Haarlem's Dagblad
HART
Britten ontscheepten troepen pgplJg
te Harstad en Bodö.
De Duce.
Stavanger en Dronthjem opnieuw
aangevallen.
Vaacfaac 1940
Nieuwe vrucht.
Engeland verliest zijn
vijfde duikboot.
De doodslag in de
Herzogstraat
Oorlogsbodems worden
niet op den Donau
toegelaten
Vi
57e Jaargang No. 17433
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendapleln 37. Postgiro-
'dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 18 April 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
„De onvergeeflijkste journalistieke misdaad in
Home is: schrijven over Mussolini's leeftijd, eraan
herinneren dat hij grootvader is, vermelden dat hij
ongesteld zou zijn of zinspelen op eenig symptoom
van zijn leeftijd. Mededeel ingen van zulken aard
doen hem in woede ontsteken. Onlangs veroorzaakte
een builenlandsch tijdschrift een onweersbui in het
Palazzo Venezia omdat het gewag gemaakt had var»
een maagzweer, die hij zou hebben en van zijn bril'
Dit schrijft de Amerikaan Frederick Sondern in
een artikel in „The American Mercury". En blijk
baar ziet hij er geen bezwaar in dat een buiten-
landsch tijdschrift ditmaal eens een orkaan in het
Palazzo zou veroorzaken, want de titel zoowel als de
strekking van zijn betoog zijn: „Mussolini wordt
oud". In het uiterlijk van den Duce, die nu zevenen
vijftig levensjaren telt, is dat nauwelijks zichtbaar.
Zijn gelaatstrekken zijn wat zwaarder geworden,
maar zijn vlugge, veerkrachtige stap is nog even
elastisch, zijn houding nog even fier, zijn groet nog
even pittig. In zijn levensgewoonten heeft zich even
wel, zegt Sondern, geleidelijk een verandering vol
trokken. Het tempo van zijn rijden is niet meer wat
het geweest is; de gewaagde sprongen zijn voorbij.
Zijn dokter heeft hem tactvol tegen te veel inspan
ning gewaarschuwd. Hij heeft de dolle autoritten op
den weg naar Ostra, waarvan hij zooveel hield,
moeten opgeven evenals de vermetele ski-tochten
op de hellingen van de Monte Terminülo.
Dit is nogal begrijpelijk voor een man van 57. Ook
dictators worden oud en tenslotte sterven zij, of
schoon sommige menschen zich dat nauwelijks schij
nen te kunnen voorstellen. Dat een man van Musso
lini's leeftijd zich wat voorzichtiger per auto en op
ski's gaat voortbewegen is dus logisch. Maar Son
dern komt ook met andere symptomen voör den
dag. Hij herinnert eraan dat Mussolini indertijd in
zijn veelgelezen gesprekken met Emil Ludwig ge
zegd heeft: „Ik geloof niet dat er een tweede Duce
komt en als hij kwam zou Italië hem niet verdra
gen". Volgens den Amerikaanschen schrijver heeft
dit besef een verslappende uitwerking op
hem. Vroeger voorzag hij ieder decreet van pagina's
vol gedetailleerde instructies voor de betrokken
ministers. „Ik ben de eenige man in Italië, die wer
kelijk efficiënt is, zei hij eens. Maar in den laatsten i
tijd laat hij steeds meer over .aan Ciano, Grandi en j
andere medewerkers. Italië voelt die verslapping.
Generaals klagen, dat zij moeite hebben om de
legervoorraden te krijgen die noodig zijn voor een
conflict op den Balkan, dat zij onvermijdelijk ach
ten. Italiaansche diplomaten in het buitenland mis
sen de pittige geregelde instructies, die hun stuw
kracht moesten geven. Sommige zeer bevoegde
beoordeelaars in Rome meenen, dat Mussolini het
„reculer pour mieux sauter" toepast, dat hij zich dus
spaart om straks des te feller te kunnen handelen.
Maar velen in zijn omgeving denken er anders over:
zij zijn van meening dat de Caesar oud wordt.
