Staat van beleg zoo noodig over
groot deel van het land.
Mobilisatieclubs zullen geen politiek beoefenen.
Het crediet aan Finland.
Delfzijl" werd onverhoeds aangevallen
Van Celder Zonen ging
het goed in 1939.
ZATERDAG 9 MAART 1940
H A A R E E M'S DAGBEAD
EERSTE KAMER
DEN HAAG Vrijdag.
Minister Dijxhoorn, die zijn waardeering uitte
voor wat door de weermacht reeds is gedaan en zijn
deernis met de gevallenen tijdens de mobilisatie,
stelde vast, dat er al heel wat van den vroegeren
achterstand ten aanzien van onze defensie is inge
haald. Overtuigd van de beteekenis van goede
oefeningen, kan de bewindsman meedeelen, dat er
zooveel mogelijk geoefend wordt in het schieten.
Versnelling van het tempo van de oproepingen van
recruten is niet wel doenlijk wegens tekort aan
kader. Zoodra de gewone lichting 1940 in October
zal zijn opgekomen, zal overwogen moeten worden
of de gewone dienstplichtigen der lichting 1941 dan
wel de buitengewoon dienstplichtigen 1937 den
voorrang zullen dienen te hebben. Men bedenke
overigens, dat het meerendeel van de buitengewoon
dienstplichtigen der vroegere lichtingen nog niet
gekeurd is tengevolge van de tot 1938 op dat punt
bestaan hebbende bepalingen. Voorbereidingen wor
den echter al getroffen voor keuring van die men-
schen. Voorts is herkeuring van een aantal afge-
keurden in ovei-weging. Tegen te strenge keuring
de cijfers wijzen het meer en meer uit wordt ge
waakt, doch men moet oppassen de grens niet al te
ver naar beneden te brengen, want dan zal men
tenslotte na opkomst weer zooveel meer manschap
pen moeten gaan afkeuren.
Voor de beheersehing van een operatie-terrein als
het onze, aldus vernamen we verder, is meer moto
riseering niet noodig.
Wat de aanschaffingen van materieel betreft, kan
de Minister er op wijzen, dat het voor den oorlog
opgestelde urgentie-programma in versneld tempo
ten uitvoer wordt gebracht Buiten dat programma
zijn luchtdoel-artillevie en vliegtuigen besteld. On
danks alleszins aanvaardbare leveringsdata in
diverse met 't buitenland gesloten contracten, zijn
er helaas al te veel contracten niet nagekomen.
Middelerwijl zijn thans orders voor pantserafweer-
geschut en luchtdoelgeschut hier te lande onder
gebracht.
*Drie batterijen 7i/2 c.M. luchtdoelgeschut zijn nu
aanwezig en spoedig komt er nog mee)-. Voor Am
sterdam is zoo pas een batterij te Bentheim ge
arriveerd en deze hoopt de Minister nu weldra bin
nen te krijgen. Overigens wordt de hoofdstad voor-
loopig met 4 c.M. geschut geholpen. In de met het
buitenland gesloten contracten zijn wel degelijk be
palingen opgenomen, die annuleering in geval van
te late levering mogelijk maken, doch dan is men er
ook nog niet, want uiterst moeilijk is het in derge
lijke gevallen de bestellingen elders te gaan onder
brengen met kansen op spoedige aflevering.
Voorts deelde de Minister, naar aanleiding van
een desbetreffende vraag mede, dat met het oog op
het gespecialiserde karakter van de kust- en grens-
beveiligingstroepen de paraatheid tenslotte niet toe
laat om wat aanvankelijk wel het plan is geweest
tot algemeene aflossing der grenstroepen over te
gaan; slechts voor enkele onderdeelen zal dit kun
nen geschieden. De Opperbevelhebber heeft dien
troepen echter, als blijk van waardeering voor wat
zij tot nu toe gepresteerd hebben, eenige extra
verlofdagen verleend.
