Haarlems Dagblad
Voorjaarsprijzen Huisbrandstoffen
Vereenigde Brandstoffenhandelaren en Coöperaties
Duitschecs meideit bezetting)
Ons Geestelijk Bezit.
Ingaande 1 Mei geheel vrijblijvend
Voor Centrale Verwarming
Betreft distributie
Val van Dombaas en OsiaScantkeim.
Storen te Londen niet
bevestigd.
Mei.
Noorsche troepen leggen
in grooten getale de
wapens neer.
Suikerbon No. 19
DANSEN
57e Jaargang No. 17444
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zulder Buiten Spaarne 12.
telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 1 Mei 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 Inaanden 3 25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel»
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0,35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels 0.60, elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Op den Nationalen Avond in den Stadsschouw
burg, ter gelegenheid van den verjaardag van
Prinses Juliana, heeft de burgemeester van Haar
lem een rede gehouden waarin hij de hooge
waarde van ons Nederlandsch geestelijk bezit hij
citeerde prof. Huizinga in den term „ons geestes
merk" en ons goede recht op den voorgrond
stelde. Ik hoop dat men het verslag van die rede,
in dit nummer, met bijzondere aandacht zal lezen.
Wij weten allen dat de verzekering van de natio
nale eenheid in het Huis van Oranje, die gisteren
weer zoo treffend tot uiting is gekomen, zeer diepe
gronden heeft. Wij weten allen dat die zich geens
zins beperkt tot een min of meer gelukkigen loop
van historische gebeurtenissen maar geworteld is in
een grooten kamp om de vrijheid, door een Oranje
ingeleid en door zijn nazaten bezegeld en telkens
weer bevestigd.. Het Je Maintiendrai, Ik zal handha
ven, dat edele devies, getuigt daarvasj. Een even
nobel-woord van H. M. de Koningin, weinige jaren
geleden gesproken: „Wij willen ons zélf zijn
blijven" vond in zijn fierheid en tevens eenvoud een
weerklank, die in ons volle is blijven leven. Dat
woord „Wij willen onszelf zijn en blijven" schetst
ons goed recht en ons geestelijk bezit, in eeuwen
lang zelfbewustzijn gegroeid. Er zijn menschen
geneigd tot cynisme, die meenën of althans doen
alsof zij meenen dat dit in de practijk des le
vens schoone phrasen zijn, dat het alleen eigen
belang is dat de volken beheerscht. Geloof hen niet.
Het is gemakkelijk sceptisch en eenzijdig te zijn en
in sommige kringen wordt het aangezien voor een
soort moed. Want het klinkt zoo ronduit. Maar zulke
woorden zijn, al worden ze met nog zooveel beslist
heid geuit, onwaar en kortzichtig. De menschelijke
natuur is ingewikkeld, de menschelijke gevoelens
zijn diep. Wie ze probeert terzijde te stellen in een
minachtenden. dooddoener geeft alleen maar blijk
van onwetendheid.
Maar het is goed ons in dezen tijd weer te bezin
nen op die hooge geestelijke waarden, op die grond
slagen van onze onafhankelijkheid en van onze Ne-
deriandsche samenleving, die ons tevens het goed
recht geven te verklaren: Wij zullen ze verdedigen
als men ons daartoe dwingt door ons aan te vallen,
wij zullen ze handhaven, wij willen onszelf blijven.
Burgemeester de Vos van Steenwijk heeft gespro
ken van onze bedoelingen die van vreemde smetten
vrij zijn en van onze geestelijke weerkracht. Moge
ieder beseffen welk een ontzaglijke waarde die
geestelijke weerkracht inhoudt. Men pleegt defensie
nuchter voor te stellen in wapens, linies en troe
pensterkten. Als achter die wapens, linies en troe
pensterkten niet de geestelijke weerkracht stond,
opgebouwd in eeuwenlangen groei en beproeving,
zouden zij weinig waard zijn en op den vreemde
ling ook weinig indruk maken. Hij zou ze slechts
zien als een schijnvertooning. Maar dat doet hij. niet
omdat hij weet dat achter dit alles een vastberaden
wil staat, gegrond op een diepe overtuiging. 'sÖnze
vrijheid van taal, van godsdienst, van meeningsr
uiting de tijdelijk daarop toegepaste beperking
geldt slechts excessen onze vrijheid in de beoefe
ning van kunst, litteratuur, wetenschap, onze eer
bied voor anderer geestelijke overtuiging zijn ver
ankerd in ons bewustzijn van recht en menschelijk-
heid. Ook in deze tijden is de overgroote meerder
heid van ons volk niet aan die waarden gaan twij
felen. En ik geloof dat allen die behooren tot die
overgroote meerderheid zich tevens bewust zijn van
de onvergankelijkheid van die waarden. Wat er ook
gebeuren moge, men zal ze niet van ons kunnen
vervreemden.