Aldus het betoog van den Amerikaan Sondern,
voor wiens verantwoording ik het moet laten. Hij
zegt meer over Mussolini. Hij verwijt hem dat hij
geen gevoel voor humor heeft en grappen haat,
vooral over hem zelf. Maar dat iemand „grappen"
haat bewijst nog geenszins dat hij geen gevoel voor
humor zou hebben. Amerikaansche opvattingen over
humor wijken trouwens in het algemeen nogal van
Europeesche af. In hetzelfde artikel vermeldt Son
dern dat Mussolini in een vroeger tijdvak van zijn
merkwaardige loopbaan een bordje op zijn deur
had met de mededeeling: „Wie binnenkomt bewijst
.mij een eer; wie het niet doet verschaft mij een ge
noegen". Hij herinnert er ook aan dat de Duce in
dertijd, toen in een jaar vier aanslagen op hem
waren gepleegd, uitriep:, „Ben ik het hoofd der re
geering of alleen maar een wandelende schiet
schijf voor gekken en bandieten?" En we zijn ook
nog niet zijn merkwaardige uitlating vergeten om
trent Libië, dat Frankrijk hem als kolonie gegund
had en dat niet precies door vruchtbaarheid uit
muntte. „Ik ben geen verzamelaar van woestijnen",
zei de man die vaak ministers tijdens gesprekken
met hen laat staan en daarvan d&e verklaring heeft
gegeven: „Als de menschen staan snateren zij niet
zooveel en kan men hen gemakkelijker kwijt
raken".
Al dergelijke uitlatingen duiden niet op gebrek
aan gevoel voor humor. Sondern's oordeel over
Mussolini is dus in dit opzicht zeker niet juist en dat
wekt wel eenigen twijfel aan de juistheid van zijn
andere beschouwingen.
Overigens is het niet te loochenen dat een mo
derne dictator wel over een ijzeren zenuwgestel en
een ijzeren lichaam zou moeten beschikken om den
last der jaren niet te gaan voelen. Feitelijk is het
een "wonder dat iemand het zoo lang uithoudt als
Mussolinien als Stalin, die drie jaar ouder is.
De gemiddelde mensch moet zich wel verbazen over
dit vermogen om door te werken in zulk een tempo
als de twintigste eeuw vergt en temidden van zulke
bliksemsnel-opeenvolgende aangrijpende gebeurte
nissen als zij oplevert.
Napoleon volbracht wonderen van werkkracht in
een korter tijd dan Mussolini ter beschikking heeft
gestaan. Maar het tempo van zijn tijd, de snelheid
van de gebeurtenissen en van al haar reacties was
veel trager dan het huidige. En vele enerveerende
factoren, met name die van de moderne machines
van verkeerswezen en oorlogvoering en van „de
propaganda" ontbraken. En Napoleon stierf reeds op
zijn 52ste jaar, zes jaar na zijn abdicatie. Het is een
wonder hoe de dictators het uithouden en dat geldt
ook voor den 50-jarigen Hitier temidden van de
huidige gebeurtenissen, waarin hij zulk een centrale
positie inneemt en „jongleert" met geheele volken.
Als Sondern zegt dat Mussolini den last der jaren
gaat voelen moet men dus eigenlijk zeggen: „Het
zou een raadsel en een wonder zijn als dat volstrekt
niet het geval was".
R. P.
Het Fransche legerhericht.
Het Fransche legerbericht luidde gisteravond:
..Laat in den nacht bedrijvigheid an de afdee-
1 ingen, die met den vijand in contact zijn, in het ge
bied ten westen van de Vogezen".
Uit Stockholm verneemt Reuter, dat Brit-
sche troepen geland zijn te Harstad, ten noord
westen van Narvik, en te Bodö, ten zuiden van
Narvik, en dat zij nu waarschijnlijk zullen pro-
beeren de Duitschers te omsingelen.
Er liggen in de haven en op de reede van Nar
vik en Harstad Britsche oorlogs- en troepen
transportschepen van aanzienlijke sterkte.