Wat den te Amsterdam ontslagen inspecteur van
politie, op het oogenblik nog reserve-kapitein, be
treft, deelde de Minister mee, dat de vraag of hij als
reserve-officier nog te handhaven is thans, gelijk de
wet dat wil, door een daartoe dienende commissie
van onderzoek wórdt bekeken:
Met betrekking tot spionhagc-gevaren verklaarde
Minister Dijxhoorn, dat een K. B. in voorberei
ding is om nog een grooter deel van het land in
staat van beleg te verklaren: de Regeering zal
trouwens zeker niet aarzelen zulks voor het gelieele
land te doen, zoodra zou blijken, dat daaraan be
hoefte zou bestaan.
Een gansch ander hoofdstukje in de uit zeer vele
dergelijke afzonderlijke hoofdstukken bestaande
rede, vormde de kwestie van everitueele inschake
ling van commercieele personen, met het oog op
efficiente aanwending der gelden bij bestellingen
enz. De Minister wees er op, in hoeverre hij toch
ook al over medewerkers, afkomstig uit het burger
lijk leven beschikt en al wilde hij wel doorloopend
zijn aandacht gevestigd houden op het hier bedoelde
vraagstuk, voorloopig achtte hij het niet noodig om
aan het inschakelingsverlangen te voldoen.
Nadat we te hooren hadden gekregen, dat er geen
billijke regeling vindbaar is voor het naar huis stu
ren van de huisvaders van groote gezinnen, dat de
ouderen bij de luchtmachtdienst wel zullen kunnen
afzwaaien, zoodra de reeds begonnen opleiding hun
ner opvolgers voltrokken zal zijn, mocht Mr. v. Ves-
sem vernemen, dat de Minister geen beleedigende
behandeling van wien ook, in de weermacht duldt
en dus gaarne bereid is, hem ter kennis gebrachte
klachten te onderzoeken. Ook verklaarde de Minis
ter dat, het geenszins in zijn bedoeling had gelegen
in de M. v. A. met betrekking tot handhaving van
de bekende verboden voor de N. S. B.-ers iets belee-
digends aan hun adres neer te schrijven.
Voor strenge handhaving van de tucht voelt de
Minister alles, doch bij de wijze van handhaving der
tucht acht hij snauwen, het eischen van onnutte
dingen enz. misplaatst. Takt is daarbij geboden en
een rekening houden met ons volkskarakter.
En nu de mobilisatieclubs. Ziet hier het voor
naamste van wat de Minister daaromtrent zeide, die
met groote waardeering memoreerde de oprichting
van protestantsch-christelijk. Katholieke en neu
trale comités om de gemobiliseerden zooveel moge
lijk, buiten de diensturen, in eigen geestelijk mi
lieu samen te brengen, wat aan de innerlijke rao-
reele kracht van het leger slechts ten goede kan
komen. Van harte valt toe te juichen wat daarvoor
gedaan wordt.
Geen bezwaar acht spr. het dat ook de vierde
groep {in zekeren zin steunt ons volk op vier zui
len) die van de moderne arbeidersbeweging
insgelijks in eigen sfeer voor ontspanning samen
komt. Minder juist ware het deze vierde groep
anders als de anderen te behandelen. Op 't gebied
van ontwikkelings- en ontspanningswerk scheert de
Minister alle, niet onder de z.g.n. verboden organi
saties vallende, groepen over één kam. Dit wil dus
tevens zeggen, dat dan ook binnen geen dezer groe
pen aan politiek gedaan mag worden en alle tehui
zen voor iedereen open dienen te staan. I-Iet verschil
is echter, dat het werk voor de eerste drie groepen
geschiedt door comités buiten het leger, wat de
laatste groep aangaat, door vereenigingen van de
gemobiliseerden zelf. Met nadruk verklaart Minis
ter Dijxhoorn, dat hij deze zaak door zijn eigen bril
heeft bekeken en geenszins onder invloed van zijn
s.d. ambtgenooien.. Het kabinet is ter zake van
deze kwestie volkomen homogeen. De moeilijkheid
was, dat de mobilisatie-clubs depolitiek niet geheel
wenschten te bannen, terwijl de gegeering aan dezen
eisch wenschte te blijven vasthouden.
