Herwaardeering goudvoorraad
ot een goed einde gebracht.
Amendement-Teulings aanvaard.
Vragen van de hoogste
orde leidden tot
het ontslag van
Generaal Reynders.
Lijkverbranding wordt geregeld.
DE STAATSLEENING OVERTEEKEND
IA T E R DAG 2 MAART 1940
HAARLEM'S DAGBLAD
3
TWEEDE KAMER
DEN HAAG Vrijdag
Nadat Minister De Geer zijn voorstel inzake de
erwaardeering van het goud, wat de verdeeling
Ireft van de winst aan guldens welke daaruit
ntstaat, aldus gewijzigd had, dat de Staat daarvan
og 10 millioen meer. de Nederlandsche Bank even-
joveel minder uit die winst zou krijgen, dan het
letsontwerp aanvankelijk bevatte, kon heden het
ebat voortgaan. Genoemd bedrag komt overeen met
et totaal van de schade, geleden door den Staat
participant in de jaarlijksche winst van de Ne-
erlandsche Bank) over de jaren 19321939, al;
evolg van de afschrijving van het in 1931 ontstane
ondenverlies.
Er is thans nog een openstaande dekkingspost van
6 millioen aan pondenverlies alles te zamen
iad dit een kleine 30 millioen bedragen en nu
ilde de heer Schouten, met behulp van een amen-
ement, deze som wel aan de Nederlandsche Bank
goede doen komen, doch meer ook niet. Het
mendement-Teulings bood iets meer, namelijk
en bedrag van 13.9 millioen, terwijl het voorstel
an den Minister, in zijn huidigen vorm, voor de
[ederlandsche Bank wilde bestemmen 19.7 mil-
oen, wat dan zou afgaan van hetgeen de goud-
envaardeeringswinst (221 millioen) zou opleve-
>n. Er zij dan nog even aan herinnerd, dat de Staat
het leeningsfonds, bij aanneming van het ont-
erp-De Geer ruim 126.6, volgens 't amendement-
eulings 132.5 en dank zij het amendement-Schou-
:n 138.8 millioen zou storten, terwijl een kleine 75
nllioen aan het egalisatiefonds ten goede zal
omen.
De heeren Schouten (a.r.), Mr. Teulings
R.K.) en Prof. v. Gelderen (s.d.) Bleken nog
eeds niet in te zien, dat de Nederlandsche Bank
•n recht zou hebben op wat de Minister haar wilde
even. In hoofdzaak sproot dit verschil van inzicht
oort, uit een andere opvatting omtrent de oorzaak
an het pondenverlies. Deze zou zoo zeide de
eer Schouten geenszins gelegen zijn in de pu-
iekrechtelijke functie van de Bank, gelijk de
[inister tot nu toe had beweerd. De s.d. afgevaar-
igde vond het maar matig, dat de Minister Woens-
had laten doorschemeren verwerping van het
etsontwerp of aanneming van een onaanvaard-
aar amendement dat hem tot intrekking van zijn
oorstel zou nopen. Overigens bleek, dat spreker's
actie sterke voorkeur koesterde voor het amende-
lent-Teulings.
Minister De Geer wees er op, dat als de Neder-
ndsche Bank vroeger grootere reserves had ge-
,rmd waaruit ze dan in 1931/32 het pondenverlies
ïlf had kunnen dekken deze opmerking was
'oensdag door Mr. Teu lings gemaakt dan zou
thans toch ook reden geweest zijn om de winst
er goud-herwaardeering eerst aan te wenden ten
nde die Bankreservès dan weer op het vroegere
;il te brengen. Juist waar het amendement-
eulings zelf o.m. betoogt de verliezen, welke de
iserves geleden hebben, goed te maken, moet deze
gevaardigde het met spr. eens zijn.
Spr. toonde verder aan, dat indien de Bank des-
,jds haar eigen boontjes gedopt had (gelijk Mr.
eulings wenschelijk had geacht) dan zou de Staat
olgens het amendement-Teulings nu nog harder
aar eigen boontjes gedopt, ja, gedokt hebben
;elach).
De Minister, die nog eens op de publieke functie
in de Nederlandsche Bank wees, kon aan de hand
in wat er in 1931 in de commissie van advies van
Bank te voren beraamd was met 't oog op even-
leele gevaren voor het pondenbezit, aantoonen,
at men in die commisie toen bovenal begeerde elk
eugje van openlijk wantrouwen tegen het pond te
:rmijden. Daarom wenschte men risico te nemen
niet de ponden te liquideeren. Zulks juist met
et oog op het algemeen belang. Dit beheerschte het
oor de Nederlandsche Bank bij die gelegenheid
evoerde beleid.
