Haarlem's Dagblad
Gemeenschappelijke actie
van Britsche en Noorsche
strijdkrachten.
KUNSTOOCEN
De Oorlog in Noorwegen
Verdedigingslinie ten noorden van Dronthjem.
Spoorwegramp in de
Ver. Stafen.
Taal en spelling.
JMexcodam
voor Geveltegels
Ernstige spoorwegstagnatie.
Adikeieu^
57e Jaargang Nö. 17435
Uitgave lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 20 April 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel»
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarleven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0 60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
Vanmorgen is de tijding gekomen dat nu ook
Fransche troepen in Noorwegen zijn geland. Na
tuurlijk moet dat geschied zijn in de havens, die al
in Britsch bezit waren. Dus in het Noorden. Door
den Noorschen opperbevelhebber is pas gemeld dat
de Noorsche en Britsche strijdkrachten een linie ge
vormd hebben die loopt van de haven Namsos, on
geveer 120 K.M. ten Noorden van Drontheim, dwars
door het land tot aan de Zweedsche grens. Onlangs
kwam al het bericht dat de Duitschers een dergelijke
linie bezet hadden van Drontheim waar de
Drontheim Fjord zeer diep landinwaarts snijdt
tot Storlien aan de Zweedsche grens. Zoo ziet men
nu teekenöig komen in den strijd in Noorwegen.
Het Noorden des lands is in het bezit van de Noren,
die daar zeer sterk staan -met de voortdurend
groeiende versterkingen der geallieerden. Het Zui
den is door de Duitschers bezet, maar in dit groo-
tere en van meer beteekenis zijnde deel des lands
voeren zij nog op verschillende punten strijd met
de Noren. Die hebben hun mobilisatie in de steden
niet kunnen doorzetten, omdat de invallers daar bij
verrassing de macht in handen hadden genomen,
maar wel op het platteland.
Hoe het met die Noorsche verdediging in het
Zuidelijk deel des lands gesteld is, hoe de strijd
daar eigenlijk verloopt, wordt voorshands niet hel
der. Het ligt voor de hand dat de Noren er een zeer
zwaren strijd te voeren hebben en dat hun voor
uitzichten in dat gebied niet rooskleurig zijn. Als de
veronderstelling van Reuter, dat er nu 60.000 Duit
schers in Noorwegen zijn, juist is, dan is dat geen
groot leger voor zoo'n uitgestrekt gebied met zoo
groote terrein-moeilijkheden, die verergerd worden
door verbroken verbindingen: opgeblazen bruggen,
vernielde spoorwegen en tunnels. Maar de Duit
schers blijven voortdurend nieuwe troepen aan
voeren. Zij doen dat met vliegtuigen en (alweer
volgens de Engelsche raming) die aanvoer bedraagt
tweeduizend man per dag.
Hoewel de Noren nog steeds aan het mobiliseeren
zijn op het platteland en dus hun troepenmacht ook
nog steeds uitbreiden, is het begrijpelijk dat deze
wedstrijd-in-bewapening tenslotte in het voordeel
van de Duitschers moet eindigen, omdat die over
schier onbeperkte mogelijkheden beschikken. De
Noorsche zijn uit den aard der zaak beperkt en men
moet zich wel met eenige verwondering afvragen,
waar de Noren in het Zuiden des lands voldoende
wapens en vooral munitie vandaan halen. Helpen
wellicht de "Engelschen hen met aanvoer door de
lucht? Het schijnt mogelijk maar het is nog niet
gebleken.