De naam mobilisatie-clubs is losgelaten en ver
vangen door een algemeene vereeniging voor ge
mobiliseerden. Aldus blijkt uit het, onder meer ook
in overleg met den Opperbevelhebber generaal
Winkelman vastgestelde reglement waarvan de be
windsman het een en ander voorlas. Daaruit bleek
o.m. dat de vereeniging zich van alles wat politiek
is, ten eenen male heeft te onthouden. Vex-der dat
het lidmaatschap openstaat voor ieder militair, die
ontspanning en ontwikkeling zoekt en dat de mili
taire tehuizen ook voor alle niet-leden toegankelijk
zijn. Het reglement laat ook niet meer toe (wat aan
vankelijk 'l plan was) besloten clubbijeenkomsten
en de centrale commissie wier samenstelling de goed
keuring van den Opperbevelhebber behoeft; be
staat uit militairen. „Tusschen den Opperbevelheb
ber van land- en zeemacht en my bestaat volledige
overeenstemming l.a.v. deze organisatie en waar het
zoo staat, vertrouw ik dat de Kamer deze aange
legenheid thans voorshands wel aan mij zal willen
overlaten". Aldus besloot Minister Dijxhoorn zijn
voortreffelijke, zakelijke rede.
Bij de replieken betoogde prof. L oh man (c.h.),
dat de mentaliteit, waaruit de vorming der mobili
satie-clubs was voortgekomen, een politieke men
taliteit geweest is. Intusschen hoopte hij, dat in de
praktijk de op zichzelf juiste bepalingen, waarvan
men thans kennis had genomen, zouden worden toe
gepast, maar principieel leek hij toch nog niet hee-
lemaal bevredigd.
Mr. v. V e s s e m (nat. soc.) betreurde wel zeer
dat hij in eerste instantie niet ten volle had kunnen
uitspreken. Om den Minister in staat te stellen als
nog van het niet uitgesproken betoog kennis te kun
nen nemen, deelde spr. mede, dat hij zijn rede nu
schriftelijk aan de Kamer overlegde, een procédé
dat onbekend is.
Tegen hetgeen Mr. v. Rappard (lib.) in verband
met spionnage, onbetrouwbaar gebleken burgemees
ter enz. aan de N. S. B. had verweten protesteerde
de nat. soc. spreker.
Spr. constateerde voorts o.a. dat de Minister open
lijk had gezegd dat de weermacht opgebouwd is op
vier zuilen, hetgeen de bewindsman immers in ver
band met de mobilisatie-clubs had betoogd. Heeft er
t.o.v. die clubs ook met den vorigen Opperbevelheb
ber overeenstemming bestaan of niet?
Welke belooning hebben de nat. socialisten onder
vonden voor hun trouw en ijver bij de mobilisatie
aan den dag gelegd, vroeg dé nat. soc. woordvoer
der, die gewag maakte van gevallen waarin nat. so
cialisten op smadelijke en beleedigende wijze in het
leger waren behandeld.
Tenslotte stelde Mr. v, Vessem een motie voor, om
de Kamer in verband met de uiteenzetting van den
Minister betreffende de mobilisatieclubs als haar
meening te doen uitspreken, dat politiek bij legei
en-vloot moet worden geweerd.
De Minister meent, dat deze motie, juist na zijn
eigen verklaring omtrent de waarborgen tot wering
van de politiek in de weermacht, overbodig is en
zou het jammer vinden als de Kamer haar nu toch
aannam. We vernamen nog dat de vorige opperbe
velhebber verklaard had principieel geen bezwaar te
hebben tegen mobilisatieclubs mits er voldoende
waarborgen zouden bestaan.
Met alleen de nat. socialisten „voor" verwierp de
Kamer de motie-v. Vessem met 324, waarna zij
de begrooting van Defensie z.h.st. aannam.
TWEEDE KAMER
Voortduren van den staat
van beleg.
Het begon met een lang debat over naturalisatie
waarbij Dr. Mo 11 er (R.K.) inging tegen de beken
de rassen-theorie van den heer de Marehant- et d'An
sembourg (nat. soc.)
Minister Gerbrandy verklaarde, dat richtsnoer bij
beoordeeling der naturalisatie-aanvragen is: Is de
aanvrager voldoende in de Nederlandsche volksge-
Nog korten tijd en de visschersvloot vaart weer ter haringvangst. In de haven
van Scheveningen liggen de schepen in onafzienbare rijen. Slechts enkele
schepen bevinden zich buitengaats voor de kust-visseherij.
