Tandheelk. Instituut
diet Jlanamakan
Jxxivmaat van de Week
Rijksstr.weg 18, HNoord
Ver. Staten pogen uitbreiding
van den oorlog te voorkomen.
ROODESTER
Rijksstr.weg 16
AVONDSPREEKUUR
ZATERDAG 4 MEI '1940
HA A RH EM'S DAGBEXD
Nimmer sfond deze
waterweg zoo in
de belangstelling
als thans.
(Van onzen Amerikaanschen correspondent)
H ET „vacantietochtje", dat president Roose
velt onlangs naar het gebied waar het
Panamakanaal ligt heeft gemaakt, was
natuurlijk geen vacantietochtje. De prac-
tische bedoeling ervan was militaire en mari
tieme inspectie; de moreele beteekenis: nog
eens te doen uitkomen dat de Vereenigde Sta
ten zeer groote beteekenis aan dit waterwerk
hechten en dus ook: aan zijn verdediging.
Kort geformuleerd ziet men het hier zóó: de
aard van den afloop van den „Europeeschen" strijd
om de macht is niet te voorzien. Mocht deze strijd
eindigen in een overwinning van de „totalitaire*
ideologie" dan bestaat de mogelijkheid dat vroeg
of .laat het volgende bedrijf van dezen strijd tegen
de (als dan) laatste der groote democratieën, de
Vereenigde Staten, zal worden gevoerd. Dan zal
het Panamakanaal, als slagader van het groote
Noord-Amerikaansche lichaam, het eerste en voor
naamste doelwit in dien strijd zijn. Het zal, in dati
geval, bedreigd worden via Midden- en Zuid-
Amerika. En van den Oceaankant. Daarom streven
de Vereenigde Staten nu een tweeledig doel na:
1) de goede-buur politiek ten opzichte van Mexico,
Midden- en Zuid-Amerika; 2) militaire versterking
van de Panama-kanaal-zöne. Aan -dit tweede
punt worden na eenige aandacht gewijd.
In 1911, drie jaren voor het Panamakanaal
werd geopend, dat het toenmaals ontstellend-
groote bedrag van 375 millioen dollar had gekost,
stelde het Congres een magerè 3 millioen dollar
voor zijn verdediging beschikbaar. Gedurende het
eerste bestaansjaar van het kanaal bestond de ge-
heele verdediging uit drie compagnieën kust-
artillerie en een regiments infanterie. Het vorig jaar
deelde de regeering mede dat op 1 Juli 1940 de
kanaal-zóne eindelijk een voldoende verdediging
zou hebben: 24.000 officieren en manschappen van
het leger, 1000 marine-menschen, 350 oorlogs
vliegtuigen, 6 onderzeeërs en verscheidene forten
en versterkingen. Maar" toen president Roosevelt
eind April van zijn „vacantietocht" terugkeerde
deelde hij mede dat dit nog lang niet voldoende
zoiqwt~ en twetetkind.
is. Volgens zijn meening moet het aantal gevechts
vliegtuigen en stukken geschut op zijn minst ver
dubbeld worden, er moet een derde linie verdedi
gingswerken worden aangelegd en de vloot die er
zijn basis heeft moet in staat zijn in concentrische
cirkels te opereeren, van welke cirkels de laatste
op zijn minst 600 mijl van de kust moeten kunnen
liggen. Voor dit laatste doel moet de Noord-Ame
rikaansche marine „steunpunten" in Midden- en
Zuid-Amerika hebben. Dit laatste heet geheel con
form de Verklaringen van Lima en Panama te
zijn, in welke verklaringen de 21 Amerikaansche
Republieken onderstreepten dat de verdediging
van het Panamakanaal een pan-Amerikaansch be
lang is.
Ofschoon men gerust kan zeggen dat de open
bare meening in de Vereenigde Staten ten volle
van de belangrijkheid van het Panama-kanaal
overtuigd is zorgde het „Huis der Afgevaardigden"
(onze Tweede Kamer) voor een groote verrassing
Het
is vanaf heden verplaatst naar
Spreekuren
lederen morgen v.9-12
behalve Donderdag
Dinsdag en Donderdag van 79.
(Adv. IngezMed.)
door voorloopig niet meer dan 85(1000 toe te
staan en niet minder dan 113.450.000 voorloopig
niet toe te staan.