De verdere ontwikkeling van den oorlog in Noor
wegen wordt zeker beheerscht door de vraag, of de
geallieerden bij machte zullen zijn den Duitschen
troepen-aanvoer te belemmeren. Dat punt wordt
vandaag door onzen militairen medewerker op den
voorgrond gesteld. Een tweede vraag is, wat de
Britsch-Fransch-Noorsche strijdmacht ten Noorden
van Drontheim zal gaan ondernemen. Ook die strijd
macht beschikt over bijna-onbegrensde mogelijkhe
den tot aanvulling van haar sterkte. En zoo zou men
zich kunnen gaan voorstellen dat het arme Noor
wegen het eigenlijke strijdtooneel van den grooten
landoorlog zal worden: dat njen dien oorlog, onuit
voerbaar gebleken in het Westen door de geweldi
ge kracht der wederzijdsche verdedigingslinies, naar
het hooge Noorden heeft „verhuisd". Dat klinkt heel
eenvoudig en beeldend bovendien, maar de bewij
zen dat het zoo ver zal komen ontbreken toch nog.
Er zijn zooveel mogelijkheden in dezen ellendigen
oorlog, strategische en diplomatieke manoeuvres be-
heerschen hem zoozeer, dat de belangrijkheid van
den strijd in het Noorden slechts van tijdelijken
aard zou kunnen zijn. Ook zou de strijd ten Noorden
van Drontheim, waar beide partijen nu „linies" ge
vormd hebben, weldra op de onneembaarheid van
wederzijdsche versterkingen kunnen vastloopen. Al
thans te land. In de lucht en ter zee zal hij natuur
lijk voortduren maar er is nog altijd niet gebleken
dat het luchtwapen'meer dan „hulpwapen" voor de
legers en vloten is en tot beslissende resultaten voor
eigen rekening in staat zou zijn. De aantallen ver
nielde vliegtuigen vormen zeker geen beslissende
factor, omdat men nieuwe vliegtuigen zoo snel (en
in serie) bouwt. Dat is een heel andere zaak dan de
bouw van nieuwe oorlogsschepen. Van veel meer
belang dan het verlies van toestellen is het verlies
van piloten.
Wie het Britsch-Fransch-Noorsche leger in het
Noorden aanvoert is nog niet gebleken. Als men
denkt aan de ervaringen van den wereldoorlog en
aan het opperbevel van generaal Gamelin over de
geallieerde legers is het waarschijnlijk, dat een Fran
sche generaal daar weldra mee belast zal worden.
R. P.
Duitschers uit Narvik gevlucht?
De stad geïsoleerd.
STOCKHOLM, 20 April (Havas) Volgens me-
dedeelingen van uit Narvik aangekomen Zweden is
deze stad thans volkomen van de rest van Noorwe
gen afgesneden. Zweedsche reizigers verklaren
voorts dat de Duitschers thans in wanorde uit de
stad gevlucht zijn.
Brilsclie verliezen ter zee.
LONDEN, 20 April (Reuter) In gezaghebbende
kringen heeft men er vanmorgen op gewezen dat
de Duitschers sedert 16 Maart beweerd hebben 9
schepen, 7 zware en 6 lichte kruisers, 13 torpe
dojagers, 8 duikbooten en 1 transportschip hetzij
tot zinken gebracht of buiten gevecht gesteld te
hebben. De waarheid is, zoo wordt nogmaals ver
klaard. dat Engeland sedert het uitbreken der vij
andelijkheden in Scandinavië slechts 4 torpedo
jagers en 1 duikboot verloren heeft, terwijl, zooals
gisteren gemeld, 1 torpedojager averij heeft ge
kregen.
De windhoos, welke Donderdagavond over het Westland trok, richtte aan de warenhuizen in de
omgeving van Kwintsheul groote schade aan, welke voor het meerendeel niet verzekerd is
De correspondent van de Daily Telegraph aan
de Noorsch-Zwecdsclie grens meldt dat Brit
sche troepen geland zijn te Romsdalsfjord, ten
zuid-westen van Dronthjem, dat den to'egang
beheerscht tot het 260 K.M. lange dal van Gud-
brandsal, dat in zuid-Oostelijke richting naar
Hamar loopt.