De Engelsche Admiraliteit deelt mede dat
Woensdagochtend vroeg het vliegveld van Sta
vanger gedurende een uur en twintig minu
ten hevig gebombardeerd is door de Britsche
vlootstrijdkrachten Toen de schepen van
deze operatie terugkeerden, werd een kruiser
door een bom getroffen, Hij liep eenige schade
op doch kon de reis naar de thuishaven voort
zetten.
Het Britsche ministerie van Luchtvaart
meldt dat in den nacht op Woensdag 't vliegveld
te Drontjhem door zware bommenwerpers
van de Britsche luchtmacht werd aangevallen.
Men zag als gevolg daarvan een grooten brand
uitbreken. Ook een vijandelijke basis voor wa
tervliegtuigen in de nabijheid werd gebombar
deerd.
Volgens het Duitsche .Nieuwsbureau kreeg
bij 'de luchtaanvallen voor de Noorsche west
kust een Britsche kruiser Woensdag een vol
treffer van een bom van het zwaarste kali
ber. Het schip zonk onmiddellijk. Nog twee
kruisers werden bestookt met in totaal drie
voltreffers van het zwaarste kaliber. De bom
men veroorzaakten zoo zware vernielingen dat
de schepen aldus het D.N.B. waarschijn
lijk dein terugtocht over de Noordzee naar een
Britsche haven niet meer zullen kunnen vol
brengen.
NOORSCH LEGERBERICHT.
Het Noorsche hoofdkwartier, dat zich „ergens in
Noorwegen" bevindt publiceert volgens het Zweed-
sche Telegraaf Agentschap het volgende commu
niqué:
„In het zuidoosten zijn Noorsche troepen onder be
vel van generaal Erichsen de Zweedsche grens over
getrokken. Zij werden geinterneerd. Kongsvinger is
in handen van den vijand gevallen. Noorsche strijd
krachten trekken naar het noorden terug. Onze troe
pen hebben aan beide zijden van het Mjoesmeer hun
posities gehandhaafd. Bij Nakadal hebben detache
menten skitroepen den vijand groote verliezen toe
gebracht.-Wij hebben ongeveer 150 gevangenen ge
maakt.
Verscheidene Duitsche vliegtuigen werden omlaag
geschoten. De positie der Noorsche troepen in an
dere deelen des lands is onveranderd."
Het Noorsche-contingent, dat de Zweedsche grens
is overgetrokken, bestond volgens het Zweedsche
Telegraaf Agentschap uit 88 man, waaronder 16 ge
wonden. De Noorsche troep bestond oorspronkelijk
uit 200 man, die zich langs de spoorlijn terugtrokken,
toen Narvik door de Duitschers werd bezet. De No
ren werden bij BjÖrnfell door eenige honderden
Laat U bij het kiezen van
Behangselpapier onze collectie
voorleggen.
U slaagt dan zeer zeker, want deze
boeken bevatten een grote sortering
in de middenprijzen, en onze papieren
zijn geheel nieuw, mooie zonnige
kleuren en Neêrland's fabrikaat.
De boeken zijn voorzien van het
Handelsmerk: E. H. P. BEHANGSELS.
Wij zenden ze U gratis ter inzage en
ons adres is:
KL Houtstraat 49
TELEF. 11279 - HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Duitschers verrast. Zij moesten zich op de Zweed
sche grens terugtrekken. Men gelooft, dat een deel
der afdeeling in Duitsche handen is gevallen en
groote verliezen heeft geleden.
Havas zegt in een bericht uit Stockholm dat de
haven van Narvik van de bombardementen nog
niet veel geleden heeft en dat de Engelschen de
stad thans volkomen beheerschen.
Men gelooft dat thans op ongeveer 100 K.M. ten
Noordoosten van Oslo de grootste slag sedert het
begin van den inval aan den gang is. Een Zweed
sche correspondent te Kongsvinger bericht, dat de
Noorsche en Duitsche voorposten den geheelen
dag in actie zijn geweest.