Dit wil niet zeggen dat op den duur Roosevelt
zijn zin niet zal krijgen. Maar op dit oogenblik
van Roosevelt's nederlaag is er consternatie daar
over. Zoowel bij Roosevelt zelf als in militaire en
vloot-kringen. En. het meest gezaghebbende dag
blad in de Vereenigde Staten is er niet minder ont
steld en ongerust over: „Wat er gevraagd werd
scheen zeer redelijk", schrijft de New-York Times,
„Het Panamakanaal is zulk een belangrijke schakel
in de verdedigings-keten tusschen de Atlantische-
en Stille Oceaan-kusten dat zijn militaire uitrusting
en behoud voor ons op z'n minst zoo belangrijk
zijn als die van Gibraltar voor Groot-Brittannië".
Ik zal mij uiteraard niet wijden aan militaire-
technische beschouwingen omtrent het Panama
kanaal, maar toch moet er in dit verband wel de
aandacht op worden gevestigd dat zelfs in zijn
huidigen staat van militaire paraatheid en ondanks
zijn verschillende zwakke punten, de kanaal-zóne
voor eventueele belagers een harde noot-om-te-
kraken zou blijken te zijn. De gansche structuur van
deze, voor de V.S. en voor geheel Amerika zoo
uiterst belangwekkende strook water en grond,
vertegenwoordigt een van de behoedzaamst-be-
waakte waterwegen ter wereld. De precieze struc
tuur dezer verdedigingswerken is een militair ge
heim, maar dat de „zóne" en zelfs aangrenzend Pa-
nameesch grondgebied (Panama is een onafhanke
lijke republiek) „zwart zien" van kanonnen dat
heeft onlangs generaal Malin Graig nog openlijk
verklaard. Er staan daar monster-vuurmonden van
16 en 14 inches in voldoende hoeveelheid om van
„doodelijke zwakte" geen sprake te doen zijn.
Uit Roosevelt's wensch betreffende een vloot-
„invloed' van 600 mijl buiten de kust blijkt wel
dat de „kanaal-zóne" in werkelijkheid een heel wat
grooter gebied bestrijkt dan juist de strook, die de
beide kusten verbindt. De republiek Panama heeft,
vrijwel de vrije hand aan de groote Noordelijke
Zusterrepubliek gegeven op haar grondgebied. Op
Cuba, in de Golf van Mexico, op Porto Rico en de
Maagden- en Galapagos-eilanden zijn vloot- en
vliegtuigsteunpunten voor defensie der Vereenigde
Staten. En natuurlijk strekt, de verdediging van
het Panamakanaal zich ook in horizontale richting
in de lucht uit.
Op het oogenblik wordt aangenomen dat de
Amerikaansche Atlantische vloot een zeegebied
van niet minder dan 4.000.000 vierkante mijl heeft
te bewaken, dat zich uitstrekt tot 1100 mijl buiten
de kust.
„De eerste functie van ons „neutraliteits-pa-
trouilleeren" is: op de hoogte te hlijven van wat
er in onze wateren geschiedt" heeft admiraal Ben
Moreell onlangs gezegd „de tweede functie is: te
zorgen dat men ons niet onverwachts voor zekere
feiten kan plaatsen. Een heel belangrijke functie is:
onze neutraliteit te verdedigen".
De Amerikaansche vloot, die zich aan deze taak wijdt,
bestaat uit een vaste kern van 68 oorlogsbodems.
De luchtvloot uit vier maal zooveel vliegtuigen.
Natuurlijk kan, in het bestek van een dagblad
artikel, de geheele militaire, maritieme en óók
„ideologische" problematiek van de verdediging
der Vereenigde Staten niet worden uiteengezet.
Doch men begrijpe vooral deze feiten:
1) De verdediging van de Vereenigde Staten is
er op gericht: in eerste instantie de neutraliteit te
verdedigen; in tweede instantie: bij een eventueel
conflict het eigen grondgebied te verdedigen.
2) De groote rol, die 't Panama-kanaal actief
en passief wordt toebedeeld, komt ter sprake
wanneer de tweede instantie wordt ingezet.
3) Het eigen grondgebied der Vereenigde Sta
ten strekt zich in wezen zéér ver uit. Het wordt
bepaald door de grenzen van de sfeer der Monroe-
leer; dat wil zeggen: over het geheele werelddeel
Amerika.
Voor Nederland is dit alles dubbel belangwek
kend omdat Nederlandsch grondgebied in deze
sfeer ligt: de groepeilanden, waarvan Curagao het
belangrijkste is, en Suriname.
En wie nóg wat verder zien wil ziet óók ver
band met de welhaast natuurlijke tegenstelling:
AmerikaJapan, een tegenstelling, waarin uiter
aard Nederland óók is betrokken.