„Wij gelooven dat de stuiptrekkingen van onze
Europeesche beschaving de barensweeën zijn waar
uit een nieuwe en betere samenleving zal worden
geboren" heeft de burgemeester in zijn rede gezegd
en daarmee de overtuiging geuit, die inderdaad on
der ons leeft. Wij staan in onze geestelijke over
tuiging zeer sterk. Wij hebben in de jaren die aan
dezen oorlog voorafgingen met overtuiging de zaak
der internationale toehadering gesteund omdat wij
die den goeden weg achtten en omdat die zich dui
delijk eigende voor ons geesteswerk. Want wij zijn
allerminst oorlogszuchtig, wij streven niet haar we
reldmacht, wij willen leven en laten leven. Dat alles
zit in onzen Hollandschen aard. Dat andere- volken
een strijd om de macht voeren kan ons in onze
overtuiging omtrent den juisten weg niet schokken.
En dit is in waarheid de diepe grondslag van onze
neutraliteit. Den oorlog willen wij niet, wij zeggen
allen: val ons niet aan want dan zullen wij ons ver
dedigen met alle kracht die in ons is.
Als het eenmaal tot vrede komt en men vraagt
ons onze hulp tot het scheppen van een betere in
ternationale samenleving zullen wij daaraan met
volle toewijding moeten voldoen. Het is zoover nog
niet, maar het zal eenmaal zoo ver komen, wellicht
spoediger dan velen vermoeden, want het loopt altijd
anders dan „men" in zijn eigenwijsheid meent te
kunnen voorspellen. Men zal ons oordeel en onze
hulp vragen als men iets nieuws op wil bouwen.
Omdat men daartoe ook onze medewerking zal
noodig hebben. En men zal iets nieuws willen bou
wen, vroeger of later, omdat de historische ontwik
keling en de groei van het menschelijk streven,-
na de mislukte poging met den Volkenbond, daartoe
zullen nopen. Het algemeen menschelijk geestes
merk duidt aan, dat zulle een ontwikkeling niet
sterft maar zich blijft voortzetten met schokken
en krampen, met „ups and downs" zou de Engelsch-
man zeggen, maar met niet te remmen zekerheid.-
Omdat er steeds genoeg menschen zijn die dat wil
len en kunnen en omdat hun aantal en hun invloed
door den loop der tijden groeien. Wat er ook ge
beurt.
R. P.
Prijsverhooging suiker.
AMSTERDAM, 1 Mei. Met ingang van heden
wordt de suikeraccijns met 2.25 per 100 kg. ver
hoogd. In verband daarmede wordt de detailprijs
van 3 Mei a.s. af met 1 cent per halve kilogram ver
hoogd, dus gebracht op 26 cent per halve k.g.
BELGISCHE ANTHRACIET
No.
1
n
No>
II
No.
III.
No.
IV
LIMBURGSCHE ANTHRACIET
No.
1
No.
II
No.
III
No.
IV
INDUSTRIE
No.
IV
Per H.L.
ƒ2—
2.Ó5
2.80
2.50
1.85
ƒ2—
2.20
1.95
1 «5
EIERKOLEN 1.40
GASCOKES (geklopte) 0.95
(parel) t1
Per ton
COKES I - II en III19.—
COKES IV 16.50
BELGISCHE NOTEN I 25—
INDUSTRIENOTEN IV .-20—
V 17.25
De prijzen der WALES SOORTEN en van de BRUINKOOLBRIKETTEN zullen
nader worden bekend gemaakt.
Levering is netto a contant, terwijl aan hen die nog schuld hebben bij hun
leverancier, NIET geleverd zal worden alvorens deze is voldaan.