De geheele spoorweg van Drontjehem naar Stor-
lien aan de Zweedsche grens is naar het schijnt in
Duitsche handen, doch hij wordt door een zeer ge
ringe troepenmacht bewaakt.
Volgens mededeelingen, die de Zweedsche bladen
van particuliere zijde hebben bereikt, zouden de
Duitsche troepen er de voorkeur aan geven, de
wijk te nemen naar de Zweedsche grens, liever dan
in handen der Engelschen te vallen. Vijf Duitsche
soldaten zijn gisteren de Zweedsche grens gepas
seerd.
Het Noorsche Telegraafagentschap weet te mel
den dat te Hönofors voor het eerst Duitsche tanks
gezien zijn.
De kanonnen van het fort Hegra, dat gisteren
door Duitsche vliegtuigen is gebombardeerd, zou
den zich niet meer laten hooren, doch het schijnt,
dat Hegra zelf nog steeds in Noorsche handen is.
DUITSCH LEGERBERICHT.
BERLIJN, 18 April. (DNB) Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In de zone" van Narvik probeerden zwakke En
gelsche strijdkrachten op den 17en April voor
de eerste maal te landen in de Harjangsfjord in
de omgeving van Elvagardsmön. De poging werd
door de aldaar staande Duitsche troepen ver
ijdeld.
Een op 17 April ondernomen Britsche luchtaan
val tegen Dronthjem bleef door het tijdig optreden
van het Duitsche luchtdoelgeschut zonder succes.
In de zone van Bergen is de dag rustig verloopen.
Stavanger werd in de ochtenduren van 17 April door
Britsche kruisers van grooten afstand beschoten
Vier van onze eigen vliegtuigen werden door bom
scherven beschadigd. Duitsche gevechtsvliegtuigen
deden daarop een aanval op de marine-eenheden,
die aan den aanval hadden deelgenomen en op ver
der noordelijk liggende schepen.
Een kruiser kreeg, zooals reeds gemeld, een vol
treffer van het zwaarste kaliber en zonk terstond.
Verder werden in totaal vier voltreffers van zwaar
en van het zwaarste kaliber op lichte en zware krui
sers gemikt. Ook een torpedojager ontving een vol
treffer van zwaar kaliber. Deze kruisers zijn o.a.
schepen van de „Suffolk" en „London"-klasse.
Waargenomen werd dat een schip kwam stil te lig
gen, dat een ander .slagzij maakte, dat vernielingen
aan boord werden aangericht en dat zich olievlekken
op het water vertoonden. Boven Stavanger werden
twee Britsche vliegtuigen neergeschoten.
In de zóne van Oslo maakten de Duitsche troe
pen op alle punten aanzienlijke vorderingen en
bereikten zij overal de voor dien dag gestelde doel
einden. De opm,arsch van de gevechtsafdeeling bij
Kongsvinger in noordelijke richting duurt voort.
Duitsche vliegtuigen overvielen twee Noorsche tor
pedobooten in de streek ten noordoosten van
Arend al. Een dezer schepen werd zwaar getroffen,
op strand gezet en door de bemanning ijlings ver
laten. De andere werd achtervolgd.
De voortgezette verkenningsvluchten van het
Duitsche luchtwapen boven het centrale en noor
delijke deel van de Noordzee leverde nieuwe be
langrijke resultaten op over de positie en de be
wegingen van de vijandelijke zeestrijdkrachten. De
jacht op onderzeeërs in het Skagerrak en het Kat-
i tegat werd voortgezet. Tevens werd in versterkte
mate voortgegaan met de stelselmatige verzorging
van de Noorsche havens, ondanks de zeer moeilijke
weersgesteldheid.
In het Westen hebben onze voorposten ten zuid
westen van Saarbrücken een ter sterkte van een
compagnie opereerende vijandelijke patrouille met
verliezen voor den vijand teruggedreven
(Verwacht wordt, dat de vrucht-
boomen op Beveland deze maand
nog in bloei zullen komen.)