Want wanneer Amerika ooit den strijd zou moe
ten aanbinden tegen een „totalitairen" overwin
naar van den huidigen oorlog dan zou het dien
strijd naar zijn stellige overtuiging tevens
tegen Japan moeten voeren
Het is mogelijk dat dit alles niet geschieden zal.
En in ieder geval ligt het in een min of meer
verwijderde ,toekomst. Doch regeeren is vooruitzien.
En verdedigen is vooruitzien èn voorbereid zijn
op alle mogelijkheden,
Amerikaansche schepen in de
vuurlinie.
Twee vaartuigen getroffen.
Een Engelsch bombardementsvliegtuig heeft
machinegeweervuur gericht op de dekken van
het Amerikaansche vrachtschip „Flying Fish",
tijdens het Engelsch—Duitsche gevecht in de
haven van Bergen, zoo melden de gezagvoerder
en de bemanning bij hun aankomst te New-
York. Een matroos verklaarde dat de Engelsche
piloot klaarblijkelijk de Amerikaansch vlag, die
in top gevoerd werd, niet heeft gezien. De ka
pitein zeide dat toen de Duitschers in Bergen aan
land gingen zij beschikten over groote voorra
den.
Verder vertelden de leden der bemanning van
de „Flying Fish", dat het Amerikaansche vracht
schip „Charles R. McCormick" ook door een
reeks kogels getroffen werd, welke de stagen en
het wand deden breken. Het logboek van de
..Flying Fish" behelst verder bijzonderheden
over de bezetting van Bergen. Het geeft een be
schrijving van den aanval in den vroegen mor
gen van 10 April, waarbij een door een geal
lieerd vliegtuig neergeworpen bom een Duitschen
kruiser „midscheeps tusschen de beide schoor-
steenen" trof. De kruiser kapseisde en zonk ge
heel, terwijl zuilen rook en vlammen hoog de
lucht in vlogen.
Krachtige voorzorgsmaatregelen in
Alexandrië getroffen.
Voorhoede der geallieerde vloot gearriveerd.
Alexandrië, dat thans strategisch belangrijker is
dan Malta, bevindt zich in staat van volstrekte ge
reedheid, aldus meldt Reuter.
De kust- en luchtafweerbatterijen zijn bemand. Er
worden minder militaire vluchten ondernomen om
de machines en manschappen bij de hand te -houden
om er te allen tijde over te kunnen beschikken. De
verloven voor het leger en de politie zijn stopgezet.
De overige voorzorgsmaatregelen omvatten de in
stelling van een z.g. woestijn-luchtwacht, nl. een ke
ten van eenzame Egyptische militaire schildwachten,
voorzien van telefoon, dwars over de woestijn van
de westelijke grens van Egypte tot aan de Nijldelta.
Een krachtige voorhoede van de geallieerde vloot is
gistermiddag te Alexandrië aangekomen. Binnenkort
wordt hier een zelfs nog grootere vlootmacht ver
wacht.
MALTA VERDUISTERD.
De autoriteiten hebben gelast dat Malta van zons
ondergang tot zonsopgang geheel verduisterd moet
blijven. Deze maatregel begint vannacht en blijft
tot nader order van kracht.
Men zegt dat deze maatregel is genomen om de
bevolking te wennen aan een verduistering.
Noorsche troepentransporttrein in
botsing met goederentrein.
Vijftien dooden, talrijke gewonden.
GRONG, 3 Mei. Vanmorgen liepen juist voor
het Amerikaansch-Scandinavische hospitaal een
goederentrein en een Noorsche troepen transport
trein op elkaar. Vijftien personen zijn gedood en
meer dan vijf en twintig gewond. Allen werden in
het hospitaal opgenomen. (United Press).
PRESIDENT ROOSEVELT:
Roosevelt heeft in een persconferentie ver
klaard dat de Vereenigde Staten er als steeds
naar streven uitbreiding van den Europeeschen
oorlog tot andere gebieden en andere naties te
voorkomen. Hij gaf te kennen dat hij dit in zijn
onderhoud van Donderdag met den Italiaan-
schen ambassadeur Prins Colonna duidelijk had
gemaakt. Toen den president gevraagd werd,
welke maatregelen hij nam om uitbreiding van
den oorlog te voorkomen, antwoordde hij dat
de regeering alles deed wót zij kon.