Minister De Geer deed verder 'n beroep op brie-
en, in 1937 door Minister Oud, in 1939 door Minis-
ir De Wilde aan de directie van de Nederlandsche
ank geschreven, om aan te toonen dat toch ook
ie bewindslieden toen 'n verband legden tusschen
ondenverlies en devaluatie alsmede herwaardee-
ng van de goudwinst.
Zeer veel succes oogstte de minister met er aan
herinneren hoe mr. Teulir.gs in het orgaan zijner
artij terstond na indiening van het herwaardee-
ings-ontwerp. kenbaar had gemaakt dat dit nog
ing zoo kwaad niet scheen. „Zoo ziet men al weer,
oe de indruk bij de eerste kennismaking, de meest
liste kan zijn".
Het amendement-Schouten is onaannemelijk,
at wil zeggen dan zal de minister intrekking van
et voorstel bevorderen, maar een portefeuille-
westie zou daaruit niet ontstaan. Dat en niets
leer had hij Woensdag bedoeld te zeggen, toen hij
enbaar maakte zich niet overmatig in zijn taak
elemmerd te zullen achten, als het wetsontwerp
iet tot stand zou komen. Gezien de aanmerkelijke
erbeteringer. die het amendement-Teulings (ver-
eleken bij eenige dagen geleden) had ondergaan
ook om het de Kamer met al te moeilijk te ma-
en verklaarde de minister tegen aanneming van
al amendement geen bezwaar te hebben. Aldus
et de minister derhalve nog eens 5.8 millioen voor
e Nederlandsch Bank vallen, welke som dan het
oor hem voorgestelde bedrag, dat in 't leenings-
ds gestoken zal worden, van ruim 126.6 millioen
p-132.5 millioen zal brengen.
Bij de replieken raakte de heer Schouten
a.-r.) in vuur over het feit, dat de minister van
'inanciën op eenmaal uit correspöndentie tusschen
orige ministers van Financiën en de Bankdiree-
een enkel citaat had voorgedragen. Dit
eurde spr., het bleek uit den hartstochtelijken
oon, waarop hij sprak, ten sterkste af, al mocht
ij dan, onder daverend gelach van zijn gehoor,
eiklaren, dat hij nog zeer sober was gebleven in
'n kritische uitlating.
Hierna onderstreepte de minister nog eens,
lat hij in tegenstelling met den heer Schouten
- verband legt tusschen het pondenverlies en de
hans ontstane goudwinst, terwijl hij voorts ver-
ekerde werkelijk den korten inhoud te hebben
veergegeven van de brieven van 1937 en 1939;
/aarom hij zulks niet mocht doen, kon spr. niet
nzien. Tenslotte nam mr. De Geer het amende-
nent-Teulings over. Hierna verwierp de Kamer
let amendement-Schouten met 2063. (Voor
temden met "de anti-revolutionnairen, de Staatk.
ïereformeerden, de nat. socialisten en de chr. de-
nocraten). Met aanteekening van het „tegen" der
lat. socialisten ging het heele ontwerp er vervol
gens z.h.st. door.
I Na eenige doo»- Mr De Geer beantwoordde
korte opmerkingen van de heeren Wagenaar
ïa.-r.) en d'A nsembourg (nat. soc.) een
pverboekingsamendement van eerstgenoemden af
gevaardigde nam de minister over vereenigde
de Kamer z.h.st. zich met het wetsvoorstel tot in
stelling van een leeningsfonds.
Toen kon de minister van Financiën weer Kneu-
jterdijkwaarts trekken om plaats te maken voor
zijn ambtgenoot van Koloniën, aangezien de Kamer
Cu weer voortging mei de «Indische begrooting.- De
Bfdeeling ..Onderwijs" gaf den heer v. Sleen
!(s.-d.) aarleiding om m verband met het analpha-
petisme o.a. uitbreiding van het volksonderwijs en
verbetering der personeelsopleiding te bepleiten,
waarbij de heer M e ij e r i n k (a.-r.) zich in groo-
te trekken aansloot. Nadat de heer Stokvis
(s.-d.) betoogd had, dat in Indië de schoolstrijd
bezig is zich te ontwikkelen en dat de openbare
school er ook aan de algemeene volksbehoefte be
antwoordt, kregen we nog Roestam Effendi
(commun.), te hooren voordat de heeren tot a.s.
Dinsdag huistoe gingen.
R.
Twee spionnen gearresteerd.