Door de maatregelen van het Rijkskolenbureau is de gang van zaken als volgt:
lste. Iedere handelaar levert slechts aan hen die in het tijdvak van 1 APRIL 1939
tot 31 MAART 1940 kolen van hem hebben betrokken
2de. Dezelfde soort (en) kan (kunnen) slechts geleverd worden als in boven
genoemd jaar ontvangen
3de. Van de in bovengenoemd tijdvak geleverde hoeveelheid kan ten hoogste
de helft worden afgeleverd vóór 1 OCTOBER A.S.
N.B. Ingevolge art. 18 der DistrLbutiewet 1939 is hij die een bij of krachtens deze wet vastgesteld
voorschrift of opgelegde verplichtingen opzettelijk niet nakomt, strafbaar met gevangenisstraf van
ten hoogste 4 jaren of geldboete van ten hoogste ƒ10.000.
(Adv Ingez Med.)
aan de spaotOfn
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
deelt mede:
Dinsdagmiddag hebben de Duitsche troepen,
welke den terugtrekkenden vijand krachtig ach
tervolgden, in het Gudbrandsdal het belang
rijke knooppunt van spoor- en straatwegen
Dombaas, bezet.
Bij het oprukken langs de zijlijn Drontheim
Dombaas werd Opdal ingenomen, zoodat thans
ook de spoorlijn OsloDrontheim in Duitsche
handen is."
Van officieuze Duitsche zijde wordt hieraan
toegevoegd, dat het feit dat de Duitsche troe
pen, die uit Drontheim naar het zuiden en van
Oslo naar het noorden oprukken, elkaar de hand
hebben gereikt, van groote militaire beteekenis
wordt geacht. De in Drontheim staande Duit
sche troepen zijn nu niet meer alleen op de zee-
en luchtverbindingen met Duitschland aangewe
zen, doch zij hebben een rechtstreeksche verbin
ding met Oslo, waar alle verdere versterkingen
en de gehèele tros in ononderbroken volgorde
aankomen. In twintig dagen is strijdend een ge
bied doorgetrokken, dat met den afstand. Ber
lijnNeurenberg overeenkomt.
De val van Dombaas en Storen wordt te Lon
den niet toegegeven.
In het laatste communiqué van het ministerie
van oorlog wordt geconstateerd:
1. In het gebied van Dombaas hebben de En-
gelschen, strijdend met ontembaren moed, el-
ken vijandelijken druk weerstaan.
2. Ten noorden van Steinkjer hebben de Brit-
sche troepen opnieuw hun superioriteit bij het
patrouillewerk bewezen en den vijand zware
verliezen toegebracht.
3. Langs de kust van Noorwegen zijn nieuwe
landingen volbracht.".
In een mededeeling van de B. B. C. wordt gezegd,
dat volgens de laatste van het Noorsche front ont
vangen berichten bij den opmarsch der Duitsche
troepen in het Gudbrandsdal en het Oesterdal in de
richting van Drontheim in de laatste'48 uur geen
vorderingen zijn gemaakt.
Er hebben zich volgens deze mededeeling gevecHP-
ten voorgedaan in het Gudbrandsdal ten zuidwesten
van den spoorweg naar Dombaas.
Havas meldt uit Parijs: In den loop der laatste drie
dagen is de toestand in Midden-Noorwegen met de
grootste snelheid tot ontwikkeling gekomen. Terwijl
in het begin van de vorige week de Duitsche trans
porten practisch opgehouden hadden het Skager-
rak over té steken, tengevolge van de door de Brit-
sche vloot gelegde mijnenvelden, kregen de Duit
sche troepen slechts druppelsgewijze versterkingen
door de lucht.
En zelfs deze wijze van vervoer werd aanzienlijk
belemmerd door de omwoeling van het terrein, zoo
wel het terrein van vertrek, zooals b.v. Aalborg op
Jutland als het terrein van aankomst in Oslo, Sta-
vanger en Drontheim, tengevolge van de Engelsche
bombardementen. De Duitsche troepen in het gebied
van Oslo hadden veel te doen in de zóne, die zij
bezet hadden onmiddellijk na de eerste verschepin
gen en zij werden in de streek ten noorden van de
hoofdstad, tusschen Hamar en Elverum, tegenge
houden door Noorsche detachementen, die versterkt
waren door eenige Britsche detachementen, welke
inderhaast van het meest nabije ontschepingspunt
Daar zijn we dus weer in de Mei,
Alweer de vijfde in de rij,
Vier zijn er al verdrongen:
Geen andre maand is, als de Mei
Zoo vurig, veel en velerlei
Door d'eeuwen heen bezongen.