Op de vraag of hij van Prins Colonna verzeke
ringen had ontvangen, welke de berichten over den
vreedzamen toon van Mussolini's verklaring tegen
over den Amerikaanschen ambassadeur te Rome be
vestigden, heeft Roosevelt slechts geantwoord, dat
deregeering der Vereenigde Staten haar arbeid voor
den vrede voortzette. In de bedoelde verklaring zou
Mussolini, naar men weet, den ambassadeur heb
ben medegedeeld, dat Italië voor het oogenblik niet
voornemens was in den oorlog te gaan.
De onder-staatssecretaris van buitenlandsche za
ken Sumner Welles heeft op vragen betreffende
berichten, volgens welke Ciano aan den Ameri
kaanschen ambassadeur te Rome, Philipps, zou
hebben verklaard dat Italië binnen zes dagen niet in
den oorlog zou trekken, geantwoord dat uit Rome
talrijke berichten van speculatief karakter zijn ont
vangen,maar dat Philipps niets van dien aard heeft
gezegd in zijn rapport aan het staatsdepartement.
Sumner Welles voegde hieraan toe dat het bericht,
waarover de journalisten spraken, niet uit Ameri
kaansche bron stamde. Voor zoover het staatsdepar
tement wist, kwam het uit Italiaanschè bron. Voorts
zeide Sumner Welles dat nog geen enkel bevel is
gegeven aan Amerikaansche burgers om uit Italië
te vertrekken.
Havas verneemt voorts uit Washington dat de
Grieksche gezant, Diamantopoulos, een onderhoud
heeft gehad met Sumner Welles over den algemee-
nen toestand in de Middellandsche Zee en in het
bijzonder over de concentratie van Italiaanschè
vlootstrijdkrachten in de wateren van de Dode-
kanesos.
Er was eens een vaandrig in Veere,
Die zichzelf op iets fijns wou tracteeren.
*Roode Ster was zijn keus
En nu gaat hij zijn neus
Op dit heerlijk aroom abonneeren!
Zeldzaam zacht en
licht in de pijp!
(Adv. Ingez. Med./
De vreemdelingen op den Balkan.
Mededeelingen van Duitsche zijde.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Boekarest
dat daar de laatste dagen talrijke Engelschen zijn
aangekomen, die zich voor het grootste deel toeris
ten noemen. De Roemeensche politiek, aldus dit be
richt verder, heeft tegenover eenige dezer vreem
delingen reeds moeten optreden, daar zij groote be
langstelling toonden voor verkeers-technische en
militaire inrichtingen en in strijd met de korte
lings uitgevaardigde bepalingen fototoestellen bij
zich hadden. Buiten Boekarest werd een Engelsch-
man door een politie-patrouille aangehouden. Hij
wilde per auto zonder vergunning het Roemeensche
petroleumgebied binnenrijden.
Uit Saloniki meldt het D.N.B.: Naar uit goed in
gelichte kringen wordt vernomen hebben eenige
weken geleden verscheidene vertegenwoordigers
van de nieuwe Engelsche luchtvaartmaatschappij,
waarin de beide vorige lijnen zijn opgenomen, in
Griekenland vertoefd, naar hst zeggen om onder
handelingen te voeren over den aanleg van twee
nieuwe civiele vliegvelden voor een nieuwe lucht
lijn. Ze hebben uitgebreide tochten door het ter
rein gemaakt in geheel Griekenland. Uit dezelfde
bron wordt vernomen dat een der deelnemers van
deze z.g. civiele commissie, een dezer dagen gezien
zou zijn in het uniform van Engelsche officier, toen
hij het huis van de Britsche legatie in Athene ver
liet. In de Grieksche hoofdstad heeft bovendien de
plotselinge aankomst van talrijke Engelschen aan
zienlijk opzien gebaard. Het hotel „Grande Bre-
tagne" is het middelpunt van een opvallende acti
viteit van deze Engelschen, die naar het schijnt in
speciale opdracht van hun regeering in Athene
vertoeven.
CAPTAIN FINKELSTEIN
DOODGESCHOTEN.
Captain Max Finkelstein, een van de Joodsche
politie-officieren, die in 1938 door burgemeester
Laguardia werd aangewezen om de Duitsche am
bassade te beschermen tijdens de anti-nationaal-
socialistische betoogingen in 1938, is Vrijdag in
zijn woning te Brooklyn gevonden, gedood door
een revolverschot in de rechter slaap.
BENOEMING.
Tot leerares aan de Prot. Chr. Nijverheids
school alhier is benoemd mej. M. A. Bosshardtte
Vriezenveen.