Kogels en bommen richtten groote schade aan.
Kenteekenen waren zeer
duidelijk aangebracht.
Vrijdag is het motorschip „Delfzijl" van Hans-
weert te Capelle aan den IJsel aangekomen. Dit
250 ton metende motorscheepje is op weg van
Blyth naar Antwerpen in de Britsche territoriale
wateren aangevallen door een onbekend gebleven
vliegtuig, dat het met bommen, granaten en ma
chinegeweervuur ernstig heeft beschadigd.
De „Delfzijl" ligt thans bij de werf van de fir
ma A. Vuyk en Zonen om te worden gerepareerd
en daar hadden wij een onderhoud met den stuur
man S. Koers, een broer van den kapitein eigenaar
J. Koers. Hij deelde ons mede, dat de „Delfzijl" in
den middag van 2 Maart van Blyth was vertrokken
met een lading kolen voor Antwerpen. Omstreeks
half negen voer men nog in de Engelsche territo
riale wateren, toen motorgeronk van een zwaar
vliegtuig werd gehoord. Korten tijd later zagen de
twee matrozen, die in het stuurhuis stonden, dat
een groot bomvliegtuig recht op het schip aan
kwam. Zij vonden dit heelemaal niet vreemd, aan
gezien zij van meening waren, dat het hier een
Brïtsch vliegtuig betrof, dat wellicht een convooi
begeleidde en vooruitvloog om te zien of alles vei
lig was.
Het vliegtuig vloog zeer laag, op ongeveer twaalf
meter hoogte tweemaal over de „Delfzijl" heen,
welk schip een duidelijke nationallteitsaanduiding
droeg. De Nederlandsche driekleur was aan weei-s-
zijden van de romp en op het dekzeil over de
luiken geschilderd, terwijl naast ieder vlag met
groote letters het woord HOLLAND was aange
bracht.
De bommenwerper kwam voor de derde maal
naar het schip toe en toen hoorden de mannen
plotseling een geweldige explosie, die het schip
hevig deed trillen. Het vliegtuig had drie bom
men vlak achter de „Delfzijl" geworpen en hier
mede een aanval ingezet, die ongeveer een uur ge
duurd heeft. Van verschillende zijden kwam de
vlieger steeds weer naar het weerlooze schip te
rug, om een bom uit te werpen, zoodat in totaal
zes bommen naast het schip in het water terecht
kwamen. Bovendien werd voor den boeg een gra
naat geworpen, die een fel wit licht verspreidde.
De kapitein, stuurman en de kok, die op het mo
ment van den aanval beneden waren, snelden naar
de stuurhut, maar voor de kok daar was aangeko
men, voelde hij iets langs zijn hand schampen.
Toen hij er naar keek, bemerkte hij tot zijn schrik,
dat hij aan die hand bloedend verwond was.
De mannen begrepen toen, dat er ook met mi
trailleurs geschoten werd. hoewel het geronk van
de vliegtuigmotoren zoo hevig was, dat. zij het ge
tik van de inslaande kogels niet hoorden.
Aangezien men nergens in het schip veilig was
voor de bommen of de geweerkogels, bleef de be
manning, die uit vijf koppen bestond, bij elkaar in
het stuurhuis, van waaruit ze het vliegtuig tel
kenmale zijn aanval zagen vernieuwen. Zij kon
den echter niets doen, dan gelaten hun lot afwach
ten.
De laatste bom, die het vliegtuig wierp, viel op
ongeveer tien meter afstand van het schip in het
water, schoot nog enkele meters onder water door
en ontplofte rakelings naast het vaartuig.
De „Delfzijl" werd toen ongeveer drie meter op
getild en de mannen werden tegen den grond ge
smakt. Aan boord werd een geweldige ravage
aangericht. De navigatielichten, die gedurende den
aanval waren ppvep branden, en aldus het vaar
tuig tot een gemakkelijke prooi hadden gemaakt,
sloegen nu uit. De ruiten van de stuurhut werden
■brijzeld en in de hutten werd het meubilair ver
nield.
Een lamp, die met stevig schroefdraad in de zol
dering was bevestigd, werd er finaal uitgerukt,
steenen waschtafels, die vast tegen den muur ge
schroefd waren, werden afgrukt en sloegen In
tweeën.