Zij bedienden zich van een geheimen zender.
De Rotterdamsche Justitie is erin geslaagd twee
mannen te arresteeren, een Nederlander en een
Duitscher, die van spionnaige worden verdacht.
Deze beide personen waren belast met het oversei
nen van berichten naar Duitschland, waarbij van
een geheimen zender gebruik werd gemaakt, welke
in een villa te Schiebroek was opgesteld. Op ver
schillende uren van den dag werden weerberich
ten uitgezonden, zoodat de Duitsche vliegers op
elk moment van den dag op die hoogte waren van
den weerstoestand in het westen, hetwelk voor het
maken van luchtraids, verkennings- en bombar-
dementsvluchten van zeer veel belang was.
Het zendapparaat was van een zeer geraffineer
de constructie. Klein, maar in staat krachtige
signalen uit te zenden. Klaarblijkelijk was het
toestel voor spionnage-doeleinden gebouwd. De
autoriteiten zijn dan ook van oordeel, dat het,
indien niet zoo krachtig was ingegrepen, niet bij
het uitzenden van weerberichten zou zijn ge
bleven.
De gearresteerde Duitscher, Dreves geheeten,
was hoofdredacteur van den Westdeutschen
Pressedienst in Essen waarvan de heer Paul May.
die eenigen tijd geleden, na ingrijpen van de
Haagsche Justitie uit ons land werd gewezen, di
recteur was.
Dreves is zeer waarschijnlijk geen hoofdfiguur
geweest in deze kwestie. Hij en de Nederlander
hebben slechts bepaalde bevelen uitgevoerd.
De Rotterdamsche rechtbank zal Maanidag deze
zaak met gesloten deuren behandelen.
De ondergang van de „Sliedrecht".
Op 6 Maart voor den Raad van de Scheepvaart.
Amsterdam, 2 Maart. Naar wij vernemen, zal
de Raad voor Scheepvaart Woensdag 6 Maart,
's middags te half drie, een onderzoek instellen
naar de ooi-zaak van de scheepsramp, overkomen
aan het motorschip „Sliedrecht", dat op 16 No
vember 1930 op 150 mijl bewesten Ierland ver
loren is gegaan.
Auto door trein gegrepen.
Twee dooden.
SEMARANG 2 Maart (Aneta/A. N. P.) De
laatste trein van de Semarang Joana Stoomtram
van Semarang naar Demak, is gisteravond op een
onbewaakten overweg in botsing gekomen met een
uit Djokja afkomstigen personenauto. De twee
inheemsche inzittenden van den auto werden ge
dood, een derde zwaar gewond, terwijl de vierde
ongedeerd bleef. De auto stak den weg over.
bestuurder was klaarblijkelijk niet bekend met de
situatie daar ter plaatse.
In een nota naar-aanleiding van het verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp inzake het
doen voortduren van den staat van beleg verwijst
de minister van Defensie ten aanzien van het ont
slag van den opperbevelhebber van land- en zee
macht, generaal Reynders, naar hetgeen de regee
ring inmiddels heeft geantwoord op de schrifte
lijke vraag van het lid der Kamer den heer Van
Poll. Het spreekt na dat antwoord vanzelf, dat de
ontslagaanvrage van den opperbevelhebber van
land- en zeemacht niet verband houdt met de toe
passing van de oorlogswet. Anders had de regee
ring niet mogen verklaren, dat het verleenen van
de verzochte inlichtingen strijdig zou zijn met het
belang van den staat, noch dat het hier betreft
vragen van militair beleid, „waarover in het open
baar geen gedachtenwisseling gevoerd en zelfs
geen aarduiding gegeven kan worden zonder het
staatsbelang te schaden". Uit dit antwoord is dui
delijk, dat het hier vragen van de hoogste orde
betrof, niet zaken, waarover men gerust in het
openbaar kan debatteeren.
Wetsontwerp bij de Kamer ingediend.
Overledene moet den wil tot
crematie hebben duidelijk
gemaakt.
Ingediend is een wetsontwerp, houdende aan
vulling en wijziging van de wet van 10 April 1809
tot vaststelling van bepalingen „betrekkelijk het
begraven van lijken, de begraafplaatsen x de be-
grafenisregten".
In het wetsontwerp is uitgegaan van de ge
dachte. dat begraving als <le normale vorm van
lijkbezorging zal moeten blijven gelden. Lijk
verbranding zal alleen zijn toegestaan, in
dien de overledene aldus bij uitersten wil heeft
beschikt. Geldt het minderjarige kinderen on
der de achttien jaren, zoo moeten beide ouders
of, bij natuurlijke niet door den vader erken
de kinderen, de moeder schriftelijk den wensch
kenbaar maken of gemaakt hebben, dat het
kind verbrand worde. Lijkverbranding mag
bovendien niet plaats hebben indien blijkt, dat
bij het kind daartegen bezwaar heeft be
staan of kan hebben bestaan.