EEN TERUGBLIK
ZONDAG 28 APRIL.
Een schoone en vredige lente-Zondag. In deze
omgeving is hij bovendien de voorlooper van den
Bollendag. Want de bloemen ontluiken nu snel, de
door den vervaarlijken winter vertraagde lente is
bezig haar achterstand spoorslags in te halen. En
ofschoon de kweek in het bollenland sterk beperkt
is schijnt de belangstelling van het publiek grooter
dan ooit te zullen worden. Omdat wij, in een tijd
als deze, meer dan ooit naar schoonheid zoeken. Ik
heb van menschen gehoord die in de laatste weken
kleuren en vormen en verschieten in de Natuur heb
ben ontdekt en beseft, die zij dertig jaar of zelfs
langer hadden veronachtzaamd. Zoo hielden hun ge
dachten over materieelë dingen, over zaken en car
rière en allerlei andere zorgen hen bezig. Zoo had
het tempo van de eeuw hen te pakken. Want het is
een record-eeuw. Wist u dat? Misschien zijn er die
het een leuk idéé vinden.
Voor deze dagen moeten wij dankbaar zijn, want
het gaat in ons land nog redelijk goed, in sommige
opzichten zelfs verwonderlijk goed en de oorlog
schijnt verder van ons weg geraakt te zijn. Het West
front met de wachtende millioenen-legers is stiller
dan ooit en bovendien wordt het op de Noordzee, die
ziilke ontzettende maanden gekend heeft, steeds
rustiger en vrediger. Alle strijd schijnt nu op Noor
wegen samengetrokken te zijn. Natuurlijk zal dat
niet zoo blijven en de onrustige stemming in Hon
garije en op den Balkan en het sabelgerinkel in Ita
lië herinneren ons aan „den rechtervleugel van het
Europeesche front" terwijl alleen op deh linker ge-
Vochten wordt. Maar de vrede in gansch het centrum
moet wel geruststellend werken op de gemoederen.
Als die de waakzaamheid maar niet doet verslappen!
Pas op! Blijft wakker. En wordt van u persoonlijk
eenige voorbereiding, eenige medewerking, eenige
steun gevraagd, verleent die dan. Gij hebt toch ook
eerbied voor organisatie? Nietwaar? Gij weet toch
ook dat wij moeten toonen door onze daden, onze
maatregelen, onze samenwerking, onze offerzin en
onze waakzaamheid dat wij niet te verrassen zijn'?
Welnu dan!
Het is vreemd dat de enorme legers werkeloos ach
ter de Mag'inotlinie en de Westwall liggen en de
oorlogvoerenden koortsachtig bezig zijn troepen en
materiaal te vervoeren naar hun nieuwe strijdter
rein in Noorwegen. Erg vreemd is het. De ouder-
wetsche bewegingsoorlog wordt weer gevoerd
maar hij kan geen beslissing brengen, al
kruipt de infanterie nu $weer door kloven
en zoekt zy dekking achter rotspunten, al ver
overt men stadjes met een halve compagnie om er
daarna door een. heele weer uitgesmeten te worden
Dat alles is maar' een episode. De dagen van Napo
leon en Von Clausewitz zijn Ivoorbij. Op. zee blijkt
trouwens wel, en in de Noorsche wateren, dat het
daar zeer modern blijft, in al de meedoogenlooze,
nuchtere wreedheid van dat begrip. En boven
alles razen de luchtvloten. De moderne ooi-log kan
niet meer romantisch en ridderlijk worden. Dat we
ten alle volken.
MAANDAG 29 APRIL.
Eergisteren heb ik naar Von Ribbentrop geluisterd,
die per radio zijn onthullingen deed over voorberei
dingen van Engeland om in Noorwegen te vallen. Hij
poogde daarmee aan te toonen dat de Duitschers de
Engelschen alleen maar vóór waren geweest. Maar
hij zei niets over Denemarken. Engeland heeft de be-
■schuldigingen inmiddfels fel weerlegd.
Vanavond luister ik naar het Britsche Lagerhuislid
Capt. Wedgwood Benn, oud-minister voor Indië, die
voor de afdeeling Haarlem van de English Associa
tion optreedt en niet over den oorlog spreekt om
dat zulke betoogen door vreemdelingen in ons land
verboden zijn maar een levendige causerie houdt
over de verscheidenheid der regeeringsvormen in de
British Commonwealth of Nations, vereenigd door
de Kroon. Hij legt stevigen nadruk op onafhanke
lijkheid, vrijheid, zelfbestuur van Canada, Austra
lië, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Ierland en pakt uit
over het wassende getij van zelfbestuur voor Indië.
dat hij zelf als minister heeft helpen wassen.