Na de zesde bom had men aan de kust echter den
aanval bemerkt en toen flitsten de zoeklichten van
de luchtafweerbatterijen aan. Wel veertig scherpe
lichtbundels zochten het luchtruim af en de vlieger
vond het toen geraden om te verdwijnen.
De bemanning begaf zich uit het stuurhuis om
de schade op te nemen en daarbij bleek, dat het
vliegtuig gedurende den geheelen aanval vrijwel
doorloopend het schip onder vuur had genomen. In
de luiken waren vele kogels geslagen. Het dek
lag er mee bezaaid en de stuurhut was op verschil
lende plaatsen doorboord. De kogel, die den kok
had geraakt was vrijwel loodrecht door het ijzeren
dak van het stuurhuis gedrongen. Hierna had het
projectiel twee dikke planken doorboord en ten
slotte schampte 't op een lichtleiding af en raakte
toen de hand van den kok. die juist de leuning
omklemde.
Hoe groot het doordringingsvermogen van de
kogels was, blijkt uit de beschadiging van de red
dingboot. Het dak hiervan werd door een kogel
doorboord, hierna ging het projectiel dwars door
den mast. vervolgens drong de kogel door den
bodem van de boot, waar een groot gat geslagen
werd en tenslotte sloeg het projectiel in het dek,
vlak vóór het hondenhok. De hond is waarschijn
lijk de eerste geweest, die bemerkte dat er gesclio-
ten werd, want nadat een kogel rakelings langs
zijn hok gegaan was, weigerde het dier er uit te
komen, hoewel men hem in de stuurhut riep,
De dikke ijzeren platen van de verschansing zijn
ook op verschillende plaatsen doorboord, terwijl
een kogel dwars door een dikke ijzeren stang van
de reeling ging.
De „Delfzijl" is dan ook ernstig beschadigd en
het zal geruimen tijd duren voor het schip weer in
de vaart gebracht kan worden. Waarschijnlijk is
er ook nog schade onder de waterlijn, tengevolge
van de hevige schokken van de ontploffende bom
men.
Natuurlijk waren de opvarenden zeer verbitterd
door den aanval, waarvan zij het slachtoffer ge
worden zijn. De piloot moet volgens hen gezien
hebben, dat het schip tot een neutral; natie be
hoorde, want de navigatielichten brandden normaal
en de vlag, die op het dekkleed was geschilderd,
is door de kogels op verschillende plaatsen door
boord en door de granaatscherven verscheurd.
De stuurman vooral kon het niet verkroppen, dat
de bemanning zoo volkomen machteloos den aan
val had moeten afwachten, „de opvarenden op een
schip van een oorlogvoerende natie hebben nog de
beschikking ovr afweergeschut, maar wij moesten
ons zonder protest laten slachten". mei*kte hij
wrevelig op.
In Hansweert, waar het schip na lossing aan
kwam, hebben de militaire autoriteiten een onder
zoek ingesteld, waarbij de kogels, die de beman
ning als souvenir wilde bewaren, in beslag zijn
genomen. Aan de hand van deze stille getuigen zal
men trachten de nationaliteit van het vliegtuig
vast te stellen.
De „Delfzijl" die 250 ton meet, is gebouwd in
Augustus 1939 op de werf van de finxxa Smit te
Westerbroek.
meenschap ingeleefd. Met ras heeft de Minister
niets te maken; dat is ook niet vast te stellen. Met
643 nam de Kamer het eerste naturalisatie-ont
werp aan en de rest met aanteekening van het „te
gen" der N. S. B.