De wonderschoone maand van Mei,
Vanouds gezegend door het ei,
Dat alle vogels leggen;
Zij zet ook alle zeilen bij
Om het in vreugde, licht en blij,
Met blad en bloem te zeggen.
We zijn weer in de maand van Mei,
Voltooiing van het nieuw getij,
Dat de natuur doet leven;
Helaas, de zorg gaat niet op zij,
Om ons in deze maand eens vrij
Van allen druk te geven.
Hier is de schoone maand van Mei,
Ik groet haar in de hoop, dat zij
Als steeds in vroeger jaren;
Wat tijd voor blijde mijmerij
Voor u en, als het kan, voor mij.
Zal baren en zal sparen
Amdalsnes aan het uiteinde van de Romsdalfjord.
naar het zuiden waren gestuurd.
In den loop van het weekend bleek de toestand
zeer gewijzigd door een plotselinge toestrooming van
Duitsche versterkingen, die in de havens aan de
zuidkust en met name in Oslo, zonder slag of stoot
al het moderne hefmateriaal vonden, dat noodig is
om terstond 't zware materiaal, tanks, geschut en
zelfs vliegtuigen,aan land te brengen. De geallieer
de troepeh daarentegen; die ontscheept werden in
tweederangsch havens beschikten slechts over houten
kaden, zonder voldoende hefmateriaal. Zij konden
slechts zoo snel mogelijk oprukkeiï met lichte een
heden over moeilijk terrein.
Daarbij kwam dat de dooi in de kuststreek eer
der begint dan verder in het land, zoodat de toe
stand der wegen voor de geallieerden ook moei
lijker was. Tevens hadden de wegen veel te lijden
gehad van luchtbombardementen. Onder die om
standigheden konden geallieerde lichte voorhoede
eenheden er slechts tezamen met de Noorsche sol
daten aan denken, zooveel mogelijk de z.g. ver
plichte passages over rivieren, bergpassen e.d. te
verdedigen tegen de herhaalde aanvallen der Duit
sche gepantserde colonnes, die oprukten in de rich
ting van Dombaas, Storen, Drontheim. Wanneer
een van deze grendels gesloopt werd, viel den
Duitschers een lang stuk dal in handen. Zij zijn
sprongsgewijs opgerukt van Hamar naar Lille-
hammer, van Lillehammer naar Kvam, van Kvam
naar Otta en van Otta naar Brennhau, op 20 K.M.
ten zuiden van Dombaas, waar volgens het Brit
sche Communiqué de Engelschen een
niéuwe stelling hebben ingericht. In het Oesterdal
was de Duitsche opmarsch nog sneller tot Röros.
Vandaar trokken de Duitschers, die tegengehou
den werden, doordat 'een groote brug was opge
blazen, over bergwegen in de richting van Ulsberg
en Storen en in de richting van Hjerkinn en Dom
baas. Deze resultaten konden slechts worden ver
kregen door een massaal gebruik der luchtmacht,
waarbij profijt kon worden getrokken uit den
geografischen toestand, waardoor de geallieerden
geen terreinen vonden voor het inrichten van
vliegvelden.
STOCKHOLM, 1 Mei. (Havas.) In een hier ont
vangen mededeeling wordt gezegd dat in den afge-
loopen nacht het vliegveld van Hartviek is vernield.
Elf groote Duitsche bommenwerpers werden vernie
tigd.
Het fort Hegra heeft thans verbinding met de ge
allieerde troepen. De ravitailleering van het fort
geschiedt op normale wijze.
<3 EALLOPMAR-SCJJ
>DUIT5CH.E
DuiT«5CHE 5.TEUL1NG5M
Het woord is aan
Fliegende Blaffer:
De wijsgeer spot met den dood, maar
heelemaal niet met zijn rheumatiek.
Duitsch legerbericht:
Britsche seestrijdkrachten
met succes aangevallen".
BERLIJN, 1 Mei (D.N.B.) Het opperbevel der
weermacht maakt bekend:
In Noorwegen gaat de Duitsche opmarsch ver
der. Bij Drontheim werd gisteren nog gevochten.