Daarnaast bevat het ontwerp waarborgen
met het oog op de justitieele belangen.
In een nieuw artikel 40 wordt uitgegaan van het
algemeen begrip lijkbezorging, welk begrip iedere
beschikking over een lijk van geheel of goeddeels
definitief karakter omvat, dus begraven, verbran
den. geheel of ten deele ontleden, bewaren en an
dere uiteindelijke bestemmingen. Het artikel stelt
hierbij voor strafbaar te stellen het bezorgen van
een lijk op een wijze, niet voorzien in artikel 1,
artikel 2 of de voorschriften, gegeven ingevolge
artikel 3, onder 1, alsmede het bezorgen van een
lijk op een wijze wel voorzien in deze artikelen en
voorschriften zonder dat voldaan is aan de daar
in gestelde eischen en voorwaarden. Ieder die een
handeling verricht in strijd met deze bepalingen,
zal daardoor strafbaar zijn. Voor strafbare feiten,
begaan door of vanwege rechtspersonen, is zeker
heidshalve nog een bijzondere bepaling opgeno
men: artikel 43. Door dezen opzet zal, naar - ver
wacht mag worden, lijkbezorging in strijd met de
begrafeniswet in de toekomst met goed gevolg kun
nen worden achterhaald.
Ter aanvulling regelt een nieuw artikel 9 wat
moet geschieden, indien noch door nabestaanden
of betrekkingen, noch door armbesturen in lijkbe
zorging wordt voorzien. Het oude artikel 9 bevatte
te dezen, ook een regeling, doch het schijnt wen
schelijk deze te herzien, teneinde een meer volle-
digen waarborg te verkrijgen, dat lijkbezorging
steeds zal plaats hebben. Overigens zij er op ge
wezen, dat de gewoonte om het lijk te bezorgen zoo
diep in de volkszede is geworteld dat te dien aan
zien in de praktijk hoogst zelden van verzuim is
gebleken.
Zeer sterke daling van Bloembollen
export in Januari.
Hoe geweldig de export van bloembollen gedaald
is blijkt wel uit de officieele opgave van het Centraal
Bureau voor de Statistiek over de maand Januari.
Naar Engeland werd voor f 2369 geëxporteerd en in
dezelfde maand van 1939 voor f 546.906.
Voor Duitschland waren die cijfers f 4883 en
f 19.947; voor Frankrijk f 41.521 en f 134.846. voor
Zweden f 14.419 en f 49.698. Alleen de groep Noord-
Amerika. vormt een lichtpunt. In Januari van dit
jaar werd voor f 15.967 geëxporteerd en in het
vorige jaar f 13.888.
Het internationale vredeswerk van
de vrouw.
Pleitrede voor een „Vereenigd Europa".
Donderdagmiddag hield freule J. Repelaar
van Driel, voorzitster van den I.V.V.V., Neder
landsche afdeeling, te Haarlem een lezing voor
den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en
Vrijheid en den Algemeenen Nederlandschen
Vrouwen Vredebond over het onderwerp: „Het
internationale vredeswerk van de vrouw".
De spreekster gaf twee motieven aan, waarom
de oorlog afgeschaft -moet worden; ten eerste
het ethische motief: men wil niet dooden en ten
tweede het practische motief: men wil niet ge
dood worden.
Spr. acht het den plicht van de vrouw, te
trachten een oorlog te helpen voorkomen. Het
is voor haar natuurlijk, zich op een absoluut
standpunt te plaatsen en oorlog af te wijzen,
omdat zij de hoedster van het leven is.
De nuttige kant van tijden als deze is, dat
men gaat inzien, dat de oorlog als middel tot
het verkrijgen van macht zichzelf overwint.
In dezen tijd moet contact gehouden wor
den met de vrouwenbewegingen in alle landen.
In Duitschland is dit evenwel niet meer moge
lijk. terwijl juist in dit land veel nuttig werk
voor den vrede is gedaan na den vorigen oorlog.