En tusschen het luisteren naar die twee betoogen
in het Duitsch en in het Engelsch in heb ik zelf in
het Nederlandsch een kleine tentoonstelling in onze
Tijdingzaal geopend, die gewijd is aan Selma Lager-
löf en Zweden. Waarmee de beteekenis der Cultuur,
in het bijzonder die van een klein neutraal volk als
de Zweden, dat evenals de Belgen, de Zwitsers, de
Finnen, de Hongaren en de Nederlanders een zeer
hooge cultuur bezit, in het licht wordt gesteld.
Ik zie nu helder deze drie ervaringen v-oor
mij en onze eigen positie vooral.bereid te luis
teren, maar ook om te spreken over hetgeen wij
zeker weten dat goed is en ons zelf na aan het
hart ligt.
Vandaag heeft de Indische Volksraad met 380
stemmen de Staten-Generaal geadviseerd om het
plan tot bouw van drie slagkruisers voor Indië aan
te nemen. Nu zal het in de Kamers behandeld moe
ten worden. Ik ben heelemaal geen vloot-deskundige.
Ik heb alleen maar veel over die slagkruisers gele
zen, pro en contra. En ook over het plan van vice-
admiraal Ferwerda, die meer en kleinere eenheden,
tezamen vormend „de harmonische vloot" voorstond.
En mijn intuitie zegt mij hardnekkig dat dat een ver
standiger opzet Is dan die drie enorme, kwetsbare
zeekasteelen vormen. Mijn journalistieke neus en
dito ervaring waarschuwen mij bovendien, dat spoe
dig blijken zal dat de drie peperdure slagkruisers
een „omlijsting" zoo heet dat, geloof ik noo-
dig hebben van meer kleine kruisers en torpedoja
gers dan er nu zijn. En dat de kosten dan nog fan
tastischer zullen worden. Bovendien blijf ik mij on-
gerust afvragen: wat gebeurt er met een klein land
als het zijn schulden eens niet meer betalen kan? De
geschiedenis heeft geen vroolijke antwoorden op die
vraag gegeven. Maar misschien zijn we over vier
jaar lid van een Europeesche Federatie
Minister Bolkestein dient rustiger plannen in: on
derwijsplannen. Hij wil het bestaande gymnasiaal en
middelbaar onderwijs in drie soorten lycea, allernet
zesjarigen cursus en beperkter leerprogramma, gaan
onderbrengen. Het is een ingrijpende opzet. Er zit
zoo op het oog heel wat aantrekkelijks in. Maar hun
rustig aspect in deze tijden is maar schijnbaar
want ze tasten heel wat heilige huisjes en tradities
aan. Ik voel weinig voor de heilige huisjes maar
besef den ernst van sommige tradities. Deze zaak
zal eerst even moeten betijen. Overigens zal er zeker
een strijd over ontstaan. Er is trouwens geen enkel
voorstel op dit gebied denkbaar waarover geen strijd
zou ontstaan. En toch zal men de koers moeten wij
zigen, want vrijwel iedereen voelt dat de bestaande
toestand niet goed is. Ik hoop dat het met deze aan
gelegenheid niet zoo gaan zal als niet die van de
spelling, die overigens in wezen heel wat minder be
langrijk is.
Alle Noorsche berichten duiden op Duitsche suc
cessen.
DINSDAG 30 APRIL
De verjaardag van Prinses Juliana Wórdt met
geestdrift gevierd. Er zijn meer vlaggen dan ooit
en wie zou de taal, die zij spreken, niet verstaan?
Zij getuigen voor onze onafhankelijkheid en voor
onzen wil, die te handhaven.
In Haarlem is er een kermis en veel vertier. Er
trekken veel Amsterdammers heen en een hoofdste
delijk blad stelt in zware koppen vast, dat Amster
dam vervelend en Haarlem gezellig is. Wij zouden
vereerd buigen als wij hier geen bitterheid be
vroedden: het blad valt het Amsterdamsche stads
beleid aan en gaat daarbij zoo ver, dat het zijn
locaal-patriotisme verloochent. Toch staan we er
lichtelijk paf van. Van hoofdstedelijke zijde zijn we
gewend aan zekeren lichten hoon. En de gedachte
aan een Fransche zegswijze ni eet excès d' hon-
neur, m cette indignité doemt op. Zonder dat
het een of het ander er nu eigenlijk erg veel op
aankomt. Ik wou alleen maar even zeggen dat dit
gevalletje weer bewijst dat het doorgaan van die
Camera Obseura-feesten heel goed is. En dat wij bij
zoo'n vereeniging als Haarlem's Bloei allemaal het
grootste belang hebben en haar steunen moeten
beter dan tot dusver gebeurt.