Reuter's bijzondere correspondent aan de
Zweedsche grens bericht dat tusschen de Noor
sche en Britsche troepen van Narvik tot
Dronthjem voortdurend actief wordt samenge
werkt. Namsos en Bodö zijn beide in Noorsche
handen. De Noren hebben, naar verluidt, een
linie opgeworpen van Namsos. 120 K.M. ten
Noorden van Dronthjem, tot de Zweedsche
grens, teneinde den Duitschen opmarsch te
stuiten.
Volgens Radio Stockholm is dit in samenwerking
met de Britsche strijdkrachten geschied.
Gelijk reeds gemeld, heeft nabij Namsos het
eerste treffen tusschen Britsche en Duitsche troepen
platasgevonden. Het gebeurde te Grong aan den
sporweg van Dronthjem naar Namsos. De Duitschers
werden teruggeslagen. De Duitschers waren blijk
baar per vliegtuig naar Grong vervoerd.
De correspondent van Reuter te Stockholm meldt
dat volgens een gisteren aldaar aangekomen jonge
Noor talrijke Noren erin geslaagd zijn op skis uit
Oslo te ontsnappen en zich naar het Noorden be
geven om zich bij de Noorsche troepen te voegen.
In een dag waren 2.500 man ontsnapt en gezamen
lijk hadden zij zich naar het Noorden begeven.
De Duitsche autoriteiten hebben in verband hier
mede aan alle mannen tusschen 18 en 50 jaar
verboden de stad te verlaten en bij alle uitgangen
van Oslo en op de voornaamste skiwegen zijn wach
ten geplaatst.
BERLIJN HECHT WEINIG
BETEEKENIS AAN DE
BRITSCHE ONTSCHEPINGEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde hedenmor
gen:
Naar aanleiding van de door de Engelschen ver
spreide berichten over ontscheping van troepen
in Noorwegen wordt van Duitsche zijde vastgesteld
dat bij de voortdurend door Duitsche vliegtuigen on
dernomen verkenningsvluchten is waargenomen dat
in afgelegen fjorden en havens in Noord-Noorwegen
op kleine schaal troepen zijn ontscheept en dat
slechts in de buurt van Harstad voldoende Britsche
troepen liggen om den strijd te kunnen aanbin
den.
Op de andere punten van ontscheping is de sterkte
dezer strijdkrachten in verband met de geringe
transportmogelijkheden onbeteekenend. Ernstige
gevechtoperaties van de afdeelingen tegen de Duit
sche troepen behoeven derhalve voorloopig nauwe
lijks verwacht te worden.
De Britsche landingstroepen worden voor de uit
elkaar geslagen Noorsche troepen geen werkelijke
hulp. Hun aanwezigheid en optreden zal echter
tengevolge hebben dat de Duitsche tegenmaatregelen
zich ook met alle scherpte tegen de Noorsche ge
bieden moeten richten, waar deze zoogenaamde Brit
sche hulp gemeld wordt en tot uiting komt en die
anders van den oorlog verschoond gebleven zouden
zijn.
Van de ZweedschNoorsche grens wordt aan het
D.N.B. gemeld, dat de Duitschers thans 65 K.M.
ten noorden van Kongsvinger staan. De Noorsche
troepen, aldus dit bericht, hebben weinig kans op
succes tegen de Duitsche automatische wapenen.
De plaatsen links en rechts van de Glommen zijn
door de Noren ontruimd. Donderdag zijn Roverud
en Grinder reeds bezet, ten oosten van de Glom
men dringen de Duitschers verder op. terwijl
ten westen van de rivier eveneens Duitsche troepen
opereeren, ofschoon bij Elverum vrij sterke Noor
sche troepen afdeelingen geconcentreerd moeten
zijn, nam men aan, dat de plaats nog vandaag zou
vallen. Ook Hamar is sedert Donderdagavond in
Duitsche handen. De politie heeft biljetten aange
plakt, waarin de bevolking wordt aangemaand haar
kalmte te bewaren en de stad niet te verlaten.
