te halen, seint draadloos, dat hij is ge
strand op een rots van South Cima Island
(Santosgrocp, O.N.O. van Madeira, 33.3 gr. N.
16.16 gr. W.) t
De gezagvoerder seint hierbij, dat hulp drin
gend wordt verzocht. Voor de bemanning blijkt
geen gevaar tc bestaan.
Sumner Welles scheep gegaan.
NEW YORK. 17 Februari. (Reuter.) Sumner
Welles heeft zich heden ingescheept op het Italiaan
sche mailschip „Rex". Ook Myron Taylor, Roose
velt's persoonlijke vertegenwoordiger, bij het
Vaticaan, reist met dit schip naar Europa.
Sumner Welles heeft de berichten tegengespro
ken, volgens welke hij tijdens zijn reis ook een be
zoek zou brengen aan Den Haag en Brussel. Voorts
zeide hij dat hij in Napels aan land zou gaan en
voor zijn terugkeer uit Europa geen enkele verkla
ring meer zou afleggen.
Sumner Welles heeft gisteren nog en onderhoud
gehad met Cordell Huil.
A.s.Zondag3-6 uv»»h.k.b."; TheWeller's
Noise Mongers (13 m. bez.)m. Adelaide
(Adv. Ingez. Med.)
NAAK
GROOTE HOUTSTR. 31 BIJ ANEGANG
(Adv. Ingez. Med.)
CENTRALE RADIO ONTVANGST.
Hedendaagsche menschen willen
alles billijk en toch goed;
Daarom roemen de modernen
Wat Centrale Radio doet.
HAARLEM, TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
1
De Haariemsche Raad heeft heeft de gemeente-
begrooting afgehandeld.
BINNENLAND
De „Alkmaar" van de K. N. S. M. is op een rots
geloopen.
Berlijn verdedigt dc torpedeering van de „Bur-
gerdijk".
Bü knoeierijen met militaire goederen in de Bilt
blijken zeven personen betrokken te zijn.
De rijksmiddelen laten de schatkist nog niet in
den steek.
Mutaties in de legerleiding.
BUITENLAND
Zweden heeft een Finsch verzoek om militaire
hulp afgewezen.
Het Sovjet-offensief duurt onverminderd voort.
De Noorsche regeering diende drie protesten te
Berlijn in.
Twee Deensche en een Engelsch schip werden
getorpedeerd.
De „Völkische Beobachter" geeft zijn meening
over den Finsch-Russischen oorlog
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De interviewer.
P. v. d. Hem: Het sprookje van Blauwbaard
Van onzen Parijschen correspondent: Ontspan
ning voor de F.ngelsche soldaten in Frankrijk.
v. H.: Ontd^kkingsgeschiedenis herleeft.
Filmschouw.
Dr. P. H. Schroder: Boeken die bleven.
Van onzen bijzonderen medewerker in Finland:
Bezoek aan geëvacueerde kinderen.
J. H. de Bois: Litteraire Kanttcekeningen.
Financieel Ecohomisch Weekoverzicht: De ver
scherping van den economischcn oorlog.
B. Schuil: .Als het je tijd is"
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
LAATSTE BERICHTEN