Eenige conclusies van het verslag der commissie
oor de Rijksuitgaven omtrent de controle op gel
den van de stichtingen, ressovteerende onder de ver
schillende departementen van algemeen bestuur en
de extra-toelagen welke ambtenaren van die stich-
ingen krijgen, deden den heer Til anus (c. h.ï
ten strijde trekken. Hij had ontdekt, dat er aldus heel
wat onttrokken blijft, aan het toezicht van de Re
kenkamer enz. Nadat Mr. Teu lings (r.k.) na
mens de commissie het woord had gevoerd, beet Mi
nister Steenberghe fink van zich af in verband
met opmerkingen die gemaakt waren wegens een
toelage welke de Directeur-Generaal van zijn de
partement, Dr. Hirsehfeld, als voorzitter van het
clearixiginstituut geniet. De Minister wees erop dat
ot die toelage destijds besloten is door de Ministers
Colijn, Oud, Gelissen en de Graeff, dat er niets ach
terbaks in zat en dat het hier betrof een toelage aan
een hoofdambtenaar, zooals we er geen vijf in onzen
heelen staat hebben. Ondanks veel gunstigere aan
biedingen uit het particuliere bedrijfsleven was deze
functionaris tot nu toe steeds op zijn post gebleven.
Bonduit verklaarde de Minister het zijn plicht te
ichten met de bedoelde toelage voort te gaan. Daar
zonder zou hij de verantwoording niet langer kun
nen dragen. Het eind van het lied was, dat de Kamer
tenslptfp heel het verslag plus conclusies aanhield
Het wetsontwerp om f 100.000 uit de staatskas
ter beschikking te stellen van het Finsche Roode
Kruis, ontmoette den steun var den heer de M a r-
hant et d'Ansembourg (nat. soc.) al had
hij er bezwaar tegen, dat als argument voor dit
ontwerp mede was aangevoerd een besluit van den
door hem en zijn geestverwanten verfoeiden Vol
kenbond.
De heer de Visser (commun.) vroeg zich af.
hoe komt het dat thans allerlei staten wel steun
willen verleenen aan 't contra-revolutionraire ge
deelte der Finsche bevolking, tei-wijl men andere
landen, zooals b.v. China, in den steek heeft ge
laten, toen deze slachtoffex*s werden of dreigden
te worden van reactionnaire machten?
De heer Drees (s.-d.) voelde met zijn fractie
alles voor het wetsontwerp, doch hij betreurde dat
het zoo laai wefd ingediend; dat het bedrag zoo
gering is en het voorstel bovendien een wel zeer
beperkt karakter heeft. „Wie spoedig helpt, helpt
dubbel".
Hierna zette de heer Serrarens (r.-k.) uit
een, dat Nederland steeds steun heeft verleend
aan ongelukkigen en verdrukten, niet op grond
van internationaal politieke ovei'wegingen, zooals
de heer de Marehant et d'Ansembourg nog had
beweerd.
Van anti-x*evolutionnaire zijde' sprak de heer
Smeenk, voor het ontwerp, waarvan hij de late
indiening betreurde. Nadat Ds. Kersten (St.
Ger.) eveneens vei-klaard had mee te zullen gaan
met het voorstel ten behoeve van het Protestant-
sche Finsche volk, bepaalde mevr Mr. M a c k a y-
Katz (c.-h.) zich tot. de opmerking, dat het ten-
lotte alleen ging en moest gaan om een werk van
merscheliike barmhartigheid; daarom liet ze dan
door anderen gemaakte, politieke opmerkingen
zwemmen.
Minister van Kleffens was het met spreek
ster eens, dat men het wetsontwerp alleen moet
zien in humanitaire en niet in een politieke sfeer.
Derhalve behoefde de heer de Visser ook niet be-
reesd te zijn voor gevaarlijke staatkundige ge
volgen van dezen steun, die in overeenstemming
is mét- de Nederlandsche traditie op het gebied van
hiilpverleening: ook in het verleden is dit geschied,
volkomen los van politieke gevoelens of overwe-
ngen.
Spr. merkte terloops op, dat we in de bestaande
toestanden wel eenige omzichtigheid moeten be
trachten als 't betreft collectieve actie van be
paalde zijde bepleit. Oyerigens moeten we niet te
schuchter te zijy met, verwijzing naar besluiten van
den Volken-bond waarvan we lid zijn en ook wen-
cheo te blijven. Er is geen kwestie van, dat we
•oor het lidmaatschap zouden willen bedanken.
Het bedrag, dat we geven, is inderdaad niet
gx-oot. Maar men bedenke, dat er tegenwoordig al
zooveel van de staatskas wordt gevergd en wie het
te weinig vindt, kan zelf uit eigen zak nog het zijne
bijdragen.