Haarlem heeft nu de 141.000 inwoners bereikt.
In het eerste kwartaal van dit jaar was er weer
een stijging van belang en als het zoo doorgaat zijn
er binnen drie jaar 150.000. Moeten we daar ook
blij mee zijn? Ik heb al eerder te kennen gegeven
dat ik de waarde van dit soort trots, gegrondvest
op de vereering van het Getal, sterk betwijfel. De
overbevolking van het Westen des lands heeft iets
onrustbarends. 800.000 in Amsterdam, 600.000 in
Rotterdam, 500.000 in Den Haag, 140.000 in Haar
lemdat is al meer dan twee millioen. En de
provincies Noord- en Zuid-Holland hebben samen
meer dan vier millioen inwoners, bijna evenveel
als de overige negen gewesten samen. Minister
van Kleffens heeft in Januari in de Eerste Kamer
de aandacht gevestigd op ons enorm bevolkings
getal per vierkanten kilometer. Dat gold voor het
heele land. Het was veel hooger dan b.v. het
Duitsche. Ik zal het eens per provincie laten uit
rekenen en dan zult u de getallen van West-Ne
derland eens zien!
De werkloosheid blijft gelukkig dalen, hetgeen
in deze omstandigheden, met een groote gemobili
seerde weermacht, dan ook wel dringend noodig is.
Zij beloopt nu 16 het laagste percentage
sinds 1931, het eerste ernstige crisisjaar. In de ge
meente Velsen is men deze week onder de 1000
werkloozen gekomen en wordt de toestand bepaald
hoopvol.
WOENSDAG 1 MEI.
Nu melden de Duitschers vele successen uit Noor
wegen,' waarvan zij het voornaamste achten dat zij
den spoorweg Oslo—Drontheim geheel in handen
hebben gekregen. Er blijkt niet of dit een sterke
troepenmacht geldt, maar de stemming der Brit
sche pers, die de regeering aanvalt, bewijst dat het
den Duitschers goed gaat in Noorwegen. Zij be
richten ook dat de Noren in grooten getale de wa
pens neerleggen en rapporteeren telkens dat hun
zware luchtbommen Britsche transportschepen
maar ook Britsche oorlogsschepen tot -inken heb
ben gebracht of deze laatste zwaar beschadigd. De
Engelschen erkennen dat niet. De vraag of de lucht
vloten een gelijkwaardig wapen tegen de zeevloten
worden of reeds zijn blijft niettemin aan de orde.
Natuurlijk is het niet gemakkelijk zoo'n nieuwe
mogelijkheid te erkennen. En zeeofficieren zullen
daar wel het allerminst toe geneigd zijn. Maar hoe
zit het nu eigenlijk precies? En hoe zal het over vier
jaar wezen? Dit met het oog op elke Indische vloot-
uitbreiding: met slagkruisers of anderszins. Dat
vliegtuig wordt maar steeds grooter en gevaarlijker
en zijn snelheid is zoovele malen grooter dan die van
het snelste oorlogsschip!
Een verschrikkelijk onheil treft het Engelsche
badplaatsje Clacton-on-Sea. Engelsche vliegers
schieten een Duitschen bommenwerper, neer, die
met brandbommen geladen is. Het ding duikelt in
het holst van den nacht op het slapende stadje neer,
vernietigt eerr heele reeks huizen en het mag eigen
lijk een wonder heeten dat er behalve de vier Duit
schers maar drie menschen bezwijken. Maar er zijn
156 gewonden, waarbij vierendertig zwaar ge
kwetsten. Weer een wandaad van den onzinnigen,
redeloozen oorlog, die in een geval als dit zijn dui-
velsche werking wel zeer scherp toont.
Een betere tijding is, dat de Paus poogt te bemid
delen tusschen Engeland en Italië. Maar als de
eischen, door Mussolini gesteld, juist medegedeeld
zijn vraagt hij wel een erg hoogen prijs voor zijn
„vriendschap" en ziet de bemiddeling er niet hoop
vol uit. Mussolini zit op de wip en tracht zijn voor
deel uit den toestand te halen. Hoe slechter voor de
Engelschen de berichten uit Noorwegen zijn, hoe
hooger zijn toon.