Waar zee en land gecombineerd,
De vreedzame bezoekers nooden,
Wordt weer het schoon gedemonstreerd
Van levensblijde zomerboden.
Daar komt de bongerd straks in bloei,
Zooals nu reeds valt te bespeuren,
In dagelijkschen nieuwen groei
Van zuiver wit en teere kleuren.
De bongerd trekt haar 'feestkleed aan,
Om straks in volle fleur te pralen
En levensblij in gloed te staan,
In 't licht der voorjaarszonnestralen.
De menschen moesten hand in hand
Door deze weelde gaan, en zingen,
Maar in en buiten Beveland
Vervult de menschen andre dingen.
Zij mogen, in dit droeve uur,
Op deze waarheid zich bezinnen:
In 't einde zal toch de natuur
In al haar levensweelde winnen.
Zij gaat haar weg, haar taak gewijd,
Hoe storm en kilte haar belagen
En voedt de hoop, dat onze tijd
Ook eens nog schoone vrucht zal dragen.
P. GASUS.
De ,tThistlehad 53 man aan boord.
Uit Londen wordt gemeld dat de Engelsche
duikboot „Thistle" de vijfde Engelsche onderzeeër
is, die in den oorlog is ondergegaan. De andere vier
waren de „Seahorse", de „Undine", de „Starfish"
en de „Oxley", welke laatste vernield werd door
een bij ongeluk ontstane ontploffing.
In het begin van den oorlog had Engeland 57
duikbooten en Duitschland naar schatting 71. De
Duitsche verliezen tijdens den oorlog worden ver
schillend geraamd. Sommige autoriteitén aldus
Reuter stellen ze'op 60.
De heden door de Admiraliteit gepubliceerde
verlieslijst van de .Thistle", bevat de namen van
vijf officieren en 48 minderen.
Het Duitsche Nieuwsbureau beschrijft den onder
gang van een Engelsche duikboot, vermoedelijk de
„Thistle".
Op den 15en April aldus het D.N.B. werd
een Britsche duikboot, welke onder water voer,
aan de zuidwest kust van Noorwegen waargenomen
door een Duitsch watervliegtuig. De Duitsche ma
chine daalde tot enkele meters boven zee en liet
met korte onderbreking bommen vallen. Twee
meter achter den periscoop getroffen, sloeg de boot
achterover. Weldra bedekten olievlekken en wrak
stukken de plek waar de duikboot gezonken was.
Het Duitsche vliegtuig wachtte eenige oogenblik-
ken om naar boven komende vijandelijke matrozen
aan boord te nemen en keerde daarna naar zijn
basis terug.
De hulpdienst voor de koopvaardij.
Geen vaste routes.
's-GRAVENHAGE, 18 April. Over den
eersten hulpdienst voor onze koopvaardij op
de Noordzee, bestaande uit patrouilleerende
vaartuigen, welke tegelijk als reddings- en
hospitaalschepen dienst doen. zijn enkele' ten
deele minder juiste berichten verschenen, waar
uit men onder meer den indruk krijgt, dat deze
schepen een vaste route zouden volgen. Dit is
niet juist. Het patrouilleeren zal uiteraard in
de bekende gevaarlijke zónes geschieden, doch
het ligt, naar wij vernemen, geenszins in de
bedoeling daartoe vaste routes te volgen. De
routes zullen telkens opnieuw worden aange
wezen, naarmate de omstandigheden op zee
daartoe aanleiding geven.
De scheeve toren van Pijnacker is in den afgeloopen nacht ingestort.. Een overzicht van de ruïne.
Voor uitvoerige bijzonderheden omtrent het gebeurde zie men pag. 3.
Het woord is aan
A. Pierson;
Wat vraagt de nachtegaal, of iemand
luistert.' Hij zingt zijn lied, dat is zijn lust.
Officier en verdachte
in hooger beroep
Veertien dagen geleden werd de 33-jarige Haar-
lemsche verzekeringsagent, die in den nacht van
11 op 12 Mei vain het vorige jaar in de Herzog
straat te Haarlem zijn 25-jarigen collega P. A. F.