Voor het humanitaire doel van dit ontwerp kan
toch zeker wel iedereen voelen. Z.h.st., met aan
teekening van het „tegen" der communisten, nam
de Kamer het voorstel aan.
Bij het wetsontwerp tot goedkeuring van het
voortduren van den staat van beleg, klaagde de
heer de Marehant et d'A nsembourg (na-t.
soc.) over slechte behandeling van nat. socialisten
in het leger. In dit verband wees hij o.m. nog op
den ongegronden overval te Soestdijk. De daarvoor
•erantwoordelijke officier was gehandhaafd, maar
reserve-kapitein v. Raanxsdonk had men ontslagen
alleen omdat hij lid der N.S.B. zou zijn. Hel moet
uit zijn met de politieke clubs, met de discrimina
tie van de N.S.B.
Minister Dijxhoorn verzekerde den spreker,
dat hij niet duldt dat iemand in het leger op be
leedigende of laatdunkende wijze behandeld wordt,
doch om klachten daarover te onderzoeken is het
noodig met concrete punten te komen. Kapitein
v. Raamsdonk is ontslagen, omdat hij geruimen
tijd ongehoorzaamheid jegens den minister aan
den dag had gelegd.
Met aanteekening van het nat. soc. tegen gin;
het ontwerp er stemmingloos door, waarop het
Paaschrecès intrad.
E. v. R.
betreft, voornamelijk plaats vindt gedurende de
mermaanden en het najaar werd door de oorlog
omstandigheden in belangrijke mate bemoeilijk
Desondanks was onze voorraad grondstoffen aan lü
einde van het jaar op een behoorlijk peil.
Omtrent de mogelijkheid van aanvoer van nieut
grondstoffen is weinig te zeggen. Mede hierdoor
het bezwaarlijk, omtrent de vooruitzichten van o
onderneming eenig oordeel uit te spreken.
De bedrijfstoestand is thans bevredigend.
Het voordeelig saldo van de winst- en verljf
rekening bedraagt, na afschrijving van f 1.662.9
(1.633.796) op terreinen, gebouwen, machines, w(
ningen, vervoermiddelen enz. f2.420 850 (1.070.09!
Na aftrek van de statutaire storting in het reserv
fonds ad f242.085 (107.009) en afboeking van ts
tièmes voor commissarissen, directie en persons
volgens de statuten tot een bedrag van f 221.549
1' 1.957.216 (963.084) voor aandeelhouders besten
te vermeerderen met onverdeeld dividendsaldo
f 12.736 (32.891).
Na uitkeering van bovengenoemde dividenden,
reserveering van f204.066 (105.738) voor belastii
blijft een onverdeeld dividendsaldo over
f72.386 (12.736).
Het reservefonds werd met 4 pet. rente op f 16,8
(12.114) verhoogd en zal na goedkeuring van
balans 1'680,947 (421.982) bedragen.
Netto-winst
ruim verdubbeld.
Dividend 8 procent
(v. j. 3 procent).
De gunstige ontwikkeling van ons bedrijf in het
laatste kwartaal van 1938 heeft zich in de eerste
acht maanden van 1939 voortgezet, aldus het ver
slag over 1939 van de N.V. Vereenigde Koninklijke
Papierfabrieken der firma Van Gelder Zonen, te
Amstex'dam. Na het uitbreken van den oorlog nam
de vraag naar oixze producten toe, zoodat wij in de
laatste maanden van het jaar ruimschoots van orders
waren voorzien.
In het begin van October vond ter gedeeltelijke
compensatie van de gestegen productiekosten een
matige verhooging van de meeste papierpryzen
plaats, terwijl medio November de prijzen der ver
schillende papiersoorten opnieuw werden verhoogd.
De totale productie onzer fabx-ieken steeg van
132.000 ton in 1938 tot 154,000 ton in '39.
De financieele resultaten veroorloven voor te
stellen over te gaan tot uitkeering van 8 (v. j. 3)
pel. op de gewone, 6,4 (6) pet. op de cumulatief
preferente en 5 pet. op de prioriteitsaandeelen.
Aan vernieuwingen, uitbreidingen en verbeterin
gen werd f 1.071.758 (v. j. f 1.345.100) besteed.