DE STRIJD AAN DE
NOORSCHE KUST.
Het D. N. B. meldt nader:
Bij den luchtaanval, die Duitsche vliegtuigen Vrij
dag op Britsche schepen voor de Noorsche kust heb
ben ondernomen, zijn twee groote transportschepen
en een kruiser door een voltreffer van groot kaliber
geraakt.
Op de transportschepen, waarop juist tot ontsche
ping zou worden overgegaan, ontstond een groote
paniek, een groot deel der soldaten sprong in het
water en trachtte zwemmend de verscheidene kilo
meters verwijderde kust te bereiken. De kruiser was
zoo zwaar beschadigd, dat hij bleef liggen. Sterke
rookontwikkeling en een groote olievlek werden
waargenomen. In verband met het krachtige vuur
van het afweergeschut der oorlogsschepen kon niet
meer vastgesteld worden, welke schepen gezonken
zijn.
Reuter deelt het volgende over de krijgsverrichtin
gen aan de Noorsche kust mede:
Bekend geworden is dat het luchtwapen van de
vloot tijdens de bescherming van de schepen, die
Stavanger bombardeerden, een Heinkelmachine en
een Dornier-vliegboot heeft neergehaald. Ook plaat
ste het luchtwapen twee treffers op Duitsche tor-
pedobootjagers.
Sinsdien heeft het luchtwapen een aantal groote
Duitsche vliegtuigen aangevallen op de bevroren
meren nabij Narvik en er verscheidene vernield.
Officieel wordt bekend gemaakt, dat het Duitsche
s.s. „Rio de Janeiro" tot zinken is gebracht door de
Poolsche duikboot „Orzel", die na het uitbreken van
den oorlog uit Gdingen ontsnapte.
Men gelooft dat de overlevenden van den Engel
schen torpedoboot jager „Hardy", welke aan den
grond liep tijdens den eersten aanval op Narvik,
waarna de opvarenden aan land zijn gegaan, 120
Duitsche matrozen van een Duitschen torpedojager
gevangen hebben genomen en hebben uitgeleverd
aan de Noorsche politie.
In Noorsche kringen te Stockholm wordt ver
klaard dat het moreel van de Noorsche troepen zeer
goed is. De weerstand van het Noorsche volk wordt
krachtiger.
De oorspronkelijke Noorsche regeering heeft een
decreet uitgevaardigd, waarbij alle Noorsche ban
ken wordt gelast Britsche en Fransche munt te wis
selen voor Noorsche, teneinde het voor de geallieerde
troepen gemakkelijker te maken zich van het noo-
dige te voorzien. De koers is vastgesteld op die van
6 April, voor de landing van de Duitsche troepen.
Minstens 25 dooden en honderd
gewonden.
LITTLEFALLS (New York), 20 April (Reuter)
Nabij deze plaats in de sneltrein „Lakeshore
Limited", die op weg was van New York naar
Chicago, door onbekende oorzaak uit de rails ge-
loopen.
Minstens 25 personen zijn gedood en 100 ge
wond.
De locomotief sprong uit elkaar. Negen van
de 16 rijtuigen schoven over elkaar.
De nieuwe spelling, naar men weet
Reeds tijden op de helling,
Is altijd nog maar niet gereed,
Men waagt zelfs geen voorspelling.
De tijd, eraan te kost gelegd,
Is inderdaad omvangrijk,
Daarmee zij niets onheusch gezegd,
De taal is zeer belangrijk.
Er worden soms van hoogerhand
Wat nieuwtjes van gegeven,
Zoo is er nu ook in de krant
Weer iets over geschreven.
Men is, dat weten we nu wel,
Nog steeds aan 't voorbereiden,
Wat op den duur in 't spellingspel
Tot resultaat moet leiden.