J. dè la Chambre met hamerslagen had gedood, tot
10 jaar gevangenisstraf met aftrek van de preven
tieve hechtenis, veroordeeld.
Naar wij vernemen zijn zoowel de Officier van
Justitie als de verdachte van dit vonnis in hooger
beroep gegaan.
Contrölekaarteii voor' met-visum*
pliclitige vreemdelingen.
's-GRAVENHAGE, 18 April. Ondanks het feit, dat
voor het vreemdelingenverkeer in ons land grens
faciliteiten zeer gewenscht zijn, maken de tijds
omstandigheden het noodzakelijk, dat het toezicht op
hier te lande verblijvende vreemdelingen zoo doel
treffend mogelijk is. De meeste vreemdelingen, die
ons land binnenkomen, zijn visumplichtig, waardoor
althans die vreemdelingen niet aan de controle ont
snappen. Doch voor vreemdelinge^ van Belgische
en Italiaansche nationaliteit, Amerikanen en on
derdanen van Luxemburg en nog enkele landen )3
geen visum vereischt. Met ingang van 1 Mei nu zal
voor deze vreemdelingen een verscherpte grens
controle worden ingevoerd, welke bestaat in liet in
vullen van een kostelooze controlekaart. Hier
door zal men inzicht verkrijgen in de bedoelingen en
de werkzaamheden van die vreemdelingen.
Vervoer van wapens, niet
bestemd voor een der vier
Donaulanden, verboden
Besluiten der Donaucommissie
De internationale Donaucommissie, welke
te Belgrado vergaderde, heeft gisteren besloten,
dat schepen, welke in oorlogsbodems kunnen
worden gewijzigd, niet op den Donau worden
toegelaten. Het vervoer van vernietigingsmid
delen door de „IJzeren Poort" is verboden,
behoudens met toestemming van de betrokken
regeeringen. Bovendien worden de douane-
maatregelen verscherpt.
Het verbod van het vervoer van wapens, mu
nitie en ontplofbare stoffen geldt niet voor zen
dingen, welke voor de betrokken stalen zelf zijn
bestemd.
Zware ladingen, zooals cement en mineralen,
mogen de IJzeren Poort niet passeeren, tenzij
hiertoe in de haven van afscheping toestemming
is verkregen.
Tot de voorzorgsmaatregelen tegen sabotage be-
hooren een drastische beperking van de scheeps
bemanningen, die bewijzen moeten kunnen over
leggen, dat zij bevoegd zijn, als zoodanig dienst te
doen. Elk van de aan den Donau gelegen staten zal
zijn eigen sector verantwoordelijk zijn.
In Roemeensche politieke kringen, zoo verneemt
Havas uit Boekarest, legt men het tusschen de vier
neutrale Donaustaten tot stand gekomen accoord
uit als de eerste groote manifestatie van een wer
kelijke solidariteit ten aanzien van de Donauvraag-
stukken. De vier neutrale landen Roemenië,
Hongarije, Bulgarije en Joego-Slavië zijn ervan
overtuigd een rol van Europeesche beteekenis te
hebben gespeeld, omdat zij de gevaren van een
eventueele uitbreiding van den oorlog tot dit deel
van Europo verminderd hebben.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilliiiiiiiiiiiliiliiiiiiii
Artikelen^
R. P.: De Duce. pag .1
De vloten der oorlogvoerenden
pag. 3
B. K.: De duim. pag. 3
De Spoorwegen gaan goedkoope re
tours en gezinstarieven invoeren.
pag. 3
H. D. Vertelling: Eeuwig jouw John
pag. 4
J. S. Visser: Het Zwitsersche Cha
let te Santpoort. pag. 4
Van onzen Spaanschen correspon
dent: Stad vol ellende in feesttooi.
pag. 6
Voor de Vrouw pag. 8
1 Laatste Berichten op pagina 7 jj