In onze fabriek te Velsen kwam een nieuwe
hoogedrukstoomketel en stoomturbine in bedrijf,
welke installatie met een stoomdruk van 150 atmos-
pheren en 510 gr. stoomtemperatuur de eerste op
dit gebied in Nederland is. Zij werkt tot onze tevre
denheid.
De grondstoffenvoorziening, die, wat papierhout
BALANS PER 31 DECEMBER.
1939
1938
Terreinen, gebouwen,
ma-
13.676.410
14.267.6
1
3.361.656
340.5
Deelnem. in en vord.
op
803.747
8591
Fondsen genot, ter beurze.
375.633
416,8
Ij'ondsen niet genot.
ter
7.534
7,5
8.500.824
10.214,9
4.078.902
3.253.0
157.782
86.5
14.400
Passiva:
15.750.000
15.750.9
6 cum. pref. aand.
6.750.000
6.750.0
30.000
30.Ö
Crediteuren
3.077.355
3.001.6
12.736
32,8
428.861
314.9
2.497.085
2.497.0
Winst
2.420.850
1.070.0
WINST- EN VERLIESREKENING.
Debet;
1939
f
1.617.648
45.310
3.261
2.420.850
4.087.070
1.6<
27,1
29.1
1.070.11
2.733,
Afschr. terr. geb. etc.
Idem vervoermidd.
Interest
Winst
Credit:
Explot. rekening
De toelichting vermeldt, dat de voorradige goed
ren, zoowel grondstoffen als materialen en afgi
werkte producten, op voorzichtige wijze getaxeei
zijn. Bij de waardeering der debiteuren werd rek
ning gehouden met de mindere solvabiliteit
enkele debiteuren.
Secretaris-generaal van de Jaarheui
treedt af.
Directorium van twee leden ingesteld.
In de Vrijdag te Utrecht gehouden vergadering v
het algemeen bestuur van de Kon. Vex*, tot het hoi
den van Jaarbeux*zen in Nederland werd besloten i
reorganisatie van het bestuur.
Een desbetreffend voorstel tot statutenwijzigii
zal aan de ledenvergadering worden voorgelegd.
Het bestuur blijft in handen van den raad van b
heer, onder toezicht van een algemeen bestuur.
functie van secretaris-generaal zal worden opgeh
ven en ingesteld wordt een directie, bestaande
twee directeuren: één belast met de dagelijlcsche le
ding en één belast met de technische aangelegei
heden.
Het toezicht op de dagelijlcsche leiding van zaki
zal opgedragen worden aan een gedelegeerd lid
den raad van beheer.
W. Graadt van Roggen.
In vei*band met bovenstaande is, in afwachtil
van de tot standkoming der statutenwijziging, mi
ingang van 1 Mei a.s. op zijn verzoek den heer
Graadt van Roggen op de meest eervolle wijze on
slag verleend als secretaris-generaal der Kon. Ne
Jaarbeurs, terwijl te zelfder tijd het algemeen b
stuur hem aanwees als gedelegeerd lid van den rai
van beheer.
Tot directeuren werden benoemd mr. J. Miliu
secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabril
ken te Utrecht en ir. W. Terpstra, chef van de
echnischen dienst der Jaarbeurs.
In een onderhoud, dat wij Vrijdagmiddag hadde
met den heer Graadt van Roggen, deelde hij ol
mede, dat het eervol ontslag is verleend op verzoe
van hemzelf. De secretaris-generaal is, zooals algf
meen bekend, geruimen tijd ernstig ziek gewees
hetgeen hem tenslotte er toe bracht dit besluit om ge
zondheidsredenen te nemen, vooral, nu zich
gunstige omstandigheid voordoet, dat hieraan te
vens kan woi*den vastgekoppeld een reorg'anisat:
van het bestuur.
Het Jaarbeursinstituut heeft in de afgeloope
jaren een dergelijke vlucht genomen, dat reorganise
tie in de leiding wenschelijk werd geacht. Na de rt
organisatie ligt het dus absoluut niet in de bedoelic
van den heer Graadt van Roggen zich geheel teru
t,e trekken, zooals reeds blijkt uit het officieele corn
muniqué, dat werd verspreid. Hij zal als gedele
geerd lid van den raad van beheer het algemeen
toezicht op den gang van zaken houden.