Intusschen kan een e of o
Mij bijster weinig schelen,
In dezen tijd kan zoo of zo
Zoo'n groote rol niet spelen,
In dezen tijd zij Neerlands taal
Slechts eerlijk en eendrachtig,
Van iedereen en allemaal
Steeds waardig, flink en krachtig.
Dat is de eisch die 't eerste geldt
In spreken en in schrijven.
Hoe ze bij 't laatste wordt gespeld
Mag daarnaast bijzaak blijven.
TOONZAAL: KAM PERSINGEL 24
Telefoon 12104—13029
(Adu. Ingez. Med.)
Alleen: Zijlstraat 97
Gediplomeerd Opticien
(Adv. ingez. Med.)
Hitler's verjaardag.
Weermacht betuigt haar trouw.
BERLIJN 20 April (D. N. B.) De opperbevel
hebbers van het leger, de marine en de luchtmacht
hebben tergelegenheid van Hitler's verjaardag
ieder een dagorder gepubliceerd, waarin trouw aan
den Führer betuigd wordt.
Minister Hess heeft zich over de radio tot de
Duitsche jeugd gewend. Na dezen oorlog, zoo ver
klaarde hij volgens Reuter o.a., zal Duitschland we
der koloniën bezitten en de geheele wereld zal voor
jullie openstaan.
Italiaansch oordeel over de
geallieerden.
„Italië wijst vleierij krachtig van de hand."
MILAAN 20 April (Stefani). Het tijdschrift
„Relazioni Internazionali" stelt vast dat van Fran
sche en Britsche zijde pogingen worden gedaan de
neutralen in het conflict te betrekken. Wat Italië
betreft, zoo schijft het, zijn houding is duidelijk.
Het Italiaansche volk maakt zich geen illusies en zal
zich niet laten overrompelen. De democratieën
vleien de Italianen en roemen de vredespolitiek van
Rome, doch wij wijzen deze vleierij krachtig van
de hand. Het Italiaansche volk heeft zijn kaart en
za! deze uitspelen. De wil van Italic steunt alleen
op de Italiaansche wapens. Tegenover de in Europa
gevoerde machtspolitiek moet, realistisch denkend,
macht gesteld worden.
Het woord is aan
Sacchetti
Een mensch heeft vaak spijt dat hij
heeft gesproken, zelden dat hij zijn mond
heeft gehouden.
Door botsing tusschen twee
goederentreinen.
Vanmorgen zijn twee goederentreinen met
elkaar in aanrijding geweest op het spoorweg
emplacement tusschen Vught en 's-Hertogen-
bosch. Een groot aantal goederenwagens is
tengevolge van de botsing beschadigd en ont
spoord.
De zuidelijke toegangen tot het station Den
Bosch, dus die naar en van Lage Zwaluwe,
naar en van Tilburg, en naar en van Boxtel,
zijn tengevolge hiervan versperd.
Het spoorwegverkeer naar het Zuiden on-
vindt dientengevolge groote stagnatie. Het rei
zigersverkeer van het Noorden naar het Zui
den wordt in plaats van over Den Bosch, over
Arnhem en Nijmegen en DordrechtLage
Zwaluwe 'geleid. De spoorwegen hebben on
middellijk busdiensten ingelegd van Den Bosch
naar Waalwijk, Tilburg en Vught. Tusschen
Vught en Boxtel werd nog een treinverbin
ding onderhouden. Voorloopig werd tusschen
Den Bosch en Utrecht een uurdienst onder
houden en wel electrisch op het traject
UtrechtZaltbommel en Diescl-electrisch tus
schen Zaltbommel en Den Bosch.
Van Den Bosch uit was het verkeer naar Nij
megen normaal.
Onmiddellijk na het ongeval is met de op
ruimingswerkzaamheden begonnen.
De botsing geschiedde vanmorgen om tien minu
ten over half vier.