DONDERDAG 2 MEI.
Hemelvaartsdag. Als dit de Bollendag niet is zal
Zondag a.s. een geweldigen toevloed van menschen
moeten brengen. De Bollenstreek en ook Haarlem,
Heemstede en Bloemendaal wemelen van bezoekers'
Het aantal fietsers moet in de honderdduizenden
loopen. Iedere vreemdeling die dit zag moet ervan
genoten hebben. Vooral omdat al die bloemen het
zoo schilderachtig, zoo kleurrijk, zoo bizonder
maakten. En de vreemdelingen haken al evenzeer
naar al wat mooi is en levensvreugde geeft, in dezen
tijd, als wij. Wel hoop ik dat er geen spionnen bij
waren, want hun gun ik het niet.
Chamberlain deelt vanmiddag aan het Lagerhuis
mede dat hij nu eigenlijk weinig zeggen kan, maar
dat Churchill en hij in den aanvang der volgende
week uitvoerige mededeelingen over den toestand in
Noorwegen hopen te doen. Intuschen opperen al
allerlei politikasters twijfel aan zijn voortgezet pre
mierschap. Er wordt over candidaten voor zijn op
volging geschreven. Churchill schijnt nu twijfel
achtig. Als hij mede aansprakelijk voor de échecs
in Noorwegen mocht zijn, zou hij geen kans maken.
Men noemt Halifax, Hoare, maar ook.... den 77-
jarigen Lloyd George, den premier in den wereld
oorlog, die nog volkomejj fit schijnt te zijn. Ondenk
baar is zooiets nietClemenceau was 76 toen hij
in 1917 tot de leiding der Fransche regeering werd
geroepen.
In het najaar verscheen een boekje van den Engel
schen astroloog R, H. Naylor, waarin ik dezer dagen
juist gelezen heb dat deze heer uit de sterren af
leidt dat: Hore-Belisha op vastberaden tegenstand
in het leger zal stuiten (dat is inmiddels geschied
en hij is al afgetreden). Winston Churchill als mi
nister van Marine afwisselend bewondering en bit
tere critiek zal ondervinden en tenslotte plotseling
verdwijnen van deze post, Chamberlain het einde
van 1940 niet als premier zal halen, Sir John Simon
de beste kans heeft om hem op te volgen, Eden voor
durende een of twee perioden sterk op den voor
grond zal treden en.er groote kans is dat Lloyd
George nog een zeer belangrijke taak zal vervullen,
mits zijn gezondheid hem niet in den steek laat, die
juist in dit jaar volgens de sterren bedreigd
wordt.
Aldus mr. R. H. Naylor. Ik ben geen astroloog en
heb geen oordeel voor of tegen de astrologie. Maar
laat ons voor de aardigheid eens zien wat van deze
dingen bewaarheid wordt. Dezelfde astroloog be
weert hardnekkig dat het laatste woord over den
troonsafstand van Edward VIII geenszins gesproken
is en dat diens terugkeer in Engeland als een hoop
vol teeken beschouwd moet worden.
VRIJDAG 3 MEI.
De oorlogswinst-belasting herleeft. Velen zullen
zich haar vroeger bestaan herinneren. En de
meesten onzer, verreweg de meesten, zullen deze
fiscale aankondiigng met gelijkmoedigheid aan
schouwen. Zelfs in de stemming van: mij doe je
niets. Want ziehier nu die wonderlijke en zeld
zame uitzondering: een belasting die ons niet treft.
Wij zullen geen oorlogswinst maken. Wel zullen
zeer velen oorlogsverlies lijden en ongetwijfeld
zouden zij een rechtvaardigheid zoowel als een
groote bekoring zien in de instelling van een te
genhanger der O. W.-belasting, die op geleden ver
liezen 30 k 40 pet. vergoedde. Helaas, tot zulke
mildheid is Pa Staat niet in staat. Jammer genoeg.
Laat ons dankbaar wezen dat wij er nog zoo heel
veel beter aan toe zijn dan schier alle andere vol
ken. Tot dit korte woord zal ik mij bepalen ten
aanzien van een Vrijdag die geen groote gebeurte
nissen heeft opgeleverd.een feit waarvoor de
wereld tegenwoordig zoo'n dag dankbaar moet zijn,
want wanneer zijn er nog eens groote gebeurte
nissen die het menschdom als geheel tot blijdschap
stemmen? Toch zullen zij tenslotte komen. En dat
op zichzelf is een opwekkend vooruitzicht.
fl. P,