Gebleken is dat Noorsche troepen ten noordwesten
van Lillehammer in grooter getale de wapens
hebben neergelegd dan gisteren werd gemeld. Het
betreft de rest van de tweede Noorsche divisie,
welke met 200 officieren en 3500 man van ver
schillende regimenten, zoomede veertig Britten,
werd gevangen genomen.
Aan buit zijn binnengebracht zeven kanonnen,
125 machinegeweren en 250 bruikbare auto's.
In het gebergte bij Lomen tusschen Fagernes en
de Sognefjord hebben zich nog 1200 man overge
geven.
Het duchtwapen heeft met succes Britsche zee-
strijdkrachten voor Namsos aangevallen. Een voor
de luchtafweer ingerichte kruiser werd door twee
rechtstreeksche treffers van middengx-oot kaliber
tot zinken gebracht een zware kruiser door recht
streeksche treffers van het zelfde kaliber op het
achtei-schip zwaar beschadigd.
Voorts zijn na treffers gezonken een torpedojager
en vijf Britsche transportschepen. Vijf andere
schepen hebben zware of zeer zware beschadigin
gen opgeloopen.
Bij een Britschen luchtaanval op Stavanger wer
den acht vijandelijke vliegtuigen door jagers en
luchtdoelgeschut neergehaald. Bij een aanval op
het vliegveld Fornebo bij Oslo in den nacht van 30
April, werd een Britsch vliegtuig door luchtdoel
artillerie omlaag geschoten.
Bij een nieuwen aanval der Britten op dit vlieg
veld, in den nacht op 1 Mei, werd geringe mate-
rieele schade aangericht.
Aan het Westelijk front geen bijzondere gebeur
tenissen. Een Fransch vliegtuig van het type Potez
werd in een luchtgevecht omlaag geschoten.
's GRAVENHAGE, 1 Mei. Gedurende het
tijdvak van Vrijdag 3 Mei a.s. tot en met
Donderdag 23 Me a.s. geeft de met „19" ge
nummerde bon der rijksdistributiekaart recht
op het koopen van één kilogram suiker.
Tornado in Arkansas.
Door een tornado werden in het doi'p Tuil in
den Amerikaanschen staat Arkansas zes menschen
gedood. De helft' van het aantal huizen wérd ver
nield. Zware schade wordt ook gemeld uit Chauffee
Missouri en Mcmullen Hamlet. (United Press).
Voor de brancards.
W. B.
Mej.. N. N.
N. N
J. v. D B.
J. V
K. C. W. V.
J A. A. O.
H. Z.
1.—
2.50
11 5.—
15.—
1.—
M. C2.50
K. d. J2.50
In totaal is bij ons blad binnengekomen f 623,
Giften kunnen worden afgegeven aan onze
bureaux Groote Houtstraat 93 en Soendaplein 37
of overgeschreven worden op onze postgiro
rekening No. 38810 onder vermelding „Voor
brancards" en onder opgave, hoe men zijn gift
verantwoord wenscht.
HEMELVAARTSDAG.
In verband met Hemelvaartsdag
verschijnt het volgend nummer van
dit blad VRIJDAG 3 MEI A.S.
De Duitschers hebben gisteren medegedeeld, dat zij er in geslaagd waren, de
verbinding DrontheimOslo tot stand te brengen, doordat zij de spoorlijn
StorenOpdal—Dombaas hebben bezet. Wanneer zij er in slagen, deze verbinding
te handhaven, hebben zij een voordeel van strategisch belang behaald, niet
slechts omdat zij daardoor ongehinderd troepen naar het gebied van de
Drontheimfjord kunnen vervoeren, doch ook omdat hiermede de bedreiging van
een opmarsch der geallieerden van de kust naar de Zweedsche gi-ens, waardoor
Noorwegen in tweeën zou worden gedeeld, verijdeld hebben.
NoorderhadZandvoort
vanaf HEMELVAARTSDAG
eiken Zondagmiddag en -avond
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
M.
m
Adiketeu^
R. P.: Ons Geestelijk bezit.
pag. 1 I
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en m
daarbuiten.
pag 3 {j
H. St.: Uit de geschiedenis
van De-
nem arken
pag. 7 1
J. B. Schuil: Vader thuis.
pag 2
Voor de Vrouw
pag. 3 jg
Laatste Berichten op pagina 11 jj