Tijdens den vorigen oorlog is den vredesbeweging
sterk vooruitgegaan. Ook nu nog houden afge
vaardigden van alle afdeelingen in de verschil
lende landen contact met elkaar. Twee maal per
jaar vergaderen ze samen, éénmaal in Genève
en één maal in een land. dat bedreigd wordt; in
1936 bijv. in Praag. Verder woont één der vice-
voorzitsters, Gertrud Baer, steeds de Volken
bondsvergadering bij, waardoor ook met deze
instelling contact gehouden wordt. Op de laat
ste vergadering in Genève is er op aangedrongen
om vooral de gedachte te verspreiden, dat, wil
men een blijvenden vrede, er een nieuwe
Staatsvorm komen moet.
Wij moeten er, zeide spr. altijd op hameren,
dat een „Vereenigd Europa" een noodzaak is,
om Europa van den ondergang te redden. Wij
in Holland moeten onzen geest krachtig houden.
Juist als neutrale staat moeten wij werken voor
een „Vereenigd Europa" en er niet tegen op
zien om met opgeving van een deel van onze
staatssoevereiniteit ons met dc andere staten
gezamenlijk en vrijwillig te onderwerpen aan.
gezamenlijk aanvaarde wetten.
Mej. dr. M. A. Thiel, voorzitster van den I.V.V.V.
afd. Haarlem, dankte de inleidster.
TVANp'^3
Meester de Geer„Heel goed, kind, nu heb ik den stok niet meer noodig".
Algemeene vergadering van
„Kerk en Vrede".
Vrijdagmiddag werd te Amsterdam de zestiende
algemeene vergadering van „Kerk en Vrede" met
gebed en lezing van Psalm 46 en een gedeelte
van Matth. 24 geopend.
Dr. M. van der Voet heette als vice-voorzibter
de aanwezigen welkom. Spr. wees er op, dat
„Kerk en Vrede", sinds de oprichting der ver-
eeniging, nog nooit in zulke zware omstandig
heden haar jaarvergadering heeft gehouden.
„Kerk en Vrede" heeft betere tijden gekend.
Maar oprichting en bloeitijdperk mogen verband
gehouden hebben met een andere mentaliteit dan
thans heerscht, „Kerk en Vrede" weigert zich
een kind te noemen van eert bepaalden „tijd
geest" die vruchtbaar was voor de vredesge
dachte.
Het jaarverslag van den secretaris, dat een
ledental vermeldt van 5589. waaronder 336 voor
gangers en de rekening en verantwoording van
den nenningmeester met een eindcijfer van
11.292.48 werden goedgekeurd. De begrooting,
sluitend met «een bedrag van 12.630.werd
vervolgens goedgekeurd. Mevr. F. de Boer—van
Iterson en ds. J. J. Buskes werden tot leden
van het hoofdbestuur gekozen. Het beleid van
het hoofdbestuur en van de redactie van „Kerk
en Vrede" vond algemeene instemming en
waardeering.
Wijdingssamenkomst.
's Avonds werd in de Zuldwijkkapel een open
bare wijdingssamenkomst gehouden.
Vijftig: iaat* arbeidsinspectie.
In de oude. stemmige Ridderzaal in Den Haag,
waar de arbeidsinspectie gistermiddag haar
vijftig jarig bestaan herdacht, waren prachtige
bloemenmanden, op de treden, van den troon en
voor het spreekgestoelte opgesteld, waardoor
het feestelijk karakter, dat de zaal bood, werd
verhoogd. De bebelangstelling voor dit jubileum
was bijzonder groot. De zaal was geheel gevuld
met belangstellenden onder wie vele vooraan
staande personen, vertegenwoordigende de re
geering van het land, van provincies en gemeen
ten, het industrieele en vakverenigingsleven.
Ook op andere wijze bleek de arbeidsinspectie
gisteren, dat haar jubileum veler belangstelling
had. H.M. de Koningin had de Inspectie een
schriftelijken gelukwensch doen zendon en den
geheelen dag kwamen er brieven en telegram
men bij de jubilaresse binnen.
Zeer vele sprekers hebben het woord gevoerd,
p.m. Minister Van den Tempel. Na afloop van
de bijeenkomst heeft de directeur-generaal dr.
ir. A. H. W. Hacke, gerecipieerd.
Vreemde vliegtuigen
boven centrum des lands.
De regeeringspersdienst meldt, dat Vrijdagmid
dag een tweetal vreemde vliegtuigen, waarvan de
nationaliteit niet kon worden vastgesteld, zich bo
ven het centrum des lands hebben bevonden. Ztf
verden van verschillende plaatsen uit door batte-
iier luchtafweergeschut beschoten. Bovendien zijn
•liegtuigpatrouilles opgestegen. Hierna hebben de
reemde vliegtuigen ons rechtsgebied verlaten.