Op dat moment vertrok een volbeladen goede
rentrein, nummer 4009, van Den Bosch naar Roo-
zendaal. Gelijktijdig kwam in het station Den
Bosch aan de volgtrein 7737 uit Utrecht, welke ge
heel was samengesteld uit ledige kolenwagens.
Deze trein had moeten stoppen, zoowel volgens de
dienstregeling als wegens onveilig signaal.
Door tot nu toe onbekende oorzaak reed de trein
echter door en toen de locomotief en drie wagens
trein 4009 op kruisend spoor de trein itft Utrecht
was bestemd voor Eindhoven was gepasseerd,
kwamen beide treinen met elkaar in botsing.
Van den voor Roozcndaal bestemden goederen
trein, die nog slechts weinig vaart had en daardoor
vrijwel onmiddellijk stil stond, raakte slechts een
der wagens met een as buiten de rails. De gevol
gen voor den aanrijdenden trein waren echter ern
stig. Een twintigtal wagens werd uit de rails ge
worpen, door en over elkaar en tenminste zes wa
gens werden totaal in elkaar gedrukt. Het was een
ontzettende ravage, een versperring tegelijkertijd
van alle lijnen naar het Zuiden.
Tegen vijf uur, toen voldoende materieel was
gearriveerd, kon met het opruimingswerk worden
begonnen. De ccne wagen van trein 4009, die uit
de rails was geloopen, was spoedig weer op zijn
plaats gebracht, waarna dc trein kon worden terug
getrokken en langs anderen weg afgevoerd.
Het opruimingswerk moest echter zeer voor
zichtig geschieden. Doordat in verband met de
electrische bovenleidingen geen groote kranen
konden worden gebruikt, vorderde het opruimings
werk echter zeer langzaam. Er wordt echter met
alle macht onder leiding van ingenieurs der Spoor
wegen uit Den Bosch aan het vrijmaken der
spoorlijnen gewerkt.
De grootste materieele schade is de vernieling
van de vele wagons van den kolentrein uit Utrecht.
Ook de spoorweg heeft geleden door de ontzetting
van de rails en de dwarsliggers, doch deze schade
is niet zoo groot.
Bij de botsing hebben zich geen persoonlijke on
gelukken voorgedaan.
Ontploffing in munitiefabriek te
Londen.
Vijf dooden.
LONDEN. 20 April. (Reuter.) Officieel wordt me
degedeeld, dat zich vanochtend In een munitiefabriek
in het noorden van Londen een ontploffing heeft
voorgedaan. Vijf man werden gedood en tevens werd
een aantal ernstig gewond. Verdere bijzonderheden
ontbreken nog.
Er is een commissie van onderzoek ingesteld, ter
wijl maatregelen zijn genomen, teneinde de produc
tie spoedig te kunnen hervatten.
HEDEN: 16 PAGINA'S
R, P.: De oorlog in Noorwegen.
pag. 1
R. P.: Journaal van de week pag. 5
J. B. Schuil: Aerdenhout's Tooneel-
Ensemble speelt: „Onder één dak".
pag. 2
Melis Stoke: Volkszang. pag. 3
De vloten der groote neutralen.
pag. 6
C. J. E. Dinaux: Als de steencn spre
ken konden. pag. 7
Financieel Economisch Weekover
zicht: Dunne markt. pag. 7
J. H. de Bois: Litteraire kantteeke-
ningen. pag. 7
K. de Jong: Kamermuziekavond van
Haarlem's Trio. pag. 8
B. K.: In tram en trein. pag. 8
Filmschouw pag. 8
J. B. Schuil: Kennemer Lyceum Re
vue. peg. 9
Van onzen defensie-medewerker: De
uitbreiding van den strijd naar het
Noorden. pag. 9
A. J. D.: Prunus scrrulata pag. 9
Laatste Berichten op pagina 11
MRMftMNNIIMMHNIIIMi